In en om Daarlem's
Collegium Medico-
Pharmaceuticum.
FRAGMENT
door
M. G. W.
2)
„sy beneffens de meeste doctoren
ende apotecars binnen dese stadt een
overlegh gewenscht hadden op wat
wijse een goede ordre op de Pharma-
cye binnen dese stadt soude kunnen
worden gestelt dogh dat het getal der
Apothecars en doctoren te groot was
om over deselve sake ordentelijk te
kunnen dilbereren soo versogten sy dat
haer Ed. Groot Achtb. een getal van
doctoren en apothecars soude gelieven
te Committeeren om over het vorig
subject te besoigneeren, soo ist dat
burgemrs en regeerders der stadt
Haerlem goedgevonden ende verstaen
hebben dat tot het vervolg examen
sullen werden versoght en gecom-
mitteert gelijck daertoe versoght en
gecommiteert werden bij desen uyt
de doctoren van Dalen Sysmus en
Alberding ende apothekars Eytzama,
de Kooker en Cappelleman om in
een serieus besogne te overleggen
alle het geene eenighsints soude kon-
nen strecken tot verbeteringe ende
redres van de Pharmacye ende van
haer gebesogneerde aen den heere
burgemeester Dr. Willem vanNieuwe-
huyse rapport te doen om bij SijnEd.
althans aen de Heeren Burgemeesters
een advys uitgebracht te werden.
't Gevolg van een en ander was
dat de volgende 10.ur werd geordon
neerd.
KEURE
ende
ORDONNANTIËN
over ende wegens het
Collegium
MEDICO
pharmaceüticum
der stadt
Haerlem
(Wapen
Gedrukt tot Haerlem bij Margareta
van Bancken Stads-Drukster, op de
Markt 1692.')
I
Sal het niemant vry staen, de konst
van het apotheken, ofte het maken
en verkopen van Medicamenten,
openbaer te exerceren, ten zy hy
Burger deser Stad zy; ende verders
by Dekens ende Overmannen alvorens
getenteert; syn Examen en Proeve
volkomen uytgestaen, ende alsoo,
bequaem gevonden, in 't Apotekers
Gilde erkent ende geadmitteerd zy
op poene, van syn Winkel aenstonts
te moeten sluyten, ende daer-en-boven
ten behoeve deser Gilde te verbeuren
de somme van 50 Caroli Guldens.
II
Tot het Tentamen, veel min tot
Examen, sal niemant toegelaten wer
den, als die met goede Certificatie
en seecker Bewys aen Dekens ende
Overmannen deser Gilde sal vertoont
hebben, dat hy in dese Stadt een
Meester als Leerlingh ofte Meester
knecht vier achter een volgende Jaren
getrouwelyck gedient heeftten ware
een Boodanigen Leerlingh ofte Mees-
ter-knecht de triviale schoole zoude
mogen gepasseert ende uyt het
laetste ofte hoogste Schoole van dien
In het Oud-Archief berust nog een ex..
(herdruk) uan 't jaar I7'7 gedrukt bij Wil
helmus van Kessel.
syn Promotie bekomen hebbenin
welcken gevalle de soodanige Leerling
ofte Meester-knecht sal mogen vol-
staen met den tyt van drie achter
volgende jaren, in maniere, als boven,
uytgedient te hebben.
III
Na vertoog van het bovengemelde,
genegen zynde, syn Tentamen uyt
te staen, soo sal hy gehouden zyn,
sig selven binnen den tyt, daer toe
bestemt (beginnende in de inaent
May ende eyndigende met die van
October) behoorlyck aen Dekens ende
Overmannen deser Gilde door de
Gilde-knecht te laten aengeven ende
bekent maeckenmits aen desen
laetsten daer voor betalende 25 Stuy-
vers.
IV
Tot syn Tentamen by Dekens ende
Overmannen geatmitteert zynde, soo
sal hij voor het aengaen desselfs ten
profyte van Dekens en Overmannen,
in die tyt aenwesende, betalen aen
yder der selver twee caroli Guldens.
V
Het eerste, dat hem in syn Tenta
men voorgehouden sel worden, sal
zyn het lesen der keuredaer naer
het expliceren van de pharmacopea
uyt de Latynsche in de Nederduytse
Tale, tot soo verre, dat hy betone,
genoegsaem den sin desselfs, als
mede de Recepten der Doctoren,
wel te kunnen lesen ende begrijpen
verders sal hy, als ter loops, wegens
de simpele en gecomponeerde Medi
camenten ende het bereyden der
selver ondersocht worden.
