het verdeel om te heerschen" ruim
toepaste en ook zijn behartiging van
's lands financiën erbarmeljjk was, maar
zóóveel harteloosheid heeft hij zeker niet
verdiend. In elk geval gelooft men niet,
dat vooreerst in Servië een tijdperk
van rust is ingetreden.
De Serviërs beginnen zich te beroepen
op voorbeelden van vorstenmoord in
West Europa. Zij zien over 't hoofd, dat
waar zjj zich kunnen beroepen op Frank
rijk en Engeland, daar gevallen plaats
hadden na vormelijke processen en waar
het betreft Rusland, waar keizersmoor-
den geschiedden, honderd jaar geleden,
toen de begrippen omtrent barbaarsch-
heden nog niet den tegenwoordigen
meer beschaafden vor— hadden aange
nomen.
Koning Peter heeft reeds een gouden
kroon in de maak; de vorige koningen
hebben het zonder kroon weten te doen.
Sommige dames uit Belgrado vinden
wenscheljjk een huwelijk van koning
Peter, weduwnaar, met de koningin
weduwe Nathalie. Kan het onkiescher?
De drie zusters van koningin Draga
zyn te Weenen aangekomen. De dames
vertelden dat de gebeurtenissen te Bel
grado veel verschrikkelijker waren ge
weest dan in de couranten had gestaan.
Zij waren in geen vjjf dagen uit hun
kleeren geweest en hadden in voort-
durenden angst geleefd. Zij waren nu
bly dat zij de Servische grens achter
den rug hadden.
Er gaan geruchten, als zou er een
paleisopstand uitgebroken zyn te Kon-
stantinopel, waarbij de sultan zou zyn
afgezet. Dan nog zou het leven van prins
Ferdinand van Bulgarije bedreigd wor
den en ten slotte zou een moordaanslag
gepleegd zyn op den czaar. Deze be
richten komen uit Servië. De menschen
verkeeren daar echter in te opgewonden
toestand om ze te gelooven, óf 't kan
ook zijn, dat men Europa wd wijs ma
ken, dat ook in 't overige Europa bloe
dige daden tegen regeerende hoofden
mogelyk zijn.
Servische staatslieden beweren, dat
onmogelijk kan ingegaan worden op
Ruslands eisch om de koningsmoorders
te straffen, naardien dit aanleiding zou
geven tot nieuwe onlusten.
Een scherpe strijd staat te wachten
over de nalatenschap van het konings
paar. Eenige bloedverwanten, waaronder
ook een die thans te Konstantinopel als
banneling leeft, maken aanspraak op de
erfenis, zoo ook een zuster der koningin.
De vraag doet zich nu voor, wie eerst
overleden is, de koning of de koningin.
Koningin Draga heeft een voorgevoel
gehad van de ramp die het koningshuis
zou treffen, indien ten minste een brief
echt is, door haar geschreven den 9
Juni, voorkomende in het Neue Wiener
Tageblatt, waarin o.a. het volgende
voorkomt
„Ik weet, dat ik gehaat ben en dat
het ontbreken van een kind, een opvol
ger, de gevaren vermeerdert, die ons
bedreigen. Indien de Koning zich met
de uiterste radicalen verzoent, zou het
kunnen gebeuren, dat de tweede Ko
ningin van Servië de eerste in balling
schap volgde. Ik wordt vervolgd door
sombere voorgevoelens.
Ook te Parijs is thans de strijd ont
brand tusschen het nuttige en het schoo-
ne, naar aanleiding van den tramaanleg
met trolley-stelsel. Rarjjs heeft nu enkel
trams met ondergrondsche geleiding, o.a.
met het Diatto-stelsel, dat 5 centimen
per rytuig en per kilometer kost, terwijl
de uitgaaf met het trolley-stelsel slechts
0.6 centimes bedraagt.
De groote Omni busmaatschappij heeft
nu als schikking met de stad, vergun
ning gevraagd tot het aanleggen van 30
tramlijnen met trolley. Daartegen nu
komt het schoonheidsgevoel der Parjj-
zenaars op en de „Figaro" is reeds bezig
er stemming tegen te maken door het
afkeurend oordeel van mannen van naam
af te drukken.
Henry Bordeaux heeft er een hoofd
artikel tegen geschreven en de schilder
Detaille noemt de «spinnewebben over
de stad leelqk en vernederend, vooral
omdat de verticale palen en horizontale
draden niet voor verbetering en ver
fraaiing vatbaar zyn. «Het is of een
schooljongen krabbels trekt over een ets
van Rembrandt», zeide hy. Een inval
van barbaren", noemt de „Figaro" de
bovengrondsche geleiding, die echter by
den gemeenteraad om het nuttige en
goedkoope veel kans schjjnt te hebben
te worden toegestaan.
