uitbreiding der kweekscholen, met in
krimping der normaallessen, die veel
slechter onderwijzers leveren; handha
ving van art. 24 der wet betreffende
het aantal onderwijzersde noodzakelijk
heid van herhalings onderwijs, en be
hoorlijk schooltoezicht. De heer Everts
kwam op tegen het onderzoek te Delft
ingesteld, naar de kleur van haar, huid
en oogeri van de schoolkinderen. De heer
Bnimmelkamp waarschuwde tegen het
nieuwe taalstelsel, dat hij een decadentie
noemde. De heer Veegens besprak de
pensionneering van weduwen en weezen
van onderwijzers, en gaf in overweging
een deel van het batig slot van het pen
sioenfonds voor burgelijke ambtenaren
voor onderwijzers te bestemmen en hen
in dat fonds op te nemen. Spreker zou
wenschen, dat niet alleen de openbare
onderwijzers als ambtenaren werden
opgenomen in het Rijkspensioenfonds,
maar ook de bizondere onderwijzers,
waartoe de pensioenwet volle vrijheid
laat. De heer Kuyper berekende, dat de
kinderen van het bizonder onderwijs aan
den Staat kosten 4.65, en de kinderen
van het openbaar onderwijs f 60 per
hoofd. De heer Tydeman verdedigde
het schooltoezicht tegenover den heer
Ketelaar en betoogde, dat vakmannen
niet de voorkeur verdienen.
Dinsdag nam de Min. van Binnenl.
Zaken 't eerst het woord. Hij handhaafde
zijn inzichten betreffende denoodzakelijk-
heid van herziening der onderwijswet.
Hij hoopte vele van de gewenschte her
vormingen tot stand te brengen, maar
daarvoor was tijd van voorbereiding
noodig. De Reg. zou al het mogelijke
doen om de gemeentebesturen de wet
te doen naleven ten aanzien van het
aantal onderwijzers en de bezoldigingen,
en zou bij onwil de wet toepassen. De
Min. was zeer gestemd voor het brengen
van vakmannen in het schooltoezicht.
Hij zou medewerken om de bezoldigingen
der onderwijzers te verhoogen, maar
zonder wetswijziging is groote verbete
ring niet te wachten. De heer Travaglino
antwoordde de Min., dat op de oplei
dingsscholen het onderwijs in hygiène
zal moeten worden uitgebreid, om toe
komstige onderwijzers op de school het
alkoholisme te doen bestrijden. Vrijheid
ten aanzien van taal en spelling zal
gehuldigd worden. Voor pensionneering
van weduwen en weezen van openbare
onderwijzers staat de kans beter dan
ooit. Hoezeer de Reg. bereid is na te
gaan wat er gedaan kan worden voor
de pensionneering der bizondere onder
wijzers, de Min. meent, dat het denk
beeld van den heer Veegens moeilijk
uitvoerbaar kan zijn. Toezeggingen om
de traktementen der jonge onderwijzers
dadelijk hooger te stellen kunnen niet
gedaan worden. Bij herziening der wet
kan verhooging der minima echter ge-
wenscht blijven. Meer invloed van de
onderwijzers op den gang van zaken
acht de Min. niet raadzaam, met het
oog op de vele jeugdige kweekelingen.
