Haarlemsche Courant
Heuvelstellingen om
Stalingrad veroverd.
Churchill legt verklaringen af
in Lagerhuis.
T!'287c Jaargang No. 212
bonnement p. week 0,26, p. maand 145, p. Kwartaal 3,42,
Wlfanco p. post 3,73, losse nummers cent. Advertentlën 3—15
3,— elke m.m. meer 20 cent. Reclames dubbele prijs,
dvertentieabonnementen 1500 m.m. 12 cent p. m.m. Kennemer
dltie 3—15 m.m. 1,20. Abonnement 1500 m.m. 5 cent p. m.m.
Itf.i Grafische Bedrijven Damlate.
Wnd. Hoofdredacteur» X V. BAUDEWTNS.
Nieuwsblad voor Noord-Holland
Verschijnt dagelijks behalve op Zon- en feestdagen.
Woensdag 9 September 19-12
Bureaux Haarlem! Groote Houtstraat 93, BUkantoor: Soenda-
plein 37. Tel. Dlreetlo 13082, Hoofdredactie 15054, Redactie 10600,
Administratie X0724, 14825, Soendaplein 12230. Postgiro 13435».
Directie PH. A. MEES P. W. PEEREBOOM.
cfolgabruggen ten Zuiden der stad worden gebombardeerd.
,r?ij de gevechten om JSoworossiisk zijn 6758 bolsjewisten
ïrijgsgevangen gemaakt.
Vijandelijke actie bij
.eningrad afgeslagen
In Egypte:
S ommen op gebied van Suez.
Gi_
Het opperbevel van de Duitsehe weer-
maakt bekend:
,.ln de zware gevechten om de land- en
levesting Noworossisk werden bü
.Miuitengewoon hooge, bloedige verliezen van
en vjjand tot dusver 6758 gevangenen ge
aakt.
Behalve een groote hoeveelheid oorlogs
materiaal werden volgens de op het oogen-
lik ontvangen berichten 14 tanks, 90 stuk-
Pi en geschut van allerlei soort, een pantser-
1 i ein en verscheidene schepen buitgemaakt.
&e|i het gebied van Noworossisk worden nog
ivechten geleverd met vijandelijke groe-
en, die verbitterd verzet bieden. Jachtkrui-
irs bestookten in aanvallen in scheervlucht
crfet colonneverkeer der bolsjewisten op den
ustweg ten Zuid-Oosten van de stad,.
Aan de Terek werden bij een vergeef-
t>< :hen tegenaanval van den vijand van 100
ovjettanks er 65 vernietigd. Jachtvliegers
koten van aanvallende vijandelijke vlieg-
ïigformaties 27 vliegtuigen neer.
ha; in het vestinggebied van Stalingrad
amen Duitsehe troepen in weerwil van
ardnekkig verzet nieuwe hoogtestellingen,
terke formaties gevechtsvliegtuigen en
'liegende artillerie steunden de gevechten
141 an het leger. De bruggen over de W o I g a
a'« n Zuiden van de stad worden overdag en
es nachts gebombardeerd.
fn den centralen sector van het Oostelijk
:ont vonden slechts plaatselijke gevechten
laats.
Aan het omsingelingsfront van Lenin-
rad werden, verscheidene vijandelijke
batmvallen, deels in een tegenaanval, met
eun van de luchtmacht afgeslagen.
De Sovjet-luchtmacht verloor op 6 en 7
-^eptember in luchtgevechten, waaraan ook
aliaansche, Kroatische en Hongaarsche ja-
ers deelgenomen hebben, 125 en door
ichtdoelartillerie 40 vliegtuigen. Drie an-
ere toestellen werden op den grond ver-
Meld. Vijf 'eigen vliegtuigen worden ver-
list.
InNoord-Afrika plaatsten Duit
sehe gevechtsvliegtuigen voltreffers op
concentraties van vijandelijke tanks en
auto's, alsmede op vliegvelden ten Zui
den van Alexandrië en in het gebied
van Suez.
Bij vluchten boven de bezette gebieden
ihet Westen en bij enkele storingsaanval-
in overdag op West-D uitschland wer
en 3 Britsche vliegtuigen neergeschoten.
In den strijd tegen Groot-Brittannië-be-
lookte de luchtmacht Maandag voor den
orlog belangrijke installaties in Oost-E n -
eland met bommen van zwaar kaliber.
Het Italiaanschc weermachtbericht.
Het Italiaansche weermachtbericht luidt
ls volgt:
N *J „Levendige bedrijvigheid van patrouilles
n ai'tiller ie in den Zuidelijken sector van
et Egyptische front. Onze jagers, die bo
ven de vooruitgeschoven stellingen patrouil
leerden, vingen een afdeeling vijandelijke
bommenwerpers op en dwongen haar terug
te keeren. Duitsehe jagers hebben 4 vijande
lijke toestellen neergeschoten, een vijfde
werd boven het centrale bekken der Mid-
dellandsche gee vernield.
In de Zwarte Zee heeft een onzer motor-
torpedobooten op 6 September bij het aan
breken van den dag in de nabijheid van
Noworossisk een Sovjetstoomschip getorpe
deerd en tot zinken gebracht."