Omtrent de Engelsche expeditie in
Somaliland had men in drie weken geen
berichten ontvangen; men begon zich
ongerust te maken. Thans zijn ze ge
komen, doch een bataljon infanterie zou
goed te gebruiken zijn.
Nog verneemt men, dat in welingelichte
kringen de meening bestaat, dat de po
sitie der EngeRchen verzwakt en die
van den Mollah ontzaglijk verbeterdis;
hjj moet nu, na den regen, over by na
10,000 hitten beschikken en dus snelle
marschen kunnen uitvoeren. Als er een
nieuwe militaire expeditie wordt uitge
rust, zal er een nieuwe opperbevelheb
ber benoemd worden.
Uit Rome wordt gemeld, dat men
daar, in opdracht van het Nederlandsche
hoofd comité, reeds begonnen is aan de
uitvoering van het grafmonument voor
wjjlen mgr. dr. Schaepman, dat op het
kerkhof van Gampo Santo zal worden
opgericht.
Het gedenkteeken bestaat uit een
monumentale grafplaat van wit marmer
en passende omlijsting. Op de plaat, die
tegen den muur boven het graf wordt
aangebracht, komt boven aan het borst
beeld van dr. Schaepman in bronzen
bas-relief. Daaronder zijn gebruikelijk
Christus-monogram en het uitvoerige
grafschrift in Damasus letters, met de
spreuk: Nil morte beatius beata
Een monument op het graf zou minder
in den geest zijn van den ontslapene,
die meermalen zijn vooringenomenheid
daartegen te kennen gaf.
Een der Amerikaansche bladen weet
te verhalen, dat de Russische minister
van Binnenlandsche Zaken de gruwelen
te Kichenef scherp veroordeelt. Ook dat
er een streng onderzoek plaats heeft en
dat stellig twee honderd schuldigen tot
dwangarbeid van meer of minder langen
duur zullen worden veroordeeld. De
moorden schreef de minister toe aan
het flauwe optreden der politie; de
gouverneur van het district en het hoofd
der plaatselijke politie waren dan ook
beiden afgezet, en alle gouverneuren
hadden na de Kischenef-troebelen aan
schrijving gekregen, dat ze aansprakelijk
zullen worden gesteld voor de troebelen,
die in hun goevernementen mochten
voorkomen.
Voor de eer en den goeden naam van
Rusland is het zeker gewenscht, dat er
eens een opruiming gehouden wordt
onder de felle jodenvervolgers, maar
veel zal het niet baten als de regeering
zelf geen blijk geeft haar Israelietische
onderdanen volkomen gelijk te stellen
met de Russische. Door haar uitzonde
ringsregelen komt het volk van zelf tot
de veronderstelling, dat men in de Joden
een minder waardig ras te zien heeft.
Wil de Regeering per se den Jood niet
in Rusland, dan behoorde zij de emi
gratie te steunen. Bovendien heeft Rus
land zelf by de anexatie van Polen
blijkbaar niet opgezien tegen het feit,
dat het daardoor zijn getal Israëlietische
onderdanen misschien wel verdrievou
digde.
Vrijdag maakte een trein van de „North
Western. Railway Cv." een wereldrecord
voor den langsten afstand zonder stoppen.
Het was een trein die de internationale
telegraaf afgevaardigden vanLonden naar
Glasgow bracht. Door twee machines ge
trokken, reed de trein met een snelheid
van ongeveer 801/, kilometer per uur het
traject van '«09'/s Eng. mijl af, zonder
een enkel oponthoud.
De Bond van Nederlandsche Onder
wijzers had zijn gewijzigde Statuten aan
H. M. de Koningin ter goedkeuring
aangeboden, zy waren gesteld in de
vereenvoudigde spelling. De Bond ontving
het stuk terug met de uitnoodiging ze
weer te zenden, maar dan gezuiverd
van taalfouten, waarop de Bond den
betrokken hoofdambtenaar aan het ver
stand bracht, dat, wat aangemerkt was
als taalfouten een gevolg was van de
vereenvoudigde spelling. Weer het stuk
terug met de ministerieele kennisgeving
dat. alvorens aan het verzoek nader ge
volg kan worden gegeven, de hierbij-
gaande gewijzigde statuten alsnog in de
gebruikelijke spelling behooren te wor
den gesteld en daarna weder aan het
departement van justitie behooren te
worden teruggezonden.