VI
Syn Tentamen voldaen hebbende,
sal hy ter tydt ende plaetse, bij Dekens
en Overmannen deser Gilde te be
stemmen, tot syn Examen hebben te
comparerendoch voor het aengaen
desselfs tot onderhout van desen
Gilde betalen, by aldien hy een
Medicine Doctors ofte Apotheeckers
soon was, de somme van 25 Caroli
Guldens; indien hy slechts een Borger,
hier geboren, ware, de somme van
50 Guldens, ende, indien hy buyten
dese Stadt geboortigh ware, de som
van 100 Guldens; Daer-en-boven aen
yder der Dekens ende Hooftmannen
voor yder der gestelde Vacatiën de
somme van 3 Guldens.
VII
In het Examen sal hy op het
alderexactst ende curieust eerstelyck
ondersocht worden in de simple ende
daer nae in de gecomponeerde Medi
camenten ende vervolgens op syn
eygen kosten sinnelyck ende naer de
konste op moeten maecken ofte pre
pareren, 't geen Dekens ende Hooft
mannen sullen oordeelen te behooren
doch echter niet minder, als ses by-
sondere Compositien.
VIII
Syn Proef aldus ten genoegen van
Dekens en Overmannen van het Gilde
gedaen ende voltrocken zynde, sal
hy onder Eede, ofte andere genoeg-
same Beloften van Trouwe, in het
opvolgen der Wetten, wyders desen
Gilde concernerende, van Dekens ende
Overmannen tot een Gilde-broeder
aengenomen ende ontfangen werden
Ten bewijse syner promotie in dese
konst gehouden synde, van deselve,
voor ende aleer hy syn Winckel sal
mogen openen, te bekomen een
behoorlycke acte, Testimonium ofte
Diploma, by de voornoemde Dekens
ende Overmannen onderteekent en
met het Zegel van het Gilde bekrach
tigt mits voor het Diploma bysonder,
apart van de bovenstaende onkosten,
ten profyte van het Gilde betalende
een somme van 25 Guldens, indien
hy een medicine Doctors ofte Apo
theeckers soone isdoch, een Borgers
soone alleen synde, 50 Guldens, ende,
een Vremdeling synde, 100 Guldens
voor het Diplomabehoudens dat
daer-en-boven noch by deselve eerst
genoemde tot een Recognitie, om
deselve Winckel op te setten, sal
moeten werden betaelt 100 Guldens;
de tweede 200 Guldens, en een
vremde ofte laetst-genoemde 400
GuldensWelke voorsz. Recognitie
ofte Leges geemployeert sullen werden
daer, daer de Heeren Burgemeesteren
sulcks ten meesten dienste en nutte
van desen Gilde sullen komen goet
te vinden, te behooren.
IX
Ingevalle den Proefdoender bevon
den wiert, het Examen dezer konste
niet genoegzaem voldaen te hebben,
sal hij, sonder dat hem de penningen, t
soo voor het Recht deses Gilts, als
voor de Vacatiën van Dekens ende
Overmannen, alvorens betaalt zijnde,
in het minste geen Winckel vermogen
op te zetten, nochte oock op eeni-
gerhande wijse toegemaekte Medica
menten te verkopen ofte de pharmacie
te exerceren, tot dat hy, een jaer
en ses weecken stil gestaen hebbende,
tot een nader Examen en proeve van
Dekens en Overmannen op sijn ver
zoek sal toegelaten worden. Onder-
tusschen, soo veelmalen, als hy sijn
Examen sel komen te hervatten, tel
kens gehouden zijnde, het recht deseB
Gilds en de onkosten der Vacatiën
op nieu te voldoen.
X
Sullen alle de geene, die voor den
eersten May van het jaer 1691 ende
van outs Apotheeckers-winckel gehou
den hebben, aenstonts na het publi
ceren deser ordonnantie haer selven
aen Deken ende Overmannen deser
Gilde hebben aen te geven eDde te
laten inschryven, ende van deselve
mede gehouden zijn, te bekomen
seker Testimonium ofte Diploma,
met het zegel deser Gilde bevestight
ende van de Dekens en Overmannen
ondertekent, tot teken, dat sy voor
deselve tyt puplycke Apotheeckers
Winckel gehouden ende de konst der
Pharmacie hebben geëxerceert; mits
daer voor tot een Recognitie betalende
de somme van 15 Guldens, om mede
geemployeert te werden daer, daer
de Heeren Burgemeesteren sulcks ten
meesten dienste ende wette van desen
Gilde ordonneren sullen.