Vrije examens voor het bizonder onder
wijs zijn in beginsel juist, maar leveren
groote praktiesche bezwaren op. Hoogere
bijdragen voor de bizondere school zijn,
zoolang leerplicht geen hoogere uitgaven
eischt, niet aan de orde. De Min. toonde
de onjuistheid van Dr. Kuyper's becij
feringen aan. Hij verdedigde tegenover
den heer de Savornin Lohman de be
ginselen der neutrale school en begreep
niet, dat deze de politiek weder in den
schoolstrijd trachtte te mengen. Hij ont
kende pertinent, dat de openbare onder
wijzers minder vrij zouden zijn dan de
bizondere, en dat de sociaal-demokra-
tiesche beginselen in de school worden
verkondigd. Een enquête heeft het tegen
deel bewezen. Ten slotte verdedigde de
Min. leerplicht als noodig, niet alleen
in 't belang van kinderen, die niet maar
ook van hen, die vrijwillig wel school
gaan. Bij de regeling zal rekening wor
den gehouden met de toestanden, die
verhinderen om kinderen van zekeren
leeftijd een geheel jaar aan het bedrijf
te onttrekken. Boete of gevangenisstraf
is in dergelijke zaken slechts ultimum
remedium. Het te bestrijden kwaad is
vooral het relatieve schoolverzuim. Leer
plicht leidt tot leerdwang, maar niet
tot gewetensdwang, en bij regeling moet
zooveel mogelijk met gemoedsbezwaren
rekening worden gehouden. De Minister
sprak het vertrouwen uit, dat de gedane
mededeelingen elke verdachtmaking
zullen doen ophouden. Hij hoopte aldus
de zaak te kunnen tot stand brengen,
mislukte zijne poging, dan zou zeker
een ander met een nieuw leerplicht-
voorstel komen. De Voorzitter maande
voor de laatste maal tot zelfbeperking. De
heeren Veegens, de Waal Malefijt en
Tydeman repliceerden. De heer de Sa
vornin Lohman hield vol, dat hij de
schoolkwestie niet tot eene partijkwestie
wilde maken, en wees er op, dat de
Soc. dem. beginselen door de onderwij
zers, die ze belijden, onwillekeurig op de
openbare school worden verkondigd. De
heer Troelstra protesteerde tegen dit
laatste beweren. Door den heer Lohman
werden steeds geen namen genoemd,
maar alleen ten slotte de mogelijkheid
aangenomen. Spreker erkende, dat er
veel soc. demokratiesche onderwijzers
zijn, maar hij vroeg, of de heer Lohman
met zekerheid kon zeggen, dat er ook
geen onder de bizondere christelijke on
derwijzers schuilen. Hij wilde nu echter
ook geen namen noemen. Overigens ont
kende Spreker, dat Soc. demokraten geen s
goede onderwijzers zouden kunnen zijn,
en hij vroeg, of de Min. vrijheid wilde
eerbiedigen voor de Soc. demokratiesche
onderwijzers, om buiten de school propa
ganda te maken. De heer Ketelaar be
streed den heer de Savornin Lohman,
die jonge onderwijzers zou kunnen ver
leiden hun plicht te verzaken. De heer
van Karnebeek bestreed den heer Troel
stra, en betoogde, dat de Soc. dem.
beginselen slechts kunnen leiden tot
ekonomieschen achteruitgang en ver
meerdering van armoede. De Min. van
Binnenl. Zaken antwoordde nog, dat
absolute vrijheid voor onderwijzers niet
bestaat, en dat zij niet gehandhaafd
kunnen worden, als zij zich in of buiten
de school onmogelijk maken. Tot den
heer de Savornin Lohman zeide de Min.
