HAARLEMS C
Eerste Blad.
No. 3.
Uitgave van DE ERVEN LOOSJES, Gedempte Oudegracht 88. Zevenentwintigste .laargang.
144-
144.
van WOENSDAG 11 Januari
TELEPHOONNUMMEK
Intercommunaal Telephoonnummer
ABONNEMENTSPRIJS
drie maanden
-.25.
Afeenderlijke
franco p. post ,40.
ner8 8 centen per stuk
Prijs per Advertentie van 1—5 regels f 0.25, elbe regel
meer 5 cents, groote letters naar plaatsruimte.
VERSCHIJNT
Dinsdag- en Vrijdagavond.
Advertentiën worden aangenomen tot DINSDAG en VRIJDAG des middags ten 13 ure, die alsdan zoo mogelijk nog worden geplaatst.
Noord-Zuidliollundsehe Stoomtramweg-MaatschappijHaarlem—Leiden. 1 Oct. 1904.
Stadstijd. HaarlemHillegom Leiden. 7.24, 8.42, 10. 11.18 s m., 12.36, 1.54 3.12,
4.28, 5.48, 7.06, 8.24 'sav. Haarlem—Hillegom 9.42, 11.15 'sav.
Stoomtram Haarlem—Alkmaar. 1 Oct. 1904 Stadstijd. HaarlemAlkmaar: 7.35,9.
11.35 'sm., 1.35, 3.15S 4.20, 5.20§, 6.20, 7.40, 8.55*, 10.15', 11.40* 'sav.
Tot Beverwijk. Tot Sandpoort.
Haarlemsche Tramway-Maatsehappij. Van 't Station 7.30 's morgens tot 10.30 'sav.
Uit den Hout 7.50 's morgens tot 10.50 's avonds.
Vertrekuren der Spoortreinen van Haarlem. 1 Oct. 1904. Tijd van Greenwich. Naar
Amsterdam 5.05, 5.53*, 6.08*, 6.42*, 7.18*, 7 30, 7.49*, 7.59*, 8.08*, 8.35*, 9.—,
9.28*, 9.44*, 10.05*, 10.23* 10.4-1, 10.55*, 11.27 's m„ 12.15* 12.53*, 1.08, 1.31*,
I.40, 2.0i*, 2.40, 3.04*. 3.18', 3.33*, 3.48*, 4.18, 4.35», 4.46*, 5.15, 5.36*, 5.48*,
5.59», 6.09*, 6.29, 6.51* 7.23* 7-°5* 8.12, 8.32*, 8.57», 9.19, 9.42*, 9.53*, 10.25*,
II.04, 12.02* 'savonds.
Van Amsterdam: 5.13, 6.28*, 6.45 7.02*, 7.33, 7.51', 8.12, 8.43'. 9.04*, 9.13', 9.28,
9 43*, 10.22*, 10.35, 11.07* 11.34*, 11,54 's m., 12.05* 1.02*, 1.28*, 1.40, 1.56*, 2.20,
2.35*, 2.59, 3.16*, 3.29*, 3.54. 4.29», 4.39, 5.06*, 5.16*, 5.25, 5.44". 6.23* 6.51,
7.01*, 7.30,8.27*, 8.48*, 9.07*, 9.25*, 9.40,10.04', 10.14*, 10 34,11.08*, 11.50 's avonds.
Naar Rotterdam: 5,56, 7.25*, 7.35 tot Leiden 8.15', 9.10', 9.28', 10.10, 10.45*, 12,
'smorg., 12.23, 1.44 tot Leiden, 2.58* 3.25*, 4.23, 5.38*[j, 6.46*, 7.19, 8.50*, 9.10*,
9.49*§, 10.30" 's avonds.
Naar den Helder: 5.41 tot IJmuiden, 6.10, 6.55 tot IJmuiden, 7.28 tot Uitgeest, 7.51*
tot Alkmaar, 8.04 tot Alkmaar, 9 31 tot IJmuiden 9.50", 9.57 tot Uitgeest 11.04 tot
Alkmaar 's m., 12.32, 2.09 tot Alkmaar, 3.57 tot Alkmaar, 5.08 tot Uitgeest, 5.53
Beverwijk, 6.18* tot Alkmaar, 7.28 tot Alkmaar, 8.36', 10.08 's avonds.
De uren gemerkt zijn sneltreinen. Voor de uren vet gedrukt worden geen
speciale retourkaarten 2e en 3e klasse buurtverkeer, geldig een dag, afgegeven.
Stopt op verzoek. [J Stopt te Vogelenzang.
