HAARLEMSCH
Adresboek Van Haarlem
Eerste Blad.
No. 77. Uitgave van DE ERVEN LOOSJES, Gedempte Oudegracht 84. Negentiende Jaargang,
144
met AMSTERDAM.
abonnementsprijs
van WOENSDAG 29 September 1897.
verschijnt:
Dinsdag- en Vrijdagavond.
Het
1897.
Prijs ing. 1.75, geb. f 2.—,
DE ERVEN LOOSJES.
N ieuwsbericht en.
TIIiEPHOONNDMMBR
TELEPHON1SCHE VERBINDING
Per drie maandent ,25.
franco p. post —,40.
Afzonderlijke nommers 8 centen per stuk
Prijs per Advertentie van 1—5 regels f 0.25, elke regel
meer 5 cents, groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden aangenomen tot dinsdag en vrijdag des middags ten 12 ure, die alsdan zoo mogelijk nog worden geplaatst.
is voorhanden in den Boekhandel van
Eerste Kamer. Donderdag werd het
adres van antwoord op de Troonrede
behandeld, 't Onderwerp was een weêr-
slag op de Troonrede, en debat scheen
men niet te verwachten. Toch kon bij het
algemeen debat de heer van Asch van
"Wijck niet nalaten zijn leedwezen te
betuigen over de aankondiging van leer
plicht, zonder dat de Reg. gelegenheid
heeft gehad de bezwaren te overwegen.
Zijns inziens lag het op den weg dezer
Kamer een uitspraak over leerplicht in
het adres op te nemendoch daar dit
strijdt met de gewoonte zal hij zulk
een uitspraak niet uitlokken, ofschoon
een voorstel dat leerplicht geregeld
moet worden, dat de vrijheid niet wordt
aangetast van hen, die gemoedsbezwa
ren hebben tegen de openbare school
en vakcine-dwang, veel kans zou hebben,
aangenomen te worden door een Kamer,
die schoolwet-pacifikaatsie heeft toege
juicht. Persoonlijk was Spreker van
meening, dat, indien bij regeling van
leerplicht niet op die gemoedsbezwaren
wordt gelet, een schoolstrijd zal geopend
worden, waarbij de vorige in het niet
zinkt. De Min. van Fin. verheugde zich
zeer, dat een onderwerp was aangeroerd
als leerplicht, waarin deze Reg. zoo
levendig belang stelt, en waaraan zij
zoo groote waarde hecht. De Min. ver
klaarde namens de Reg. zich ten volle
te kunnen vereenigen met de pacifikaat-
sie van 1889, en dat van dit Kabinet
zeker niet te verwachten zijn voorstel
len, waardoor miskend zou worden de
groote beteekenis van die onderwijswet
maar nooit is het hem duidelijk geweest,
welke bezwaren tegen leerplicht eigen
lijk kunnen bestaan van de zijde der
partijgenooten van den heer van Asch
van Wijck. Zeker, leerplicht kan leiden
tot schooldwang en vakcinedwang, maar
zij, die hunne kinderen niet zenden naar
de openbare school en niet laten vakci-
rieeren, laten zij het uit gemoedsbe
zwaren? Als men ziet in de steden, hoe
kinderen loopen te bedelen langs de
straat, moet men dan denken, dat het
geschiedt uit gemoedsbezwaren? Als
men ten plattelande kinderen den ge-
heelen dag achter de koeien ziet loopen,
moet men dan denken aan gemoedsbe
zwaren tegen de openbare school en de
vakcine? De Min. kan het niet gelooven.
Men spreekt van gemoedsbezwaren, maar
men moet ook letten op het bezwaard
gemoed van dat overgroot deel des volks,
dat zulke toestanden geduld moeten
worden, dat kinderen zoo schandelijk
worden verwaarloosd. Is 'tnu niet de
taak van dit Kabinet, opgetreden onder
de bekende omstandigheden, aan deze
smet op onze wetgeving (want dat is
het) een einde te maken? Deze Reg. zal
al het mogelijke doen om die sfnet weg
te nemen, doch van deze regeering kan
niet verwacht worden, dat zij iets zal
doen om den schoolstrijd opnieuw te
doen ontbranden.
Het algemeen debat werd gesloten.
De paragrafen werden goedgekeurd, en
het adres werd zonder stemming aan
genomen. 't Zal aan H. M. worden aan
geboden door een daartoe benoemde
Kommissie.
Na vaststelling der huishoudelijke
raming in comité, is de Kamer uiteen
gegaan.
Tweede Kamer. In de zitting van Vrij
dag heeft de tijdelijke voorzitter, de heer
Donner, den nieuw benoemden voorzit
ter, Mr. Gleichman, geïnstalleerd, met
een welmeenende, hartelijke toespraak.
