HAARLEM Eerste Blad. Adresboek Van Haarlem No. 101 Uitgave van DE ERVEN LOOSJES, Gedempte Oudegracht 88. Negentiende Jaargang, 144 van WOENSDAG 22 December Het 1897. Prijs iug. f 1.75, geb. f 2.—, DE ERVEN LOOSJES. Nieuwsberichten. S3LEPHO ON NUMMER TELEFHON1SCHE VERBINDING met AMSTERDAM. ABONNEMENTSPRIJS Per drie maandent —,25. franco p. post ,40. Iftonderlijke nommers 3 centen per atnk Prijs per Advertentie van 1—5 regels f 0.25, elke regel meer 5 cents, groote letters naar plaatsruimte. VERSCHIJNT: Dinsdag- en Vrijdagavond. Advertentiën worden aangenomen tot DINSDAG en VRIJDAG des middags ten 12 ure, die alsdan zoo mogelijk nog worden geplaatst. is voorhanden in den Boekhandel van Weten en Werken. In het gezellig gevulde zaaltje van Weten en Werken hield de Heer A. van der Voort Maandagavond eene voordracht met het onderwerp: Eene vergelijking van den Pooltocht der Nederlanders in 1596 en dien van Fritjof Nansen in 1896. Levert eene vergelijking van beide tochten al dadelijk dit verschil, dat Heemskerks tocht eene aaneenschakeling was van lijden en strijden tegen aller hande ongemakken, ziekten en dood, na den driejarigen tocht van Nansen kwam de geheele bemanning gezond en wel in het vaderland terug. Op eene zeer uitgebreide kaart van de Noordpool werd de tocht van beiden gevolgd. Heemskerk overwinterde op Nova Zembla, Nansen trok langs de kust van Siberië om zóó, ingesloten door het ijs, door de strooming te worden gevoerd over de Noordpool. Met eenige bladzijden uit het dagboek des tochts van 1596 steldej Spreker zijn gehoor in kennis. Terwijl Heemskerk volgens deze aan alles gebrek had, had Nansens expeditie van alles overvloed. Getrouw aan zjjn opdracht wist Heems kerk van geen wijken, voordat het ijs zijn scheepje paal en perken stelde en eerst na den langen poolnacht onder alle moeiten en bezwaren te zijn door geworsteld, bereikte men in twee booten de Russische kust, waar de overgebleven bemanning Barends was inmiddels overleden op een Hollandsch schip het vaderland bereikte. Het scheepje had men aan ijs en sneeuw ten prooi moeten achterlaten. De Fram, het schip van Nansens tocht bleef drie jaren weg. Nansen en Johansen verlieten het vaartuig, toen het door het ijs geheel was ingesloten. Met sleden, getrokken door honden, poogden zij toen de pool te bereiken, op welken tocht sommige honden moesten geslacht wor den om te dienen tot voedsel van de anderen. Toen zij eindelijk eene breedte van 86°ld' bereikt hadden, noodzaakte ook hun de sneeuw en het ijs tot over winteren, waartoe gedeeltelijk in de sneeuw van steen, aarde en sneeuw eene hut werd gebouwd. Hier bestond hun voedsel uit berenvleesch en walrusspek, de huiden dienden tot kleeding en lig ging. Inmiddels voerde de reeds ver onderstelde poolstroom de Fram eerst noordeljjk, doch deze werd vervangen door een zuidelijken stroom, welke het vaartuig juist een anderen weg deed volgen, dan de bedoeling wa> aar het zuiden. Het doel van den tocht der Neder landers was een nieuwen weg te zoeken naar Indië, omdat de in 1496 gevonden weg door allerhande vijanden was on veilig gemaakt. De tocht van Nansen bedoelde de wetenschap te dienen, ken nis te nemen van de diepte der pool- zeeën en hare bewoners en in de pool streken weerkundige en atmospherische onderzoekingen te doen. Stelden de oude poolvaarders alles in het werk om het ijs te vermijden, Nansen gaf zich aan 't jjs over, ten einde de waarheid te bewijzen van den onderstel den poolstroom. Ten opzichte van het jjs en zijne drukking was de Fram van zeer bijzondere constructie. Het schip had drie, afzonderlijk gebreeuwde hui den met eene gezamenlijke dikte van tachtig c. M. Het was zoo gebouwd, dat het bij insluiting door het ijs werd opgeheven. Het had aan boord de ge schiktste werktuigen en de gegevens om des noods nieuwe te vervaardigen. Het bezat genoegzaam stoomvermogen en beschikte over elektrisch licht. De pro viand was van dien aard, dat zelfs in het vaderland het niet beter te krijgen was. Het scheepje der tocht van 1596 miste al die thans noodig geachte weelde, doch het gedrag der oude zeevaarders, die onder zulke ongunstige omstandig heden niet schroomden hunne bestem