HAAELEMSCH
Eerste Blad.
No, 22 Uitgave van DE ERVEN LOOSJES, Gedempte Oudegracht 88. Twintigste Jaargang.
144
van WOENSDAG 16 Maart 1898.
Nieuwsberichten.
Tkjmun—m
TJ1EPHOONNUMMXR
TELEPHON1SCHE VERBINDING
met AMSTERDAM.
ABONNEMENTSPRIJS
Per drie maanden—,25.
franco p. post ,40.
Ifkonderlljke
9
nommers
3 centen per stuk
Prfls per Advertentie van 1—5 regels f 0.25, elke regel
meer 5 cents, groote letters naar plaatsruimte.
VERSCHIJNT:
Dinsdags en Vrijdagavond.
Advertentim worden aangenomen tot DINSDAG en VRIJDAG des middags ten 12 ure, die alsdan zoo mogelijk nog worden geplaatst.
'fweede Kamer. In de zitting van Dins
dag heeft de heer Ferf verlof gevraagd
en verkregen, de Reg. op een nader te
bepalen dag te interpelleeren omtrent
genomen en nog te nemen maatregelen
tegen den overlast van de Amerikaansche
schildluis, in verband met het verbod
van Duitschland van invoer uit Amerika
van vruchten en planten. Aan de orde
was het ontwerp tot toekenning van
een renteloos voorschot uit 's Rjjks
schatkist ten behoeve van den aanleg
van een stoomtramweg van Nykerk
over Barneveld naar Eede. De heer
Troelstra verklaarde, dat de sociaal-
demokraten zeer zijn vóór uitbreiding
der verkeersmiddelen, daar dit hunne
beginselen in de hand werkt. De zwarte
stoomvlag, beweerde hij, is steeds de
pionier van de roode vlag der sociaal-
demokratie en de bagage, die steeds
wordt meêgevoerd is die van de begin
selen der sociaal-demokraten. Anderzijds
moeten de sociaal-demokraten zijn tegen
koncessie of subsidie, waardoor partiku-
lieren worden bevoordeeld. Exploitatie
door de overheid is hun beginsel. Erken
nend, dat voor eene kleine lijn in de
bestaande toestanden daaraan moeilijk
is te denken, zou Spreker niet ongezind
zijn een renteloos voorschot toe te staan,
mits het belang van partikulieren tot
een minimum werd gereduceerd, en
alzoo gestreefd werd in de richting der
Staats-exploitatie. De heer van Asch van
Wijck {Eede) juichte het ontwerp toe
als zijnde in het algemeen belang. Van
Kapitalistiesch voordeel was bij deze
zaak geen sprake. Het toezicht door den
Staat is gewaarborgd door den afzonder
lijken Regeerings-Kommissaris. Alleen,
meende Spreker, dat Zondagsrust moest
worden gewaarborgd. De Min. van water-
staat enz. bestreed den heer Troelstra.
Hij wees er op, hoe de kans op eenige
winst van beteekenis voor kapitalisten,
die voor deze lijn geld geven, uiterst
gering is, en dat de Staat, als aandeel
houder optredend, slechts' 6 stemmen
20u kunnen uitbrengen, volgens het
Wetboek en Koophandel, en dus weinig
invloed zou kunnen uitoefenen. De Min.
meende, dat, daar deze lijn vooral voor
personen vervoer zal strekken, van zelf
de Zondagsdienst zal beperkt worden,
als de daar wonende personen des Zon
dags geen gebruik maken van de onder
neming. Het wetsontwerp werd aangeno
men met 71 tegen 3 stemmen. Tegen
itemden de heeren Troelstra, van Kol
en v.d. Zwaag. Aan de orde waren toen
de wetsontwerpen tot bekrachtiging van
provinciale heffingen in Friesland. De
heer Bouman kwam op tegen verhooging
van het tarief voor het kanaal Harlin-
gen Leeuwarden, waardoor de kleine
schipperij zou vernietigd worden. De
heer Schaafsma kon de verhooging van
tolgelden niet goedkeuren in een tijd
dat men algemeen op afschaffing van
tollen aandringt. De verhooging van tol
op het kanaal HarlingenLeeuwarden
Dokkum is bepaald nadeelig voor de
scheepvaart en den kleinen landbouw.
Op deze en andere gronden meende
Spreker aanneming van het ontwerp
te moeten ontraden.
