Haarlemsche Courant
Aanvallen op ingesloten bolsjewisten
in centralen sector met succes
voortgezet.
Slag
in de Marmarica is tweede
phase ingegaan.
Het Nederlandsche bedrijfsleven voor
nieuwe opgaven.
Vervoerverbod van groenten afgekondigd!
1
j 287e Jaargang No. 133 X X 1
Abonnement p. week 0,26, p. maand 1,15, p. kwartaal 3,42,
franco p. post 3.73, losse nummers 6 cent. AdvertentiëD 3—IS
m.m. ƒ3,— elke m.m. meer 20 cent. Reclames dubnele prijs.
Advertentieabonnementen 1500 m.m. 12 cent p. m.m. Kennemer
Zdltl* 3—15 m.m. 1,20. Abonnement 1500 m.m. 5 cent p. e
Dinsdag 9 Juni 1912
Uitg.: Grafische Bedrijven Damlate.
Wnd. Hoofdredacteor: J. V. BAÜDEWTN».
Nieuwsblad voor Noord-Holland
Verschijnt dagelijks behalve op Zon- en feestdagen.
Bureaux Haarlem: Groote Houtstraat 93. Bijkantoor: Soenda-
pleln 37. Tel: Directie 130S2, Hoofdredactie 1S0J4. Redactie 10600,
Administratie 10724. 14825, soendapleln 12230. Postgiro 134958.
W. PEEREBOOM.
fDlrectle PH. A. MEES P.
Kennemer Editie Bureau IJmulden: Kennemerlaan 102, Telefoon 5437.
Hongaren slaan vijandelijken aanval in het Zuiden af. Tegenaanvallen
in Wolchof sector eveneens afgeslagen. Contact met Britsche motor-
torpedobooten bij Nederlandsche kust.
Het belang van Centrum en N.
sector in Oostfront.
Aanvallen op ingesloten bolsjewisten
Het opperbevel der Duitsche weermacht
maakt bekend: v
In den Zuidelijken sector van het
Oostelijk front werdén nieuwe vijandelijke
aanvallen door Hongaarsche troepen' af
geslagen. In het achterwaartsche gebied
van den centralen frontsector werd de
aanval op de ingesloten vijandelijke groe
pen ondanks de ongunstige weersgesteld
heid met succes voortgezet. In den sector
van Wolchof herhaalde de vijand zijn he
vige aanvallen op een krachtig verdedigd
bruggehoofd. In felle gevechten werd de
vijand verdreven. Hij leed zware verliezen
aan menschen en materiaal.
In Noord-Afrika duren de felle
gevechten voort. Nieuwe doeltreffende
luchtaanvallen werden gericht op de lucht
en vlootbases van het eiland Malta.
Aan de Zuidkust van Engeland werd
een koopvaardijschip van middelbare ton
nage door bommen beschadigd.
Voor de Nederlandsche kust heb
ben mijnenvegers in den nacht van 6 op 7
Juni gevechtsconjact gehad met Britsche
motortorpedobooten. Zij beschadigden,
zonder zelf ver-liezen te lijden, een vijan
delijke boot door verscheidene artillerie
treffers.
Luitenant-kolonel Krause van het
opperbevel der Duitsche weermacht
schrijft in het militaire weekqverzicht
van het D.N.B. o.a.:
Er Is veel over de slagen van Kertsj en
Charkof gesproken en geschreven en het is
niet twijfelachtig, dat deze beide overwin
ningen belangrijke voorafgaande beslissin
gen brachten en opmerkelijke hoogtepun
ten in het totale verloop van den oorlog
beteekenen. Doch op de gevechten in de
Centrale en Noordelijke sectoren is min
der acht geslagen, ofschoon juist deze
groote eischen stelden aan het uithoudings
vermogen van de troepen, die er aan deei-
namen.
Het karakter van den winterveldtocht
heeft in deze deelen van het front verhou
dingen doen ontstaan, die door haar on
overzichtelijkheid dwingen tot een moei-
"";e oorlogvoering.
Jver groote deelen van dit uitgestrekte
land is er geen duidelijke zichtbare en door-
loopende frontlijn. Nu eens hier, dan weer
daar hebben zich doorgebroken of doorge
druppelde vijandelijke formaties genesteld.
Er zijn bochten en zakken ontstaan, die het
totale beeld verward^ makën. Ook eigen for
maties waren nu en dan voor korter of lan
ger tijd door vijandelijke formaties om
singeld. Tot zij, taai volhardend door Ver
metele aanvallen van hun kameraden be-
üd werden.
Benden, die zich tydens den winter in de
achterwaartsche gebieden hadden gevormd,
bemoeilijken achter het front verkeer- en
ravitaillèering.