ming zoover mogeljjk te volgen, eischt door den betoonden moed en zelfopoffe ring te meer waardeering. De tocht van het stoere tweetal Noren was goed overwogen. Het voor en het tegen was door Nansen aan een nauw gezet onderzoek onderworpen, aan de hand van het bekende en geleid door eene theorie betreffendede pool strooming. Wat al moed en volharding door het tweetal is aan den dag gelegd na eene overwintering welke 267 dagen duurde en welke gevaren het hoofd moesten geboden worden, werd door Spreker uit een gezet. Den 17 Juni 1896 had de bekende ontmoeting plaats, die een einde maakte aan den eenzamen tocht. De beide mannen bereikten weer den vader- landschen bodem en zeven dagen later kwam ook de Fram van haar zwerftocht in Noorwegen terug met rijke gegevens- ten dienste der wetenschap. Slechts moed en volharding konden mannen als Heemskerk en Barends, Nansen en Johansen den weg doen al leggen, dien sij te volgen hadden. Spre ker is de meening toegedaan, dat in onzen tijd en in ons land niet veel mannen van die soort worden aangetroffen, omdat men eenigen kans heeft om er te komen zonder al te groote inspanning van lichaamskrachten en dringt er ten slotte op aan onze jongens niet alleen geestelijk, doch ook lichamelijk te doen ontwikke len. De zeer belangrijke voordracht werd met veel aandacht gevolgd. De heldere wijze, waarop Spreker zjjn gegevens onder de aandacht weet te brengen, be wijst, dat het aanbrengen van kennis hem in hooge mate eigen is en hem stempelt tot een verdienstelijk onderwij zer. Fen flink applaus betuigde dank voor het gehoorde. Maandag 29 December vervult de Heer P. H. Lamberts van Amsterdam de spreekbeurt. Zaterdag werd de beraadslaging over Hoofdst. V voortgezet. Bij art. S4 (hoog leeraren Utrecht) kwam aan de orde een amendement, voorgesteld door den heer Vermeulen c. s. om niet toe te staan het aangevraagd bedrag van f 4000 voor een tweeden hoogleeraar in de geschiede nis. De heer Kuyper achtte dien hoog leeraar volstrekt onnoodig, en wilde wel geld toestaan, mits het strekte om aan één der Universiteiten het onderwijs volledig te doen zijn. De Min. van Bin nen!Zaken bestreed het am. als berus tende op het stelsel Kuyper, om aan alle Rijks-universiteiten alle fakulteiten, behalve ééne, te laten doodbloeden, wat formeel in strijd is met den geest en de letter der wet op het Hooger Onder wijs. Op die wijze, beweerde de Min. tracht men door een achterdeur binnen te brengen, wat men door de voordeur niet kan binnen laten. De Min. was overtuigd, dat voldoend onderwijs in de geschiedenis te Utrecht een tweeden hoogleeraar eischt. De heer Kerdijk was niet overtuigd van de noodzakelijkheid der benoeming. Hij acht ook ons land te klein voor drie volledig ingerichte universiteiten, en de leerkrachten te beperkt; ook ontkende hij, dat het niet toestaan van een tweeden hoogleeraar zou strijden met de wet op het H. O. De heer Vermeulen konstateerde, dat de Komm. van Rapp. eenparig het am. ondersteunde, doch zich losmaakte van de gegeven toelichting. De heer van Kar- nebeek bestreed het am. De Min. bleef krachtig het stelsel- Kuyper bestrijden, en verzekerde den heer Kerdijk, dat van den Minister geen wets wijziging in dien geest te wachten is. De heer Drucker verklaarde zich om fmancieele redenen vóór het am., maar drong aan op uitstel. Het am. werd aangenomen met 50 tegen 34 stemmen. Bij art. 99 subsidie Gijmnasia) kwam de heer Pijn appel op tegen de stelling van den Min., dat voor subsidieering van gymnasia in de groote gemeenten noodig zou zijn af te wachten den invloed van de nieuwe belasting regeling. De heer Focker meent, bij de afdeeling Middelbaar On derwijs, dat ambachts onderwijs ten on rechte bij middelbaar onderwijs is ge voegd het behoort zijns inziens veeleer bij lager onderwijs. Hij drong aan op subsidieering van ambachtsscholen voor vrouwen, speciaal voor de huishoud- en industrieschool te Alkmaar, en op de handhaving van de subsidie-verhooging voor de ambachtsschool voor jongens te Alkmaar. De heer Verhey vroeg ver scherping van het reglement op het eind examen der H. Burgerscholen, met het oog op de aansluiting aan de Militaire Akademie, alsmede gelijkvormigheid