Iritsclie luchtaanval op gebied
van Le Havre afgeslagen.
In 7 minuten acht aanvallers neer
geschoten.
In de vroege middaguren van gisteren'
eeft een gemengde formatie Britsche vlie-
v ers een aanval ondernomen op het kust-
bed ebied bij Le Havre. Terstond opgetreden
luitsehe afweer met jagers en geschut ver
inderde den bïnnenvliegenden vijand een
olledig effect te bereiken, zoodat de enkele
g; leergeworpen bommen slechts onbelang-
ijke schade veroorzaakten.
Er kwamen hardnekkige luchtgevechten
4, j t>t, ontwikkeling, in den loop waarvan de
•(luitsehe jagers de Engelsche formatie uit-
endreven en de ter begeleidende bescher-
1D ling meevliegende jagers tot den strijd
agehvongen. Binnen zeven minuten werden
cht aanvallers neergeschoten. Zij stortten
11e, deels reeds in de lucht brekend; in zee.
len negende Britsche machine werd bij
hellrest neergeschoten. Bovendien werd van
n-t-wee laat in den middag op zeer groote
oni oogte naar Duitsch gebied vliegende Brit-
ïisj Che toestellen één van het type Moskito
n jjdens een luchtgevecht neergeschoten,
"a Britsche bommenwerpers hebben van-
a lacht brisant- en brandbommen uitgewor
pen op West-Duitsch gebied: In woonwijken
il ^n eenige plaatsen ontstojid materieele
Ad chade. Drie der aanvallende machines wer-
len volgende de voorloopige berichten neer
IK1 eschoten.
ur.- In denzelfden tijd bombardeerden Duit-
bliche gevechtsvliegtuigen belangrijke mili-
O aire inrichtingen in_ midden- en Oost-En-
:s eland.
Omtrent de aanvallen van Duitsehe vlieg-
Uigen op talrijke belangrijke militaire ïn-
e j.' ichtingen in het Oosten van Engeland in
len afgeloopen nacht deelt het opperbevel
4fer weermacht nog mede, dat de luchtaan-
'allen vooral gericht waren op de stad Bed-
ord. Bedford is een belangrijk spoorweg-
looppunt der spoorlijnen van Londen naar
v lirmingham en Liverpool. Er werden ver
cheidene branden waargenomen.
Willkie te Ankara ontvangen
President is echter op reis.
De Turksche minister van buitenlandsche
aken, Menemendzjogloe, heeft Wendell
Villkie ontvangen voor een bespreking, die
Me Wee uren duurde.
al In verband met het bezoek van Wendell
TiPillkie aan Ankara heeft het bericht van
wiet vertrek van president Ineunoe van Is-
anboel naar Thracië groot opzien gebaard
Ti el n Turksche en diplomatieke kringen. Uit
ndaleze reis van Ineunoe naar Thracië maakt
nen op, dat er geen ontmoeting zal plaats
hebben tusschen den afgezant van president
tro Roosevelt en den president van de Turksche
'ra republiek. Men herinnert'er aan. dat de
Veiroorganger van Willkie, kolonel Donovan,
rd. eveneens geen gelegenheid gekregen .heeft
ngo iresident Ineunoe te ontmoeten, daar deze
reg èen reis naar de provincie ondernam toen
lme Donovans voornemen voor een bezoek aan
Turkije bekend werd.
Dat wat den bolsjewisten
ontbreekt.
In een uitzending van radio Moskou
wordt gezegd, dat de gevechten aan het
Oostelijk front voor de Sovjetlegers bui
tengewoon zwaar zijn. Het Roode leger
beschikt weliswaar over uitrusting «en
techniek, doch één ding ontbreekt: het
begrip om van deze techniek-een juist
gebruik te maken. In zijn meeste oproe
pen, aldus de zender, heeft Stalin daar
op de aandacht gevestigd. Daarom ver
langt men van alle bolsjewisten, dat zij
een volmaakte techniek krijgen. Woor
delijk zegt de zender:'- „Tankbemannin
gen en artilleristen, wordt meester van
uW wapenen".
140 Dooden bij den Britschen
luchtaanval op Rouaan.
Vele vrouwen en kinderen moesten
het leven laten.
De Parijsche bladen publiceeren berich
ten over het bombardement van Rouaan
door de Britsche luchtmacht. Tot nu toe
zijn 140 dooden onder de burgerbevolking
geteld, onder wie ook een Fransch reserve
officier, die aan de beide wereldoorlogen
had deelgenomen en die het vorige jaar
uit de krijgsgevangenschap was ontslagen.
Hij werd aan het ziekbed van zijn vader,
tezamen rhet dezen door de instortende mu
ren gedood. Niet alleen zijn talrijke wonin
gen vernield, doch ook scholen, pensiona-
;en en kloosters zijn getroffen. In het voor
naamste ziekenhuis werden 50 zieken ge
dood. Het aantal dooden zal nog wel hooger
worden dan 140, daar een aantal van de
meer dan 400 gewonden zich in levensge
vaar bevindt.
Daar de bommen des ochtends voor het
meerendeel <?p woonwijken neerkwamen,
is het aantal vrouwen en kinderen, dat door
dezen aanval gedood werd, bijzonder groot.
