Haarlemsche Courant
ieuvelstellingen om
talingrad veroverd.
Churchill legt verklaringen af
in Lagerhuis.
876 Jaargang No. 212 X
p. week 0,26, p. maand 1,15. p. kwartaal 3,42,
l'l\jBC0 P' p0st 3'73, losse numn»ers e cent. Advertentlën 3—is
- k 3,— elke m.m. meer 20 cent. Reclames dubbele prijs.
i;t (rcrtentlea'bonnementen 1500 m.m. 12 cent p. m.m. Kennemer
Ill}''* ls m.m. 1,20. Abonnement 1500 m.m. S cent p. m.m.
11 jf.» Grafische BedrUven Damlate.
Wntf. Hoofdredactenri V. BAUDEWYNS.
Nieuwsblad voor Noord-Holland
Verschijnt dagelijks behalve op Zon- en feestdagen.
Woensdag 9 September 1912
Bureaux Haarlem: Groot* Bontsiraat »S, Bijkantoor: Soenda-
pleln 37. Tel. Directie 1J0M, Hoofdredactie isosi, Redactie ïosoo.
Administratie 10724, 14S25. Soendapleln 12230. Postgiro 134SS».
Directie PH. A. MIES P. W. PEEREBOOM.
■I
'olgabruggen ten Zuiden der stad worden gebombardeerd.
eni| de gevechten om Noworossiisk zijn 6758 bolsjewisten
*x^ijgs gevangen gemaakt
»o t
ijandelijke actie bij
tningrad afgeslagen
JOH
coj In Egypte:
ur.jnmen op gebied van Suez.
tscl
[et opperbevel van de, Duitsche weer-
r cht maakt bekend:
ï'icln dc zware gevechten om de land- en
resting Noworossisk werden bij
ijtengewoon liooge, bloedige verliezen van
Mai vijand tot dusver 6758 gevangenen ge-
ikt.
lehalve een groote hoeveelheid oorlogs
te u eriaal werden volgens de op het oogen
on tvangen berichten 14 tanks. 90 stuk-
geschut van allerlei soort, een nantser-
paa n en verscheidene schepen buitgemaakt,
iet gebied van Noworossisk worden nog
echten geleverd met vijandelijke groe-
die verbitterd verzet bieden. Jachtkrui-
bestookten in aanvallen in scheervlucht
colonneverkeer der bolsjewisten op den
s tweg ten Zuid-Oosten van de stad.
an de T e r e k werden bij een vergeef-
w en tegenaanval van den vijand van 100
bol jettanks er 65 vernietigd. Jachtvliegers
toten van aanvallende vijandelijke vlieg-
[formaties 27 vliegtuigen neer.
drli
uitn het vestinggebied van Stalingrad
lien Duitsche troepen in weerwil van
Idnckkig verzet nieuwe hoogtestellingen,
rke formaties gevechtsvliegtuigen en
gende artillerie steunden de gevechten
3J het leger. De bruggen over de W o I g a
Zuiden van de stad worden overdag en
kon nachts gebombardeerd.
T
i den centralen sector van het Oostelijk
,Ji it vonden slechts plaatselijke gevechten
sts.
Lan het omsingelingsfront van Lenin-
1,10 a d werden verscheidene vijandelijke
vallen, deels in een tegenaanval, met
»ab ln v-an de luchtmacht afgeslagen.
Ie Sovjet-luchtmacht verloor op 6 en 7
tember in luchtgevechten, waaraan ook
iaansche, Kroatische en Hongaai*sche ja-
s deelgenomen hebben. 125 en door
ïtdoelartillerie 40 vliegtuigen. Di*ie an-
e toestellen werden op den grond ver-
ma| d. Vijf eigen vliegtuigen worden ver-
In Noord-Afrika plaatsten Duit-
e,ie che gevechtsvliegtuigen voltreffers op
olie oneentraties van vijandelijke tanks en
uto's, alsmede op vliegvelden ten Zui-
st« en van Alexandrie en in het gebied
r an S u e z.
Am lij Vluchten boven de bezette gebieden
iet Westen en bij enkele storingsaanval-
overdag op West-D uits chland wer-
3 Britsche vliegtuigen neergeschoten,
n den strijd tegen Groot-Brittannië be-
okte de luchtmacht baandag voor den
log belangrijke installaties in Oost-E n -
1 - n d met bommen van zwaar kaliber.
nk
la
Het Italiaansche weermachtbcricht.
let Italiaansche weei-machtbericht luidt
j volgt:
9, Levendige bedrijvigheid van patrouilles
ike;
en artillerie in den Zuidelijken sector van
het Egyptische front. Onze jagers, die bo
ven de vooruitgeschoven stellingen patrouil
leerden, vingen een afdeelïng vijandelijke
bommenwerpers op en dwongen haar terug
te keeren. Duitsche jagers hebben 4 vijande
lijke toestellen neergeschoten, eenvijfde
werd boven het centrale bekken der Mid-
dellandsche zee vernield.
In de Zwarte Zee heeft een onzer motor-
torpedobooten op 6 September bij het aan
breken van den dag in de nabijheid van
Noworossisk een Sovjetstoomschip getorpe
deerd en tot zinken gebracht."
