HAARLEISCH
Eerste Blad.
No. 17 Uitgave van DE ERVEN LOOSJES, Gedempte Oudegracht 88. Eenentwintigste Jaargang.
144
van WOENSDAG 1 Maart 1899.
Nieuwsberichten.
TELEPHOONNUMMEJt
TELEPHON18CHE YERBINDIN8
met AMSTEBLAM.
ABONNEMENTSPRIJS
Per drie maanden—,25.
franco p. post —,40.
Afzonderlijke nommers 8 centen per stuk.
Prijs per Advertentie van 1—5 regels i 0.25, elke regel
meer 5 cents, groote letters naar plaatsruimte.
VERSCHIJNT:
Dinsdag^ en Vrijdagavond.
Advertentiën worden aangenomen tot DINSDAG en VRIJDAG des middags ten 12 ure, die alsdan zoo mogelijk nog worden geplaatst.
DE NUTSLEZING.
In de laatste buitengewone vergadering
in dit seizoen van het Haarlemsche
Nutsdepartement trad Mr. G. S. Brandts
ma als spreker op, met het onderwerp:
Het Fransche tooneel. Voornamelijk was
het de bedoeling een overzicht te geven
van het café concert. De onderwerpen
in deze inrichtingen waren in haar ont
staan meestal gewijd aan vroolijke too-
neeltjes, soms van sentimentalen aard,
soms van lager gehalte.
Gedurende de laatste vijf en twintig
jaren hebben die inrichtingen groote
veranderingen ondergaan, waartoe in de
eerste plaats de groote, ruime zalen
medewerkten.
Als voorbeeld van de kracht, die van
het café concert uitging noemde Spreker
Madame Theresa, die gedurende lö60
voor het Parijsche publiek hare liederen
zong en in 1867 haar hoogste punt
bereikte. Haar zang, meende men, heeft
aan Frankrijk den Elzas en Lotharingen
gekost.
Het Hollandsch café chantant stond
veel lager; behandelde het Fransche de
onderwerpen van den dag, het Holland-
sche bezat zoo weinig fond, dat het zijn
toevlucht moest nemen tot Adam en
Eva en het paradijs en dan op verre
na niet de geestigheden kon volgen van
de Fransche zusterinrichtingen.
Inmiddels begon ook in Frankrijk de
smaak voor het bedoelde genre zich te
wijzigen. Het publiek, oordeelden de di-
rectiën van het café concert, was te
lui en te dom om te hooi en, het wilde
zien. Maar de groote klip, de censuur,
was daar om te verhoeden, dat er iets
werd vertoond, dat niet aan deeischen
van de zedelijkheid voldeed en die cen
suur moet soms verschalkt worden om
zaken op het tooneel te brengen, die
veel publiek trokken, meer zonder nu
direct onzedelijk te zijn, toch den zede
meesters aanleiding tot veel geschrijf.
Al de Parijsche café concerts en, op
een paar uitzonderingen na, alle théateis
hebben deze trucs overgenomen, tot het
publiek ook daar genoeg van had. Toen
heeft men het beproefd met accrobaten.
Langzamerhand echter heeft de poézie
zich in het café concert baan gebroken;
men kan constateeren, dat de poézie er
hare intrede heeft gedaan. De dichters,
in die richting werkzaam, worden door
het publiek begrepen; zij deden den
goeden smaak herleven.
Spreker noemde eenige dichters, zij
behooren tot. alle rangen en standen
der maatschappij. Als voorbeeld van de
behandelde stof en de wijze van voor
dracht werd zoo'n lied door Spreker
voorgezongen.
Er zijn er natuurlek ook bij, die niet
aanstootelijk genoeg zijn om volkomen
afkeuring te verdienen doch en dit
is de hoofdzaak zij zjjn artistiek en
werken dus mede in de goede richting.
In het algemeen kan van de jonge garde
der Fransche dichters gezegd worden,
dat zij in het café concert eene gunstige
omwenteling hebben doen ontstaan en het
drama in poézie als Rostands Cyrano
de Bergerac is zeer zeker een gevolg
van den meer artistieken invloed van
het-café concert des tegen woordigen tijds.
Spreker knoopte er den wensch aan
vast dat ook het Hollandsch tooneel,
nog al te vaak aan vreemden leiband
loopende, het voorbeeld van het Fransche
zoo mogen volgen.
Als bijdrage gaf de Heer Brandtsma
een drietal kleine stukjes, waarvan het
eerste „Als je niet liegen wil" tintelde
van geest.