Naar het agentschap_ Afip opmerkt, is
geen object van militair belang getroffen.
De 'aanval heeft te Rouaan en in Norman-
dië een onbeschrijfelijke verontwaardiging
gewekt.
In de „Cri du Peuple" wordt gezegd, dat
de slechte stemming der Engelschen zich al
tijd ontlaadt in een laffe daad. Moskou
roept om hulp en de Engelschen antwoor
den hierop met eenlaffen aanval op de
Fransche burgerbevolking.
KORT NIEUWS
- De inscl^rijvjngstermijn op de nieuwe
Turksche'7 pet leening voor de landsverde
diging is van 5 tot 15 September verlengd.
Naar verluidt zullen de betalingen aan
maatschappijen, die in Turkije met Fransch.
Zwitsersch of Belgisch kapitaal zijn opge
richt en waarvan de bedrijven door de
Turksche regeering zijn overgenomen,
de toekomst niet meer in contant geld ge
schieden, maar nog slechts in den vorm van
producten. Momenteel komen hiervoor in
de eerste plaats in aanmerking rozijnen en
hazelnoten.
De Duitsehe opmarsch in het Kaukasusgebied wordt door geen hindernis gestuit.
De bolsjewisten hebben de brug laten springen, zoodat de rivier in het gebergte op
een ondiepe jplaats moet worden overgestoken. (P.K. Schütze-P.B.Z.-R-P.H.-c'i
Japanners winnen veld op
Nieuw-Guinea.
Opmarsch naar Pt. Moresby zou zijn
begonnen.
Het communiqué uit het hoofdkwar
tier van MacArthur bevestigt, dat de
Geallieerde strijdkrachten op Nïeuw-
Guinea zijn teruggeworpen door de Ja-
pansche troepen, die bij Kokoda zijn
opgedrongen tot de voorste verdedi
gingslinie.
Voorts' meldt het legerbericht van Mac
Arthur, dat 26 zware Japansche bommen
werpers een aanval op Port Moresby heb
ben gedaan. In. tegenstelling tot de laatste
overwinningsberichten van het Zuid-Oos
ten van Nieuw-Guinea wordt nog rpedege-
deeld, dat Japansche vlootstrijdkrachten
Zondag- en Maandagnacht Geallieerde stel
lingen in de Milnebaai hebben beschoten.
Radio New York heeft een bericht ver
spreid, volgens hetwelk de toestand der Ge
allieerden op Nieuw Guinea ^lechter is ge
worden. De Japanders zijn in opmarsch naar
Port Moresby. -In een ander bericht van
radio New York wordt toegegeven, dat het
den Japanners gelukt is terrein te winnen in
het gebied van Kokoda en Miola.
Steunpunten der V. S. op de
Galapagos-eilauden.
De Amerikaansche minister van buiten
landsche zaken, Huil, heej^ verklaai'd, da!
de Vereenigde Staten met goedkeuring van
de regeering van Ecuador militaire steun
punten op de Galapagos eilanden hebber,
gevormd. f
Omtrent de goedkeuring van het parle
ment van Ecuador wordt vernomen, da',,
de debatten hierover gehouden werden in
een geheime zitting. Naar verluidt, is de
minister van oorlog van Ecuador wegens
deze overeenkomst hevig aangevallen door
de conservatieve oppositie.
Vernomen wordt, dat de werkzaamheder
vooi' een steunpunt te Punta Salinas reeds
in Februari van dit jaar begonnen zijn. Do
concessie aan de Ver. Staten omvat hel
geheele schiereiland Santa Elene, dat 150'
km van het Panamakanaal verwijderd is
Wat de Galapagos-eilanden betreft, zoo hac"
de regeering van Ecuador reeds begin 19dl
aan de „Pacific Development Corporation'
uitgebreide economische concessies ver
leend. De onderneiping werd naar buiter
gecamoufleerd als- „schildpaddenmaat-
schappij". Als directeur trad echter op dr
\merikaansche Vlootingenieur Foster.
Bij besluit van den secretaris generaal
van het departement van opvoeding, weten
schap en kuituurbescherming is de hoog
leeraar dr. H. B. Dorgelo voor het studiejaar
1942'43 benoemd tot rector magnificus
de technische hoogeschool te Delft.
Scheepsverliezen „nog zeer ernstig
Meening van den premier
over Dieppe.
Na een reces van vier1 weken is hel
Engelsche parlement gisteren bijeengeko
men. Het Lagerhuis vergaderde om een al
gemeen verslag van den minister ^-presi
dent over den oorlogstoestand en zijn be
zoek aan Moskou en het midden-Oosten
aan te hooren.
Churchill begon met toe te geven, da!
de scheepsverliezen der Geallieerden „nog
zeer ernstig" zijn. Voor den tijd van Jul:
tot begin September meent Churchill ver-'
geleken met de voorafgaande maanden be
paalde „verbeteringen" te kunnen consta-
teeren. Churchill meende, dat er geen reder
bestaat om te veronderstellen, dat men
„niet over de middelen beschikt om een
overwinning te behalen, vooropgezet, da'
Gr. 'Brittannië en de Ver. Staten hun uiter-
te krachten inspannen".
