Nieuwsberichten.
waaraan het uitsluitend speciaal bedrijf
zijn ontstaan dankt, üe afzet bepaalt
zich tot de buren of zoo mogelijk tot
de markt, waar de overproductie kan
geplaatst worden. Oeze rondgaande be
drijfsvorm ontwikkelde zich tot huis
industrie, bevorderd door de toeneming
der verkeersmiddelen, wat op haar beurt
aanleiding gaf tot het in aanraking
komen van land en stad. Intusschen
dankt men hieraan het monopolie van
nationale produkten. Nu komt de kapi
talist die al de grondstoffen, noodig voor
eene bepaalde productie, in het groot
koopt, deze grondstoffen laat hjj door
anderen bewerken; de bedrijfsvorm van
uitbesteding.
Alweer door de toeneming der ver
keersmiddelen, misschien niet minder
door de stijgende behoefte wordt de in
dustrie internationaal; de nationale
markten worden internationaal.
Ten laatste noemde Spreker den be
drijfsvorm van het fabriekswezen.
Men meene niet, dat de opvolgende
bedrijfsvormen niet meer naast elkander
bestaan. Het tegendeel werd aangetoond.
Hiertegenover werd gesteld de Marx-
iaansche theorie in deze. Max schroomde
niet al de bedrijfsvormen te herleiden
tot één overheerschende en waarvan de
verkeerde opvatting werd in het licht
gesteld. Aan de hand der genoemde
theorie zijn sommige historische feiten
geheel onverklaarbaar.
Bestaat er een overheerschende be
drijfsvorm. dan is die volgens Marx een
grondslag welke het maatschappelijk en
geestelijk leven beheerscht, en ook in
godsdienst en kunst.
Deze leer wordt thans ook in ons
land gepredikt, het is dus van belang
om die theorie te vergelijken met de
feiten. Spreker wijst hier op de marte
laren en vraagt of ook bij dezen econo
mische toestanden heerschten. In de
valsche opvatting ligt de fout.
Is, vraagt Spreker, de bron waaruit
de voorstellingen ontspringen wel de
economische omgeving. Neem den wilde,
hj heeft zorg voor zjjn onderhoud, doch
werkt alleen met het oog op den honger.
Maar bovendien vraagt zijn ik de aan
dacht; de raadselen des levens. Hij ge
troost zich offers om de geesten zijner
ouders te verzoenende doodsbespiege-
liag ontging dus zijn aandacht niet,
hj heeft een voorstelling van eene
hoogere wereld.
Bj den voortgang der geschiedenis
hebben stoffeljke toestanden niet de
macht een volk te binden. Marx beklaagt
zich hierover, een bewjs, dat zjn theo
rie niet juist is.
De mensch kan geen automaat zjn
bj nieuwe economische toestanden, wat
economisc'nedoeleinden bevorderde, wordt
doel.
In het algemeen is het socialisme een
protest tegen eigen philosophie der ge
schiedenis, zjn ideaal ontleent hj niet
aan de bestaande economische verhou
dingen. Geen politieke, of maatschappe-
ljke geljkheid of uitdeelende gerech
tigheid zijn bj de tegenwoordige toe
standen bekend; het socialisme plaatst
zich tegenover de toestanden, die altjd
meer scheidden, dan verbonden.
Ten slotte bracht spreker in herinne
ring den strjd tusschen Carthago en
Rome.
De Carthaagsche staat was materialis
tisch, Rome was een boerenstaat zonder
industrie,maar de Romeinen hadden liefde
voor hun stad, politiek gemeenschaps
gevoel zj overwonnen en nog steeds
zijn de idealen de grootmachtigste drjf-
veeren tot het doel.
Met de meeste aandacht werd Spreker
in zjn boeiende rede gevolgd en wj
zjn dankbaar voor den nieuwen kijk
dien wj in dezen hebben mogen ont
vangen.
Chamberlain heeft in een zjner laatste
redevoeringen geklaagd, dat hj door
het buitenland niet begrepen, zelfs ge
minacht wordt, maar troost zich met
het denkbeeld, dat dit geluk ook geen
van zjn voorgangers ten deel viel.
Daily News tikt den minister hierover
op de vingers. Het blad zegt: »Pitten
Wellington waren bjna overal populair,
ti-halve in Frankrjk. Peel was nergens
impopulair. Wat lord Palmerston betreft
deze was gehaat en wel voornameljk
bj de vjandenvan Engeland... terwjl
Chamberlain ook gehaat is, maar juist
bj de vrienden van Engeland het meest."
Weer iemand die, uit Zuid-Afrika
teruggekeerd, heel wat weet te vertellen.