De Heer Brandtsma— het had eigenlijk
bij den aanvang behooren gezegd te
zijn verontschuldigde zich bij zijn
optreden, wegens verkoudheid en de
gevolgen ervan voor de stem niet gedispo-
seerd te zijn. In het begin leed de voor
dracht er wel wat onder, voornamelijk
daar, waar het vlotte maar fraaie (j
Fransch van tijd tot tijd moest dienen
om het besprokene te verduidelijken.
Het stond echter het goed begrip niet
in den weg en het publiek toonde zich
dankbaar voor bet gehoorde.
WETEN EN WERKEN.
Gisterenavond hadden we in onzen
kring als laatsten spreker den heer Jac.
Wilson uit Hoorn, welbekend.
Het was er als gewoonlijk weer stamp
en stamp-vol en met applaus werd de spre
ker van den avond begroet.
De heer Wilson ving aan met de
voordracht van Laurillard's Drie schetsen
van den trouwdagDat gedicht bestaat
uit drie deelenDe toebereidselen, De
Inzegening en het feestmaal, en door al
deze fasen van dien meest bewogen dag
in het menschelijk leven wordt de hoorder
meegevoerd, en nu met diepen ernst
gevend de hooge poezie, dan koddig de
nuchtere proza vertolkend, boeide de heer
Wilson zijn hoorders buitengewoon, met
deze schets naar 't leven.
Vervolgens kregen we: Bij een stu
denten maskerade, waarbij men zich mid
den tusschen het publiek waant, dat
met uitgerekte halzen naar den stoet
ziet en zijn teekenachtige opmerkingen
op teekenachtige wijze ten beste geeft.
Daarna heeft spreker ons verhaald, hoe
hij (met de vrouw en de meid en de bank)
dansen leerde, een voordracht uiterst kort,
maar heel grappig.
In Paardengang gaf de heer Wilson ons
een staaltje van zijn meesterschap over
zijn stem. Beheersohing van de stem is
het eene noodige om deze voordracht goed
te geven, en spreker was zijn stem volko
men meester.
Dan hoorden wij ook het van ouds
bekende Zoutvat van Van Heyst, dat
eveneens een gunstig oor voDd bij de
toehoorders.
Spreker zou besluiten met een dra
matische voordracht. Maar, ziet u dat
ging niet glad. Spreker's broer doet de
huilerigheid gewoonlijk, en hij doet in
lachen. Na lang zoeken in de cahiers
van mijnheer broer was dan eindelijk
iets gevonden.Tollen's OverwinteriDgder
Hollanders op Nova-Zembla." Maar dat
duurt twee en een half uur, en zoolang
hielden de hoorders het waarachtig niet
meer uit, vreesde de heer Wilson. Hij
zou dan als proeve van zijn dramatisch
talent maar tien regels geven, dan kon-
't publiek toch welhooren „dat hij 'tkon."
Dit nu was zoo hoogst dramatisch,
dat aan 't eind van die tien regels een
echte, ronde lach weerklonk.
Die Overwintering is een geliefkoosde
prooi, voor wie de zonde begaan van
voor te dragen. Spreker heeft liet op
vele manieren hooren doen, door een
jonge dame, door een oude tante, door
een schooljongen, door een eerzaam
Nutsspreker uit de Streek, en hij deed
dit alles voor zijn hoorders na, die
onophoudelijk hartelijk lachten; vooral
de wijze waarop de schooljongen die
tien regels opzei, waarin men duidelijk
hoorde dat hij telkens een aanloop nam,
om over den moeilijken berg heen te
komen, oogstte veel bijval.
De heer Wilson vond een dankbaar
gehoor. Telkens werd hij toegeklapt en
toegestampt, en hij kan er van verze
kerd zijn, dat zyn publiek hem gaarne
terug zal zien.
Ook deze bijeenkomsten zijn thans
voor het seizoen afgeloopen.
Het Bestuur van Weten en Werken
was het dezen winter alweer gelukt
zich te verzekeren van een reeks van
dertien Sprekers, een getal, ook door
het gehalte, benijdenswaardig. Het Be
stuur kon daardoor aan elk wat wils
geven. Steeds werden wij in de gelegen
heid gesteld om de namen der Sprekers
acht dagen van te voren mede te deelen,
maar het is ons voorgekomen dat dit
nimmer invloed heeft gehad op de goede
opkomst; steeds bleek het zaaltje te
klein.
Weten en Werken is dus ook dezen
winter voor de bezoekers tot nut en
genoegen geweest en dankbaar is van I
de gelegenheid gebruik gemaakt om
zich op velerlei gebied te ontwikkelen,
den lust tot nadenken aan te wakkeren
en alzoo mede te werken in het belang
van het algemeen welzijn.
Het is daarom, dat Weten en Werken
den steun van allen, die het wel meenen
met de algemeene ontwikkeling van den
arbeidenden stand waartoe de bezoekers
behooren, te volle waardig is.