Met betrekking tot zijn bezoeken aan het
midden-Oosten en de Sovjet-Unie ver
klaarde Churchill, dat de daarbij behaalde
resultaten „thans nog geheim zijn, doch
later eenige moeite en kosten wel zouder
rechtvaardigen".
„Voordat ik Engeland verliet, zoo ver
volgde de Engelsche premier, was de posi
tie van het leger in de woestijn en van de
troepen in Egypte niet geheel bevredigend".
Het was hem duidelijk geweest, dat er
„drastische veranderingen in het hoofd
kwartier noodig waren". Auchinleck heeft
zelf verzocht hem met verlof te zenden,
doch hij zal later zijn diensten weer be
schikbaar stellen.
Voorts heeft Churchill een .aantal vragen
beantwoord. Om te beginnen corrigeerde
hij een verklaring, op 13 Juni door hem af
gelegd over het aantal Britsche' pantser-
Wagens, dat in den slag in Libye verloren
was gegaan. Dat hij toen bet getal van 230
pantserwagens noemde, zoo zeide hij, wa<
het gevolg van een „gebrekkig telegram"
In een week tijds zijn „ongeveer 200 pant
serwagens" verloren gegaan. Voorts bean'
voordde Churchill vragen over de instel
ling van een medaille van verdienste voo
opvarenden der koopvaardijvloot en ovei
de uitwisseling van leden der Engelsche er
Amerikaansche weermacht in den vorm
van bezoeken.
Churchill heeft in zijn rede bovendien
voqr het eerst medegedeeld, dat verliezen
zijn geleden bij de convooien naar Moer-
mansk en Malta.
Voorts kwam Churchill te opreken
over de invasiepoging bij Dieppe. Tlij be
stempelde deze als een „harde en woeden
de botsing" en gaf als zijn meening te ken
nen, dat dergelijke botsingen in het ver
loop van dezen oorlog waarschijnlijk steed;
talrijker zullen worden. Toen er iater een
vraag gesteld werd over hetzelfde onder
werp, weigerde Churchill gegevens over de
Engelsche verliezen bij Dieppe te verstrek
ken.
In zijn rede maakte Churchill nog be
kend, dat de Engelsche ï-egeering aan de
regeering van Australië den Britschen krui
ser „Shropshire" als vervanging voor den
verloren geganen kruiser „Canberra" heef1
aangeboden. Australië beeft het aanbod
aangenomen. In tegenstelling tot de Ameri
kaansche publicaties beweerde Churchill
dat de productie van nieuwe koopvaardij
schepen in de Ver. Staten het aantal dei-
getorpedeerde vaartuigen overtreft.
Sir Stafford Cripps maakte daarop be
kend, dat de minister-president in de vol
gende zitting een verklaring over Br. ïndk
zal afleggen. Er zal niet terstond een debat
over Br. Indië op volgen. Dit kan pas ge
houden worden, wanneer het Lagerhuis n.-
een nieuw kort reces weer zal zijn bijeen
gekomen.
Smuts: Situatie onbehaaglijk
Generaal Smuts, de minister-president
van Zuid-Afrika, heeft Dinsdag in een
rede te Pretoriai verklaard: Het vitaal
ste oorlogstooneèl in dezen strijd is de
Middellandsche Zee, zonder welker
volledige beheersching de oorlog voor
de Geallieerden niet te winnen is.
De gebeurtenissen hebben aangetoond
dat wanneer de vijand niet met de groot
ste vastberadenheid uit Noord-Afrika zoi
verdreven worden, de hulpbronnen voor de
geheele oorlogvoering der Geallieerde mo
gendheden gevaar zouden loopen. Smuts
deelde voorts mede, dat hij bij'zijn ont
moeting met Churchill in Egypte met hei
den geheelen toestand in 't midden-Oosten
heeft bestudeerd, en dat men de situatie
„onbehaaglijk en verontrustend" bevonden
heeft. Inmiddels, zoo meende Smuts, is het
rechtstreeksche gevaar verminderd en is de
tvoestand bezig te verbeteren.
Doodvonnis wegens bezit van
wapenen.
Het Duitsehe Obergerieht in het be
zette Nederlandsche gebied heeft den
Ned.erlandsehen staatsburger Pieter Jo-
han van Loon uit Rotterdam wegens het
bezit van wapenen ter dood veroordeeld.
De thans 53-jarige beklaagde Pieter
Johan van Loon was eigenaar van een
cafébedrijf te Rotterdam. Op 21 April
1942 was de beklaagde in zijn café met
een man in twist geraakt. Toen de man
aanstalte maakte het café te verlaten,
liep beklaagde naar zijn slaapkamer en
baalde daar een met zes scherpe patro
nen geladen pistool. De beklaagde volgde
den man op straat en loste een schot in
de lucht om hem schrik aan te jagen.
Hoewel de beklaagde op de hoogte was
van de voorschriften inzake het bezit
van wapenen en van de zware straffen
die in verband hiermede zijn vastgesteld,
had hij het bijna twee jaar lang opzet
telijk achterwege gelaten, de pistool en
de munitie in te leveren, en had hij het
wapen in zijn bezit gehouden. Het Duit
sehe Obergerieht heeft zich derhalve ge
noopt gezien, de zwaarste straf toe te
passen, die de wet voorschrijft.
