HAARLEMSCH
Eerste Blad.
No. 101
Uitgave van DE ERVEN LÜOSJES, Gedempte Oudegracht 88. Eenentwintigste Jaargang.
144
van WOENSDAG 20 December 1899.
N ieu wsbericJiten.
TILIPHOONNDMH1I
TELEPHONISCHE VERBINDING
met AMSTERDAM.
ABONNEMENTSPRIJS
Per drie maanden—,25.
franco p. post —,40.
Afkonderljjke nommers 3 centen per stuk.
Prflo per Advertentie van 1 5 regels f 0.25, elke regel
meer 5 cents, groote letters naar plaatsruimte.
VERSCHIJNT:
Dinsdag- en Vrijdagavond.
Advertentün worden aangenomen tot DINSDAG en VRIJDAG des middags ten 12 ure, die alsdan zoo mogelijk nog worden geplaatst.
NUTSLEZING
In de buitengewone vergadering van
het Haarlemsche Nutsdeparlement Maan
dag gehouden, werd de spreekbeurt
vervuld door Dr. L. Bleekrode van
s'Hage.
Spreker had tot onderwerp gekozen,
Natuurkundige reisindrukken uit Ame
rika.
De reis strekte zich uit van New
York naar San Francisco. Geene bijzon
dere avonturen had Spreker te vermelden
die ondervond hjj niet, maar meende
er wel aan te doen de algemeeneindrukken
gedurende de reis opgedaan mede te
deelen en dit, voor zooverre mogelijk,
door lichtbeelden te verduidelijken.
De eerste opmerking, die de Europeaan
moet maken, is de eenvormigheid niet
alleen van land, maar ook van volk.
Amerika is een hoog vlakland, alleen in
het westen is het Rotsgebergte. Het
eerste gevolg hiervan is de snelle tem
peratuursverandering ongehinderd kun
nen de luchtstroomen van noord en zuid
binnen <i. ngen. Deze zjjn de oorzaak
van den ternado, den cycloon, de wa
terhoos en s'winters van de ontzettende
sneeuwstormen.
Men heeft in Amerika de prachtige
natuurtafereelen als in Europa zoo niet
voor 't grijpen; ze zijn er, doch men
moet er naar zoeken. Zelfs de kustlijn
is er niet met insnijdingen, zij is recht
lijnig, zonder afwisseling, doch men heeft
er de reuzenwouden en de watervallen,
waarbij die van Europa niets beteekenen.
In geen land reist men gemakkelijker.
Zaken doen is er de hoofdzaak, altijd,
behalve op Zondag als ieder rust. Daar
Amerika één staat vormt is er van de
geschiedenis van een zich ontwikkelend
volk, een land van Rembrandt, geen
sprake, die is er onmogelijk. Kantoren,
magazijnen, alles, toont aan een streven
om spoedig rijk en nog rijker te worden.
Voor Spreker tot de vertooning der
lichtbeelden overging, deelde hij eenige
bijzonderheden mede, omtrentdesneeuw
storm, die in Februari 1899 te New
York heeft gewoed. Eerst heerschte een
ontzettende koude, daarin bracht eeni
andere luchi stroom waterdamp, zoo
ontstond een sneeuwjacht. Alles lag
voeten onder de ijzige massa, de prjjzen
der levensmidden stegen veertig percent,
alles bevroor en bij de branden, ontstaan
door het hevige stoken, kon de brandweer
niet haar plicht vervullen. Alle verkeer
was gestremd. Hiertegenover staat, dat
de zomer er bijzonder warm is.
Toen werden de lichtbeelden vertoond.
Als eerste merkwaardigheid, een geiser;
een warmwaterzuil van 60 meter hoog,
met aan den voet een bekken zeer merk
waardig door zjjn vorm. Vervolgens
toestanden uit den sneeuwstorm waar
van boven de oorsprong werd aangetoond.
Zelfs de treinen hoewel van sneeuw
ploegen voorzien, worden bedolven, de
menschen vinden zelfs hun huis niet,
alles ligt bezweken onder de machtige
lagen.
De uitwerking der tornado werd ons
mede aanschouwelijk gesteld. In 20
minuten richten deze heftige luchtstroo-
mingen soms miljoenen schade aan.
Een aanblik van New Yorks haven
wordt door spreker grootsch genoemd.
De verkeersmiddelen behandelde spr.
vervolgens. Met zijn mooie, duidelijke
lichtbeelden werden wij verplaatst op
de fraaie, keurig ingerichte booten van de
Hudsonsrivier naar de lusthuizen van
rijk geworden Amerikanen, die aan de
rivier verademing zoeken van de ondra
gelijke zomerwarmte van New York.
Spreker schetste toen de gemakkelijke
waggoncarts, nog geriefelijker dan die
van Pulmann. De treinen loopen gewoon
lijk honderd kilometers per uur, op
honderd en twintig zijn zjj berekend.