De heer Gleichman, het voorzitterschap
aanvaardende, dankte de Koningin-Re
gentes en de Kamer voor het groot
vertrouwen, hem geschonken. Hij wenscht
op den ingeslagen weg voort te gaan,
en zal bij het groote verschil van mee
ning, dat na de veranderde samenstel
ling in de Kamer zich zal openbaren,
ernstig streven naar onbelemmerde uiting
van het woord en vrijheid van debat.
Spreker rekende op aller medewerking.
Wijzend op den gewichtigen arbeid, die
de Kamer wacht aan den vooravond van
de aanvaarding der Regeering door de
Koningin, besloot hij met den wensch,
dat het grondwettelijk gemeen overleg
moge strekken tot heil van het door
ons vertegenwoordigde volk, en tot roem
en zegen van het dierbaar vaderland.
Daarna werd het ontwerp-adres van
antwoord in de afdeelingen onderzocht.
In de namiddagzitting heeft de Min.
van Fin. de Staatsbegrooting aangeboden
door het uitspreken van de zoogenaamde
miljoenenrede. De middelen zijn ge
raamd op ƒ134.432.350, de uitgaven op
ƒ141.743 746. Het geraamd te kort be
draagt dus 7.311.396. Onder uitgaven
is 1 miljoen voor verbetering van het
Kanaal GentTerneuzen, welke som,
ingevolge overeenkomst, door België
teruggegeven wordt. De gewone midde
len zjjn ƒ2.123.615 hooger dan de vorige
begrooting, en ƒ85.230 dan in 1897.
Voor uitkeeringen aan de gemeenten is
ƒ2.848.543 meer geraamd; de uitgaven
zijn ƒ1.566.588 hooger. Voor Oorlog
is ƒ1.370 833 lager geraamd, aangezien
voor nieuwe geweren geen post is uit
getrokken. Tegenover ƒ3.226.278 buiten
gewone uitgaven voor een direktie-ge
bouw der Rijkspostspaarbank, Spoor
wegen en Maasmond staan ƒ292.000
aan buitengewone middelen. Het eind-
tekort is cirka lVs miljoen, maar met
het oog op de uitkeeringen aan de ge
meenten en de verlaging van het per
soneel getuigt het van bloei onzer fi
nanciën. Ter versterking van de midde
len is een herziening van het tarief van
invoerrechten reeds ter hand genomen.
Ook van andere middelen kan de op
brengst stijgen zonder te drukkend te
worden.
Vóór het uitspreken van de miljoen
rede was de heer Veegens beëedigd, en
hadden de heeren Troelstra en van Kol
beloften afgelegd.
Dinsdag zal, na beslissing omtrent
de konklusie betreffende de geloofsbrie
ven en benoeming van Kommissieën, het
adres van antwoord op de Troonrede
behandeld worden. Daarna afdeelings
onderzoek van de Indische Begrooting.
Zaterdag is te Kiel een Duitsch
oorlogsvaartuig, pantserschip te water
gelaten, dat Fürst Bismarck is gedoopt.
De grijze oudkanselier zelf heeft de
plechtigheid op raad van zijn geneesheer
niet bijgewoond, doch voor zijne familie
waren extra-treinen verordend. Volgens
uitdrukkelijk verlangen van den keizer
heeft gravin Wilhelm Bismarck de
plechtigheid verricht.
Menigen Duitscher zal het goed doen,
te bemerken, dat Bismarck, de oude
getrouwe dienaar van het rijk en van
het regeerend stamhuis nog niet geheel
vergeten is, al roert hij zijn mond soms
wat al te veel en al verspreidt hij hierdoor
schrik onder vriend en vijand. Toch kan
niemand hem den naam van onver-
beterlijken waarheidspreker ontzeggen,
hoewel het soms voor zijn eigen rust
en dien van het Duitsche vaderland
beter zou zijn, als hij wat meer een
wacht voor de lippen plaatste.
In Noord-Amerika bestaat de alge-
meene meening, dat president Mac
Kinley zijn gezag moet gebruiken om
aan den oorlog op Cuba een einde te
maken. Een New Yorksch blad is dit
te weten gekomen, door een vanwege
dit blad aan de gouverneurs van negen
tien staten gericht schrijven, dat in
bovengenoemden zin was beantwoord.
Naar men weet, heeft de Amerikaansche
gezant te Madrid zich bij deSpaansche
regeering ook in dien geest uitgelaten.
Nu zal zeer stellig Spanje niets liever
wenschen, dan den opstand beëindigd
te zien, altijd in dien zin, dat het zijne
kostbare bezitting behoudt en ook de
Cubanen wenschen vrede, doch niet op
dien grondslag. Men denkt dat, als het
Spanje niet gelukt binnen korten tijd
de insurgenten tot rede te brengen, dan
Amerika partij zal kiezen en wel voor
Cuba. Wat er dan nog gebeuren kan
ligt in 't duister.