dat, zoo deze samenwerking der partijen
ernstig wil, hij een verkeerden weg in
slaat met zoo heftig tegen de openbare
school te opponeeren. De heer Mutsaers
herinnerde er aan, hoe door een onder
wijzer propaganda was gemaakt voor de
Soc. demokratiesche beginselen. Nadat
de heer Troelstra den heer Mutsaers
had bestreden, was het algemeen debat
over de afdeeling Laffer Onderwijs af-
geloopen. Bij art. 131 (tijdelijke subsidised)
beloofde de Min. den heer Mackay ernstig
toezicht op het verleenen van subsidieën 1
aan gemeenten. Bij art. 138 (subsidie
aan liet Landbouw comité) drong de heer
de Boer aan op opheffing van het
Comité. Bij verschillende artikelen
vroeg de heer van Vlijmen subsi-
dieën voor de Boerenlanden en steun
vanwege de Ned. bank aan de boeren
leenbanken; de heer Wesseling van
Suchtelen meer ruimte voor de Land
bouwschool; de heer van Asch van
Wijck stelselmatiger subsidieering van
zuivel - K onsulentende heer Smeenge
stabiliteit in de keuringskornmissieën
voor paarden; de heer Ferf bestrij
ding der tuberculooze; de heer van
Dedem beperking der maatregelen be
treffende het onderzoek van het mond
en klauwzeer. De Min. beloofde over
weging van de meeste der genoemde
punten. Bij art. 134 (subsidieën voor
historische gedenkteekenen) vroeg de
heer de Savornin Lohman inkorting van
de subsidie voor het kerk gebouw te Gouda,
maar de Min. kon daaraan geen gevolg
geven. Na een opmerking van den heer
Veegens werd bij art. 200 de post van
ƒ500 voor eene geologische kaart terug
genomen, om die bij Waterstaat over
te brengen. De heer Conrad besprak de
openbare aanbesteding van papier. Daar
na werd Hoofdst. V (Binnenl. Zaken)
zonder hoofdelijke stemming aangenomen.
Goedgekeurd werden eenige kleinere ont
werpen, en twee suppletoire begrootin
gen voor Binnenl. Zaken, nadat de Min.
opmerkingen van de heeren Truyen en
v. d. Velde had beantwoord. Daarna
werd geopend het algemeen debat over
Hoofdst. VI (Marine). De heer de Ras
bestreed den eersten termijn van een
schip type A., en beklaagde zich er over,
dat de Minister de belangen van de
Indiesche verdediging losliet, terwille
van de verdediging der zeegaten hier
te lande.
HAARLEM 21 December 1897.
De uitstekende Pianisten, de Dames
Henrietta en Anna Roll, zullen zich a. s.
Zondag (2^ Kerstdag) op het Matinée
in de Vereeniging, op de nieuw uitge
vonden Piano-Double doen hooren.
Evenals in vorige jaren geeft de
Bisschop van Haarlem, Mgr. Botte-
manne, gedurendede maanden December,
Januari en Februari eene wekelijksche
ondersteuning van vier gulden aan be
hoeftige gezinnen dezer stad.
Z. D. Hoogw. heeft daarvoor aan het
R. K. Parochiaal Armbestuur en de St.
Vincentius-Vereeniging gezamenlijk eene
som van ƒ2600 ter hand doen stellen
wor vijftig Katholieke en aan het Bestuur
van „Weldadigheid naar „Vermogen"
een bedrag van ƒ520 voor tien Onkatho
lieke gezinnen.
Commissarissen en de directeur
der Haarlemsche Tramway Maatschappij
hebben zich tot den Gemeenteraad ge
wend met een adres, hun leedwezen
betuigende, dat de Raad in zijne ver
gadering van 14 Juli besloten heeft goed
te keuren het voorstel der commissie
voor de tramplannen, volgens welk ont
werp, als gedeelten van de aangenomen
ceintuurbaan eene voor de Haarlem
sche Tramway-Maatschappij concurre
rende lijn zal worden aangelegd van het
Stationsplein naar de Groote Markten
van de Kleine Houtbrug naar het eind
punt in den Hout en omgekeerd. In
geene andere gemeente, ook niet in
gemeenten waar het tramnet aanzien
lijk grooter en uitgebreider is, worden,
zeggen adressanten, op Zoo geringen
afstand, twee naar dezelfde eindpunten
loopende trambanen aangelegd, omdat
het aantal der te vervoeren passagiers
daardoor voor beiden te klein wordt.
Adressanten verklaren zich bereid de
tramlein van den Zijlweg naar de Groote
Markt later naar de inmiddels eventu
eel gebleken behoefte in oostelijke rich
ting uit te breiden en verzoeken hun
alsnog concessie te willen verleenen tot
aanleg en exploitatie van een paarden
tram van de Groote Markt langs Zijl
straat en Zijlweg tot aan het punt, waar
deze werdt gesneden door den Holland-
schen Spoorweg, zooals bij hun request
van 17 Febr. 1897 werd aangevraagd.