Ook dit geval beteekent een dringende
waarschuwing aan alle Nederlanders:
ook hij liet bezit van een vuurwapen
dreigt de doodstraf.
Wijdvertakte handel in distri
butiebonnen te Almelo ontdekt
Meer dan ƒ100.000 aan bonnen verhandeld
De economische brigade van de Almelosche
politie heeft de hand kunnen leggen op een
zeer omvangrijkei# en wijdvertakten handel
In distributiebonnen tusschen Twente en Am-;
sterdam. Niet minder dan zeventien personen,
woonachtig te Almelo, Lochem, Beltrum, Am
sterdam, Driebergen, Rijssen, Wierden en
Eindhdven zijn gearresteerd, als betrokken in
dit complot.
In het verloop van het onderzoek zijn tien
tallen personen gearresteerd, doch dezen
werden na verhoor en bekentenis weer op
vrije voeten gesteld. Er waren verschillende
verkoopcentrales, waar een groot aantal per
sonen van tijd tot 'tijd de bonnen, voorname
lijk boter én vetbonnen, peulvruchten en jam
bonnen. kwam afleveren. De centrales zorg
den vóór het transport van de bonnen naar
Amsterdam, waar men eveneens eenige cen
trales had ingericht om de bonnen onder de
vele handelaren-verkoópers te dïstribueeren.
Het' onderzoek heeft uitgewezen, dat in een
hal f jaar tijds voor meer dan honderdduizend
gulden aan bonnen uit- de omgeving van
Almelo naar Amsterdant is verhuisd, v
Keuringen voor de Waffen-SS.
en het vrijwilligerslegioen
„Nederland"
Nieuwe keuringen
Het S.S.-Ersatzkommando deelt ons mede,
dat vrijwilligers voor de Waffen-S.S. en het
Legioen zich op onderstaande data bij de
genoemde adressen kunnen vervoegen ten
einde gekeurd te worderff
15.9.42 10 uur .Rotterdam: Deutsches Haus.
16 uur Tilburg: Werkliedenvereeni-
ging, Tuinstraat 68.
16.9.42 10 uur Den Bosch: Hotel Noord-
Brabant. Markt 45.
16 Uur Eindhoven: Huis Maria,
Kruisstraat.
17.9.42 10 uur Roermond: N. S. D. A. P„
Swalmerstraat 61.
16 uur Arnhem: Weberstraat 16b.
18.9.42 10 uur Hengelo: Deutsches Haus.
16 uur Zwolle:Turfmarkt.
19.9.42 10 uur Assen: Dienstgebouw, Vaart
161.
14 uur Groningen: Concerthuis,
Poelestraat.
20.9.42 10 uur 'Leeuwarden: Huize Schaaf,
Breedstraat.
21.9.42 10 uur Amsterdam: School Iepen-
weg 13.
16 uur Utrecht: Wehrmachtheim,
Mariaplein.
22.9.42 10 uur Amarsfoort* Dienstgebouw,
Kapelweg.
23.9.42 10 uur Eten Haag: Café Den Hout,
Bezuidenhoutscheweg.
Groote landdagvergadering van
liet Medisch Front.
Op Zaterdag 12 dezer organiseert het Me-
iisch Front zijn tweeden landdag te
Utrecht in het N.V.-huis, Oude Gracht 245
De openingsvergadering vangt aan om 10
uur met een kort woord door den organisa
tieleider van den landdag, arts J. H. R
v. d. Pas, waarna een rede wordt uitgespro
ken door arts dr. F. O. Bruyning, directeur-
generaal van de volksgezondheid, over
„Lichamelijke opvoeding".
Na dr. Bruyning spreekt arts J. K. Th.
Koch, hoofd van den medischien dienst var
het rijks-arbeids-bureau. over: „de hou
ding van dèn geneesheer in de nationaal-
socialistische samenleving".
Te 11 uur vangen dan de sectievergade
ringen aan, waarmede het ochtepdprogram
ma wordt besloten.
Des namiddags om 14 uur wordt de
groote landdagvergadering geopend, gedu
rende welke het woord zullen voeren: art'
C. C. A. Croin, plaatsvervangend leider var-
het Medisch Front, over: „De Nederland
sche arts in het nieuwe Europa" en art>
rlr, K Keijer. leider van het Medisch
Front, over „Van geneesheer tot pionic-
Ier volksgezondheid".
Na de pauze, om 15,45 uur zal door Mus
<ut een rede worden gehouden. Na be-
eindigiQg hiervan zal hij overgaan tot de
installatie van den raad van volksgezond
heid van afdeeling V van het hoofdkwar
tier der N.S.B.. waarop te 17 uur deze
landdagvergadering zal worden gesloten.
Werkloosheid van beroeps
musici opgeheven.
Oprichting van het Centraal
Orkest een succes.