De tram wordt er gebruikt zelfs voor
begrafenissen en trouwgelegenheden.
Van wege de rijzing en daling van het ter
rein wordt veel gebruik gemaakt van
den kabeltram met drierails-stelsel.
Waar als te New York de grond eene
waarde heeft van tien tot twintigduizend
dollar den vierk. meter zoekt men het bij
het bouwen in de hoogte. Spreker ver
toonde het beeld van een huis hoog 170
meter Het skellet is van staal, de vulling is
cement. Zulke huizen tellen soms vier
duizend bewoners, doch bij brand is er
geen redden mogelijk, dan blijkt in
hoofdzaak de soliditeit van den bouw
Bij een postkantoor in een stad en een
in de prairie maakte de spreker de op
merking, dat de Amerikaan geen kleine
dingen steelt, liefst in het groot om
snel rijk te zijn.
Drie dagreizen van San Francisce be
zocht Spreker een reuzenwoud. Boomen
waarvan de stam negen meter middel
lijn en tachtig meter hoogte hebben, het
zoogenaamde rood hout opleverende, een
soort van cypressen, groeiende en gedij
ende op eene hoogte waarop in Europa
alle plantengroei ophoudt. Daar zoo'n
boom voor veertig duizend gulden uit
stekend werkhout levert, dat vuur en
water weerstaat, zijn er veel dier boomen
gesloopt, de laatste exemplaren zijn
staatseigendom verklaard.
De Amerikaan stelt belang in de
wetenschap en steunt haar, doch ter
wille van den dollar. Wai Teylers stich
ting voor de wetenschap doet óm de
wetenschap, doen veel schatrijke Ameri
kanen met het oog op geldelijke voor-
deelen is hij eenmaal rijk, dan zet hij
zijn beurs wijd open. Als voorbeeld haal
de Spreker aan John Lick, den stichter
van de beroemde sterrewacht; zij kostte
dien stichter anderhalf millioen.
Tot slot besprak Dr. Bleekrode de Nia
gara, de trotsche waterval, ontstaan uit
het waterverval van vjjf meeren. Hoewel
staatseigendom, heeft de Amerikaan er
een mouw| aanj weten te passen, 4
percent of 50000 paardenkrachten aan
haar arbeidsvermogen weten te ontfut
selen en deze in dienst gesteld van de
nijverheid. Spreker besloot zijn voor
dracht met de legende van den Niagara.
Spreker heeft er slag van, zijn voor
dracht dubbel interessant te maken door
leuke opmerkingen, soms zoo leuk, dat
de toehoorders, een lach niet kunnen
onderdrukken en het zelfs bij open doek
applaust. Zoo ook hier tal van geestig
humoristische, soms pikante opmerkin
gen, zoo in 't voorbijgaan, maar meestal
raak.
WETEN EN WERKEN.
De spreker van gisterenavond was de
heer fV. C. Kuhn van Amsterdam. Weer
stampvol, geen muis kon er meer bij,
laat staan een mensch. Als goede beken
de werd de heer Kuhn met de gebrui
kelijke bijvalsbetuigingen begroet.
Spreker droeg eerst met warmte en
geestdrift een gedicht voor „Aan de
Tran8valers," vervaardigd door iemand
met de initialen W. C. K. De warme
sympathie voor Transvaal en verontwaar
diging over het roofziek Engeland ver
wekten bjj de hoorders blijkbaar de
zelfde gevoelens, en langdurig was het
applaus dat spreker dankte voor zjjn
goed gekozen begin.
„Mijn lezing te Boschwjjk" die gees
tige schets van Van Maurik is overbe
kend. De heer Kuhn las haar op een
wijze, die gansch het groote deel aan
geestigheid, waarmede deze pennevrucht
is bedeeld, tot zijn recht deed komen.
Vooral het moment dat eindelijk de
koetsier met het oliewagentje, die te
laat aan den trein komt den spreker
ontmoet, en dat tooneeltje als de „ge
achte spreker" het lieve onderwijzeresje
oppikt, die in den sneenwstorm op den
eenzamen landweg naar de lezing ging,
werden goed gelezen.
Een homerisch gelach barstte los, toen
de heer Kuhn op leuke wijze kwam aan
't geval dat de herbergierster, o lan
delijke onschuld den „geachtenspreker"
en de juffrouw in één logeerkamer wilde
stoppen, en het eveneens zeer grappig
oogenblik dat de meid een kruikje bjj
rnjjoheer in bed legt.
Ook hier veel applaus.
