H1ARLEMSCH
Eerste Blad,
1904.
144.
van WOENSDAG 4 Januari 1905
[No. 1.
Uitgave van DE ERVEN DOOSJES, Gedempte Oudegracht 88. Zevenentwintigste Jaargang.
TELEPHOONNUMMER /fó/Q
i 44
Intercommunaal Telephoonnummer
ABONNEMENTSPRIJS
Per drie maanden
25.
40,
4 Wonderlijke
franco p. post
nominers 3 centen per stuk
Prijs per Advertentie van 1—5 regels f 0.25, elke regel
meer 5 cents, groote letters naar plaatsruimte.
VERSCHIJNT:
Dinsdag- en Vrijdagavond,
Adverterdien worden aangenomen lot DINSDAG en VRIJDAG des middags ten IS ure, die alsdan zoo mogelijk nog worden geplaatst.
Weer een jaarkring achter ons met
al zijn bezwaren en moeielijkheden, doch
ook met het vele goede, als nalatenschap
het menschdom ten beste gebleven.
De herinneringen aan 1904 dwalen
onwillekeurig naar het verre Oosten,
waar de reuzenworsteling plaats heeft
tusschen Rusland en Japan. In herinne
ring zij gebracht, dat reeds van 1900
het oorlogsgevaar begon te dreigen, toen
Rusland na den Boxeropstand tijdelijk
Mandsjoerije bezette, naar het heette
om er de woelingen te dempen, doch
zooals later bleek, om het bezet te
houden, ook nadat de rust hersteld was.
Telkens werd Rusland aan zijn belofte
tot ontruiming te vergeefs herinnerd,
door Japan, maar Rusland meende, dat
dit een zaak was tusschen den Czaar
en China, waar Japan niets mee te
maken had, doch Japan dacht dit an
ders en, ten langen leste het onder
handelen moede, verklaarde het Rusland
den oorlog.
Was Japan geheel gereed, den oorlog
op Westersche wijze te voeren, Rusland
had den kleinen Japanner te gering
geacht om tijdig maatregelen te nemen
en ondervond er de gevolgen van. Ver
lies op verlies werd hem toegebracht;
zijn vloot zoo goed als vernietigd, zijn
leger terug gedrongen tot iVloekden.
De einduitslag is niet te voorzien.
Moge ten spoedigste een einde komen
aan den grooten strjjd, die meer men-
schenlevens kost, naarmate de uitvin
dingen der laatste jaren döor de krijgs
wetenschap meer zjjn benut tot het
brengen van dood en verderf van
volkeren en landen.
De oorlog noodzaakt ook het overig
Europa zich te versterken tot den oorlog,
of volgens veler opvatting, om het be
houd van den vrede mogelijk te maken.
Engeland, Frankrijk, Duitschland, ja
zelfs het financieel uitgeputte Turkijë
breiden hun marine uit, onrustbarend
voor de bevolkingen, die er natuurlijk
de lasten van dragen.
Op politiek gebied viel er eveneens
nogal een en ander voor.
Het Russische volk begint zich mon
dig te gevoelen. Na eeuwen van ver
drukking en willekeurig bestuur, ver
langt liet aandeel in de regeering. Dat
de czaar het zjjn volk zal willen toestaan
wordt algemeen aangenomen, maar in
luis La hu machten waarmee
bovendien rekening moet gehouden en
de machten vreest men.
De Fransche natie vindt zijn kort
begrip in de vertegenwoordiging. Op
gewonden drukte in de Kamer over bijna
niets, meest strijd in verband met leger
en religieuse aangelegenheden. Men
ergere er zich niet aan; 't zijn plotse
linge opwellingen van driftige partijhaat.
Maar de regeeringsmachine ondervindt
er onnoodige vertraging door.
Duitschlands vertegenwoordiging ge
draagt zich verstandiger, de regeering
tracht naar goede verstandhouding tus
schen haar naburen, wat haar tamelijk
wel gelukt, al dreigt een enkele maal
jaloezie van Engeland over Duitschlands
verkregen voorsprong op het gebied van
nijverheid en onderlinge verwijtingen
over leveranties aan de oorlogvoerenden
in het Oosten.
OostenrijkHongarije's chronische
kwaal is politieke verdeeldheid voort
spruitend uit rassenhaat, aanleiding
gevend tot woeste tooneelen in de ver
tegenwoordiging en waarvan in de
eerste plaats het algemeen belang de
dupe wordt.
In Spanje gestadige wisselingen van
ministers, bewijs hoe ook daar druk aan
politiek gedaan wordt.
II
Turkijë zwak en niets zeggend alleen
j staande gehouden door de financieele
belangen van Europa op dien Staat.
De Noordsche Staten, doen zich meer
kennen op wetenschappelijk gebied,
terwijl ook de literatuur van het Noor
den de aandacht van het overig Europa
meer en meer tot zich trekt.
Nog mag gewezen op Engelands in
menging in de buitenlandsche zaken
van Thibet, naar welk land een expeditie
werd noodig geoordeeld, naar het heette
om, in dat grensland tusschen Engelsch
en Russisch gebied, een toestand te
scheppen, waardoor oorlogsgevaar ver
minderd wordt, anderen zagen er vol
doening aan landhonger in.
In Paul Kruger heeft Zuid-Afrika een
harer grootste mannen verloren. De levens
loop van dezen machtigen afstammeling
van het oude Nederland is eigenlijk een
aaneenschakeling van verzet tegen En
gelsch machtsbetoon, van Engelschen
landroof ten opzichte van een klein volk,
dat zich in vele opzichten een toestand
van beschaving en welvaart geschapen
had, alles onder toodoen van enkele
krachtige persoonlijkheden, waarvan
Kruger de eerste was.