Onder deze moeilijke omstandigheden
leidden Duitsche aanvallen in de afgeloo-
pen week tot groote successen. Een aantal
der ingesloten vijandelijke gevechtsgroe
pen werden vernietigd en den vijand daar
bij zware verliezen toegebracht.
In den Noordelijken sector waren on-
IN ENGELSCHEN DIENST
Bs. Er Was eens een tijd waarin de
Nederlandsche régeering graag van haar
werkloozen afkwam en alles in het werk
stelde om emigratie naar het buitenland
te bevorderen. Onze getrouwe lezers zul
len zich herinneren hoe wij toen dag-in,
dag-uit berichten brachten over emigratie
kansen naar Zuid-Afrika en, dat tenslotte
ook zeer velen naar dit land vertrokken
zijn. Zij verlieten hun land, omdat zij hier
geen bestaan konden veroveren, want de
onverstandige politiek van die dagen leidde
tot steeds grooter uitbreiding der werk
loosheid.
Toen zij in him nieuw vaderland waren
ingekomen, vonden zij ook daar de toe
standen welke de democratische maat
schappij karakteriseeren, maar er was nog
arbeid voor hen en zij kregen weer een
menschwaardig bestaan; zoodat ze met
hard werken zelfs in staat waren nog
eenige zuurverdiende spaarpenningen ter
zijde te leggen.
De oorlog heeft ook deze menschen niet
ongemoeid gelaten. Het vaderland behoef
den zij niet te verdedigen, omdat het be
zet was nog voor iemand zich had kunnen
herinneren, dat ook deze uitgestootenen
Nederlanders waren, maar er was nog al
tijd Engeland dat militair geheel drijft op
het gebruik van vreemde hulpkrachten en
waar kon men deze beter bereiken, dan in
Zuid-Afrika?
De Zuid-Afrikaansche regeering riep op
verzoek van de Engelsche regeering een
groot aantal Nederlanders op inEn-
schen krijgsdienst. De Nederlanders protes
teerden krachtig, maar de Zuid-Afrikaan -
Sche regeering liet het er niet bij en ging
over tot het uitoefenen van dwang. Een en
ander lokte een proces uit, waarin de Neder
landers natuurlijk ongelijk kregen.
Het gerechtshof te Bloemfontein beves
tigde in hooger beroep een vonnis van de
rechtbank, volgens hetwelk de Zuid-Afri
kaansche regeering de bevoegdheid zou
hebben, om in Zuid-Afrika verblijfhouden-
de Nederlanders in EngeLschen krijgsdienst
op te roepen. De vonniswijzende rechter,
was in beide instanties een jood.
Achter 'de tenuitvoerlegging van het von
nis werd de noodige spoed gezet en zoo kan
men thans het feit beleven, dat de Neder
landers in Zuid-Afrika in Engelsche unifor
men worden gestoken.
Deze dwang is echter niet de eenige maat
regel, die verzet hééft uitgelokt. Behalve de
in Zuid-Afrika verschuldigde belastingen,
zullen deze Nederlanders en hun verwanten
thans ook nog aangeslagerf worden voor een
tweede belasting op het inkomen ten bate
van de emigranten-regeering te Londen. Bij
de betreffende Nederlanders heerscht thans
groote verontwaardiging. „Destijds wist men
niet spoedig genoeg van ons af te komen",
aldus redeneert men. „en nu zoekt men ons
op om ons in Engelschen dienst te plaatsen
en onze spaarpenningen te gebruiken voor
een doel waarvoor wij ze zeker-niet bestemd
hadtien".
Het lot van deze Nederlanders is, onge
twijfeld, hard.
.Zjj zitten, evenals de emigranten-regee
ring van Londen, onder den druk van En
geland en zullen er niet meer onder uit
komen, alvorens Engeland het onderste uit
de kan heeft gehaald.
Voor velen blijft dit moeilijk te begrijpen,
maar het is niettemin de consequentie van
Wn noodlottigen gang van. zaken.
danks het slechte weer en de daardoor
ontstane moeilijke terreinomstandig
heden, de successen niet minder groot.
In het moerassige en overstroomde
Wolchofgebied gelukte het den vijand
van zijn ravitailleeringslijnen af te
snijden en groote terreinwinsten te be
halen. Alle tegenaanvallen om het ver
loren gegane terrein terug te winnen,
mislukten door den dapperen tegen
stand der Duitsche troepen, die door de
luchtmacht gesteund werden.
Zijn deze gebeurtenissen dan al ge
vechtshandelingen, die door de plaatselijke
omstandigheden bepaald werden, toch zijn
zij in haar geheel gezien van vérgaande be-
teekenis. Zij vormen de definitieve liquida
tie van het bolsjewistische winteroffensief
en de voorbereiding van toekomstige be
slissingen. Tegenover de hevigheid van de
zen strijd, die van de Duitsche soldaten vol
komen toewijding en het hoogste offer
vraagt, is het onrechtvaardig deze gevech
ten niet evenzeer te waardeeren als de
schitterende successen van groote offen
sieven.