Naar Zandvoort: 5.52, 7.20, 8.10*, 9.37,11.30 's m., 2.18, 3.38,4.50, 5.26*, 6.09, 7.58'sav
Van Zandvoort: 6.18, 7.49, 8.28*, 10.04 's m. 1.12, 3.30, 4.16, 5.18, 5.53», 6.33, 8.39'sav.
Tot Overveen. Van Overveen. Alle treinen stoppen aan de halte.
ELECTS. TRAMDIENST. (Stadstijd). E- S- MAanvangende 16 November.
Van Haarlem naar Amsterdam's Morg. 6,6.30, 7.7.30,8.en verv. elke 10 min. tot
's Nam. 6.—, 6.20, 6.40, 7.—, 7.20, 7.40, 8.—, 8.20, 8.40, 9.—, 9.20, 9.40, 10.—,
10,20, 10.40, 11.—
Van Amsterdam naar Haarlem'sMorg. 7.7.30,8.8.30,9.en verv. elke 10 min. tot
'sNam. 7.-. 7.20, 7.40, 8.-, 8.20, 8.40, 9.-, 9.20, 9.40, 10.-, 10.20, 10.40,11.-,
11.20, 11.40, 12.—
ELECTR. TRAMDIESST. (Stadstijd). E N-E T-
Van Haarlem naar Zandvoort: Aanvangende 16 October.'s Morg. 6.30+, 7.f,7.35,8.05,
9.05, 9.088, 10.10, 10,30, 11.05, 11.33§; 'snam. 12.10. 12.45, 1.05, 2.088, 2.10, 3.05,
3.35, 4.10, 4.45, 5 05, 6.10, 6.138, 7.05, 7.40, 8.05, 8.50, 9.20, 10.238
8.30, 9.35, 9.50, 10.40,
Van Zandvoort naar Haarlem: 'smorg. 7.j-, 7.35+, 8.10
10.50§, 11.35; 'snam. 12.10, 12.40, 1.20§, 1.35, 2.40,
5.35, 6.40, 7.—, 7.35, 8.15, 8.35, 9.25§, 9.50, 11.-.
Loopen van Zandvoort naar het station H.IJ.S.M.
f Alleen op werkdagen.
-, 3.35, 4.05, 4.40, 5.20§,
Haarlem—Bloemendaal. Van Haarlem dagelijks (Stadstijd).
Van 's morgens 6.45 tot 9.45 vm. elk halt uur.
Van vm. 9.45 tot 7.nam. elk kwartier. Van sav. 7.tot 10.30 elk half uur.
Op Zon- en Feestdagen. Bij gunstig weer. Van 12.30 nm. tot 5 uur nm. elke 10min.
Van Bloemendaal, dagelijks (Stadstijd).
Van 's morgens 7.— tot 10.— vm. elk half uur
Van vm. 10.— tot 7.15 nm. elk kwartier. Van 'sav. 7.15 tot 10.45elk half uur.
Op Zon- en Feestdagen. Bij gunstig weer.
Van 12.30 uur nm. tot 5 uur nm. elke 10 minuten.
CEINTUURBAAN. Van af Station der H. IJ. S. M. met aansluiting naar en van
Zandvoort en Bloemendaal. (Stadstijd).
Van Station 's morgens 8 uur in beide richtingen elke 7}< minuut tot 's avonds 10
uur. Na 's avonds 10 uur tot 10.30 uur spoortijd (laatsten trein van Amsterdam
naar Rotterdam) elke 15 minuten.
Telegraafkantoor. 1 Oct. 1904. Tijd van Greenwich. Het kantoor is geopend op werk
dagen van 's m. 7.30 tot 's av. 9.30 uur, op Zondagen en lsten Kerstdag van
7% 9% vm., 122 en 67nam. Op feestdagen (niet vallende op Zondag)
van 7)(,11% vm., 12%2% en 6%7% nam. Binnenl. Telegrammen worden
berekend tegen 25 cents voor de eerste 10 woorden, verder tot 50 woorden 5 cent
voor elke 5 (of minder) woorden daarboven, en boven 50 woorden 5 cents voor
elke 10 (of minder) woorden meer.
Voor den intercommunalen en internationalen telephoondienst is het kantoor op werk
dagen van 's m. 7% tot'sav. 9% uur. Op Zon-en Feestd. v. 12%1% uur geopend.