(Van onzen Haagschen redacteur)
Door de oprichting van een Centraal-
orkest, dat als een soort doorgangsinstituut
voor werklooze beroepsmusici is te be
schouwen, is het mogelijk geblêken in zeer
korten tijd het probleem der werklooze be
roepsmusici op te lossen. De heer Jan Go-
verts, hoofd van de afdeeling muziek van
het Departement van Volksvoorlichting en
Kunsten, op wiens initiatief het Centraal
Orkest tot stand kwam. heeft op een perscon
ferentie een nadere toelichting omtrent het
doel en de bereikte resultaten van dezen
arbeid gegeven. Vorig jaar, zoo zeide de
heer Goverts. kwam het probleem der
werklooze musici in het middelpunt van de
belangstelling, doordat ten gevolge van een
aantal maatregelen door de overheid eet)
50 a 60 tal musici uit onze orkesten were
ontslagen. Bovendien breidde de Ncd. Om
roep zich aanzienliik uit. terwijl zoowel de
Ned. Opera te Amsterdam als de Duit-s cue
opera dringend verlegen zaten om orkest
leden. Daarbij kwam, dat sommige orkes
ten, zooals de H.O.V. te Haarlem en de A_rn-
hemsche Orkestvereenigirtg aan onderbe
zetting leden en dringend versterking noo
dig hadden. Ten slotte werden nog in ver
schillende plaatsen (Amsterdam. Rotter
dam, Den Haag en Schalkhaar) politie-
muziekcorpsen opgericht, die vele" beroeps
musici tot zich poogden te trekken. Door
al deze factoren dreigde men voor een
impasse te komen te staan. Besloten werd
de werklooze beroepsmusici in te schake
len. Ter bereiking van dit doel werd een
oproep in de bladen geplaatst, waarop zich
1100 gegadigden aanmeldden. Juist op dit
tijdstip waren ook maatregelen voor een
bevredigende salarieering van de musici ge
troffen. Van de ltOO opgekomen candidalot
kwamen er;al direct 300 voor een verdere
opleiding in aanmerking. Later werden er
nog eens 150 en daarna nog 117 opgeroepen.
Deskundige proefspelcommissies kwamen
na de eandidaten gehoord te hebben, tot de
ontdekking, dat er menige goede kracht on
der hen school, doch dat het spel van het
meerendeel <\oor de jarenlange werkloos
heid of andere factoren verwaarloosd was.
Deze musici kregen een kans en ontvingen
op rijkskosten lessen van de besté Neder
landsche leeraren. Bij gebleken geschikt
heid volgde opneming in het Centraal-
Orkest, -dat uit drie af deelingen bestond: een
in Amsterdam, een in Rotterdam en een in'
Den Haag. Directeur werd de heer Toon
Verhey en repetitoren Harm Smedes. Piet
van Egmond en J. P, Haikes Degman. Elk
orkest ving zijn werkzaamheden aan in een
bezetting van over de 50 man. De geheele
eerste bezetting van het orkest in Den Haag
vond intusschen reeds een plaats en wel bij
de opera in Amsterdam, het Residentie
orkest, het U.S.O., den Arbeidsdienst, de
politiemhziekeorpsen en den Nederland-
schen Omroep. Geregeld wordt nu voor
nieuwen aanvoer gezorgd. Al deze maat-
règelen zijn echter voor de toekomst niet
afdoende en daarom worden pogingen in
het wérk gesteld een Rijksorkestschool op
te richten, die aansluit aan de conservato
riumstudie. Men hoopt ook de belangstel
ling en den steun van het departement van
Opvoeding, Wetenschap en Kuituurbescher
ming voor dit plan te winnen. Eerst na het
met goed gevolg dooiloopen van de Rijks
orkestschool zou een musicus tot een orkest
mogen toetreden. Door de tot dusver ge
nomen maati-egelen werd de werkloosheid
onder de beroepsmusici met uitzondering
van de muziekpaedagogen opgeheven. Om
te voorzien in het gebrek aan goede hoorn
isten, fhgottisten, bassisten en alt-violisten
zal voor deze groepen een aparte regeling
worden getroffen.
Ten slotte heeft de directeur van het Cen
traal Orkest, de heer Toon Verhey, den
heer Goverts voor zijn initiatief en de Kul
tuurkamer voor haar steun bedankt, mede
namens de ex-werklooze musici.
Hierna gaf het Centraal Orkest voor de
aanwezigen een concert. Onder leiding van
Piet van Egmond werd. kan het anders?
de „Egmont-ouverture" van L. van Beet
hoven ten gehoore gebracht. M3r. Harm
Smedes dirigeerde de „Freischütz ouver
ture" van Carl Maria von Weber en de
heer J. P. Haikes Degman overtuigde van
zijn capaciteiten in Wagenaar's ouverture
„Cyrano de Bergerac". Het orkest maakte
een voortreffeliiken indruk, temeer daar
men bij de beoordeeling in aanmerking nam.
dat enkele leden van het orkest pas een of
twee weken meespeelden.
Onbehoorlijke prijsopdrijvings.
praktijken.
100.000 boete voor een kruidenierswaren-
bedrijf.