Eerste stap tot samensmelting
Fransche arbeidersgroepen
Laval zet politiek uiteen.
De Fransche informatiedienst deelt mede:
Pierre Laval heeft Zondagmorgen 90 be
voegde vertegenwoordigers ontvangen van
de ex-geconfedereerde syndicale federaties,
van de Christelijke syndicale federaties, van
de Fransche beroepsfederaties, van de na
tionale federatie der Fransche corporatieve
groepeeringen, van het a-rbei'ds-boerenblok,
van het sociaal front van arbeid en van het
syndicaal centrum van propaganda.
De chef van de regeering heeft in groote
lijnen een uiteenzetting gegeven van de
Fransche politiek. Hij heeft het verlangen
van de regeering kenbaar gemaakt, het ar-
beidscharter te zien toegepast if* overeen
stemming met de arbeidersorganisaties, om
zoodoende de syndicale eenheid te zien ver
wezenlijkt.
Eens te meer heeft hij den nadruk gelegd
op de noodzakelijkheid van een verzoe
ningspolitiek met Duitschland om het heil
van het land te verzekeren en den toekom-
stigen vrede te waarborgen.
Ieder op hun beurt hebben de vertegen
woordigers van de groepeeringen hun in
stemming betuigd met de uiteenzetting der
politiek, door het regeeringshoofld gegeven.
Er werd tot de oprichting besloten van
een „Comité voor, informatie en propa
ganda van den arbeid".
Hongaarsche premier bij den
Führer,
De Hongaapsdhe minister-president en
minister van buitenlandsche zaken, Kallay,
heeft Zaterdag een bezoek gebracht aan den
Führer in diens-hoofdkwartier 'voor een
bespreking van den politieleen toestand,
waaraan werd deelgenomen door den
Duitschen minister van buitenlandische za
ken, Von Ribbentrop. Het onderhoud was
bezield met den geest der tra'ditioneele
Duitsch-Hongaarsche vriendschap en der
wapenbroederschap.
Na de politieke bespreking gingen de
Führer. minister-president Kallay en mi
nister Von Ribbentrop over tot een bespre
king van den militairen toestand, waaraan
van Duitsche zijde werd deelgenomen door
generaal-veldmaarschalk Keitel.
Zondag was Kallay de gast van Von Rib
bentrop.
JODEN KOCHTEN DOOPBEWIJZEN
De Hongaarsche politie is een organisa
tie op het spoor gekomen, die op groote
schaal Joden van doopbewijzen vóórzag.
In de laatste weken werden bij verschil
lende razzia's talrijke personen met een
uitgesproken Joodscii uiterlijk aangehou
den, die meestal zeer gebrekkig Hongaarsch
spraken, doch in het bezit bleken te zijn
van doopbewijzen uit een gemeente in
omgeving van Boedapest. Thans is gebk
ken, dat het hier meestal Joden betrof, die
uit Slowakije naar Hongarije waren ge
vlucht en daar valsche doopbewijzen had
den gekocht. Daar er in verband met de
anti-Joodsche maatregelen in Slowakije
talrijke Jojien dit land clandestien hebben
verlaten, valt aan te nemen, dat in Honga
rije vele Slowaaksche Joden met vervalsch-
te doopbewijzen rondloopen. De Hongaar
sche politie heeft kunnen vaststellen, dat'
de valsche dobpbewijzen naar Slowakije
gesmokkeld en daar verkocht werden. Een
groote hoeveelheid blanco doopbewijzen
en een bedrag van 30-000 neP?o_giin n Vi"-
slag genomen. In -deze affaire is ook een
pater uit een Lava risten-klooster bij Boeda
pest verwikkeld. (V.P.B.)
Studiereis van Belgische staats-
en gemeente-ambtenaren.
Op uitnoodiging van den Rijkscommis
saris, Rijksminister Seyss-Inquart. vertoef
den van 4 tot 7 Juni hooge Belgische
staats- en gemeenteambtenaren in Neder
land. i
Zij werden door den commissaris-gene
raal voor bestuur en justitie, dr. Wimmer,
ontvangen en brachten onder leiding
van den Kriegsverwaltungsabteilungschef
Froitzheim een bezoek aan de steden
's Gravenhage, Amsterdam en Rotterdam.
Hun reis gold het bestudeeren van de
geannexeerde gemeenten, de taken en de
organisatie van de uitbreidingsplannen. Te
voren hadden de heeren op een reis van
verscheidene dagen de West-Duïtsche ste
den, Keulen, Essen, Dusseldorf. Bremen en
Wesermünde bezocht.