Bij Kon. besluit is benoemd tot
officier in de orde van Oranje Nassau
de Heer J. Craandijk, resp. voorzitter en
ondervoorzitter van het hoofdbestuur
van het Nederlandsch Zendeling genoot
schap.
Ds. Wempe, predikant bij de
Evang. Luthersche gemeente alhier is
beroepen te Amsterdam.
Ds J. Schotel, predikant bij de
Chr. Geref. gemeente alhier, heeft een
beroep ontvangen naar Amsterdam.
Het l»te Concert der Kon. Lied.
„Zang en Vriendschap" is bepaald op
Vrijdag 14 Jan. 1898. Als Solisten zullen
daarbij optreden Mej. Mina Smits (zang)
van Utrecht en de Heer W. Robert Jr.
(viool) van Haarlem, terwijl de Heer L.
Schlegel alhier de begeleiding der Solis
ten op zich zal nemen.
De Liedertafel zal voor hare Kunst
lievende Leden ten gehoore brengen
„Deus nostra spes" (Psalm 46) van
L. F. Brandts Buys. „Germinal" van
Riga, „Mijn hof" van Ph. Loots, „die
beiden barge" van Hegar en vGrab und
Mond" van Schubert.
Jan Ongeluk, het allerkoddigste blij
spel, dat in de voornaamste steden van
ons land en nu nog te Amsterdam
dagelijks eivolle zalen trekt, komt hier
in den Schouwburg a. s. Donderdag
voor het voetlicht. Hun, die misschien
in de meening mochten verkeeren, dat
deze klucht iets aanstootelij ks of plats
mocht bevatten, kunnen wij van het
tegendeel verzekerenouders kunnen
gerust hunne dochters medenemenhet
is alleen lachen, lachen van het begin
tot het einde.
In het begin van Februari zal ten
bate van den heer G. Zalsman een
concert worden gegeven door den heer
Henri Pielage.
Als solisten hebben hunne welwillende
medewerking toegezegd Mevr. Madier
de Montjou en de heeren Frans Phlip-
peau en P. van Erven Dorens, resp.
Sopraan, Tenor en Baryton van de Ned.
Opera.
De begeleiding zal geschieden op twee
vleugels door Mej. Betsy Pielage en den
heer Henk van Breemen, die tevens het
concert zullen openen met een nummer
voor 2 piano's.
Verder zullen medewerken twee van
de onder leiding van den heer Pielage
staande koren n.l. „het Baarl. Gem.
kooren het Mannenkoor Caeiclia", l)
benevens een kinderkoor van ongeveer
150 jongens en meisjes.
ruim 30 ledeu.
ruim 90 zangers.
Haarl. Gem. koor en Caecilia treden
hierbij ieder met een paar nummers,
zelfstandig op en bovendien gecombi
neerd met het kinderkoor.
O.m. zullen ten gehoore gebracht
worden 6 volksliederen van Philip Loots,
die binnenkort zullen verschijnen onder
den titel „In 't Kroningsjaar
1.1. Zaterdagavond zijn uit de
Sociëteit „Vereeniging" een winterjas
en bij eene winkelierster in de Witte
Heerensteeg vier rookworsten ontvreemd.
Door de rechercheurs Jansen en
Misset is proces-verbaal opgemaakt te
gen den bierhuishouder H. woonachtig
aan de Brouwersstraat, ter zake het
verkoopen van sterken drank in het
klein zonder de daartoe vereischte ver
gunning.
1.1. Zondag voormiddag te 11 ure
heeft een begin van brand plaats gehad
ten huize van den tapper C. E. Rusman
aan de Schalkwijkerstraat No. 7, ont
staan op een bovenvertrekje dienende
tot slaapplaats vermoedelijk door von
ken uit een kachelpijp. De brand werd
gelukkig spoedig ontdekt en met emmers
water gebluscht. Het behangsel en
eenige goederen in die kamer zijn ver
brand.
