Haarlemsche Courant
jfleuvelstellingen om
Stalingrad veroverd.
Churchill legt verklaringen af
in Lagerhuis.
B7e Jaargang No. 212 X X
bnnement p. week 8,28, p. maand 1,15, p. kwartaal 3,42,
tco p. post 3,73, losse nummers 6 cent. Advertentiën 3—15
to. 3,— elke m.m. meer 20 cent. Reclames dnbbele prUs.
bertentleabonnementen 1500 m.m. 12 cent p. m.m. Kennemer
|Üe 3—15 m.m. 1,20. Abonnement 1500 m.m. 5 cent p. m.m.
jf. 1 Grafische Bedrijven Damlate.
Wnd. Hoofdredacteur» 3. V. BAUDEWTN8.
Nieuwsblad voor Noord-Holland
Verschijnt dagelijks behalve op Zon- en feestdagen.
Woensdag 9 September 1912
Bureaus Haarlem: Groote Houtstraat 03, Bijkantoor: Soenda-
pleln 37. Tel. Directie 13082. Hoofdredactie" 150S4. Redactie t0600,
Administratie 10724. 14825. Soeixdapltln 12230. Postgiro 134958.
Directie PH. A. MEES - P. W. PEEREBOOM-
olgabruggen ten Zuiden der stad worden gebombardeerd
de gevechten om JSoivorossiisk zijn 6758 bolsjewisten
tijgsgevangen gemaakt.
ijandelijke actie bij
tningrad afgeslagen
In Egypte:
tinmen op gebied van Suez.
et opperbevel van de Buitsehe weer-
:ht maakt bekend:
In de zware gevechten om de land
resting Noworos^isk werden bij
engewoon hoogc, bloedige verliezen van
vijand tot dusver 6758 gevangenen.ge
ikt.
ehalv.e een groote hoeveelheid oorlogs-
eriaal werden volgens de op het oogen-
ontvangen berichten 14 tanks, 90 stuk-
geschut van allerlei soort, een pantser-
n en verscheidene schepen buitgemaakt,
iet gebied van Noworossisk words* nog
echten geleverd met vijandelijke groe-
die verbitterd verzet bieden. Jachtkrui-
bestookten in aanvallen in scheervlucht
colonneverkeer der bolsjewisten op den
tweg ten Zuid-Oosten van de stad.
in de T e r e k werden bij een vergeef-
a tegenaanval van den vijand van 100
jettanks er 65 vernietigd. Jachtvliegers
oten van aanvallende vijandelijke vlieg
{formaties 27 vliegtuigen neer.
het vestinggebicd van Stalingrad
ten Duitsche troepen in weerwil var
dnekkig verzet nieuwe hoogtestellingen,
•ke formaties gevechtsvliegtuigen en
gendc artillerie steunden de gevechten
het leger. De bruggen over de VV o 1 g a
Zuiden van de stad worden overdag en
nachts gebombardeerd.
1 den ccntralen sector van het Oostelijk
it vonden slechts plaatselijke gevechten
lts.
an het omsingelingsfront van Lenin-
d werden verscheidene vijandelijke
allen, deels in een tegdfcaanval. met
in van de luchtmacht afgeslagen.
Ic Sovjet-luchtmacht verloor op 6 en 7
tember in luchtgevechten, waaraan ook
iaansche, Kroatische en Hongaarsche ja-
deelgenomen hebben. 125 en door
itdoelaii.ilieric 40 vliegtuigen. Drie an-
e toestellen weiden op den grond ver-
d. Vijf eigen vliegtuigen worden ver-
In N o o r d -A f r i k a plaatsten Duit-
:lic gevechtsvliegtuigen voltreffers op'
sneen tra ties van vijandelijke tanks en
uto's, alsmede op vliegvelden ten Zui-
en van Alexandrië en in het gebied
an Suez.
ij vluchten boven de bezette gebieden
iet Westen en bij enkele storingsaanval-
overdag op West-D uitschland Wtef-
3 Britschè vliegtuigen neergeschoten,
n den strijd tegen Groot-Brittannië be-
ikte de luchtmacht Maandag voor den
og belangrijke installaties in Oost-En -
a n d met bommen van zwaar kaliber.
i
Hef, Italiaanschc weermachtberieht.
ïmfcet Italiaansche weermachtberieht luidt
tsc
ju
ƒ2
evflO Dooden bij den Britschen
luchtaanval op Rouaan.
en artillerie in den Zuidelijken rector van
het Egyptische front. Onze jagers, die bo
ven de vooruitgeschoven stellingen patrouil
leerden. vingen een afdeeling vijandelijke
bommenwerpers op en dwongen haar terug
te keeren. Duitsche jagers hebben 4 vijande
lijke toestellen neergeschoten, een vijfde
werd boven het centrale bekken der Mid-
dellandsche zee vernield.