KORT NIEUWS
Tot dusver zijn ca. 20.000 Finsolie kin
deren niar Zweden overgebracht, waar zij
ijn opgenomen in Zweedsche gezinnen of
kindertehuizen. Den laatste.n tijd arriveer
den er duizend kinderen per week.
De gouden sarcofaag van Koning Tout-
Amk-Amom. die lot nu toe in de kelders van
het Egyptisch Museum - was opgeborgen,
werd veiligheidshalve naar de kelders van
de Nationale Bank te Ka.iro overgebracht.
Maarschalk Mamnerheid is gepromo-
eer>d tot eeredoctor aan de ..Nicolaus Hor-
thy universiteit" te Szeged in, in Hongarije.
Hij werd vertegenwoordigd door den Fin-
schen gezant tVuorima.
De 7-jarige Annie Kamphuis te Zwolle
was zoo onfortuinlijk van een wagen te
vallen, waarop ze een eindje mee mocht rij
den. De kleine kreeg de wielen over zich
heen en is. kort na het ongeval, aan de ge
volgen daarvan overleden. i
Het appèl van de N.S.B. en dc N.S.D.A.P. van het district Noord-Holland op den Dam
tc Amsterdam Is Zondag een massa-demonstratie geworden in de uiting der lotsver
bondenheid tusschen de Nederlandsche en Duitsche nationaal-socialisten. Een over
zicht van de enorme drukte. Polygoon-Zeylemaker-Pax Holland-c
Hel resultaat is, dat de Britsche pogingen tot een offensief weer
voor een half jaar verhinderd zijn. Generaal Ritchie's strijd
krachten sterk gedund. Wederom Britsch' brigade-generaal ge
vangen genomen. Malta gebombardeerd.
Bommen op Cagliari.
Het Italiaansche weermachtbericjit luidt:
Vijaodelyke tegenaanvallen die door
pantserstrijdkrachten werden gesteund,
werden door onze formaties infanterie vol
komen afgeslagen. Er werden 150 gevange
nen gemaakt. Eenige pantserverkennings-
wagens en automobielen werden verneild.
De aanzienlijke buit, die door de zegevie
rende actie 'waarvan in het weermachtbc-
richt van Zondag is melding gemaakt, werd
gemaakt, omvat behalve enorme hoeveel
heden oorlogsmateriaal: 50 stukken geschut
en ongeveer een even groot aantal pantser-
af weerkanonnen. Onder de gevangenen be
vindt zich de bevelvoerende generaal der
tiende Indische gemotoriseerde brigade.
In het luchtruim van Acroma schoten
onze vliegtuigen zes vijandelijke machines
neer, zonder zelf verliezen te lijden. Ita
liaansche en Duitsche formaties vielen op
nieuw de vloot- en luchtbases van het
eiland Malta aan. In het gebied van de hei^,.
haalde malen getroffen doelen braken u"';
gestrekte branden uit.
Zondagnacht bombardeerde de Engelsche
luchtmacht. Cagliari. Eenige huizen in het
centrum der stad stortten in, andere werden
beschadigd. Er vielen twaalf dooden, 15
menschen werden gewond. De houding der
bevolking .was rustig en gedisciplineerd.
De slag in de Marmarische woestijn is
volgens de meening vanDuitsche mili
taire deskundigen zijn tweede phase in
gegaan. Het voornaamste kenmerk dezer
phase is, dat het Engelsche achtste leger
onder generaal Ritchie met niet onbelang
rijk verzwakte strijdkrachten de beslissing
tegemoet moet gaan. Onder deze beslissing
verstaat men de oplossing van de vooreerst
plaatselijk begrensde kwestie der beveili
ging van gunstige punten van uitgang voor
verdediging, resp. nieuwe aanvallen met
gereedstaande reserves.
Ten aanzien van dit laatste punt spreken
Duitsche militairen er over, dat de Engel
sche reserves uit bezorgdheid voor verras
singen reeds aan het einde van de eerste
phase in den slag geworpen zijn. Hier ligl
ook het geheim van het tót dusver behaal
de Duitsch-Italiaansche succes, dat in het
Duitsche, resp. Italiaansche weermachtsbe-
richt van Zondag welsprekend tot uitdruk
king is gekomen. De geleden verliezen be
teekenen voor de Britsche strijdkrachten
een aderlating, die gezien den langen en
gevaarlijken Britschen ravitailleeringswee
om den Kaap de Goede Hoop ernstig mee
telt.
Met deze toegebrachte verliezen heeft
Rommel zonder twijfel een nog niet te
overzien succes behaald: Hij heeft de voor
den 26sten Mei in deze beslissende Noord-
Afrikaansche ruimte opgezette Britsche po
gingen tot een offensief voor den tijd van
ten minste de eerstvolgende zes maanden
olkomen te niet gedaan.