40 Dooden bij den Britschen
luchtaanval op Rouaan.
Vele vrouwen en kinderen moesten
het leven laten.
)e Parijsche bladen publiceeren berich-
i over het bombardement van Rouaan
ar de Britsche luchtmacht. Tot nu toe
140 dooden onder de burgerbevolking
leid, onder wie ook een Fransch reserve-
icier, die aan de beide wereldoorlogen
deelgenomen en die het vorige jaar
de krijgsgevangenschap was ontslagen,
werd aan het ziekbed van zijn vader,
ce amen met dezen door de instortende mu-
gedood. Niet alleen zijn talrijke wonin-
vernield, doch ook scholen, pensiona-
en kloosters zijn getroffen. In het voor-
imste ziekenhuis werden 50 zieken ge-
ad. Het aantal dooden zal nog wel hooger
irden dan 140, daar een aantal van de
er dan 400 gewonden zich in levensge
ar bevindt.
Jaar de bommen des ochtends voor het
erendeel op woonwijken neerkwamen,
het aantal vrouwen en kinderen, dat door
c zen aanval gedood werd. bijzonder groot.
,e* Maar het agentschap Afip opmeskt. is
,'ir en'object van militair beiang getroffen,
aanval heeft te Rouaan en in Norman-
een onbeschrijfelijke verontwaardiging
wekt.
In de „Cri du Peuple" wordt gezegd, dat
1U„ slechte stemming der Engelschen zich al-
i ontlaadt in een laffe daad. Moskou
ept om hulp en de Engelschen antwoor-
KE1 hierop met een laffen aanval op de
ansqhe burgerbevolking,
bla
INTERNATIONALE JAARBEURS TE
BARCELONA.
Op Dinsdag wordt te Barcelona de tiende
irbeurs geopend. Hier zijn vertegenwoor-
a !d Duitschland, Italië. Roemenië. Frank-
i k. Zwitserland en Mandsjoekwo. Enge-
\M ld had aanvankelijk toegezegd aan de
buprbeurs te zullen deelnemen, maar op het
itste moment heeft dit land zich terug-
trokken. Een belangrijk aantrekkingspunt
4n de beurs is voorts het Marokkaansche
viljoen.
Duitschland toont voornamelijk zijn
euwe industrieele producten en zijn syn-
etische producten zooals kunstrubber,
mstzijde, celwol. lichte metalen en plas-
khe stoffen, die den bezoekers een duide-
f k beeld geven van de bijdrage van
litschland tot de vorming van de nieuwe
tropeesche economie. Italiëis eveneens
rtegenwoordigd met de producten van
Mp( n machine-, textiel- en chemische indus-
laU De andere landen toonen eveneens hun
'Tp langrijkste exportproducten.
DIEFSTAL VAN ORGELPIJPEN
TE BEAUVAIS.
dajlln een dezer nachten zijn uit de kathe-
,f aal van Beauvais $50 orgelpijpen gesto-
n. De inbrekers hadden zich loopers aan-
Krj schaft voor een van de deuren. De orgel-
in Ipen bestaan uit zink. De kleine wegen
r ''ee kilo. de groote 20. De waarde van deze
stolen orgelpijpen bedraagt 2 millioen
ïcs. Het orgel van Beauvais is een van
oudste in Frankrijk en heeft vijf re-
nei iters.
Dat wat den bolsjewisten
ontbreekt.
In een uitzending van radio Moskou
wordt gezegd, dat de gevechten aan het
Oostelijk front vóór de Sovjetlegers bui
tengewoon zwaar zijn. Het Roode leger
beschikt weliswaar over uitrusting en
techniek, doch één ding ontbreekt: het
begrip om van deze techniek een juist
gebruik te maken. In zijn meeste oproe
pen. aldus de zender, heeft Stalin daar
op de aandacht gevestigd. Daarom ver
langt men van alle bolsjewisten, dat zij
een volmaakte techniek krijgen. Woor
delijk zegt de zender: ..Tar^cbemannin-
gen en artilleristen, wordt meester van
uw wapenen".
Britsclie luchtaanval op gebied
van Le Havre afgeslagen.
In 7 minuten acht aanvallers neer
geschoten.
,ïn de vroege middaguren van gisteren
heeft een gemengde formatie Britsche vlie
gers een aanval ondernomen op het kust
gebied bij Le Havre. Terstond opgetreden
Duitsche afweer met jagers èn geschut ver
hinderde den binnenvliegenden vijand een
volledig effect te bereiken, zoodat de enkele
neergeworpen bommen slechts onbelang
rijke schade veroorzaakten.
Er kwamen hardnekkige luchtgevechten
tot ontwikkeling, in den loop waarvan de
Duitsche jagers de Engelsche" formatie uit
eendreven en de-ter begeleidende bescher
ming meevliegende jagers tot den strijd
dwongen. Binnen zeven minuten werden
acht aanvallers neergeschoten. Zij stortten
alle, deels reeds in de lucht brekend, in zee.