Toen kwam een andere schets: „Een
bestelling van het hot" door Jan C. de
Vos. Ook deze schets van den compag
non uit de glaswinkel „Het Cristal-
len Paleis" die vóór en de dito van dito,
die tégen de reclame is welbekend. De
compagnon vóór de reclame laat
prachtige kaarten drukken, waarvan
hjj er óók een naar 't hof zendt. Tele
gram: bestelling van 't hof. Reclame
compagnon laat zich scheren, knippen,
koopt een rok-costuum, een witte das,
een klakhoed, verlakte schoenen, dost
er zich mee uit, breekt de monsters
die hij had klaargezet om naar 't hof
te brengen tweede telegramhet eerste
was een vergissing
Deze schets levert ook genoeg stof
tot lachen.
En ten slotte het geval van een
actrice die haar man, waarmee ze
op het tooneel altijd in rozengeur en
maneschjjn leeft, doch met wien ze
achter het tooneel voortdurend ruzie
heeft, er leeljjk in laat loopen. Mijn
heer gemaal moet n.l. op 't tooneel
onthoofd worden, en als het hoofd nu
moet verbeelden op de tafel te staan,
gescheiden van den romp, strooit me
vrouw wat peper, waarop het hoofd
afschuwelijk gaat niezen, wat vooreen
hoofd, dat zijn romp kwijt is, heel on
fatsoenlijk staat.
Ook dit gedichtje met de daaraan
gehangen moraal voldeed zeer, zoodat
dit weer een genotvolle avond is
geweest. Het lang aangehouden ap
plaus beteekende tot „weerziens."
De volgende voordracht heeft plaats
op Dinsdag 2 Januari, en dan zal optreden
de heer H. T. Chappuü.
Nieuws uit Natal is vroeger versche
nen, dan men had durven verwachten,
en wel van Generaal Buller zelf, den
man op wien men in Engeland alle
hoop had gevestigd, omdat hjj al dagen
lang bezig was, met kalm overleg zjjne
plannen voor te bereiden en men de
meening koesterde, dat hjj na eenige
dagen ook zich zou kunnen vereenigen
met, of van dienst zou kunnen zjjn aan
generaal Methuen en het hierdoor tot
het ontzet van Kimberlain zou komen.
Deze verwachtingen zjjn echter volgens
een regeeringsbulletin van Vrijdagavond
voorloopig den bodem ingeslagen.
De generaal deelde mede, dat hjj
Vrijdagochtend te vier uur met zjjn
geheele krijgsmacht oprukte. Generaal
Hart moest daarbij de Toegala, of
waarschijnlijk een zjjtak der rivier,
overtrekken, maar moest terug en leed
zware verliezen. Toen werd generaal
Hildyard vooruit geschoven, wiens voor
hoede Colenso bezette, terwjjl tevens
de geheele artillerie optrok tot dicht
bjj de rivier. Deze werd daar door de
Boeren met een geweldig vuur ontvan
gen. Zjj doodden al de paarden, waar
door slechts twee veldstukken behouden
bleven. Tien kanonnen moesten achter
gelaten, een werd nog door granaatvuur
verloren. Generaal Buller berichtte,
naar zjjn kamp teruggekeerd te zjjn,
maar uitte vrees voor Hart's brigade.
Men gelooft dat dit treffen heeft plaats
gehad ten westen van Colenso.
De regeering heeft nu besloten, de
zevende divisie af te zenden en de
artillerie aan te vullen.
Nieuwe daling van Afrikaansche
waarden aan de beurs.
De Westminster Gazette geeft scherp
op Buller af, hjj noemt de nederlaag
een gevolg van wanbeleid. De overige
bladen vinden het nogal zoo erg niet,
omdat Buller toch in Natal nog hon
derd kanonnen heeft, maar het feit, dat
Buller niet over de Toegala is kunnen
komen, vindt men meer bedenkelijk,
temeer omdat het veteranen waren,
die den overtocht moesten beproeven.
Uit Pretoria wordt nog bericht, dat
bij Magerfontein de doode Engelschen
bij hoopen op het veld lagen en er
twee honderd geweren en veel schiet
voorraad werd buitgemaakt. Yeor de
Boeren was het dus eene schitterende
overwinning, hoewel zjj veel paarden
verloren.
De aanbieding van een nieuw Austra
lisch contingent voor Zuid Afrika is
door de Engelsche regeering aangeno
men, en in Amerika zjjn weer tiendui
zend muildieren besteld.
In Amerika meent men, dat de
nederlagen der Engelschen de meest
verrassende militaire gebeurtenis van
onze eeuw vormen.
Inmiddels is de kans om Ladysmith
in handen te krijgen voor de Boeren
door hunne overwinning grooter ge
worden.
Omtrent de vjjfde divisie, die begin
December naar Zuid-Afrika gezonden
is, verneemt men, dat deze geheel
bestaat uit reserve, mannen, die vroeger
wel gediend hebben, maar nu zoo uit
de burgermaatschappij in 't soldatenpak
gestoken, zeker niet als strjjdbare
mannen Afrika bereiken zullen, terwjjl
zij dan daar een doodend klimaat vinden