De N.V. André van Hilst te Waalwijk, welke
33 kruidenierszaken exploiteert, heeft in 1941
herhaaldelijk kruidenierswaren te duur ver
kocht. Soms werden bepaalde goederen zon
der eenige aanleiding in de filialen duurder
verkocht dan voorheen, in andere gevallen is
een artikel meer in prijs verhoogd dan de
stijging van den inkoopprijs Veroorloofde. De
ernstigste overtredingen zijn échter begaan,
doordat artikelen van ouden en goedkoopen
voorraad verkocht zijn tegen den prijs, welken
nieuwe, duurder ingekochte goederen mochten
kosten. Er was een geraffineerd systeem uit
gedacht. waarmede men hoopte ontdekking
van den laatsten vorm van prijsopdrijving te
voorkomen.
De directie gaf n.l. het persoqpel voor den
vorm aanwijzingen, die geheel in overeen
stemming waren met de voorschriften. Zij
wist echter, dat deze instructies in de praktijk
onuitvoerbaar waren. De circulaires waren
echter even zoovele schriftelijke bewijzen,
dat de N.V. de hand hield aan de vQorschrif-
ten en moesten dan ook dienen om contro-
leerende opsporingsambtenaren zand in de
oogen te strooien.
De N.V. heeft zich bij de behandeling van
haar zaak niet ontzien de mogelijkheid van
incidenteele ongeoorloofde prijsverhooglngen
in de filialen open te laten. Het was dan even
tueel gebeurd tegen de orders van de directie
in en het te veel ontvangene zou door het
personeel ten eigen bate zijn aangewend.
Deze ongefundeerde poging tot verweer
heeft op de berechtende instantie uiteraard
een zeer slechten indruk gemaakt. Het feit,
dat bovendien de administratie onvoldoende
was, pleitte verder al evenmin in het voor
deel van de N.V. als het raffinement, waar
mede men getracht had ontdekking te voor
komen. Hoewel de prijsovertredingen in deze
zaak steeds een centenkwestie waren, moet
het bedrag der onrechtmatig verkregen winst,
gezien de vele artikelen, die gevoerd werden
en den grooten omzet daarvan, toch
aanzienlijk zijn geweest.
In hooger beroep is de N.V. van Hilst dan
ook door het hoofd van de prijsbeheerschlng
tot een boete van 100.000.veroordeeld,
terwijl bekendmaking van het vonnis tevens
is gelast.
De Nederlandsche Volksdienst kent geen
medelijden of barmhartigheid. Hjj kent
alleen volksche plicht.
ZORGEN IN WASHINGTON.
D. In een hali jaar kan veel gebeuren.
Omstreeks 1 April verscheen in Amerika,
als gevolg van de eerste symptomen van
inflatiegevaar een anti-inflatieprogramma,
met behulp waarvan de regeering net ver
loren gaande evenwicht tusschen prijzen en
loonen zou herstellen. Straks is het 1 Oc
tober, een half jaar later. Het anti-inflatie-
programma heeft gefaald, het economisch
leven in Amerika staat voor kritieke dagen
en in een boodschap, die Roosevelt aan nel
Congres gezonden heeft, blijkt hu zoo wei
nig gerust op de naaste toekomst, dat hu
den eisch heeft gesteld, dat voor 1 October
wettelijke maatregelen hem de macht zul
len verleenen, de kosten van levensonder
houd en de prijzen van alle landbouwpro
ducten te kunnen stabiliseeren. Indien
aldus luidt het vervolg van zijn boodschap,
het Congres deze volmachten niet ver
leent, zal hij, Roosevelt, de verantwoorde
lijkheid op zich nemen en zelf handelen.
Een besluit, althans de aankondiging er
van, 'dat zoozeer het kenmerk draagt van
ultimatum en dictatuur wordt niet geno
men zonder dwingende noodzaak. Het moet
dan ook duidelijk zijn. dat het in het Ameri
kaansche maatschappelijke leven spaak be
gint te loopen en dat het welvarende Ame
rika wanneer niet zeer ingrijpende maatre
gelen worden getroffen, aan den vooravond
staat van economische moeilijkheden.
Men heeft deze dreiging een haH jaar ge
leden reeds gevoeld. Sinds het begin van den
oorlog is in Amerika de goederenproductie
sterk toegenomen evenals de geldruimte.
Het prijsniveau kon daardoor nog lang on
aangetast blijven, doch toen de oorlogvoe-.
ring een hoe langer hoe grooter deel der
productie kwam opeischen trad er prijs
stijging op, die leidde tot loonsverhooging,
het begin van den befaamden vicieusen cir
kel, van inflatie en alle daarmede verbon
den bezwarenr
Teneinde hieraan te ontkomen werd. als
gezegd, in April een anti-inflatieprogramma
opgesteld. Er zouden belastingen worden
geheven van hooge inkomens en winsten;
•'■orlogsbelastingen zouden bii alle loontrek-
kenden worden ondergebracht: de loonen
zouden worden gestabiliseerd: maximum
prijzen zouden worden vastgesteld voor di
verse goederen en alle voor het levensonder
houd belangrijke artikelen zouden worden
gerantsoeneerd. De bedoeling van een en an
der was natuurlijk, zooveel mogelijk de koop
kracht te beperken, waardoor de prijsstij
ging gedrukt zou worden en. anderzijds, ver
lichting van de financieele offers, die de
oorlog aan de staatskas oplegt.