Een negende Britsche machine werd bij
Brest neergeschoten. Bovendien werd van
twee laat in den middag op zeer groote
hoogte naar Duitsch gebied vliegende Brit
sche toestellen één v.an. het type Moskito
tijdens een luchtgevecht neergeschoten.
Britsche bommenwerpers- -hebben van
nacht brisant- en brandbommen uitgewor
pen op West-Duits.ch gebied. In woonwijken
van eenige plaatsen ontstond materieele
schade. Drie der aanvallende machines wer
den volgende de voorloopige berichten neer
geschoten. v
In denzelfden tijd bombardeerden Duit
sche gevechtsvliegtuigen belangrijke* mili
taire inrichtingen in midden- en Oost-En-
geland.
Omtrent de aanvallen van Duitsche vlieg
tuigen op talrijke belangrijke militaire in
richtingen in het Oosten van Engeland in
den afgeloopen nicht deelt Miet opperbevel
der weermacht nog méde, dat de luchtaan
vallen vooral gericht waren op de stad Bed
ford. Bedford is een belangrijk spoorweg
knooppunt der spoorlijnen van Londen naar
Birmingham en Liverpool. Er werden ver
scheidene branden waargenomen.
Japanners winnen veld op
Nieuw-Guinea.
Opmarsch naai* Pt. Moresby zou zijn
begonnen.
Het communiqué uit het hoofdkwar
tier van MacArthur bevestigt, dat de
GeSllieerde strijdkrachten op Nieuw-
Guinea zijn teruggeworpen door de Ja-
pansche troepen, die bij Kokoda zijn
opgedrongen tot de voorste verdedi
gingslinie.
Voorts meldt het legerberieht van Mac
Arthur, dat 26 zware Japansche bommen
werpers een aanval op Port Moresby heb
ben gedaan. In tegenstelling tot de laatste
overwinningsberiehten van het Zuid-Oos
ten van Nieuw-Guinea wordt nog medege
deeld, dat Japansche vlootstrijdkrachten
Zondag- en Maandagnacht Geallieerde stel
lingen in de Milnebaai hebben beschoten.
Radio New York heeft een bericht ver
spreid, volgens hetwelk de toestand der Ge
allieerden op Nieuw Guinea slechter is ge
worden. De Japanners zijn in opmarsch naar
Port Moresby. In een ander bericht van
radio New York wordt toegegeven, dat het
den Japanners gelukt is terrein te winnen in
het gebied van Kokoda en Miola.
Willkie te Ankara ontvangen
PAsidcnt is echter op reis.
De Turksche minister van buitenlandsche
zaken, Menemendzjogloe, heeft Wendell
Willkie ontvangen voor een bespreking, die
twee uren dyurde.
In verband met het bezoek van Wendell
Willkie aan Ankara heeft het bericht van
het vertrek van president Ineunoe van Is-
tanboel naar Thracië groot opzien gebaard
in Turksche en diplomatieke kringen. Uit
deze reis van Ineunoe naar Thracië maakt
men op. dat er geen ontmoeting zal plaats
hebben tusschen den afgezant van pre|ident
Roosevelt en den president van de Tufltsche
republiek. Men herinnert er aan, dat de
voorganger van Willkie. kolonel Donovan,
eveneens geen gelegenheid gekregen heeft
president Ineunoe te ontmoeten, daar deze
een reis naar de provincie ondernam toen
Donovans voornemen voor een bezoek aan
Turkije bekend werd.
SPANJE BREIDT ZIJN HANDELS
VLOOT UIT.
Volgens opgave van het Spaansche 1
sterie voor de scheepvaart zijn thans ïn Spahje
187 schepen in aanbouw, waardoor de scheeps-
ruimte van de Spaansche koopvaardijvloot
met 205.000 wordt vermeerderd. Onder dc-
nieuwe schepen, waarvan de bouwkost^p 736
millioen pesetas be'dragen. bevinden zich acht
tankschepen met een tonnenmaat van 87.
ton, elf vrachtschepen met 28.000 ton en 21
vrachtschepen en kolenschepen met 53.000 ton.
De rest is verdeeld over kleinere kust- en vis-
schersschepen.
De Duitsche opmarsch in het Kaukasusgebied wordt door geen hindernis gestuit.
De bolsjewisten hebben de brug laten spriugen, zoodat de rivier in het gebergte op
een ondiepe plaats moet worden overgestoken. 'P.K. Schütze-P.B.Z.-R-P.H.-c)
Scheepsverliezen „nog zeer ernstig
Meening van den premier
over Dieppe.
Na een reces van vier weken is het
Engelsche parlement gisteren bijeengefco-
jnen. Het Lagerhui^ vergaderde om een al
gemeen verslag van den minister-presi
dent over den oorlogstoestand en zijn be
zoek aan Moskou en het midden-Oosten
aan te hooren.
Churchill begon met toe te geven, da?
de scheepsverliezen der Geallieerden „nog
zeer ernstig" zijn. Voor den tijd van Jul.
tot begin September meent Churchill ver
geleken met de voorafgaande maanden be
paalde „verbeteringen" te kunnen consta-
teeren. Churchill meende, dat er geen reder
bestaat om te veronderstellen, dat men
„niet over de middelen beschikt om een
overwinning te behalen, vooropgezet, da
Gr. Brittannië en de Ver. Staten hun uiter
ste krachten inspannen".