Te 4 uur des namiddags had we
der een begin van brand plaats in de
bakkerij van den banketbakker S. Stam,
woonachtig aan de Kruisstraat No. 37,
in een hoop krullen. Ook deze brand
werd spoedig ontdekt en met eenige
emmers water gebluscht. Bij deze bran
den waren de staf van de brandweer
en de politie met haar slangenwagen
aanwezig.
Bij afwezigheid van de bewoners
heeft heden morgen omstreeks 10 uur
een begin van brand plaats gehad ten
huize van A. J. Peterson, woonachtig
aan de Frankestraat No. 29. bij het
drogen van kleederen op de kachel. Door
spoedig hulp van de bovenbewoners is
de brand dadelijk gebluscht, zoodat de
schade zeer gering is.
Door 4 knapen van 8 tot 14 jaren,
is gisteren namiddag van een vracht
wagen staande in de Spekstraat een
kistje sigaren ontvreemd.
Postkantoor Haarlem.
OPGAVE van de door dit kantoor verzonden
brieven en briefkaarteny bestemd' voor onbekende
personengedurende de tweede helft van November
189'7, welke stukken thans door de Afzenders
hunnen worden teruggevraagd.
Brieven.
J. Snel, Amstelveen; P. v. Eeden, Mej. M.
Bakker, J. "Wits, Smink, en C. Sander allen
AmsterdamBotterop, GoudaJ. Pragt, Mej.
Leitzinger, E. L. Büchner allen 's Gravenhage
Tbeor. G. K. de Maiez Oyens Groningen; D.
Faber en van Wieringe Haarlem; Directeur Die
rentuin Helder; Mevr. Crooy Tenpken Naarden;
Boer, Reewijk; E. de Lange, J. P. Wolffram en
J. v. d. Kasteelen allen Rotterdam; H. Brarder-
hoarnt?
Briefkaarten.
G. H. Menses, Mej. Ida Mollinger, Mej. der
Mon, Levi, L Pruissink, en J. Mulder, allen
Amsterdam; Mej. Kuiken? Mej. v. d. Patten
Rotterdam.
Buitenland.
Mej. A. Rüster Erfurt; F. Frankin Louvain;
v. Rechteren Altena en Mallard beiden Parijs;
Mej. M. Micocci Rome; G. v. Notten en G. J. v.
Notten, beiden Singapore.
Markt van 20 December 1897.
BoterAangev. 107, verk. 107, K. G.
L. pr. ƒ1.30 H. pr. ƒ1.40 p. K. G.
Biggen. Aangev, 84 verk. 84 stuks.
L. pr. 7.H. pr. 10.p. stuk.
Schrammen. Aangev. 62 verk. 62 stuks.
L. pr. 12.-. H pr. ƒ14.p. stuk.
Aardappelen. Aangev. 69 H.L.verkocht
69 H.L.
L. pr. 2.H. pr. ƒ3.— p. H. L.
Appelen. Aangev. 33. verk. 25. H. L.
L. pr. ƒ5.H. pr. /13.p. H. L.
Peren. Aangev. 21 verkocht 14 H.L.
L. pr. ƒ4.—. H. pr. ƒ7.— p. H. L.
ORGELBESPELING
in de Groote- of St. Bavokerk alhier, op
Donderdag 23 Dec. 1897 des namiddags van
2—3 uur, door den Heer W. EZERMAN.
PROGRAMMA.
1. FugaG. F. Handel.
2. Elsa's Brautzag znm Munster. Wagner.
3. Sonate No 2Fink.
a. Allegro moderato.
b. Andante.
c. Allegro risoluto.
4. Lied ohne WorteMendelssohn.
5Cavatine «1Raff.