Nu is het een Hollander, pas uit Kaap
stad aangekomen, die aan de Petit Pro
venaal verhalen doet. Toen president
Kruger naar Europa vertrok, was de
moed er bj de Boeren uit. Stejn, Botha,
de Wet, de la Rej, Kritzinger (in Sep
tember 19001), allen dachten dat het
uit was. Toen kwamen de berichten
over de ontvangst, die Frankrijk den
president bereid had, en het geweer
werd weer opgevatDat gaf den burgers
moed. En nu is het nog niet uit. Ten
bewjze toonde de Hollander een brief
van president Stejn, met een postcrip-
tum van Louis Botha.
De meening bestaat als zou de liberale
partj in Engeland herleven. Voor de
Afrikaansche republieken zou dit een
goed bericht zjn. Bannerman heeft ver
klaard, dat er geen mogelijkheid bestaat
ooit een voortdurende vrede te verkrjgen,
zoolang Chamberlain minister van ko
loniën, en lord Milner Regeeringscom-
missaris in Zuid-Afrika is.
De Wet wordt nu al drie weken ach
tervolgd door drie of vier colonnes. Nu
eens trok hj west dan weer zuid
waarts, zonder eenig gunstig resultaat
voor de Engelschen, dan alleen, dat de
colonnes meer dan afgemat werden.
Central Newt zegt dat de hoofdmacht
van de Wet ten zuiden van Heilbron
door de blokhuizenlinie trachtte te bre
ken, maar „haar werd door eenige ge
pantserde treinen die op de ljn patrouil
leerden, een „verpletterende nederlaag"
toegebracht. De Wet's commando is nog
meer dan duizend man sterk.
Toch zijn Zaterdag nacht vijf en twin
tig Boeren door de blokhuizen-linie heen
gebroken. Ondanks al net krachtsvertoon
nemen de gevangennemingen der Boeren
at en het afzenden van nieuwe troepen
naar Afrika bljft aanhouden. Canada
zond weer 450 man bereden infanterie.
En dan wordt bericht, dat Hamilton
Botha's wagen heeft gezien, maar.de
paarden waren te vermoeid om hem te
vangen, 't Is natuurl jk erg voor Hamil
ton!
Kitchener laat aldoor maar paarden
en manschappen naar Bloemfontein bren
gen tet een beslissenden slag, dien de
Boeren echter steeds ontwjken. Zou
Kitchener nog in Juni naar de kronings
feesten van koning Eduard kunnen gaan?
De Duitsche keizer stuurt zijn broeder
bj die gelegenheid naar Engeland.
De Standard verneemt uit Brussel dat
Botha zjn troepen concentreert in de
buurt van Swaziland.
Kitchener vraagt 835,000 Pd. sterling
voor de uitbreiding van het spoorwegnet
in Afrika.
In de Wettm. Gat. is het een jonge
Yeoman, die zijn ervaringen van het
krjgsmansleven meedeelt; de brief is
van 25 November en de soldaat dient
onder lord Methuens bevelen. De be
schrijving van zijn krijgsmansbedrjven
gedurende de maanden October en No
vember is als volgt: „De eerste maand
hadden wj geen gevechten, daar Methuen
in een zeer dicht bewoond district met
zjn „destruction" bezoeken bezig was.
Elke boerderj, welke wj vonden, werd
geheel verwoest. Het gewas werd ver
nietigd, het vee buitgemaakt, de vrucht-
boomaanplantingen omgehakt, en als de
huizen zelf waren leeggehaald, werden
zj in brand gestoken. Overal vonden
wj bjna, dat de Boeren pas vóór onze
komst waren gevlucht, en dikwjls ge
noeg bevonden z j zich op de omliggende
kopjes, vanwaar zj op ons schoten ais w j
vooruit rukten. Dat moge hard schijnen
voor u thuis, maar het is het bevel van
Kitchener en indien gj hier waart zoudt
gj zelf zien, dat het de eenige manier
is om dien oorlog hier te beëindigen.
W j hebben tot vijf hoeven in twee dagen
vernield. En wat voor hoeven 1 De vruch
ten waren rjp en alles wat eetbaar was
werd aan de soldaten gegeven. Gedurende
ongeveer een week werden wj gevoed
door prachtige sinaasappelen, met var
kens, gevogelte, citroenen, perziken en
abrikozen en van allerlei lekkers."
De Fransche millionnair Graaf Hubert
Cahen d' Anver, die bij een cavelerie-
regiment in dienst was en met arrest
werd gestraft, is uit zjn gevangenis
ontvlucht, gedeserteerd en perautomo-
over de Spaansche grenzen gevlucht.
Met dat voertuig kwam hij gemakke-
Ijker het land uit dan per spoor, daar
aan de grensstations natuurlijk de gen
darmes op hem loerden.
Er schjnt sprake te zjn van een
nieuwe vlag voor het Britsche rijk. Een
ontwerp is reeds den koning voorgelegd.
Naar het heet zal de vlag er zoo uitzien
Op een witten grond een gouden zon,
schjnend op een rood kruis van St.