Met betrekking tot zijn bezoeken aan het
midden-Oosten en de Sovjet-Unie ver
klaarde Churchill, dat de daarbij behaalde
resultaten „thans nog geheim zijn. doch
later eenige moeite en kosten wel zouden
rechtvaardigen".
„Voordat ik Engeland verliet, zoo ver
volgde de Engelsche premier, was de posi
tie van het leger in de woestijn en van de
troepen in Egypte niet geheel bevredigend"'
Het was hem duidelijk geweest, dat er
„drastische veranderingen in het hoofd
kwartier noodig waren". Auchinleck heeft
zelf verzocht hem met verlof te zenden,
doch hij zal later zijn diensten weef be
schikbaar stellen.
Voorts heeft Churchill een aantal vragen
beantwoord. Om te beginnen corrigeerde
hij een verklaring, op 13 Juni door hem af
gelegd over het aantal Britsche pantser-
Wagens, dat in den slag in Libye verloren
was gegaan. Dat hij toen het getal van 230
pantserwagens noemde, zoo zeide hij, was
het gevolg vkn een „gebrekkig telegram".
In een week tijds zijn „ongeveer 20.0 pant
serwagens" verloren gegaan. Voorts beant
woordde Churchill vragen over de instel
ling van een medaille van verdienste voor
opvarenden der koopvaardijvloot en over
de uitwisseling van leden der Engelsche en
Amerikaansche weermacht in den vorm
van bezoeken.
Churchill heeft in zijn rede bovendien
/oor het eerst medegedeeld, d^t verliezen
zijn geleden bij de convooien naar Moer-
mansk en Malta.
Voorts kwam Churchill te spreken
over de invasiepoging bij Dieppe. Hij be
stempelde dezë als een „harde en woeden
de botsing" en gaf als zijn meening te ken
nen, dat dei gelijke botsingen in het ver
loop van dezen oorlog waarschijnlijk steed-
talrijkër zullen worden. Toen er later een
vraag gesteld werd over hetzelfde onder
werp, weigerde Churchill gegevens over de
Engelsche verliezen bii Dieppe te verstrek
ken.
In zijn rede maakte Churchill nog be
kend, dat de Engelsche regeering aan dc
regeering van Australië den Britsdien krui
ser „Shropshire" als vervanging voor den
verloren geganen kruiser „Canberra" heeft
aangeboden. Australië heeft het aanbod
aangenomen. In tegenstelling tot de Ameri
kaansche publicaties beweerde Churchill,
iat de productie van nieuwe koopvaardij
schepen in de Ver. Staten het aantal der
getorpedeerde vaartuigen overtreft.
Sir Stafford Cripps maakte daai*op be
kend, dat de minister-president in de vol
gende zitting een verklaring over Br. Indië
zal afleggen. Er zal niet terstond een debat
over Br. Indië op volgen. Dit kan pas ge
houden worden, wanneer het Lagerhuis na
een nieuw kort reces weer zal zijn hijeen-
gekomen.
Smuts: Situatie onbehaaglijk
Generaal Smuts, de minister-president
van Zuid-Afrika, heeft Dinsdag in een
rede te Pretoria verklaard: Het vitaal
ste oorlogstoon eel in dezen strijd is de
Middellandsehe Zee, zonder welker
volledige beheersching de oorlog voor
de Geallieerden niet te winnen is.
De gebeurtenissen hebben aangetoond
dat wanneer de vijand niet met de groot
ste vastberadenheid uit Noorri-Afrika zo
verdreven worden, de hulpbronnen voor de
geheele oorlogvoering der Geallieerde mo
gendheden gevaar zouden loopen. Smuts
deelde voorts mede. dat hij bij zijn ont
moeting met Churchill in Egypte, met hen
den gcheelen toestand in 't midden-Oosten
heeft bestudeerd, en dat men de situatie
onbehaaglijk en verontrustend" bevonden
heeft. Inmiddels, zoo meende Smuts, is he
rechtstreeksche gevaar verminderd en is de
toestand bezig te verbeteren.
Het Ainerikaaiisck-Engelscli
militair contact.
Naar de Engelsche nieuwsdienst meldt
worden alle instructies, die verband hou
den met de Amerikaansche troepen in
Engeland, door den Engelschen minister
van voorlichting, Brendan Bracken, gecon
troleerd.
In het Witte Huis is een verklaring af
gelegd over de conferenties die in Juli te
Londen gehouden zijn tusschen Britsche en
Amerikaansche regeeringsvertegenwoordi-
gers. De regeering van de Ver. Staten was
vertegenwoordigd door Harry Hopkins,
den persoonlijken vertegenwoordiger van
president Roosevelt, door den chef van den
generalen staf generaal Marshall en door
den vlootvoogd admiraal Ernest King. De
geheele Amerikaansche generale staf hield
tezamen met Harry Hopkins belangrijke
besprekingen met den Britschen generalen
staf en met minister-president Churchill,
die tien dagen duurden.
