PREDIKBEURTEN enz. Eerste Blad. No. 14 Uitgave van DE ERVEN LOOSJES, Gedempte Oudegracht 88. Tweeëntwintigste Jaargang. 144 JmL jLJL «£X x\. JLJ JLÜ XVJL W JU met AMSTERDAM. abonnementsprijsvan ZATERDAG 17 Februari 1900. verschijnt TE HAARLEM Zondag 18 Februari 1900. TILEPHOONNUVX1I XJ A A U T 1]^ "TV/I" C3 J* XT TELEPHONISCHE VERBINDING ADVERTENTIEBLAD Per drie maanden-,25. verschijnt. franco p. post ,40. Prfl» pe* Advertentie van 1—5 regels f 0.25, elke regel Dinsdag- en Vrijdagavond. Afzonderlijke nommers 8 centen per stak. meer O cents, groote letters naar plaatsruimte. Advertentiën worden aangenomen tot DINSDAG en VRIJDAG des middags ten 12 ure, die alsdan zoo mogelijk nog worden geplaatst. Eglise Wallonne. Dix henree, Mr. Muller. Gereformeerde Kerk: (Ged Oudegracht.) Voorin. 10 ure, Ds. Mulder. 'e Avonds 5 ure, D-. Mulder. Eben-Haëzer Kerk. (Klein Heiligland) Voorin. 10 ure, Ds. Tibben. Avonds 5Vs uur, Ds. Tibben. Woensdag. Avonds 8 ure, Ds. Ringnalda, Gemeenschappelijke dienst. Christelijk Geref, Gemeente. (Zuiderstraat.) Yoorm. 10 ure, Ds. Schotel. 's Avonds 5Vs ure, Ds. Schotel. it oensdag. 's Avonds 8 ure, Ds. Schotel. Luthersche Kerk. Yoorm. 10 ure, Ds. Helper van Ses- brugger Pred. te Amsterdam. Nam. 1 ure, Zondagsschool. 's Avonds 6 Vb ure, Ds. Poolman. Kerk der Yeroenigde Doopsgezind en Yoorm. 10 ure, Ds. Hesta. 's Avonds 6 ure, Ds. de Vries. Remoustrantsoh Geref. Kerk. Voorm. 10 ure. Ds. P. H. Hugenholtz Jr. Voorganger der Vrije Gemeente te Amsterdam. Kerk der Broedergemeente. Voorm. 10 ure Ds. Van der Dussen, Pred. te Amsterdam, 's Avonds 8 ure, Ds. de Blocq van Scheltinga, Voorbereiding. Z. D. Baptisten. (Parklaan 17.) Vrijdag 12 Jan., 's avonds 8 ure, Be spreking van de Profetiën. Zaterd. vm. 10 ure, Prediking. Nam. 1 i Va ure, Sabbatschool. Baptiste Gemeente. Lokaal Klein Heiligland 8. Voorm. 10 ure, Onderlinge vergadering. Nam. 12% ure, Zondagschool. Avonds 6 ure, Onderl. vergadering, 's Avonds 8 ure, Meisjesvereeniging. Dinsdagavond 8i/s ure, Bidstond. Afdeeling Haarlem van het Nederlandsch Luth. Genootschap voor In- en Uitwendige Zending. Zondagsschool ten 1 ure in de Open bare school C, Leidsche Vaart. BUITENGEMEENTEN. Waar niets andere vermeld wordt, werdt de Ned. Hervormde Kerk bedoeld. Bennebroek. Voorm. 10 ure, Ds. Gerth v. Wijk Jr. Beverwijk. Voorm. 10 ure, Ds. Boon. Nam. 2 ure, Ds. Gonlag. Voor de kinderen. Hvang. Luthersche Kerk. Yoorm. 10 ure, Ds. Gonlag. Doopsgezinde Kerk. Voorm. 10 ure, Ds. Sepp. Bloemendaal. Voorm. 10 ure, Ds. van Leeuwen. 's Avonds 6i/j ure, geen dienst. Heemstede. Voorm. 10 ure, geen dienst. Nam. 2i/j ure, Ds. Kuylman. Hillegom. Voorm. 10 ure, Ds. v. Veen. 's Avonds 5 ure, Ds. v. Veen. Houtrijk en Polanen. Voorm. 10 ure, Ds. Heringa. Santpoort. Voorm. lOVt ure, Ds. Bron. Emer. Pred. te Haarlem. Spaarndam. Voorm. 10 ure, Ds. Klap. Pred. te VeUen. Velsen. Voorm. 10 ure, de Heer Gutteling. 's Avonds 6Vj ure, Ds. Klap. Heide. 's Avonds 5 ure, de Heer Gutteling. Zandvoort. Voorm. 