George, zinnebeeld van het moederland
links in den hoek een keizerskroon,
zinnebeeld van het rjkdaaronder op
een blauwen band de woorden „Impe
rium cui nullus solis occasus" (het ijk
waai in de zon nooit ondergaat); rechts
in den bovenhoek een embleem van het
gebied waar de vlag gebruikt wordt, in
Indië b.v. de ster van Indië.
Iemand te Zuiddorpe zou trachten een
groote partj sigaren België binnen te
smokkelen. Des avonds zou getracht wor
den de sigaren over de grenzen te krjgen.
Tot onsteltenis van den handelaar kwa
men echter de smokkelaars een paar
uur later teruggeloopen zonder de siga
ren. Er was nl. op hen geschoten, naar
z j meenden door Belgische douanen, en
zj hadden daarna de vlucht genomen
met achterlating dan den buit. Het is
nu bekend geworden dat niet op hen
geschoten was door douanen, doch door
andere smokkelaars, die zich haastten
de sigaren veilig over de „Schreef' (de
grens) te brengen.
De Rotterdamsche karrejongens
helpers voor het ophalen van asch en
vuilnis hebben ten getale van 60 het
werk gestaakt. Hun eisch is een loons-
verhooging van 60 cent per week. De
90 cent, die de voerlieden uitbetalen en
die zij als een verhooging op hun loon
van de gemeente krjgen, moeten f 1.50
worden, anders willen ze niet langer
ratelen, bellen en de emmers aangeven.
Maar die 60 cent moeten dan van 't
loon der karremannen afde gemeente
bemoeit zich niet met de jongens.
HAARLEM 17 Januari 1902.
Bioscope, Levende Beelden avonden.
Wj maken onze lezers en lezeres
sen attent op de in dit blad voorkomende
Annonce der le Amsterdamsche Chr.
Bioscope en Sciopticon-Combinatie onder
directie van den Heer F. Kejzer, welke
alhier weder, evenals de goedgeslaagde
avonden in October, thans op 5 en 6
Februari in het Brongebouw eenige uit
voeringen wenscht te geven.
De groote bjval welke deze uitvoeringen
overal ten deel vielen op de ruim 600
plaatsen iu ons land en daar buiten,
zjn waarborg voor een genotvollen avond.
De Sciopticon of nevelbeelden zjn bi
zonder fraai en de Bioscope welke door
hare Levende beelden een serie geheel
volgens de natuur zich bewegende ta-
fereelen te zien geeft o. a. de nieuwste
Transvaal-tooneelen, de Huweljksfeesten
der Koningin, aankomende treinen, de
betooverde Prinses, Maskeradefeesten
enz. enz. munten uit door scherpte en
weinig beweging.
De prjs der Entree is voor niemand
een bezwaar, terwjl voor Kinderen eerst
in middag uitvoeringen gelegenheid
gegeven wordt iets schoons en goeds
te zien. De naam van den door ons ge-
heele land welbekenden Amsterdamschen
Volksspeler F. Kejzer welke de uit
voeringen leidt zj ten slotte een gun
stige aanbeveling tot bezoek.
In den Schouwburg komen Zater
dagmiddag De Vereenigde Tooneelisten
met De Kleine Lord. Het is een Kin
dervoorstelling.
Zondagavond Shylock, De Koopman
van Venetië, het beroemde drama van
Shakespeare.
Woensdagavond het succes-stuk Het
Erfdeel, tooneelspel in vier bedrjven,
door de Nederlandsche Tooneelvereeni-
ging, artistiek leider de Heer Henri
van Kuik.
Zondag 19 Januari zullen voor
het laatst de Japansche Chablonen (uit
gesneden patronen) in de rontondevan
het Museum van het Kunstnjveiheid
te bezichtigen zjn.
Zondag is de toegang kosteloos.
Naar ons wordt gemeld zal den
heer Louis Bouwmeester na de voor
stelling van „Herodes" in den Schouw
burg alhier op Vrjdag a. s. eene ovatie
worden gebracht.
Vereenigingen hier ter stede die dit
ook zullen willen doen, worden verzocht
zich tjdig bj het Schouwburgbestuur
aan te melden.
De jubilaris en zijn gezin zullen ver
der door de commissie per rjtuig naar
het Hotel ïFunckler" worden gebracht,
waar hem een souper zal worden aan
geboden. Dadel jk na zjn aankomst al
daar zal den heer Bouwmeester door het
Mannenkoor „Caecilia" en door de „Har
monie" eene serenade worden gebracht.
De stoet, bestaande uit genoemde
Vereenigingen en fakkeldragers, zal zich
opstellen aan den Schouwburg en zijnen
weg nemen langs de Nieuwe Gracht.