Het totstandbrengen van een zoodanige
situatie schijnt ook het eerste doel van
Rommel te zijn geweest, toen hij op 26 Mei
met de Duitsch-Italiaansche formaties met
de hem eigen stoutmoedigheid de operaties
hervatte. Omtrent de verdere doelstellin-
§en van den grooten verrassingsstrateeg
ewaart men in militaire kringen in Ber
lijn het stilzwijgen.
Rommel, de één-man-strateeg.
Men wijst er slechts op, dat Rommel
.eenmans-strateeg" de figuur
Duitsche bevelhebbers is, die
onder de
zjjn veld-
Hulpakte L.O. Duitsche taal.
Tekort aan leerkrachten.
In de Ned. Staatscourant is opge
nomen een^besluit van den secretaris
generaal van het departement van Op
voeding, Wetenschap en Kuituurbe
scherming betreffende:
le. Instelling van den hulpakte van
bekwaamheid tot het geven van lager
onderwijs in de beginselen der hoog-
duitsche taal.
2e. Vaststelling van een reglement
voor het examen ter verkrijging van
die akte.
Hierin wordt o.m. bepaald, dat ter
voorziening in het tekort aan leerkrachten
in de Duitsche taal. als gevolg van de toe
voeging van het vak Duitsche taal aan het
leerplan van het zevende leerjaar van
scholen, voor gewoon lager onderwijs, in
het jaar 1942 en'eventueel in volgende ja
ren de gelegenheid zal worden gegeven
tot. het afleggen van een examen ter ver
krijging van een hulpakte vjtn bekwaam
heid tot het geven van lager onderwijs
in de beginselen der hoogduitsche taal.
heersintuities onafhankelijk van alle vast
gelegde plannen het sterkst daar tot ont
wikkeling brehgt, waar de situatie van den
slag het meest wisselvallig lijkt. Hier ligt
ongetwijfeld ook het geheim van zijn z.g.
verrassings-strategie.
Voor Rommel*nebben getallen, strijd
krachten, terreinoipstandigheden en weers-
toestanden slechts in zoo verre geldigheid
als zij hem de grondslagen geven voor de
voorbereiding van zijn acties. Het zijn voor
hem echter geen doorslaggevende bereke
ningen in dpn slag zelf.
Militaire deskundigen wijzen er in het
bijzonder op, dat niets de verwarring, die
Rommel weer eens aan den kant van den
.vijand heeft aangericht, duidelijker kan be
wijzen, dan de berichtgeving van den vijand
sedert 26 Mei. Van uur tot uur verschil
lend, toonde de Engelsche berichtendienst
zich nu eens pessimistisch, dan weer opti
mistisch. Alleen dit feit reeds wordt in
Berlijn gezien als bewijs, dat Rommel de
leiding van den. slag weer eens op supe
rieure en zekere wijze in de hand heeft.
•Ir -
Oprichting van de Nederlandsche Oost-C ompagni?.
Tusschen den Rijksminister voor de 1 "*oo-
berg, en den Rijks-commissaris voor het bezette Nederlandsche gebied aan den
eenen kant en leidende Nederlandsche perse. uIkhk-ii tuit (rvuuu- vu ocurijisteven
aan den anderen kant worden sedert ©enigen tijd besprekingen gevoerd over gemeen
schappelijk op tc lossen economische opgaven.
Deze besprekingen hebben tlians tot het volgende resultaat geleid: met het oog
op samenvatting in een eenheid van alle bij werkzaamheid In de bezette Ooste
lijke gebieden geïnteresseerde Nederlands che kringen uit landbouw-. Industrie, bank
wereld. handwerk en luutdel is een „Nederlandsche Oost Compagnie" met zetel in Den
Jiaag opgericht.
Aanvangskapitaal
2.500 000 gulden.
Naar uit de statuten van de maatschappij
blijkt bestaat het zakelijke doel in econo
mische activiteit van allerlei aard in <lo be
zette oostelijke gebieden. De compagnie
heeft het recht alle daarmede ln verband
staande zaken en handelingen te verrich
ten.
De speciale eigen aard van de compagnie
moet er in gezien worden, dat zij in de eer
ste plaats met raad en daad. met volledlgon
stgun van den staat en de Nederlandsche
Bank ter beschikking staat van alle Neder
landsche overnemingen en indlvidueele
personen, die economisch in de bezette oos
telijke gebieden werkzaam willen zijn.
Voor de hierbij door haar bemiddeling
verleende credieten bestaat, zoo noodig, de
garantie van den staat.
De compagnie is voorloopig voorzien van
een aanvancskaoitaal van 2.500.000 Neder
landsche guldens.
Als voorzitter heeft dr. M. M. Rost van
Tonningen, president der Nederlandsche
Bank. zich ter beschikking gesteld van de
nieuwe maatschappij. Als voorzitteV van het
bestuur is F. B. J. Gips aangesteld, plaats
vervangend voorzitter van den raad voor
het bedrijfsleven.