10 ure, Ds. Hulsman. Doopsbediening. *8 Avonds 6i/(j ure, Ds. Hulsman. Voordrachten in Teylers Stichting. Professor Holwerda van Leiden trad Woensdagavond als Spreker op in Teylers Stichting. De vraag hoe de beschaving ont kiemde, deelde Spreker mede, wordt opgelost door de exacte wetenschap, de historie en de ethnologie, doch al lossen deze sommige vragen op, alle kan zij niet beantwoorden. Er zijn duistere feiten, waarvan de oplossing zwarighe den in heeft. Hoe b.v.b. te verklaren, dat van twee volken, verkeerende onder identieke omstandigheden een eene reeks van merkwaardige personen voortbrengt het andere niet; wij weten het niet. Voor tweeduizend jaren waren onze voorvaderen barbaren, zestien eeuwen later bracht het land een Rembrandt voort. Tusschen dien staat van halfwild zijn en de hoogste beschaving in zake kunst moet iets gebeurd z\jn, dat dien overgang deed plaats hebben. Dit na te gaan is de roeping van den archeo loog en hiermede in verband stelde Spreker zich voor de vraag te beantwoorden: Hoe is de beeldinde kunst ontstaan. Hyrogliephen en spijker schrift der oudheid toonen aan, de zucht tot uitbeelding der gedachtengang. Geen volk staat zoo laag of het wil wat af beelden. Zie b.v.b. hoe wilden soms bij de wijze van afbeelden een meer dan gewoon kunstgevoel verraden. De eerste poging tot afbeelding ver toont het silhouet, de omtrek van een schaduwbeeld. Men gaat verder en boetseert. De figuren, de vroegste beel den, hebben een kenmerkende eigenschap deze dat de beelden steeds enface zijn genomen en men zich kan voorstellen, alsof een loodrecht vlak de figuren in twee gelijke helfien verdeelt, een eigen schap waarvan de boeleerder zich maar niet los kon maken. Men noemt dit ook wel de wet der frontaliteit. Hoe hoog de Egyptische kunst al vroeg stond, wijzen de monumentale Pyramiden en de Zuilengang van Kar- nak duidelijk aan. Uit alles blijkt de zin voor stoute effecten al de wer ken ademen een frisch en vol leven. Nu deed zich het verschijnsel voor, dat een volk ten zuiden van Egypte wonen de en met dit laatste in verband staande, achter bleef in beschaving en toch namen de Egyptenaren verschillende eigenaardigheden van hen over, of beter gezegd, de beschaafde viel terug op het geen de wilde schoon vond. De Egyptische schilderkunst kende geen perspectief, alles werd afgebeeld, en profiel. Eerst veel later verbindt het en profiel zich met het en face. Egypte en Babylonie hadden kunste naars noodig voor paleizen, tempels en graven, maar ofschoon de kunstenaars drieduizend jaar gewrocht hadden, steeds was nog men gebonden aan de fronta liteit. Van conponeeren is dan ook in die kunst geen sprake; steeds had men te doen met losstaande werkelijkheden de echte kunstenaars geest is bij hen nog niet ontwaakt, het utilisme ver stikte de wetenschap en de kunst be oefende men als zoodanig. De fantasie, de vrijheid van den kunstenaar ontbrak De vrije kunst van afbeelden ontwikkel de zich bij de Giiekenhoe, weten wij niet. Misschien was het de liefde van het volle leven, dat den kunstenaar be zielde of misschien de inrichting der Helleensche maatschappij, waarin ieder wat worden kan, waar alles medewerkte tot het vormen van een harmonisch geheel. De Helleen toch vereerde het schoone niet op bevel van bovende Goden waren hem toonbeelden van het schoonste en hij heeft behoefte dit schoonste weer te geven. Zoo gelukte het hem den Zeus der Olympus voor te stellen. Intusschen schilderde de Helleen silhouetten en face op wanden en op vazen. Een voor beeld van deze kunst vertoonde Spreker. Als oude volken iets wilden voorstel len, staan zij eigenaardig steeds op 't zelfde standpunt, doch de Helleen, ging steeds vooruit. Men merkt op, dat ellengs de frontale houding werd los gelaten, 'allerlei verscnillende hou dingen werden later uitgebeelddoch zeer onbeholpen. De vaasschilders vooral hebben mooie kunstwerken voortgebracht; zij gaven het