Zjjn asch rust thans in zijn Vaderland
dat hij als balling verlaten had.
Voor Nederland ging 1904 kalm
voorbij. Het mocht den dag herdenken,
waarop voor vijf-en twintig jaren Konin
gin Emma den vaderlandschen bodem
betrad. Met dankbaarheid mag het
Nederlandsche Volk op dat tijdperk
(erug zien. Was H. M. de steun van
het Koninklijk gezin en verhelderde zij
den ouden dag van haren Gemaal, ook
als Moeder en Opvoedster van Koningin
Wilhelmina heeft de Natie haar ver
plichtingen met dank erkend. Haar
Stichting, Oranje Nassau-Oord, zal een
blijvende herinnering zjjn aan den band
tusschen H. M. de Koningin Moederen
het Nederlandsche Volk.
De gezondheidstoestand van Koningin
Wilhelmina gaf algemeen reden tot
dankbaarheid. Aan verschillende open
bare plechtigheden kon H. M. weer
deelnemen, zooals aan de opening van
den nieuwen Maasmond, als ook die der
Staten vergaderin g.
Het bezoek aan de hoofdstad in Sep
tember en aan de provincie Noord-
Brabant gaven de bevolking gelegenheid
uiting te geven aan haar geestdrift voor
het Vorstenhuis.
A
De politiek deed in 1904 haar rechten
gelden.
De Tweede Kamer had aangenomen
de Wet op het Hooger Onderwijs, waar
van de hoofdstrekking was aan de Vrije
Universiteit het recht van promotie (Jus
promovendi) te verzekeren en die in
richting en haar geldelijke rijksonder
steuning toe te kennen.
De Eerste Kamer kon zich met die
Wet niet vereenigen. Maar de regeering
zag hierin een gelegenheid om die Kamer,
die nog een liberale meerderheid had
behouden, te ontbinden.
De verkiezingen der Provinciale Staten
waren ook in anti-liberalen geest uit
gevallen; bij de verkiezing van leden
voor de Eerste Kamer ging ook deze
om, zoodat de regeering thans beschikt
over een vertegenwoordiging, waarin de
kerkelijke partijen, vast aan eer. gesloten,
den boventoon voeren, hoewel de oppo
sitie aan het ministerie menig benauwd
oogenblik bereidt.
De nieuwe Kamer zal naar alle waar
schijnlijkheid de Wet aannemen, ondanks
het heftig verzet, zelfs door personen van
antiliberalen buiten de Eerste Kamer.
Omtrent het afgeleverde werk door
deze Regeering is men liet niet eens.
Terwijl naar sommiger oordeel de regee
ring met vrucht heeft gewerkt, staan
er tegenover ook de velen, die van
meening zjjn, dat verreweg het meeste
werk door een vroegere regeering was
voorbereid en dus geenszins oorspron
kelijkheid verraadt.
Verder wordt de meening niet ge
noegzaam weerlegd, dat de Twe de
Kamer meer werk zou kunnen verrich
ten, als zij er toe kon besluiten haar
vertoogen te bekorten. Tengevolge van
die breedvoerigheid duurde de behande
ling der Begrooting 1905 niet korter
dan zes weken.
Werkstakingen, als van diamantwer.
kers en glasblazers zjjn afgeloopen, die
der glasblazers nog in de laatste dagen
des jaars. Het nut er van wordt door
velen twijfelachtig gesteld en wel niet
in de laatste plaats omdat Duits< h'and
steeds op den loer ligt om van zoojn
gelegenheid gebruik te maken van een
concurreerend land een vlieg af te van-
gen en zich door lage prijzen en goed
werk van leveranties te verzekeren, die
door werkstaking niet volbracht, kunnen
worden.
Ook in onze gemeente gingen de
zaken hun gang zonder ernstige bot
singen.
Het aantal jubilees was bijzonder
groot; meer of minder plechtig werden
de volgende herdacht: In Januari het
25-jarige van Dr. Brongersma als
directeur der Hoogere Burgerschool,
van Th. Dolle als concierge dier Inrich
ting en van Dr. E. van der Ven als
Conservator van Teylers Physisch Kabi
net; in Februari vierde de Heer Mr.
N. G. Cnoop Koopmans zijn 25 jarig
jubilé als Regent van het Gasthuis, de
Fr. Lieftinck het zijne als lid der 2e
Kamer, in Maart Prof. J. Bosscha op
zijn 50-jarig doctoraat, in Mei Mr. A.
W. Thüne zjjn 25-jarige ambtsvervulling
als Auditeur Militair; September de
Heer H. J. Scholten zijn 40 jarig feest
als conservator van Teylers Kunstver
zameling de Heer H. M. Hubregtse zijn
25-jarig teest als hoofd der Opleidings
school voor Jongens en ten slotte hadden
in October nog de Heeren K. Javaux
hun 25 jarig jubilé als Bewaarder van
het Gymnasium en de Heer H. J. Over-
beek zjjn 50-jarig feest als onderwijzer
aan de school der Vereenigde Doops
gezinde Gemeente.
De Haarlemsche Gemeenteraad onder-
1 ging eenige verandering. Als nieuwe
Raadsleden werden gekozen de Heeren
B. E. C. Seignette, Mr. W. Th Pahud
de Mortanges en Vincent Loosjes na
herstemming, en in December de Heeren
van Rossum en Thiel, terwijl de Heer