In den raad voor toezicht zullen toon
aangevende personen uit verschillende tak
ken van economie ln Nederland, benevens
de burgemeesters van Amsterdam en Rot
terdam aangesteld worden.
Met het practische werk zal terstond wor
den begonnen, wanneer het voorbereidende
onderzoek naar de bestaande mogelijkheden
ter plaatse is geëindigd.
Op uitnoodiging van den rijksminister
voor de bezette oostelijke gebieden. Alfred
Rosenberg, hebben de leidende 2jTederlan£-
sche persoonlijkheden der compagnie in
gezelschap van eenige lasthebbers van den
Rijkscommissaris voor het bezette Neder
landsche gebied een studiereis naar de oos
telijke gebieden ondernomen.
Monopolie verleend.
De Nederlandsche staatscourant bevat een
drietal besluiten verband houdende met de-
oprichting van de Nederlandsche Oost Com
pagnie N.V.
Het eerste is een besluit van den secreta
ris-generaal voor bijzondere economische
zaken, betreffende de verleening van een
monopolie aan "de Nederlandsche Oost-
Compagnie N.V., te 's-Gravenhage, ter zake
Door verschillende oorzaken momenteel geringe aanvoer
Binnenkort verbetering te verwachten.
t (Van onzen Redacteur)
De groentenschaarschte, welke zichmomenteelvoordoet, staat meer dan welke
..brandende kwestie" dan ook in het middelpunt van de publieke belangstelling. En
niet ten onrechte! Wie de laatste dagen de lange files huismoeders voor de groenten-
winkels heeft zien staan om te trachten een kleine hoeveelheid groenten machtig *te
•worden, waarbij het dan nog meer dan eens voorkomt, dat zij na enkele uren wach
ten met leege handen naar huis moet gaan, die zal begrepen hebben, dat het in dezen
tijd nu ook het aardappelen- en broodrantsoen niet al te hoog genoemd kan worden,
een uiterst pijnlijke aangelegenheid voor onze huisvrouwen is geworden, als zij haar
gezin nu ook al geen groente meer op tafel kan brengen.
We mogen in dit verband een woord van hulde aan de huisvrouw niet onthouden
voor de vele moeilijkheden, die zij iederen dag te ovenvinnen heeft. Haar dageüjk-
sche zorg voor het gezin is zeker niet gering en de mannen der schepping mogen dit
wel eens dubbel waardeeren, inpiaats van een bedenkelijk gezicht te zetten, als de
dagelijksche maaltijd wel eens niet volledige tevredenheid schenkt.
Maar in dit artikel willen we ons nu eeri?
bezig houden met de oorzaken, die geleid
hebben tot deze tijdelijke groenten-
\t te slaan op de
schaarscbte zonder acht te slaan
meeningen van hen, die het altijd beter
weten en op' vaak ongemotiveerde wijze
hun gemoed luchten. Deze groenten
schaarschte heeft inderdaad verschillende
oorzaken, die men onder de oogen moet
zien om zich een duidelijk beeld te kunnen
vormen van de moeilijkheden. Waarmede
de Overheid heeft te kampen om ons volk
naar behooren te kunnen voeden. In de
dagelijksche persconferentie te Den Haag
maakt de huidige groentenschaarschte
iederen dag weer een punt van bespreking
uit, waarbij bevoegde en deskundige per
sonen met de feiten aantoonen, dat de hui
dige moeilijkheden voortvloeien uit de
weersomstandigheden, terwijl daarnaast
vele boeren lijnrecht tegen de belangen
de volksgemeenschap in groenten verkoch
ten aan stedelingen tegen veel te lage prij
zen. Derhalve is het heden afgekondigde
verbod tot het vervoeren van groenten van
buitengewoon groote beteekenis. De groen
ten, die er momenteel zijn, behooren aan
de veiling te worden afgeleverd, opdat ieder
zijn rechtmatig deel daarvan zal krijgen
Indien zulks niet geschiedt, dan krijgen wc
den toestand, dat vele stedelingen op een
houtje kunnen bijten, terwijl anderen over
vloed hebben. Bovendien lijdt de groenten-
winkelier bij een dergelijken gang van za
ken een niet geringe schade.