voor de toelatings- en overgangs exgmensT Ook drong hjg aan op betere bezoldiging van leeraren. De heer Heldt drong aan op toelating van meisjes op alle gesubsi dieerde scholen. De heer Smeenge wenschte spoedige benoeming van een inspecteur van het ambachtsonderwjjs. De heer van Asch van Wjjk (Ede) klaagde over het niet toelaten van leer lingen van buiten op gesubsidieerde mid delbare scholen. De Min. zou ernstig de klacht van den heer van Asch van Wjjck overwegen, en beloofde een spoedige regeling van de traktementen der leera ren, en eenvormigheid der examens. Wijziging der eindexamens, in verband uitsluitend met de Mil. Akademie durfde hjj niet beloven. Ten aanzien van de Alkmaarsche scholen kon de Min. geen bepaalde belofte afleggen. Bij de afdeeling Polytechnische school drong de heer Con rad aan op uitbreiding en voorziening in de behoefte aan ruimte. De heer Troelstra wenschte Rijksbeurzen voor onbemiddelde zonen van arbeiders. De Min. zag daartegen geen bezwaar, maar de zaak is nog niet onderzocht. Aan den heer van Bijlandt (Gouda) beloofde hij, met den Min. van Fin. te zullen over wegen, of de bijdrage voor Gouda kan verminderen, 't Am. van de Komm. van Rapp. om te schrappen het krediet voor de stichting eener nieuwe H. Burger school met 5 jarigen kursus te Helder, werd toegelicht door den heer Vermeu len, en krachtig verdedigd door den heer Staalman, die beweerde dat de school volmaakt onnoodig is. De Min. en de heer Ferf verdedigden de nieuwe school. De zitting werd verdaagd tot Maandag middag. Bjj de verdere behandeling van Hoofdst. V. in de Maandag gehouden zitting, was eerst aan de orde de stemming over een amendement op art. 105 om den post voor een nieuwe H. B. School te Helder te schrappen. Het am. werd ver worpen met 41 tegen 40 stemmen. Vóór stemde de geheele rechterzijde met den heer Troelstra. Derhalve is genoemde post aangenomen. Bij de afdeeling Lager Onderwijs bestreed de heer de Savornin Lohman de bewering van den Min., dat Sprekers stelsel betreffende het Lager Onderwijs in strijd zouzijn metdeGrond- wet, en dat genoemd onderwijs stief moederlijk wordt bejegend. De uitgaven zjjn sedert 1888, den bloeitijd der libe ralen, toegenomen met 22 pet. en toch blijven de klachten over het openbaar onderwijs, over onvoldoend personeel en onvoldoende bezoldiging, aanhouden. We hebben, beweerde Spreker, geen natio nale school. De neutraliteit is een mon struositeit, en er bestaat geen liefde voor de volksschool. Wij moeten hebben eene vrije school voor openbaar en bizonderon- derwijs, en er moet komen meer invloed van het volk op de keuze van onderwij zers. Spreker beweerde, dat de school in ons land staat onder de bureaukratie, die geesteloos is, en zij wordt gekarakte riseerd door 't Nut. Hij wil, dat er zullen komen Schoolgemeenten, en eene opleiding van onderwijzers aan vrije kweekscholen, aan welke de examens moeten worden overgelaten, en waar vooral de paedagogie moet onderwezen worden. Leerplicht zal, volgens hens ver bittering strijd en tal van processen in 't aanzijn roepen. De liberalen, zeide hij, hebben de ouders vervreemd van de school en nu zal de wet straf bedreigen tegen hen, die plichtgevoel verloren hebbenSpreker gaf den Min. zijne denkbeelden in overweging. Wat hij voorstaat is: eene nationale vrije school niet eene leuze, maar een Neder- landsch ideaal. De heer Travaglino kwam terug op zijn nota om de lagere school dienstbaar te maken aan bestrijding van drankmisbruik. De heer de Waal Malefyt betoogde de noodzakelijkheid van vrije examens voor bizonder onderwijs. De heer Ketelaar spoorde aan, tot herziening van de wet op het Lager Onderwijs, en daardoor verbetering van de pozitie der onderwijzers, en meer in 't bizonder van de klasse-onderwijzers. Hij verlang de hooger traktementen voor allen pensioenen voor weduwen en weezen; wettelijke regeling van den invloed der hulponderwijzers op den gang van zaken in d° school, en alzoo verplichte school vergaderingen; verder bezoldiging van arrondissements-schoolopzieners, te be noemen uit de mannen van het vak;

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlemsch Advertentieblad | 1897 | | pagina 1