Op deze conferenties werd de geheele
oorlogsvoering besproken. Met instemming
van president Roosevelt werden de ver-
oischte beslissingen genomen over militaire
operaties. Op hetzelfde tijdstip was Ste-
phan Early, de secretaris van Roosevelt,
in Londen, om besprekingen te voeren met
den minister van voorlichting, Brendan
Bracken. Op de terugreis brachten de
Amerikaansche regeeringsvertegenwoordi-
gers een bezoek aan IJsland.
Steunpunten der Y. S. op de
Galapagos-eilanden.
Besprekingen in Britsch-Indië.
De voorzitter van dë conservatieve Hindoe
partij Mahasabha. dr. Mukerjee, zet zijn
pogingen om een nationale regeering in Br.-
Indië te vormen, voort. Hij zal in New-
Delhi een onderhoud hebben met den Brit
schen onderkoning om deze kwestie te be
spreken. Voorts zullen aan de besprekingen
deelnemen de minister-president van de
Pundjab. van de Sind-provincie en van Ben
galen. alsmede de leider der Sikhs.
Volgens een bericht van radio-Delhi is op^
een vergadering van de Moslemliga in dc
Indische staten te Nagpocr een resolutie opge
steld, waarin gezegd wordt, dat alleen dan de
vrijheid voor Br. Indié verkregen kan wor
den, indien een „ernstig compromis" tusschen
Moslemliga en de Congrespartij tot stand
komt.
De Amerikaansehe minister van buiten
landsche zaken, Huil, heeft verklaard, dat
de. Vereenigde Staten met goedkeuring van
de regeering van Ecuador militaire steun
punten op de Galapagos eilanden hebber
gevormd.
Omtrent de goedkeuring van h$t pai*le-
ment van Ecuador wordt vernomen, dat
de debatten hierover gehouden werden in
een geheime zitting. Naar verluidt, is de
minister van oorlog van Ecuador wegens
deze overeenkomst hevig aangevallen dooi
de conservatieve oppositie.
Vernomen wordt, dat de werkzaamheder
voor een steunpunt te Punta Salinas reeds
in Februari van dit jaar begonnen zijn. Dc
concessie aan de Ver. Staten omvat het
geheele schiereiland Santa Elene, dat 1500
km van het Panamakanaal verwijderd is.
Wat de Galapagos-eilanden betreft, zoo had
de regeering van Ecuador reeds begin 1941
aan de „Pacific Development Corporation''
uitgebreide economische concessies ver
leend. De onderneming werd naar buiten
gecamoufleerd als „schildpaddenmaat-
schappij". Als directeur trad echter op de
Amerikaansche vlootingenieur Foster.
BRITSCHE KOPERMIJN IN SPANJE
STILGELEGD.
De Engelsche* mijnbouwonderneming Pena
Copper is gedwongen haar werkzaamheden
de kopermijn Pena del Hierro in Spanje
stil te leggen, daar de maatschappij in de
toekomst geen mogelijkheid meer heeft het
gewonnen erts naar Engeland of een van de
Geallieerde landen te verschepen.
Groote landdagvergadering van
het Medisch Front.
Op Zaterdag 12 dezer organiseert het Me
disch Front zijn tweeden landdag te
Utrecht in het N.V.-huis, Oude Gracht 245
De openingsvergadering vangt aan om 10
lur met een kort woord door den organisa-
lie'.eider v«n den landdag, arts J. H. R
v. d. Pas. waarna een rede wordt uitgespro
ken door arts dr. F. O. Bruyning. directeur-
generaal van de volksgezondheid, over
„Lichamelijke opvoeding".
Na dr. Bruyning spreekt arts J. K. Th.
Koch, hoofd van den medischen dienst var
het rijks-arbeids-bureau, over: „de hou
ding van óeri geneesheer in de nationaai-
socialistische samenleving".
Te 11 uur vangen dan de sectievergade
ringen aan, "Waarmede het ochtendprogram
ma wordt besloten.
Des namiddags om 14 uur wordt de
groote landdagvergadering geopend, gedu
rende^ welke het woord zullen voeren: art
C C.'A Croin. plaatsvervangend leider var
het Mèdisch Frontï over: ..De Nederland-
sche arts in het nieuwe Europa" en art-
dr. K. Keijer. leider van het Medisch
Front, over „Van geneesheer tot pionier
der volksgezondheid".
Na de pauze, om 15,45 uur zal door Mus-
se:: een rede worden gehouden. Na be
ëindiging hiervan zal hij overgaan tot de
installatie van den raad van volksgezond
heid van afdeeling V van het hoofdkwar
tier der N.S.B.. waarop te 17 uur deze
landdagvergadering zal worden gesloten.
KORT NIEUWS
Bij besluit van den secretaris generaal
van het departement van opvoeding, weten
schap cn kuituurbescherming is de hoog-
lccraar dr. H. B. Dorgelo voor het studiejaar
1942'43 benoemd tot rector magnificus van
de technische hoogeschool te Delft.
Werkloosheid van beroeps
musici opgeheven.
Oprichting van het Centraal
Orkest een succes.