Maar in het democratische Amerika lig
gen groote afstanden tusschen zeggen en
doen. Want binnen korten tijd zaten regee-
ring en Congres met elkaar in den knoop
over den vorm der nieuwe belastingen, over
de vraag, of het inkomsten- of omzetbelas
ting moest worden, en welke progressie
diende te worden toegepast. En ter afwis
seling hield het Congres zich bezig met een
pensioenregeling voor zijn leden en scheen
zich weinig bewust van de gevaren, die
dreigen. Dit wat het parlement betrof. Sta
bilisatie van loonen. een der voornaamste
voorwaarden om inflatie te ontgaan, bleek
onuitvoerbaar, deels doordat de Amerikaan
sche arbeiders nog steeds in twee elkander
bestrijdende groepen verdeeld zijn. hetgeen
een algemeene overeenkomst in den weg
staatx deels doordat het stakingsrecht in
Amerika krachtig wordt gehanteerd zoodra
loonsverlaging dreigt. Gisteren heeft men in-
ons blad kunnen lesen. dat in de eerste
zeven maanden van dit jaar 1.1 millioen
werkdagen- tengevolge van stakingen ver
loren zijn gegaan.
Dat onder deze omstandigheden het anti-
mflatieprogram niet aan de verwachting
heeft kunnen beantwoorden, ligt voor de
hand. Wie het doel wil moet de middelen
willen en wanneer de ongezeggeliike. on
verantwoordelijke massa de middelen ver
werpt en een democratisch parlement geen
ander doel ziet dan het eigenbelang, moe
ten er wel zorgen rijzen in Washington.
Roosevelt heeft thans met zijn boodschap
a?n C°n2res gedaan wat hem te doen
stond. Ieder uitstel, iedere onnoodïge ge-
dachtenwisseling verergert den toestand. Hij
heeft daarvan gewaagd in een „praatje bij
het haardvuur" en een onmiddelijke actie
als noodzakelijk gekenmerkt om „een ern
stige binnenlandsche economische crisis" te
voorkomen. „Wanneer ik nog twee. drie,
vier of zes maanden zou wachten", zoo ver
klaarde hij. „zou het te laat zijn".
Waarin jnu die onmiddellijke actie zal
bestaan? In een United Pressbericht uit
Washington wordt gezegd, dat Roosevelt
waarschijnlijk een economisch dictator voor
de geheele Vereenigde Staten zal benoe
men. Doch daaraan wordt toegevoegd, dat
'van zulk een benoeming krachtige protesten
van de ziide der vakgroepen het gevolg
zullen zijn, omdat zü er beperking van hun
vn leid van vreezen. En dat ook het Con-
^"Gs dat tegen 14 September bijeen is
geroepen „om zijn standpunt te bepalen ten
aanzien van het anti-inflatieprogramma
van Roosevelt", er weinig mee opheeft, staat
vast.
Zoo heeft Roosevelt niet geringe zorgen:
net rommelt binnen de grenzen, de En
gelsche minister Lyttleton spoorde hem de-
zer dagen aan. de oorlogsproductie einde
lijk eens wat op te voeren, Litwinof stemt
met dien klaagzang van harte in en erg op
wekkend zijn de .berichten van Nieuw Gui
nea ook al niet.Waarlijk, het is geen
wonder, dat we Roosevelt den dictatorsrok
zien aanschieten en den strijd aanbinden
tegen Congres en Vakgroep, tegen de „voor-
rechten der democratie en de „zegenin
gen van de vrüe economische'krachten.
Fngelsche vliegtuigen boven
Nederland.
s GRAVENHAGE, 8 Sept. Gisteren
overdag heeft de Brit getraeht hoven Ne-
derlandsch gebied te vliegen. Tengevolge
van de Iuehtafweer slaagde hü er niet in
zijn bommen te richten. Onder de burger
bevolking vielen 14 dooden. Acht personen
werden zwaar en enkelen licht gewond.
Voorts werd eenige materieele schade aan
gericht.
Veehouder verplicht tot extra
vee-levering.
Men kan niet ongestraft de voedselvoor
ziening van zijn volk tegenwerken.
Nog zeer onlangs is medegedeeld, dat de
jecretaris-generaal van het departement
van landbouw en visscherij op grond van
de hem verleende buitengewone bevoegd
heden is opgetreden 'tegen enkele veehou
ders m de provincies Gelderland, Zeeland,
Limburg en Drenthe, daar deze gedurende
seruimen tijd melk hadden achtergehou
den, hoewel zij volgens de geldende bepa
lingen verplicht waren deze melk bij een
m elk verweidt end of standaardisatiebedrijf
•p te leveren.
Thans 'Ls ook in de provincie Overijssel
>en dergelijke maatregel genomen: de se
cretaris-generaal heeft aan een veehouder
in Olst een extra inleveriugsplicht van vee
opgelegd. Deze man zal nu boven den nor
malen aanslag in de verplichte vcclevering
vier koeien moeten afstaan. Men kan niet
ongestraft de voedselvoorziening van zlin
volk tegenwerken.