Bij Faures begrafenis zijn toch nog
honderd tachtig personen gearresteerd
wegens beleediging, onder hen behooren-
de députés Deroulède en drie andere
afgevaardigden. De eerste was weer ver
bazend woelig en het zal hem misschien
goed doen eens een paar kalme dagen
te hebben. In onze ooren klinkt het
getal arrestanten hoog, de Fransche bla
den echter achten het van minder be-
teekenis. De opstootjes schrijft men toe
aan de Ligue des patriottes en de an
tisemieten. De vier afgevaardigden had
den toespraken willen houden en toen
hun dit werd belet, vervielen zij in
andere strafbare feiten, waarover zij
zich nu zullen moeten verantwoorden,
als de Kamer daartoe verlof geeft. Dit
verlof is door de Kamer verleend met
eene mooie meerderheid, ongeveer drie
tegen een.
In verband met royalistische bewe
gingen heeft de politie te Parijs uitge
strekte huiszoekingen doen plaats hebben.
Er is ook gevonden een brief van Ester-
hazy, bevattende een soort program van
actie.
Uit Atjeh wordt thans de dood van
Toekoe Oemar bevestigd en zijne begrafe
nis gemeld. Zijne benden werden door
onze troepen herhaaldelijk uiteen gedre
Aangaande de gewoonten van hoogge
plaatste personen wordt het volgende
medegedeeld
Keizer Wilhelm II slaapt allijd op een
bed zooals door de onderofficieren ook
in gebruik is. Alleen de beddelakens zijn
van fijner linnen. Hij gaat om elf uur
naar bed, staat regelmatig 's morgens om
vijf uur op. Zijn slaap is onrustig.
Koningin Victoria gaat zeer laat slapen,
ofschoon zij betrekkelijk vroeg naar bed
gaat, nl. om tien uur. Een hofdame leest
haar voor totdat zij in slaap valt. Ter
wille van de schrijvers zullen wij de na
men der werken, die zij zich laat voor
lezen, maar niet noemen. Zij slaapt kalm
doch kort.
Koningin Wilhelmina begeeft zich on
geveer 11 uur ter ruste en staat vroeg op.
Evenals haar vader doet zij s' morgens
een wandeling door het park en bezoekt
de stallen. Zij slaapt vast.
Koning Leopold II gaat zeer Iaat naar
bed en brengt de helft van den nacht
door met werken en lezen. Hij slaapt
op een zeer eenvoudig bed.
De Czaar slaapt bijna niet en toch is hij
een liefhebber van lang te bed te liggen.
Hij staat laat op, ten minste wanneer
geen dringende zaken hem roepen. Hij
houdt niet van de donkerte. Zijn slaap
kamer wordt evenals een ontvangkamer
steeds verlicht. Hij neemt chloral in
tegen de slapeloosheid.
De Sultan Abdul-Hamid wie zou 't
geloofd hebben slaapt rustig zonder
benauwende droomen, gelijk een kind.
Niets dat ooit zijn slaap verstoort.
Het bericht dat de ballon van André
met de lijken der drie luchtreizigers in
Noordelijk Siberië door Tungusen zouden
gevonden zij n, wordt tegengesproken door
de Russische regeering op wier last een
onderzoek was ingesteld. Toch is de hoop
dat de reizigers nog in het land der
levenden zouden verkeeren, zeer gering.
Het is zeer waarschijnlijk, dat men nooit
weer iets van André verneemt.
Bij het Pruisische Heerenhuis hebben
drie heeren een voorstel ingediend
strekkende om aan niet meer school
gaande jongelieden tot hun achttiende
jaar het bezoeken van koffiehuizen te
verbieden en de gemeenten op te dragen,
met steun van subsidie uit de schatkist,
deze jonge lieden van passende uitspan
ningen op Zon- en feestdagen te voorzien.
Van de negentien sollicitanten naar
een plaats van snelschrijver in de Bel
gische Kamer zijn zestien afgewezen,
omdat zij geen Vlaamsch kenden.
De sultan van Oman had aan Frankrijk
een kolenstation afgestaan. Nu ontvangt
die sultan van Engeland jaarlijks eene
subsidie, waardoor hij wel genoodzaakt
was om op bevel van Engeland zijn
gegeven woord in te trekken, zooals hij
dan ook heeft gedaan. In hoeverre dit
nieuwe feit, na Fasjoda, gevolgen zal
hebben, is niet te voorzien, maar de
Fransche bladen vinden het een ernstig
bericht.
Intusschen moet Engeland al van het
einde der vorige eeuw rechten op Osman
hebben, waartoe wel zal behooren, dat
de sultan geen verbonden mag aangaan
met vreemde vorsten, of zijn grondgebied
of een deel ervan mag vervreemden.