In de jaarvergadering der Ver-
eeniging van lndustrieëlen en Koop
lieden, betreffende Bouwkunde en Aan
verwante vakken, alhier, is de Heer A.
Rinkema voor den tjd van vier jaren
als Voorzitter gekozen, in plaats van
den Heer H. J. Gejl J.Czn., die als
zoodanig aftreedt en niet herkiesbaar is.
BURGERLIJKE STAND.
ONDERTROUWD.
15 Jan. C. J. Cornet en M C. van S ave-
ren. (i. van Zwieten en G. van Veen.
J. van Aalst en J. Roest. J. van Opzee-
land en H. van Hoof. H. Hofs en
H. M. Smi's P. Voordenhaak en D. C.
van der Veldt. L Spronk en A. P. van
Westreenen.
GETROUWD.
15 Jan C. Heijdanus en A.C Slingerland.
16 Jan. A. H. F. Pieterte en J. M. Zwart.
H. Muller en W. P. van der Moolen.
C. M. F. van Rosium en A. C. P. v. d. Voort.
GEBOORTEN.
9 Jan. M. Teeuwen geb. Reijnen t.
H. Jansen geb. Zijlstra z. N. Verhagen
geb. van Vliet d. M. de Geus geb. Boerl z.
W. Top geb. Bettink d. A. M. van
Dooren geb v. d. Jagt d. E. van de
Weegh geb. de Blaster d. A. Stevenhagen
geb Homburg z. 10 Jan. A. J. Aarse
geb. de Kiefte z. J. C. Se..p geb van
Giffen d. C. Kollaard geb. Wal z. M. C.
de Vries geb. Kujjpe-s d. J. M. van
Honsch oten geb. v. Amstel d. xl Jan.
M. van Veen geb. Koning z. M. C. Roobol
geb. Huizinga z. E. M J. Bouman geb.
van der H< rit d. C. C. Doet, g b. Wei
land z. E. J M. Hendriks geb Brinkman z.
A. A. Kuit geb van Corstanje z.
P. M. Langeveld geb. Meijs z li Jan.
J. van Tuin geb. Groen z. J. Coule geb.
van Markensiein z. C. J. M.Wiilougeb.
Meijs d. A. E de Zwart geb de Vos d.
L. Jansen van Galen geb. Carton z. A. van
Paradijs gi b. Dekker z. W. Speelmans
geb. Leuven z. 13 Jan. M. C. van Beau
mont geb. v. Biezen o. A J. Hartman
geb Smink z. E W. Zsmbeek geb. van
Hiel d. H. Vreeken geb. Hasselman z.
G. Flipsen geb Kerssens d. 14 Jan.
S Hommers geb. Loos z. M. de Klerk geb.
Mulder z. T. van Bilderbeek geb Ver
laan d. T Koelemij geb van Sturiaan z.
H. A. Leeflang geb. Wolfrom d.
15 Jan M. Smolders geb. Hendrikse d.
B. de Vries geb. van der Veen z. G. J.
Silvis geb van Tol d. C. P. Verhappen
geb. Henneke d.
OVERLEDEN.
8 Jan G. L. Wendel geb. Mars 66 j.,
Oranjekade. 9 Jan J. W. Roosen 13 uren
z., Lange Annastr. 10 Jan. J. Prins 55 j..
Breestraat. W. J. Voorting 13 m., Ged.
Raamgracht. H. Stuurman 48 ].,M-lenst eeg.
11 Jan C. van Opzeeland geb. Hessen 51 j.,
Kerkh' f-tr. N. Post 79 j, Jansstraat.
P. Mathot 82 |jM. v. Heemskerkatr.
13 Jan. J. Haitrma Muiier 20 j., Hazepatersl.
14 Jan. H. Blokker geb. Philipsen 66 j
Rollandstr. G. Wildschut geb. v. Dijk
39 j., R zestr. M. C. v. Assendelft de
Coningh 79 j., Spaarne P. de Droog
19 d z., Kerkhofstr. C. Dekkers geb.
v. d. Heijden 74 j., Barrevoetestr. 16 Jan.
J. A. Strengen 1 m. dL. Raamstraat.
VEEMARKT 15 Jan. 1902.
Aangevoerd: Prjs:
5 Koeien ƒ140.ƒ170.
20 N. Kalveren 7.15.
10 Schapen 16.24.
7 Paarden
ORGELBESPELINS
in de Groote- of St. Bavokerk alhier, op
Dinsdag 21 Jan, 1902, des namiddags van
12 uur, dcor den Heer W. EZERMAN'
PROGRAMMA.
I. Preludium en FugsJ. S. Bach.
2. AndantinoJ. Rheinberger.
3. Sonate No. 1Mendelssohn.
a. Allegro moderato.
b. Adagio.
e. Ree. et Finale.
4. OffertoireFh. Dnboii.
5. Aria nit MessiasHandel.