't Hoofdbestuur, dat wel zeer verbaasd
over deze konkluzie is, meent echter
't best te doen zoo spoedig mogelik
goedkeuring te verkrijgen en zal dus
de statuten opnieuw inzenden indege-
bruikelike spelling.
HAARLEM 23 Juni 1903.
De Firma Joh. Enschedé en Zn ge
denkt het tweehonderdjarig bestaan van
haar zaakden 21 Juni 1703 legde Izaak
Enschedé alhier gildeproef af voor de
Broeders van het Biekdrukkersgild en
van dien datum af mag het bestaan dei-
zaak worden gerekend te zijn gevestigd
en wel in de Frankestraat, waar hij een
drukkerij had. Het eerste werk van
eenigen grooteren omvang bestond uit
de d Psalmen Davids, ten dienste der
Doopsgezinde Gemeente.» Hy drukte dit
werk in 1713 in samenwerking met
Izaak van der Venne in de Warmoes
straat.
Izaak Enschedé had slechts één zoon
met wien hjj zich later verbond tot de
Firma Izaak en Joh. Enschedé.
In den aanvang drukte de firma voor
namelijk zedelijke en stichtelijke boeken.
In 1727 vingen zy aan te drukken naar
een geheel nieuw procédé, van stereo
type-platen, een folio bijbel. De firma
toonde toen reeds, dat zij niet bij het
oude staan bleef.
Izaak Enschedé, geacht en gezien by
zyne gildebroeders, werd in 1736 Deken
van het Boekdrukkersgilde. De naam
Enschedé had reeds in die dagen bij
Regeering en stadgenooten een goeden
klank, een klank, die voortklinkt tot
heden. De Regeering benoemde Izaak en
zijn zoon Johannes Enschedé, den 4den
Juli 1737, tot „ordinares stadsdrukkers
en courantiers der stad „Haarlem», kort
nadat zij het recht tot drukken en uit
geven der „Haarlemsche Courant" de
stichter van deze was Abraham Casteleyn
gekocht hadden van de weduwe Ha-
bet, hun tevens een getuigschrift uit
reikende van naarstigheid en vigilantie".
Tot bloei en ontwikkeling hebben bij
gedragen: uitbreiding der lettergieterij,
door aankoop van Wetstein's gietery in
1743; door aankoop van Jean Francois
Rosarl's gesneden stempels, meer nog
door het in bezit krijgen der gieterij
van Jan Roman die op haar beurt ont
staan was door aankoop der gietery van
den laatsten der beroemde Elzeviers te
Leiden. Zóó kwam de Firma Enschedé,
o. a. in het bezit der zoogenaamde
„Monnikkenletter" (Gotisch), gesneden
omtrent het jaar 1480 en in 1496 ge
bruikt door de Reguliere Monniken te
Gouda. Met deze letter werd door Jo
hannes Enschedé (Izaak, de vader was
overleden), in 1778 voor de Staten van
Holland het traktaat tDe Uunie van
Utrecht» herdrukt, oorspronkelijk ge
drukt door Aelbr. Hendricx te Delft,
Enschedé verzekerde zich ook van de
lettersoort van Plantyn, te Antwerpen,
de zoogenaamde nCaractères de civilités."
Met deze letter werd een welkomstgroet
gedrukt bij het bezoek van Prins Willem
I met zyn gemalin aan de vermaarde
Antwerpsche drukkerij.
In Enschedé's letterproef van 1768
komen voor de letters, bekend onder
den naam van nCalcographia». Het zjjn
letters, gegoten uit looden matryzen.
Bij de letterproef staat over deze let
ters aangeteekend»De stempels van
deeze letteren zijn in koper gesneeden
en in Loode matryzen geslaagen en ge-
gooten, gelijk zulks in den beginne, na
de Uitvinding der Houtsneden, door de
eerste Lettergieters is gedaandaarvan
heeft de Manier, door de vroegere Ge
leerden, namely k Bergellamus, en andere,
die van de uitvinding der Boekdrukkonst
gemeld hebben, de Naam van »Chalco-
graphie" gekregen. Deeze Matryzen zyn
omtrent 250 Jaaren gemaakt geweest
zijnde in dezelfde smaak en manier als
die van Albert Durer, die een byzonder
Tractaat over de Figuur en Proportie
der Letteren in 1525 uitgegeven heeft.
De nakomelingen der stichters breidden
de zaak steeds uit door aankoop van het
nieuwste en beste wat hun dienstig bleek.
In 1776 veranderde de firma-naam in
den tegenwoordigen Johannes Enschedé
en Zonen.