Woendag werd het debat voortgezet
over de wetsontwerpen tot bekrachtiging
van provinciale heffingen in Friesland
Kanaal en bruggelden). De heer Bastert
bestreed de ontwerpen, daar zoodoende
nieuwe tolrechten worden geheven, in
strjjd met den algemeenen wensch tot op
heffing der tolrechten,en omdatniet alleen
het belang van Friesland,maar ook dat van
Groningen geschaad wordt, daar belang
rijk meer zal worden geheven. Ook de
heer Zijlma was tegen de ontwerpen,
vooral met het oog op het inter-provin-
ciaal belang, dat wordt aangerand. De
heer van Kempen achtte mede de ont
werpen onaannemelijk, daar degeheele
scheepvaart wordt getroffen. De heer
Lieftinck bestreed de ontwerpen, vooral
omdat de kleine schipperij zal worden
getroffen, en wel op een oogenblik, dat
algemeen opheffing van tollen wordt
gewenscht. Had men de kleine schippers
vrijgesteld, de zaak stond anders. De
heer A. van Dedem achtte daarentegen
de voorstellen strekkende tot gelijkma
tiger heffing, daar de rechten wel eener-
zjjds verhoogd, maar anderzijds verlaagd
worden. Bovendien is de tariefregeling
ten gunste van de kleine schipperij. De
heer Veegens betoogde dat de provincie
Friesland wel 4 ton heeft uitgegeven,
maar meer nog aan Rijkssubsidie heeft
genoten en dus feitelijk niets heeft uit
gegeven voor het scheepvaartbelang.
Door de nieuwe heffing wordt het ver
keer in en met Friesland belemmerd,
en de konkurrentie van de waterwegen
met de spoor en tramwegen zeer ver
zwaard. De Min. van Binnenl. Zaken
herinnerde, dat indertijd de heffing op
het Kanaal Harlingen Nieuwezijlen
uitsluitend is afgestemd, omdat vooraf
verbetering van dat Kanaal gewenscht
werd. Het Kanaal is verbeterd in den
ruimsten zin, en nu maken dezelfde be
langhebbenden, die toen bereid waren,
tonnen geld te betalen om renten en
Kapitaal voor de verbetering te dekken
bezwaar om tol te heffen. De Min. be
toogde verder, dat deze ontwerpen niet
nadeelig maar voordeelig zijn voor de
kleine schipperij. Deze ontwerpen be
oogen uitsluitend egalizatie, geen ver
hoogingen, en van de verlaging van het
tarief op de vaart Stroobos- Lemmer
zullen veel meer (15000) schepen prc-
fiteeren, dan er door verhooging zullen
gedrukt worden op de vaart Harlingen
Nieuwezijlen (8000). De provincie
Groningen kan niet klagen over de zware
heffing in Friesland. De tollen in Fries
land met een veel grooter Kanalen-net
zijn niet hooger dan in Groningen. Einde
lijk verzekert de Min. dat Gedep. Staten
voornemens zijn voor te stellen intrekking
van de bepaling van '/t verhooging der
taxatie bij gemis van meetbrief. Bjj
aanneming der ontwerpen zal de Kamer
niet uitmaken, dat de Staten van Fries
land in elk onderdeel juist handelen,
maar alleen, dat in het landsbelang
geen overwegende redenen bestaan om
de bekrachtiging te weigeren. De Min.
hoopt dat door aanneming de Kamer
Ged. Staten gelegenheid zal geven te
toonen, dat deze heffingen niet drukkend
zijn. In elk geval wordt de bekrachti
ging slechts voor een paar jaar, tot
1900 gevraagd. De heer Pyttersen be
streed krachtig het voorstel als nadeelig
voor de kleine schipperij. Na replieken
is het ontwerp tot Kanaalgeldheffing
op het Kanaal HarlingenLeeuwarden
- DokkumN ieuwezij len aangenomen
met 44 tegen 24 stemmen. De beide
overige heffingen zjjn ook aangenomen.
De heer Smeenge heeft verlof gevraagd
en gekregen om de Reg. nader te inter
pelleeren over de aansluiting van spoor
wegen en sluiting van spoorwegbruggen.
In de Donderdag gehouden openbare
vergadering, tot regeling der werkzaam
heden werd besloten Woensdag a. s.
in behandeling te nemen het wetsont
werp tot bekrachtiging der spoorweg
overeenkomsten met Belgie (overneming
der lijnen van den Grand Central Beige).
Ingekomen was een wetsontwerp tot
regeling der toelating als schipper op
koopvaardijschepen en het aan boord
daarvan hebben van stuurlieden en ma
chinisten. Benoemd werden tot rappor
teurs der definitieve Marine-begrooting
de heeren Goedkoop, Lieftinck, Schepel,
Verhey en van Dedem.
De fatale Dreyfus-zaak heeft de we
reld in verbazing gebracht. Men vroeg
zich af, hoe het mogeljjk was, dat een
verlichte natie als de Fransche, een volk,
wiens zonen het zich tot eene eer reke
nen te behooren tot het leger, genoegen
kan nemen met eene militaire rechts
pleging, welke een beschuldigde kan ver-
oordeelen, met gesloten deuren, op
stukken, niet voor openbaarmaking vat
baar gacht, eene rechtspleging, welke
toestaat dat iemand uit de maatschappij
wordt gestooten en daar buiten blijft,
zelfs als bljjkt, dat op de rechtspraak j
en hare gronden heel wat valt aan te
merken.
Men heeft zich ook de vraag gesteld
Als zoo iets kan plaats hebben in Frank
rijk, hoe zal het dan in deze gesteld
zijn met de Nederlandsche militaire
wetgeving. Men meende, ja, dat ook
hier rechterlijke dwaling niet behoort
uitgesloten, maar dat de zaken hier
wel ander verloop zouden hebben, zoowel
in aanleg als in gevolgen.