schoone met liefde weer, het werke lijke leven, het silhonet in alle standen, doch de teekening werd dit eerst toen Cymon van Clyonae de perspectief be gon toe te passen en later toen men de luchtperspectief toepaste, waren eindelijk de figuren van het platte vlak in de ruimte gebracht. Meer en meer verhief zich het Attische volk, het bezielde den kunstenaar; het vroeg kunst voor zich en zijne zonen. Phydias beeldde den machtigen Zeus uit. Thans volgde eene beschrijving van de beelden uit het fries van het Parthenon. De navolgers van Polykleet den voor steller der proportie van het menschelijk lichaam waagden pogingen hunne beel den eene loopende houding te geven. Later komt Praxiteles; ieder van zjjne goden drukt het karakter van dien af- gebeelden god uitalles, tot zelfs de gelaatsuitdrukking wordt meer geache veerd, liet haar wordt losser, heele en halve schaduwen worden in de sculp turen aangebracht. Soms weet de kunstenaar zelfs met de gewoonte betreffende de proportie af te wijken, hrj volgt meer de natuur. Luseppus was het, die zijne beelden meer slankheid aanbracht. Met een beeld van Polykleet en van Luseppus werd dit ver schil aangetoond. Ook de schilderkunst maakte vorde ringen. Zeuxis brak met het silhouet, hij bracht in zijne teekening schaduwen. Twee eeuwen, zeide Spreker, heeft de Grieksche kunst stand gehouden. Waar om niet langer I De redenen van het verval der kunst werden thans uiteengezet. Steeds nog vereerde de Griek het schoone en goede. De goden hieven hem niet meer op, maar trokken hem tot de aardede kunstenaar verloor de ziel van het schoone. Toen kwam het Christendom, alles werd geheel anders van opvatting, het oude was verloren, het nieuwe nog met gevonden. Er bestond echter betrekking tusschen de Grieksche en later opgekomen Ro- meinsche kunst en ziet, de Christelijke kunst begon voort te leven op Hel- leenschen voet. Omstreeks den tijd der kruistochten ontstond in het noorden van Frankrijk de Gothiek, met hare ten hernel wij zende bogen het symbool van he' eeuwig schoone en schoon heeft de Gothiek gewerkt, terwijl later de Renaissance tot ontwikkeling kwam, zonder hulp van de oude kunst, die nog niet terug gevonden was. Zelfs heeft het terugvin den later groote kunstenaars, als Michel Angelo geschaad. Toen verhief zich langs Schelde, Rijn en Maas de schilderkunst. Meer en meer verhief zij zich, nadat de Van Eyken's de kunst vonden met olieverf te schilderen. Voor ons is de oude kunst een be langrijke schat. Laten wij ons, eindigde Spreker verlustigen en vei frisschen aan die kostelijke bron van het schoone en goede. Een dankbaar applaus dankte Spreker voor zjjn even boeiende als gloedvolle voordracht. KRONIEK. In de Raadsvergadering van Woensdag kwamen de volgende punten in behan deling. Voorstel B. en W (buiten agenda) om den Directeur der gemeente gasfa briek gelegenheid te geven de nieuwere toestanden op gasgebied te zien en zulks vergezeld van een der Wethouders. Zij vragen een crediet van 1000. DeHeerHofland wenscht de som af te nemen van de som voor gasfabriek bij de begrooting toegestaan. In stemming wordt het voorstel aangenomen met één stem tegen. Mejuffrouw C. Scherpenhuyzen ver zoekt en verkrijgt eervol ontslag als onderwijzeres aan de Derde Tusschen- school en gelijk ontslag werd verleend aan D. T. de Vries, onderwijzer aan de Vierde Tusschenschool.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlemsch Advertentieblad | 1900 | | pagina 1