Onze Haagsche redacteur schrijft ons
naar aanleiding van de 'gisteren gehouden
bespreking in ae dagelijksche persconfe
rentie ojn. het volgende:
Van bevoegde Nederlandsche zijde heeft
men een uiteenzetting gegeven betreffen
de de oorzaken van de groentenschaarsch
te waaronder ons land op het oogenblik te
lijden heeft. Er is een groep van teleurge
stelde Nederlanders, die den export daar
voor alleen aansprakelijk stelt en er is een
andere groep die een verklaring zookt in
den uitzonderlijk strengen winter, die ach
ter ons ligt. Zóoals altijd ligt ook thans de
waarheid in het midden. Het zou dwaas
heid zijn te ontkennen dat de export in deze
kwestie een belangrijke rol speelt. Onze
zegsman noemde echter de geruchten die
daaromtrent de ronde doen voor het groot
ste deel onjuist. De gevolgen van den bij
zonder kouden winter doen zich eerst thans
zoo deelde hij mede. in al haar scherpte
gevoelen. Bloemkool en sla, die in Febru
ari worden uitgeplant zijn voor het groot
ste deel bevroren evenals de peen. Alles
moest opnieuw uitgezaaid en geplant wor
den en natuurlijk brengt dit groote ver
traging mede.
Na de strenge kou heeft er 5 weken een
droge, lang" niet warme wind gewaaid, die
ook al niet bijzonder bevorderlijk was voor
een snellen groei. De aansluiting van Jgis-
groenten naar groenten van den kouaen
grond werd dus dit jaar volkomen gemist
In dezen tijd van het jaar, aldus ging onze
zegsman voort, is de groente échter altijd
In normale tijden werden daarom o.m
bloemkool uit Bretagne en tomaten uit
Italië geimporteerd. Bovendien wordt de
groentenschaarschte nog geaccentueerd
door het feit, dat er veel meer groenten ge
consumeerd wordt dan normaliter het ge
val is omdat in vele huisgezinnen vanwege
de broodrantsoeneering tweemaal warm
wordt gegeten. In andere jaren werd deze
periode bovendien nog gemakkelijker over
brugd dank zij de conserven, die nu ook
voor het grootste deel weggevallen zijn.
De koude-grondproducten komen echter
geleidelijk maar zeker op de markt: sla is
er al. bloemkool, peultjes en peen kan men
over 14 dagen verwachten, doperwten over
drie weken en tuinboonen tegen het einde
van deze maand. Eind Juni, zoo werd ver
zekerd, Is de gToentenvoorziening weer
normaal.
Men lal dan toch nog mondjesmaat moe
ten doen maar van een schaarschte zooals
die zich thans voordoet zal dan geen sprake
zijn. w
De vooruitzichten van de groentenvoor-
ziening van ons land werden als volgt ge
kenschetst. Er is veel meer land bebouwd
doch de opbrengst per H_A. is minder dan
in vorige jaren tengevolge van het gebrek
aan kunstmest. Over het algemeen zal de
opbrengst dus niet veel meer zijn dan in
normale jaren. Er wordt natuurlijk, even
als altijd groente gereserveerd voor den
komenden winter.
Vervoersverbod voor groente.
Volgens mededeeling in de Ned. Staats
courant heeft de secretaris-generaal van het
departement van Landbouw en VIsscherU
bepaald, dat het vervoeren of doen vervoe
ren van warmoezerijgewassen ln de door de
Nederlandsche groenten- en fruitcentrale
aangewezen streken des lands is verboden.
Dit verbod geldt niet, indien en voor zoover
door de centrale ontheffing is verleend.
Dit besluit treedt in werking op 6 Juni
1942 en kan worden aangehaald als „Ver
bod vervoer van groenten 1942"<
van de uit haar doelstelling voortvloeiende
werkzaamheden. Jllerbij wordt bepaald:
AlH. 1. Aar» de Nederlandsche Ooert-Com-
ptignio N.V.. gevestigd te s Gravenhage,
wordt het recht verleend om. mot uitsluiting
van ieder ander persoon of lichaam, werk
zaamheden te verrichten van eiken aard op
«commleoh terrein in de bezette gebieden
van Oost-Europa.
Art. 2. De Nederlandsche Oost-Com
pagnie N.V. ts verplicht aan van staatswege
verstrekte opdrachten, liggende op het ter
rein van haar werkzaamheid, gevolg te ge
ven. De kosten, welke voor de vennoot
schap uit de uitvoering van zoodanige op
drachten voortvloeien, worden haar door
den staat vergoed.
Art. 3. 1. Hot is aan anderen dan de in
artikel 1 genoemde vennootschap verboden
om zonder haar schriftelijk© toestemming
werkzaam t© zijn op de wijze, als in dat ar
tikel aangegeven.
2. Hij, die opzettelijk in strijd handelt
met het ln het vorige lid gestolde verbod,,
wordt gestraft met gevangenisstraf van ten
hoogste vier jaren of mot-geldboete van ten
hoogst© honderd duizend gulden, of met
bolde.
3. Het felt, in hot tweed© lid strafbaar
gesteld,*wordt •eschouwd ale een misdrijf.
4. Inïlien een feit strafbaar gesteld in het
tweede lid, wordt begaan door of vanwege
een rechtspersoon, wordt de strafvervolging
ingesteld en de straf uitgesproken tegen
hein. die tot het feit opdraohit gaf of die de
feitelijke leiding had hij het verbod'on han
delen.