(Van onzen Haagschen redacteur)
Door de oprichting van een Centraal-
orkest, dat als een soort doorgangsinstituut
voor werklooze beroepsmusici is te be
schouwen, is het mogelijk gebleken in zeer
korten tijd het probleem der werklooze be
roepsmusici op te lossen. De heer Jan Go-
verts. hoofd van de afdeeling muziek van
het Departement van Volksvoorlichting en
Kunsten, op wiens initiatief het Centraal
Orkest tot stand kwam, heeft op een perscon
ferentie een nadere toelichting omtrent het
doel en de bereikte resultaten van dezen
arbeid gegeven. Vorig jaar, zoo zeide de
heer Goverts. kwam het probleem der
werklooze musici in het middelpunt van de
belangstelling, doordat ten gevolge van een
aantal maatregelen door de overheid een
50 a 60 tal musici uit onze orkesten werd
ontslagen. Bovendien breidde de Ned. Om
roep zich aanzienlijk uit, terwijl zoowel de
Ned. Opera te Amsterdam als de Duitsche
opera dringend verlegen zaten om orkest
leden. Daarbij kwam. dat sommige orkes
ten, zooals de H.O.V. te Haarlem en de Arn-
hemsche Orkestvereeniging aan onderbe
zetting leden en dringend versterking noo
dig hadden. Ten slotte werden nog in ver
schillende plaatsen (Amsterdam. Rotter
dam, Den Haag en Schalkhaar) politie-
muziekcorpsen opgericht, die vele beroeps
musici tot zich poogden te trekken. Door
al deze factoren dreigde men voor een
impasse te komen te staan. Besloten werd
de werklooze beroepsmusici in te schake
len. Ter bereiking van dit doel werd een
oproep in de bladen geplaatst, waarop zich
1100 gegadigden aanmeldden. Juist op dit
tijdstip waren ook maatregelen voor een
bevredigende salarieering van de musici ge
troffen. Van de 1100 opgekomen candidaten
kwamen er al direct 300 voor een verdere
opleiding in aanmerking. Later werden er
nog eens 150 en daarna nog 117 opgeroepen
Deskundige proefspelcommissies kwamen,
na ce candidaten gehoord te hebben, tot de
ontdekking, dat er menige goede kracht on
der hen school, doch dat het spel van het
meerendeel door de jarenlange werkloos
heid of tandere factoren verwaarloosd was
Deze musici kregen een kans en ontvingen
op rijkskosten lessen van de beste Neder-
landsche leeraren. Bij gebleken geschikt
heid volgde opneming in het Centraal-
Orkest, dat uit drie afdeelingen bestond: een
in Amsterdam, een in Rotterdam en een in
Den Haag. Directeur werd de heer Toon
Verhey en repetitoren Harm Smedes. Piet
van Egmond en J. P. Haikes Degman. Elk
orkest ving zijn werkzaamheden aan in een
bezetting van over de 50 man. De geheele
eerste bezetting van het orkest in Den Haae
vond intusschen reeds een plaats en wel bij
de opera in Amsterdam, het Residentie
orkest, het U.S.O., den Arbeidsdienst, de
politiemuziekcorpsen en den Nederland-
schen Omroep. Geregeld wordt nu voor
nieuwen aanvoer gezorgd. Al deze maat
regelen zijn echter voor de toekomst niet
afdoende en daarom- worden pogingen ïn
het w?rk gesteld een Riiksorkestschool op
te richten, die aansluit aan de conservato
riumstudie. Men hoopt ook de belangstel
ling en den steun van het departement van
Opvoeding, Wetenschap en Kuituurbescher
ming voor dit plan te winnen. Eerst na het
met goed gevolg doorloopen van de Riiks
orkestschool zou een musicus tot een orkest
mogen toetreden. Door de tot dusver ge
nomen maatregelen werd de werkloosheid
onder de beroepsmusici -met uitzondering
van de muziekpaedagogen opgeheven. Om
te voorzien in het gebrek aan goede hoorn
isten, fagottisten, bassisten en alt-violisten
zal voor deze groepen een aparte regeling
worden getroffen.
Ten slotte heeft de directeur van het Cen-
traal Orkest, de heer Toon Verhey, den
heer Goverts voor zijn initiatief en de Kul
tuurkamer voor haar steun bedankt, mede
namens de ex-werklooze musici.
Hierna gaf het Centraal Orkest voor de
aanwezigen een concert. Onder leiding van
Piet van Egmond werd, kan het anders?
de „Egmont-ouverture" van L. van Beet
hoven ten gehoore gebracht. Mr. Harm
Smedes dirigeerde de „Freischütz ouver
ture" van Carl Maria von Weber en de
heer J. P. Haikes Degman overtuigde van
zijn capaciteiten in Wagenaar's ouverture
„Cyrano de Bergerac". Het orkest maakte
een vportreffelijken indruk, temeer daar
men bij de beoordeeling in aanmerking nam
dat enkele leden van het orkest pas een of
twee weken meespeelden.
Onbehoorlijke prijsopdrijvings.
praktijken.
100.000 boete voor een kruidenierswaren-
bedrijf.