Dienstregeling van het Postkantoor. 1 Oct. 1904. Tijd van Greenwich. Openstelling
van het kantoor: Dag. van 7.30 's morg. tot 9 uur 's av. Op Zondag van 's morg. 7.30
tot 12.30 uur 's avonds. Voor de storting en uitbetaling van postwissels, postbe-
wijzen en de invordering van gelden op kwitantiën alleen op werkdagen, van 8.30
uur 's morg. tot 2.30 uur 's midd. Voor de Spaarbank van 's m. 8.30 tot 8 30 uur
'sav., op Zondag van 7.30 tot 11.30 ure 's m. Voor de Postpakketten alleen op
werkdagen, van 's morgens 7.30 tot 9 uur 's avonds.
Het Bijkantoor, Houtplein, is geopend dag. van 8 36 'smorg. tot 8.30 'sav., uitge
zonderd Zondags. Voor postw. en kwit. van 8.30 's morg. tot 2.30 's midd.
Aanvang der bestellingen. Op werkdagen: 6.40, 8 45 'sm., 12.3.—, 6.30, 8.40'sav.
Op Zondagen: 8.'s m. Kosteloos gelegenheid tot afhalen der brieven enz. van
11.30 tot 12.30.
Lichting der hulpbrievenbussen (spoortijd): Ged. Oudegracht, Groote Markt,Houtplein,
Koninginnewegj Nieuwegraclit, 4.35, 8.10 'sm., 1 05, 4.20, 7.20 's av. Zon- en Feestd.
5.10 'sm., 12.35 'sav. Amsterd. poort, Parklaan, Hassel.plein, Leidschestraat, Kam
perstraat, 4 25, 7.35 's m. 12.55, 4.10, 7.05 's av. Zon- en Feestd. 4 55 's m., 12.25 's av.
Burgwal, Duvenv.straat, Leidschevaart, Hazepaterslaan, Iordenstraat, 4.30, 8.' 5 's m.
1..4.15, 7.15 's av. Zon- en Feestd. 4.15 's m, 7.15 's avonds. Kenaupark Schoter
singel, Kloosterstr Gen. Cronjéstr., Kaasmarkt, Kleverp Nassaustr. Zijlvest, Kam-
perl., Kruisw., 4.20, 7.50 'sm. 12.35,3.35,6.35 's av. Zon- en Feestd. 4.20 'sm.l!.50'sav.
Jansweg, Koksteeg, Schachelstr., Lourens Costerstr., Gr. Houtstr. 4,40,8.15 'sm.,
1.10, 4.25, 7.25 's av Zon- en Feestd. 5.15 's m. 12.45 's av. Boterm.. Alexanderstraat.
4.45, 8,20 'sm., 1.15, 4.30, 7.30 'sav. Zon-en Feestd. 5.20 'sm., 12 45 'sav.
Lichting aan het Station: Richting Amsterd. 720, 10.45, 11.20,'sm., 1.25', 1.55,2.25*
5.40", 6.6 20, 10.20* 'sav. Richt.ing Rotterdam 7.20, 11.50 'sm,, (1.55
's midd. alleen op Zon- en Feestd.,) 2.25, 4.15*, 6.35, 8.4o', 10.15* 'sav. Richt
Den Helder 5.30, 9.35 's m., 12.20', 5,—*, 7.15", 9.55* 's avonds.
De met worden Zondags niet gelicht.
WETEN EN WERKEN.
Doctor Bleekrode hield in den kring
van Weten en Werken een voordracht
over het glas.
Stelt U voor, zeide Spreker een
maatschappij zonder glas. Als men er
over nadenkt, dan zou in dat geval
onze samenleving een geheel ander aan
zien hebben, om te beginnen, hoe zou
den we onze woningen warm moeien
houden en dan welks diensten bewijst
het in de wetenschap, als miscroscopie
en astronomie. Leert het ons niet de
kleinste organismen kennen, als de bacil
len en gunt het ons niet een blik op
den sterrenhemel, waardoor wij den
planeet Neptunus, op twee en veertig
millioen K.M. afstand van de aarde kun
nen beschouwen.
Glas is een van de oudst vervaar
digde stoffen. Dat de Phoeniciërs het
bij toeval zouden ontdekt hebben door
samensmelting van zand en salpeter,
verwijst Spreker naar het ryk der fa
belen, maar zeker is, dat het door een
Egyptisch priester is gemaakt ongeveer
500 j. v. Chr. Op een fragment van
beeldwerk aan den tempel te Thebe ziet
men glasblazers aan 't werk, en de
arbeid zelf verschilt niet veel met dien
van onzen tijd. Van dit fragment gaf
Spreker een lichtbeeld. Het glas was
zeer duurde Egyptenaren betaalden
hun belasting aan Rome met glasplaat
jes, dit was 150 j. v. Chr..