In de twee eeuwen van haar bestaan
heeft de firma door heel wat kostbare
werken den roem van haar naam door
geheel de wereld verbreid en bevestigd,
is zij in aanraking geweest met de meest
uiteenloopende personen, vielen zeer vele
binnen- en buitenlandsche onderschei
dingen haar ten deel.
De eer van Haarlem, de eer van Lou-
rens Janszoon Coster, als uitvinder der
drukkust, heeft zij steeds gehandhaafd.
Een der firmanten, de Heer Charles
Enschede heeft nog in 1901 een tech
nisch onderzoek ingesteld naar de uit
vinding van de Boekdrukkunst, dat geen
der geleerden in staat is geweest te doen.
Hij is, op goede gronden, tot de slotsom
gekomen, dat Gutenberg in 1450 den uit
Holland voortgekomen Donaat bezigde,
dat Gutenberg de drukkunst niet uitge
vonden heeft. De uitvinding bestond niet
in het drukken, maar in het letter-
gieten.
Bjj K. B. is benoemd tot ridder in
de orde van den Ned. Leeuw de oudste
firmant, de heer mr. Joh. Enschedé, en
de eere-medaille van de Oranje-Nassau-
orde in zilver toegekend aan den mees
terknecht der lettergieterij H. S. P.
Robjjn.
Het Lilliputter-Tooneelgezelschap,
de zeven kleine dwergen, onder Directie
van den Heer Max Mauthner, dat nu
acht jaar geleden zulk een buitengewoon
succes in ons land had, komt weer, onder
leiding onder leiding van Gebrs. A. van
van Lier van Amsterdam, een tournée
door Holland maken. Te Haarlem komen
zij in den Schouwburg reeds dadeljjk
drie voorstellingen geven op Donderdag,
Vrydag en Zondag aanstaande, aanvan
gende telkens des avonds te 8 uur. Op
gevoerd zal worden hun nieuwste sen
satiestuk „Comtesse Trudel" een blijspel
met zang en dans in vier bedrijven van
Maximiüaan Franks. In het vierde bedrijf
is een »Ueberbrettl"scène ingelascht,
waarbij de kleineLilliputters met eere met
de groote nUeberbretller concurreeren.
Ook treedt dan de kleinste ïYvette" der
wereld op. De Dames Marion, Dorée,
Meister, de Heeren Urseel, Werner, Lo
renzo (als Baron van Wolzogen), Kauf,
enz. vormen nog het gezelschap, dat nog
steeds met uitbundig succes zijn voor
stellingen in Europa geeft. Te Haarlem
zullen zij zeker ook nu weer volle zalen
trekken.
De Haarlemsche Handelsvereni
ging zal eerlang aan hare leden toe
zenden een vragenlijst teneinde te komen
tot de wetenschap of wetteljjke rege
ling der Zondagsrust al dan niet ge
wenscht is en mocht het bljjkendatde
opinie der meerderheid daarvoor is, in
dien geest een adres te richten tot de
hooge regeering.
Naar men ons mededeelt zal H. M.
de Koningin-Moeder a.s. Donderdag een
bezoek brengen aan de gestichten voor
lijders aan vallende ziekten alhier.
De tentoonstelling van oude en
nieuwe kantwerken die op het Museum
van Kunstnijverheid op het Paviljoen
alhier gehouden wordt, zal Woensdag
1 Juli onherroepelijk gesloten worden.
In de afgeloopen week zyn in het
douchebadhuis aan den Koudenhorn ge
nomen 502 baden.
In het 2de douchebadhuis aan het
Leidsche Plein zyn in de afgeloopen
week genomen 291 baden.
Zondag hield de Vereeniging van
Postduivenlief hebbers „de Luchtgids"
haar 3de wedvlucht in dit seizoen en
wel van Salsbergen (Duitschland).
De duiven werden door de goede
zorgen van den stationchef om 7 uur,
(Greenwichtijd) in vrijheid gesteld met
een bewolkte lucht. Toegekend werd dele
pry s aan J. Broekhof, aankomst 10.16.28
2e prjjs H. Keerwolf, 10.17.51; 3e prjjs
S. Boekhoven, 10.18.12; 4e prijs J. A.
Hessels, 10.18.20; 5e prjjs S. v. Bragt,
10.18.26; 6e prijs P. Kruier, 10.18.56
7e prjjs J. Verkruisen, 10.23.1.
De afdeeling Haarlem van het
Algem. Nederl. Werklieden-Verbond
heeft met algemeene stemmen (84) de
volgende motie aangenomen:
„De afdeeling Haarlem van het A. N.
W. V., behandelende haar politiek stand
punt, spreekt hare groote afkeuring uit