De N.V. André van Hilst te Waalwijk, welke
33 kruidenierszaken exploiteert, heeft in 1941
herhaaldelijk kruidenierswaren te duur ver
kocht. Soms werden bepaalde goederen zon
der eenige aanleiding in de filialen duurder
■erkocht dan voorheen, in andere gevallen is
een artikel meer in prijs verhoogd dan de
stijging van den inkoopprijs veroorloofde. De
ernstigste overtredingen zijn echter begaan,
doordat artikelen van ouden en goedkoopen
oorraad verkocht zijn tegen den prijs, welken
nieuwe, duurder ingekochte goederen mochten
kosten. Er was een geraffineerd systeem uit
gedacht, waarmede men hoopte ontdekking
van den laatsten vorm van prijsopdrijving te
voorkomen.
De directie gaf n.L het personeel voor den
vorm aanwijzingen, die geheel in overeen
stemming waren met de voorschriften. Zij
wist echter, dat deze instructies in de praktijk
onuitvoerbaar waren. De circulaires waren
echter even zoovele schriftelijke bewijzen,
dat de N.V. de hand hield aan de voorschrif
ten en moesten dan ook dienen om contro-
teerende opsporingsambtenaren zand in de
bogen te strooien.
De N.V. heeft zich bij de behandeling van
haar zaak niet ontzien de mogelijkheid van'
incklenteele ongeoorloofde prijsverhoogingen
in de filialen open te laten Het was-dan even
tueel gebeurd tegen de orders van de directie
ip en het te veel ontvangene zou door het
personeel ten* eigen bate zijn aangewend.
Deze ongefundeerde poging tot verweer
heeft op de berechtende instantie uitereard
een zeer slechten indruk gemaakt. Het feit,
dat bovendien de administratie onvoldoende
was, pleitte verder al evenmin in het voor
deel van de N.V. als het raffinement, waar
mede men getracht had ontdekking te voor
komen. Hoewel de prijsovertredingen in deze
zaak steeds een centenkwestie waren, moet
het bedrag der onrechtmatig verkregen winst,
gezien de vele artikelen, die gevoerd werden
en den grooten omzet daarvan, toch zeer
aanzienlijk zijn geweest.
In hooger beroep isr de N.V. van Hilst dan
ook door het hoofd van de prljsbeheersching
tot een boete van 100.000— veroordeeld,
terwijl bekendmaking van het vonnis tevens
is gelast.
De Nederlandsche Volksdienst kent geen
medelijden of barmhartigheid. Hij kent
alleen volksche plicht.
ZORGEN IN WASHINGTON.
D. In een half jaar kan veel Rfbeuren.
Omstreeks 1 April verscheen in Amerika,
als gevolg .van de. eerste symptomen \an
fnhatiegevaar een anti-inflatieprogramma
met behulp waarvan de regeering het ver
loren gaande evenwicht-tusschen
looncn zou herstellen. Straks is net _1 Oc
tober, een half jaar later. H£La^iTnmSh
programma heeft gefaald, het economisch
leven maimerika staat voor kntiekedagen
en in eert boodschap. d:e Roosevelt aan het
Congres gezonden heeft, blijkt hu zoó wei
nig gerust op de naaste toekomst. dat hU
den eisch heeft gesteld, dat voor 1 October
wettelijke maatregelen hem de macht zui
len verleenen. de kosten van ^^sonder-
houd en de prijzen van alle lancbouw pro
ducten te kunnen stabiliseeren. Indien
aldus luidt het vervolg van znn boodschap.
het Congres deze volmachten niet ver
leent. zal hij. Roosevelt, de verantwoorde
lijkheid op zich nemen en zelf handelen.
Een besluit, althans de aankondiging er
van, dat zoozeer het kenmerk draagt van
ultimatum en dictatuur wordt niet geno
men zonder dwingende noodzaak. Het moei
dan ook duidelijk ziin. dat het in het Ameri
kaansche maatschappelijke leven spaak be
gint té loopen en dat het welvarende Ame
rika wanneer niet zeer ingrijpende maatre
gelen worden getroffen? aan den vooravond
staat van economische moeilijkheden.
Men heeft deze dreiging een half jaar ge
leden reeds gevoeld. Sinds het begin van den
oorlog is in Amerika de goederenproduclie
sterk toegenomen evenals de geld ruimte.
Het prijsniveau kon daardoor nog lang on
aangetast blijven, doch toen de oorlogvoe
ring een hoe langer hoe grooter deel der
productie kwam opeischen trad er prus-
stiiging op, die leidde tot loonsverhooging.
het begin van den befaamden \icieusen cir
kel, van inflatie en alle daarmede verbon
den bezwaren.
Teneinde hieraan te ontkomen werd. ais
gezegd, in April een anti-inflatieprogramma
opgesteld. Er zouden belastingen worden
geheven van hooge inkomens en winsten;
oorlogsbelastingen zouden bii alle loontrek-
kenden worden ondergebracht: de loonen
zouden worden gestabiliseerd*, maximum
prijzen zouden worden vastgesteld voor di
verse goederen en alle voor het levensonder
houd belangrijke artikelen zouden worden
gerantsoeneerd. De bedoeling van een en an
der was natuurlijk, zooveel mogelijk de koop
kracht te beperken, waardoor de prijsstij
ging gedrukt zou worden en. anderzijds, ver
lichting van de financieele offers, die de
oorlog aan de staatskas oplegt.