XI
Sullen soo wel de van outs Win-
ckelhoudende, als van nieuws begin
nende Apothekers, gehouden syn,
mede terstont na het publiceren deses,
ofte anders voor het opsetten harer
Winckels, by trouwe te beloven, alle
de Simplicia, in het te formeren
Dispensatorium ofte Pharmacopaea
geexprimeert, tot alle voorvallende
gelegentheden promt ende gereet te
sullen houdenmede al de Composita
en Confecta, in deselve begrepen,
van tyt tot tyt naer de daer in
voorgeselde Description oprecht, vol
komen ende getrouw te sullen maken
Eyndelyk, der Doctoren in Medicina
praescriptien punctuelyck te sullen
achtervolgen, niets in deselve in 't
alderminste te veranderen of uyt de
selfde achter te laten, ende niet naer
het ooge, maer by Mate en Gewichte,
die te bereyden.
XII
Sullen derhalven alle Apothekers
moeten gedogen, dat hare Winckels
vier-malen, ofte, naer vereysch van
saken, meer-malen des jaers van
Dekens en Overmannen deser Gilde
gevisiteert werdenop dat alle defi-
cierende, soo simple, als gecomponeer
de ende geproepareerde Medicamenten
mogen werden gosuppleert en alle
quade en verdorvene wegh geworpen
En sullen oock geen Apotheker ver
mogen eenige Simplicia directelijck
ofte indirectelijck te kopen van Om-
loopers ofte diergelijckemaer gehou
den zijn, die te halen bij Winckel-
houdende Drogisten, op een Boete
van 25 Guldenten welcken eynde
allen endej(een ygelijck bij desen wel
expresselijck verboden ende geinter-
diceert wert, eenige omloop met de
voortz Simplicia aen den Apothekers
ofte andere Ingesetenen haer Huysen
te doen, op een boete van 25 Guldens
en sullen daerom alle Apothekers ge
houden wesen, wanneer sij sullen
ondervinden dat eenige omloop Con
trarie dese ordonnantie gedaen werde,
de Contraventeur van dien aenstonts
aen den Dekens en overmannen van
desen Gilde aen te brengen, om daer
tegen te worden voorsien.
XHI
Indien iemant der Apothekers ge
vonden wiert, eenige der simpele
ofte gecomponeerde medicamenten,
in het Dispensatorium begrepen, in
sijn Winckel defect te hebben, sal
voor elck gecomponeerd medica
ment, hem ontbrekende, ten profijte
van het Gilde voor d' eerste maal
verbeuren 12 stuyvers, voor de twee-
de-mael 24 stuyvers en verders ten
derden male op arbitrale Correctie.
De defecte Simplicia sullen ter dis
cretie van Dekens en Overmannen
geoordeelt worden.
XIV
Indien iemant gevonden wiert
eenige Medicatnenta composita ofte
Confecta anders, dan nae den voorge
stelden regel, in de Pharmacopea
uytgedrukt, gepraepareert te hebben,
mede een eenig der praescriptien
ordonnantiën ofte Recepten der Doc
toren en Practisijns gealtereert en
verandert te hebben, sal verbeuren
ten profijte desen Gilde voor d' eer-
ste-mael een somme van 3 Guldens,
voor de tweede mael een Som van
6 Guldens en de verdere reysen
naer urgentie van saken geinulcteert
te werden.
XV
Soo het geviel, dat eenig Doctor
of Practisijn iets quam te ordonneren,
het welcke niet in het gebruyeken
ware ofte het geene den Apotheker
in zijne Winckel niet en hadde, noch
te in tijds bekomen konde, sal hij
evenwel niet vermogen op sijn eygen
authoriteyt quid pro quo of het eene
voor het andere te nemenmaer
gehouden zijn, aen dien Belven Doc
tor ofte Practisjjn te vragen ofte te
doen vragen, wat hij in de plaats
van tselve voor een Succedanevm ge
lieve genomen te hebbenanders
doende, zal den Apotheker verbeu
ren 6 Guldendoch, bij aldien dien
Doctor niet t' huis en ware, sal den
Apotheker het selve nae ingewonnen
advys met den outsten Overman nae
sijn beste kennis mogen bereyden,
sonder daer voor iets schuldig te
wesen.
XVI
De Apotheeckers sullen gebonden
sijn, de voornaemste Composita hier
nabij Dekens en Overmannen nader
uyt te drukken, drie a vier dagen
gedispenseert te houden staen, ende
daer van aen Dekens ende Overman
nen kennis te geven, op dat sij na
haer welgevallen de selve souden
kunnen komen zienanders doende,
sal den Apotheker verbeuren ten
profijte van het Gilde de som van
6 gulden.
Wordt vervolgd).
Gedrukt bjj DE ERVEN LOOSJES, te Haarlem.