Generaal Weyler, de opperbevelhebber
op het eiland blijkt in Spanje nog veel
invloedrijke vrienden te tellen, men
begrijpt niet hoe anders deze hoofd
officier bij al de aanvallen, waaraan hq
bloot staat en bij de minder gelukkige
wijze van zijn optreden, nog kan ge
handhaafd worden. Maar in Spanje blijkt
zeer wel mogelijk te zijn, wat elders
eenvoudig onmogelijk is.
Het schijnt Amerika ernst te zijn,
zich in de Cubaansche kwestie te gaan
mengen. Dit zou men mogen opmaken
uit eene nota, welke de waarschuwing
behelst, dat tenzij er alsnog bevredi
gende verzekeringen mochten worden
ontvangen ten opzichte van eene spoe
dige beëindiging van den oorlog op
Cuba niet kan gezegd worden welke
maatregelen Amerika zal nemen om
verandering in den toestand te brengen.
In zeventien Russische gouverne
menten is de oogst slecht uitgevallen,
zoo slecht dat de regeering de bevol
king met graan te hulp zal moeten
komen. De regeering deelt officieel
mede, dat in de overige gouvernementen
de oogst goed is en Rusland zich zelf
zal kunnen helpen. In goede jaren voert
Rusland veel graan uit, dat zal nu
waarschijnlijk niet mogen plaats heb
ben en dit zal dus ook weer op de
graanprijzen drukken. Men verzekert
echter, dat de groothandel nog zeer veel
graan van vorige jaren in voorraad
heeft, doch ook dit zal, voornamelijk
als de regeering zelf moet inkoopen,
wel in prijs stqgen.
Woensdag ochtend is in de nabijheid
van Cuxhafen een Duitsche torpedo
boot vergaan. Door een storm, die toen
woedde is het schip omgeslagen en ge
zonken. Onder degenen van de op
varenden, die bq de ramp het leven
lieten, behoort ook de Commandant, de
zes en twintig jarige Hertog Friedrich
Wilhelm van Mecklenburg Schwerin.
Negen personen der equipage zijn ge
red. Nog twee andere schepen hebben
in de bui averq bekomen.
Tegenwoordig gebeuren, als gevolg
der meerdere beschaving, ook in de
Kongo spoorwegongelukken. Veertien
dagen geleden ontspoorde daar een
trein. Zes inboorlingen werden daarbij
gedood.
Hoeveel de koloniale opstandelingen
de Spaansche regeering kosten, mag
blijken uit de volgende cijfers. Van
November 1895 tot Mei 1897 zijn naar
Cuba gezonden in dertien expedities
40 generaals, 6261 officieren, 181738
man, 21254 geweren, 91 kanonnen, 12
snelvuurkanonnen en 42 millioen patro
nen naar de Philippqnen 9 generaals,
881 officieren, 27768 soldaten.
In de Army-and A'ary Gazette wordt
een nieuw verdelgingstoestel besproken,
dat Keizer Wilhelm zou hebben uitge
vonden en „slagorde-vernieler" genoemd.
Het is een stalen automobiel ofzelf-
rijdende wagen, met openingen voor
mitrailleuses, en waarin twaalf artille
risten volkomen beschut kunnen plaats
nemen. Een klein getal dier toestellen
zouden bij een aanval op een vqandelqk
leger alles op hun weg kunnen vernielen
als niet de een of andere hinderpaal
een boomstronk of zoo het voer
tuig omver doet vallen.
De Keizer denkt echter ook over vreed
zame zaken. Hq heeft onlangs, aan tafel
bij den Oostenrijkschen Aartshertog
Friedrich, verklaard, dat hij „eerstdaags
weer eens aan het componeeren" zou
gaan.
Omstreeks het midden der volgende
maand zal de Keizer voorts te Wiesba
den weêr een standbeeld onthullen,
ditmaal niet voor zijn grootvader, maar
voor zijn vader, den sympathieken Keizer
Friedrich, van wien het groote publiek
óók wel eens iets zal willen hooren.
De familie van Angiliotti, den moor
denaar van den Spaanschen Minister
Canovas del Castillo, is door zijn misdaad
tot den bedelstaf gebracht. Zijn vader,
een kleermakersknecht, en zijn drie
broeders kunnen nergens meer werk
krijgen, en zijn moeder moest onder
stand aanvragen bij de overheid.
Het gepeupel van Mexico heeft zich
in zijn opgewondenheid over den aan
slag op president Porfirio Diaz laten
verleiden tot een betreurenswaardig
misdrijf. Het heeft, gewapend met zware
balken, de deuren van de gevangenis
opengelnopen, den beschonkene uitzijn
cel gehaald en hem op staanden voet
eigenmachtig ter dood gebracht. Dit is
de eerste gewelddaad van dien aard die
in Mexico gepleegd wordt en zij is te
meer betreurenswaardig, omdat de aan-