Maar in het democratische Amerika lig
gen groote afstanden tusschen zeggen en
doen. Want binnen korten tijd zaten regee
ring en Congres met elkaar in den knoop
over den vorm der nieuwe belastingen, over
de vraag, of het inkomsten- of omzetbelas
ting moest worden, en welke progressie
diende te worden toegepast En ter afwis
seling hield het Congres zich bezig met een
pensioenregeling voor zijn leden en scheen
zich weinig bewust van de gevaren, die
dreigen. Dit wat het parlement betrof. Sta
bilisatie van loonen. een der voornaamste
voorwaarden om inflatie te ontgaan, bleek
onuitvoerbaar, deels doordat de Amerikaan
sche arbeiders nog steeds in twee elkander
bestrijdende groepen verdeeld zijn. hetgeen
een algemeene overeenkomst in den weg
staat, deels doordat het stakingsrecht in
Amerika krachtig wordt-gehanteerd zoodra
loonsverlaging dreigt. Gisteren heeft men in
ons blad kunnen lezen, dat in de eerste
zeven maanden van dit jaar 1.1 millioen
werkdagen tengevolge van stakingen ver
loren zijn gegaan
Dat opder deze omstandigheden het anti-
inflatieprogram niet aan de verwachting
heeft kunnen beantwoorden, ligt voor de
hand, Wie het doel wil moet de middelen
willen en wanneer de ongezeggelijke. on
verantwoordelijke massa de middelen ver
werpt en éen democratisch parlement geen
ander doel ziet dan het eigenbelang, moe
ten er wel zorgen rijzen in Washington.
Roosevelt heeft thans met ziin boodschap
aan het Congres gedaan wat hem te doen
stond. Ieder uitstel, iedere onnoodige ge-
dachtenwisseling verergert den toestand. Hij
heeft daarvan gewaagd in een „praatje bij
het haardvuur" en een onmiddelijke actie
als noodzakelijk gekenmerkt om „een ern
stige binnenlandsche economische crisis" te
voorkomen. „Wanneer ik nog twee. drie,
vier of zes maanden zou wachten", zoo ver
klaarde hij, „zon het te laat ziin".
Waarin nu die onmiddellijke actieVzal
bestaan? In een United Pressbericht liit
Washington wordt gezegd, dat Roosevelt
waarschijnlijk een economisch dictator voor
de geheele Vereenigde Staten zal benoe
men. Doch daaraan wordt toegevoegd, dat
van zulle een benoeming krachtige protesten
van de zijde der vakgroepen het gevolg
zullen zijn, omdat zij er beperking van hun
vrijheid van vreezen. En dat ook het Con
gres dat tegen 14 September bijeen is
geroepen „om ziin standpunt te bepalen ten
afnz,en van het anti-inflatieprogramma
van Roosevelt", er weinig mee opheeft, staat
vast.
Zoo heeft Roosevelt niet geringe zorgen:
het rommelt binnen de grenzen, de En
gelsche minister Lyttleton spoorde hem de
zer dagen aan. de oorlogsproductie einde
lijk eens wat op te voeren. Litwinof stemt
met dien klaagzang van harte in en erg op
wekkend zim de berichten van Nieuw Gui
nea ook al niet.... Waarlijk, het is geen
wonder, dat we Roosevelt den dictatorsrok
zien aanschieten en den strijd aanbinden
tegen Congres en Vakgroep, tegen de „voor
rechten der democratie en de „zegenin
gen van de vrije economische krachten.
Engelselie vliearluiarcn boven
Nederland.
s GRAY EN H AGE, 8 Sept. Gisteren
overdag heeft de Brit getracht boven Ne-
derlandseh gebied te vliegen. Tengevolge
van de luchtafweer slaagde hij er niet m
zijn bommen te richten. Onder dc burger
bevolking vielen 14 dooden. Acht personen
werden zwaar en enkelen licht gewond.
Y'oorts werd eenige materieele schade aan
gericht.
Veehouder verplicht tot extra
vee-levering.
Men kan niet ongestraft de voedselvoor
ziening van zijn volk tegenwerken.
Nog zeer onlangs is medegedeeld, dat de
secretaris-generaal van het departement
van landbouw en visscherij op grond van
de hem verleende buitengewone bevoegd
heden is opgetreden tegen enkele veehou
ders:n de provincies Gelderland, Zeeland.
Limburg en Drenthe, daar deze gedurende
geguimen tijd melk hadden achtergehou
den, hoewel zij volgens de geldende bepa
lingen verplicht waren deze melk bij een
melkverwerkend of standaardisatiebedrijf
n te leveren.
Thans Ls ook in de provincie Overijssel
,pn dergelijke maatregel genomen: de se-
"rctaris-generaal heeft aan een veehouder
'n Olst een extra inleveringsplicht van vee
opgelegd. Deze man ral nu boven den nor
malen aanslag in de verplichte vcclcvering
vier koeien moeten afstaan. Men kan niet
ongestraft de voedselvoorziening van zün
.*olk tegenwerken.