Doch niemand, die het weten kon
stelde in deze het Nederlandsche publiek
gerusttot een Meester in de Rechten
dezer dagen die taak op zich nam, en
dit deed voor leeken, d. w. z. op eene
wijze dat ieder het begrijpen kan.
Eerst zet de schrijver uiteen de sa
menstelling der Militaire Rechtbanken
en wie daarvoor moeten terecht staan,
en geeft dan een overzicht van den gang
van zaken bij eene gewone Krijgsraads
zaak in tijd van vrede, waarin in het
bijzonder de aandacht trekt de uitdruk
king: Alle stukken, die in het dossier
voorkomen, worden den verdachte voor
gelezen.
Omtrent de wijze van verdediging,
zoowel hier te lande als in Duitschland
en Frankrijk brengt de brochure een
en ander onder de aandacht.
Heeft een verdachte voor den
Nederlandschen Krijgsraad niet be
kend, dan heeft hij het recht van appèl.
In tijd van oorlog wordt door of van
wege den Vorst een Krijgsraad te velde
benoemd. De vonnissen van dezen wor
den door den commandeerenden generaal
voor fiat executie geteekend.
De groote vraagKan er bij onze
militaire rechtspleging recht gedaan
w,orden op stukken, die den beklaagde
n et zjjn vertoond, zooals bij het proces
Dreyfus, beantwoordt de schrijver aan
de hand der wet in ontkennenden zin
en toont vervolgens aan, dat bij de mili
taire rechtspleging hier te lande de be
klaagden niet aan willekeur en onrecht
vaardigheid zijn prijs gegeven, zooals
door sommigen wordt beweerd en Schrij
ver besluit als volgt: De ouders der
jongelingen, die ter verdediging van
het vaderland worden opgeroepen, kun
nen gerust zijn; zelfs bij de verouderde
(militaire) wetgeving zijn de waarborgen
voor den beklaagde, dat ook zijne belan
gen in 't oog zullen gehouden worden
vast en zeker, misschien wel vaster en
zekerder dan bij de gewone strafrechts
pleging voor burgers.
De brochure, een belangrijk stuk voor
iederen leek, is in den handel en in
eiken boekhandel verkrijgbaar.
Men wordt weer herinnerd aan den
geheimzinnigen moord op den slachter
Schut aan de ceintuurbaan te Amster
dam. Een man en een vrouw hebben
bij een woordenwisseling elkaar het
bedrijven van die daad verweten. De
justitie onderzoekt de zaak opnieuw.
Vrijdag zijn te Zeist bij de opening der
stembiljetten voor een raadslid een paar
mannen binnen gekomen, die den voor
zitter van het stembureau verweten
verkeerde namen te hebben opgelezen
ten nadeele van den zoon van een der
mannen. Toen werd het verzegeld pak
biljetten geopend en opnieuw had de
stemopneming plaats, waarvan het re
sultaat hetzelfde was als de eerste maal.
Tegen den ruziemaker wordt eene
vervolging ingesteld.
HAARLEM 15 Maart 189S.
De voorstelling van het Italiaansch
Operagezelschap, Woensdag in den
schouwburg gegeven, heeft slechts matige
belangstelling ondervonden. Met het oog
op het gehalte der voorstelling, waaraan
veel zorg was besteed gegeven werd
Rigoletto van Verdi was dit eene
teleurstelling zoowel voor de directie
van den schouwburg als voor de artisten.
Dat de wegblijvers veel verzuimden zal
wel geen nader betoog behoeven. De
heer Lunardi zong en speelde met veel
talent de titelpartij. Alleen het hooren
van dezen sympathieken artist is een
gang naar den schouwburg waard. Doch
het seizoen loopt ten einde en een
Bachconcert was vooraf gegaan.
Deze week is minder druk.
Donderdag 17 Maart wordt in den
Schouwburg Fidelio gegeven door de
Nederlandsche Opera van den Stads
Schouwburg te Amsterdam, Directie C.
van der Linden.
Voor zooverre wij ons herinneren is
deze Opera de eenige die wij van Beet
hoven bezitten. Zoowel de muziek als
het libretto is hooge kunstuiting. De
partijen zjjn zoo bezet, dat een goed
geheel te verwachten is.
Men ging Zondag- en Maandag
avond naar den Schouwburg met het
loffelijk streven, zich aan 't lachen te
laten maken.
Zondagavond ging Janus Tulp, door
het Hollandsch Tooneelgezelschap van
't Paleis voor Volksvlijt. De heer Bigot
vervulde als gast de titelrol. En hjj gaf
zooals hij dat vermag zoo'n echten,
heuschelijken Emsterdemschen (hoe moet
men 't anders uitbeelden?) barbier en
zoo'n uitstekend type van een rijkge-
worden „exemplaar van een Figaro",
die zoo genoegelijk stofte op zijn „sjar-
manten vriend amice" en „sen mooie
sjalon," dat het een lieve lust was.