Art. 4. Dit besluit treedt in werking op
don dag van zijn afkondiging.
Onder toezicht van
den Staat.
Hot tweede besluit is van de seoretaa-is-
sen-generaal voor bijzondere economisch©
zakon en van het departement van financiën
en betreft deelneming door den staat der
Nederlanden in hot kapitaal ran de op te
richten Nederlandsche Oost-Compagnie
N.V., te 's Gravenhage, en het verleenen van
garanties en subsidies ten behoeve van die
vennootschap. Dit besluit bepaalt het vol
gende:
Art. 1. De secrel.iris-generaal voor bij
zondere economisch zaken wordt gemach
tigd:
1. Om namens den staat der Nederlanden
tot een bedrag van f 125,000 doel te nemen
ïti het. kapitaal der op te richten Neder
landsche Oost-OompagnLo N.V., te 's Gra
venhage.
2. Om namens den staat der Nederlan
den garanties te verleenen ten behoeve ram,
zoomode subsidies aan de onder 1 genoem
de op te richten vennootschap, ©en en arf-
der voor zoover zij verhand houden met de
werkzaamheid dlor. vennootschap overeen
komstig haar doelstelling.
Art. 2. De Nederlandsche Oost-Compagnie
N.V. staat onder toezicht van den staat der
Nederlanden. Dit -Toezicht wordt uitge
oefend door één of meer regeerlngscom-
mtosarissen, volgens nader vast te stellen
richtlijnen.
Art. 3. Dit besluit wordt geacht ln wer
king to zijn gesteld op 6 Juni 1942.
Deelneming Ned. Bank
Tenslotte is nog opgenomen een besduit
van de secretarissen-generaal voor bijzondere,
economische zaken en van 't dep. van finan
ciën, houdend© goedkeuring van uitbrei
ding van den werkkring der Nederlandsche
Bank met de bevoegdheid tot deelneming
in het kapitaal van de op te richten Neder,
landsche Oost-Compagnie X.V.. te 's Gra
venhage, waarbij wordt bepaald:
Art, 1. Goedgekeurd wordt, dat de werk
kring van de Nedorla.ndsohe Bank wordt
uitgebreid met de bevoegdheid om dee'. te
nemen in het kapitaal der op te richtten Ne
derlandsche Oost-Compagnie N.V.. te 's Gra
venhage.
Art. 2. DU besluit wordt geacht Jn wer
king te zijn getreden op 6 Junt 1942.
DE 100.000!
Bij de heden gehouden trekking van
de staatsloterij is de prijs van 100.000
gevallen op no. 4769.
Eqii nieuw bankbiljet van 50.-
Ontwerp van Leo Gestel.
Volgens een mededeeling van de Neder
landsche Bank in de Ned. Staatscourant van
heden, zal £ij een nieuw model bankbiljet
van ƒ50.'in omloop brengen.
Omtrent het uiterlijk van dit biljet bevat
de mededeeling het volgende:
Op de voorzijde staat de teks't ..De Neder
landsche Bank betaalt aan toonder vijftig
gulden". De woorden „De Nederlandsche
Bank" zijn, licht uitgespaard, in een don
kerbruinen balk geplaatst. De overige woor
den van den tekst zijn, evenals het getal
„50" ter weerszij dén van dezen balk, in
donkerbruine kleur gedrukt.
Verder is het getal „50'.' licht uitgespaard,
in het midden onder den tekst en rechts en
links onderaan in geguHlocheerde donker
bruine rozetten aangebracht. De linkerhelft
van het biljet toont in donkere kleur de
gravure van een vrouwenportret naar het
schilderij „De Oestereetster" van Jan Steen,
terwijl hetzelfde portret in lichtere, rood
bruine tinten, op de rechteriielft van het
biljet in spiegelbeeld is weergegeven. De
portretten steken af tegen een Echten ge-
lijkmatigen geguillocheerden achtergrond in
bruine en grijze kleuren, waarvan de struc
tuur zich, met vrijlating van een onbedrukt
vak voor het watermerk, naar alle zijden
tot de randen van het biljet voorzet. De
handteekeningen van den president en van
den secretaris zijn respectievelijk rechts en
links onder de portretten geplaatst.
In het midden van de achterzijde
van het biljet is in donkerbruine kleur een
gravure afgedrukt, voorstellende een win
terlandschap naar een schilderij van Van
Ostade. De gravure is omsloten door een
ornamentale omlijsting in dezelfde kleur.
Aan den bovenkant van het onbedrukte
vak staan dc namen van de drukkers. Joh.
Enschede en Zonen, en van den ontwerper,
Leo Gestel, vermeld.
De biljetten zijn gedrukt op licht room
kleurig getint papier van"ongeveer 165*"*
gedateerd van 2 Januari 1941 af.
94 aan en f