Ook de Romeinen verstonden de glas
bewerking, zooals blgkt uit de Barba-
rinische vazen, waarvan ook een licht
beeld gegeven werd.
In de 12e en 13e eeuw begonnen de
aanzienlijken hun vensters te voorzien
van glasplaatjes in plaats van hoorn.
Verliet men- zoo'n woning, dan werden
de glasplaatjes er uitgenomen.
Dat de Venetianen hun glaskunst op
prijs stelden bljjkt hieruit, dat de glas
bewerkers groote voorrechten genoten,
waar tegenover stond dat zg hun eiland
Murano, waar de werkplaatsen waren,
niet mochten verlaten.
De industrie bleef vrgwel op één
hoogte tot in de 16e eeuw Frankrijk
er zich mee begon te bemoeienhet
bedrgf stond daar in hooge eer.
Haar hoogsten bloei bereikte in Enge
land de glasngverheid toen daar het
z.g. kristalglas in de 19e eeuw en in
Duitschland de valsche edelgesteenten
gemaakt werden. In Holland kwam de
glasblazersAtoijJ nooit heel ver.
Vervolgens behandelde Spreker de
vraag: Wat is glas. Het is een verbinding
van kiezelzuur, (kwarts of bergkristal)
met potasch, kalk en soda.
Van bergkristal had Spreker een paar
mooie specimen, waai bij een paar fraai
gekleurde o.a. de amethist.
Spreker vertoonde toen van de metalen
uit potasch, het potusium; uit soda, het
natrium en uit kalk, het sedert kort be
kende calcium. Al deze metalen ver-
toonen in meerder of mindere mate
neiging zich gemakkelijk met zuurstof
te verbinden, welke eigenschap door
aardige proeven werd duidelijk gemaakt
en welke verbinding gepaard ging met
heldere vlam.
De fabricatie gebruikt de genoemde
grondstoffen in onzuiveren toestand; in
zuiveren toestand zou het te duur zgn.
Het flesschenglas is het minst zuivere,
het bevat veel ijzer.
Om de grondstoffen bijeen te smelten
is een temperatuur van 1600 graden
noodig, met zoo'n warme vlam maakte
Spreker een glasdraad, wat slechts kan
zoolang de glasmassa witgloeiend is.
De glasovens van den ouden en nieu
wen tijd kwamen nu ter sprake, heel
erg verschillend zijn ze niet. Zij zijn
gebouwd van vuurvasten steen en mogen
nooit geheel koud worden, want ze zou- h
den dan uiteen barsten door krimping.
In de ruimte van den oven bevinden
zich de smeltkroezen, zij zgn vervaardigd
van vuurvaste klei. Een vol jaar gaat
er mee heen om zoo'n kroes geschikt
voor den oven te makenmachinaal
kunnen kroezen niet vervaardigd wor
den. Het is wel onnoozel, dat zoo'n be
langrgk stuk werk maar 25 dagen ge
bruikt kan worden.
Het glasblazen vereischt, bij een sterk
lichaam, sterke longen, wegens het
groote verschil tusschen de in- en de
uitgeademde lucht. Glasblazers worden
dan ook nooit zeer oud.
Weinig gereedschap eischt het glas
blazen; een ijzeren blaaspijp, een palet
en een schaar of lang.
Tot het maken van een flesch zijn
vier menschen noodig, die, in aanmer
king genomen den korten tijd dat het
glas wit gloeiend blijft, vliegensvlug,
rusteloos hun werk moeten verrichten.
Spreker legde hier uit wat er te doen
is aan het maken van een flesch.
Vensterglas wordt gemaakt van een
geblazen bol, die door verschillende be
werkingen tot vlakke platen gemaakt
wordt. Spiegelglas wordt gegoten.
Een merkwaardige eigenschap van het
glas is, dat het de lichtstralen doorlaat,
de warmtestralen, de donkere stralen
er uit kunnen dan echter niet door
het glas terug; het houdt de warmte
stralen gevangen binnen de ruimte waar
zg door 't glas gedrongen zijn en dat
komt den mensch zeer van pas, men
denke aan onze woonkamers en aan de
broeikasten. Een mooie proef bevestigde
dit, evenals het sterk elektrisch worden
van glas.
Uit zich zelf is het glas broos, maar
ongelijke afkoeling maakt het onder ge
gevens broos in de hoogste mate, zooals
spreker aantoonde met een z.g, glas-
traan, die, weerstand bood aan tamelijk
sterke slagen, maar vergruisde, toen bet
verband tusschen buiten en binnenwand
werd verbroken.