In de Zwarte Zee heeft een onzer motór-
iorpedobooten op 6 September bij het aan
breken van den dag in de nabijheid van
Noworossisk een Sovjetstoomschip getorpe
deerd en tot zinken gebracht"
volgt:
Levendige bedrijvigheid van patrouilles
Vele vrouwen en kinderen moesten
hel leven laten.
)e Parijsche bladen publiceeren berich-
over het bombardement van Rouaan
tr de Britsche luchtmacht. Tot nu toe
140 dooden onder de burgerbevolking
j old, onder wie ook een Fransch reserve-
cier. die aan de beide wereldoorlogen
deelgenomen en die het vorige jaar
de krijgsgevangenschap was ontslagen,
werd aan het ziekbed van. zijn vader,
amen met dezen door de instortende mu-
gedood. Niet'alleen, zijn talrijke wonin-
vernield, doch ook scholen, pensiona-
en kloosters zijn getroffen. In het voor-
mste ziekenhuis werden 50 zieken ge-
xl. Het aantal dooden zal nog wel hooger
rden dan 140, daar een aantal van de
er dan 400 gewonden zich in levensge-
r bevindt.
)aar de bommen des ochtends voor het
erendeel op woonwijken neerkwamen,
iet aantal vrouwen en kinderen, dat door
en aanval gedood werd. bijzonder groot,
faar het agentschap Afip opmerkt, is
n object van militair beiang getroffen
aanval heeft te Rouaan en in Norman-
een onbeschrijfelijke verontwaardiging
nekt.
n de „Cri du Peuple" wordt gezegd, dat
slechte stemming der Engelsehen zich al-
1 ontlaadt in een laffe daad. Moskou
pt om hulp en de Engelschen antwoor-
i hierop met een laffen aanval op de
insche burgerbevolking.
NTERNATIONALE JAARBEURS TE
BARCELONA.
)p Dinsdag wordt te Barcelona de tiende
rbeurs geopend. Hier zijn vertegenwoor-
d Duitschland. Italië. Roemenië. Frank-
Zwitserland en Mandsjoekwo. Enge-
id had aanvankelijk toegezegd aan de
rbeurs te zullen deelnemen, maar op het
tste moment heeft dit land zich terug
rokken. Een belangrijk aantrekkingspunt
n de beurs is voorts het Marokkaansche
ril j oen.
Juitschland toont voornamelijk zijn
uwe industrieele producten en zijn syn-
'tische producten zooals kunstrubber,
nstzijde, celwol. lichte metalen én plas-
:he stoffen, die den bezoekers een duide-
beeld geven van de bijdrage van
itschland tot de vorming van de nieuwe
ropeesche economie. Italië is eveneens
rtegenwoordigd met de producten van
machine-, textiel- en chemische indus-
e. De andere landen toonen eveneens hun
langrijkste exportproducten.
DIEFSTAL VAN ORGELPIJPEN
TE BEAUVAIS.
In een dezer nachten zijn uit de kathe-
M van Beauvais 450 orgelpijpen gesto-
De inbrekers hadden zich loopers aan
schaft voor een van de deuren. De orgel-
pen bestaan uit zink. De kleine weeen
ee kilo. de groote 20. De waarde van deze
stolen orgelpijpen bedraagt 2 millioen
mes. Het orgel van Beauvais is een van
oudste in Frankrijk en heeft vijf re-
iters.
Dat wat den bolsjewisten
ontbreekt.
In een uitzending van radio Moskou
Wordt gezegd, dat de gevechten aan het
Oostelijk front voor de Sovjetlegers bui
tengewoon zwaar zijn. Het Roode leger
beschikt weliswaar over uitrusting en
techniek, doch één ding ontbreekt: het
begrip om van deze techniek ^en juist
gebruik te maken. In zijn meeste oproe
pen, aldus de zender, heeft Stalin daar
op de aandacht gevestigd. Daarom ver
langt men van alle bolsjewisten, dat zij
een volmaakte techniek krijgen. Woor
delijk zegt de zender: „Tankbemannin
gen en artilleristen, wordt meester van
uw wapenen".
Britsche luchtaanval op gebied
van Le Havre afgeslagen.
In 7 minuten acht aanvallers neer
geschoten.
In de vroege middaguren van gisteren
heeft een gemengde formatie Britsche vlie
gers een aanval ond^énomen op het kust
gebied bij Le Havre. Terstond opgetreden
Duitsche afweer met jagers en geschut ver
hinderde den binnen vliegenden vijand een
volledig effect te bereiken, zoodat de enkele
neergéworpen bommen slechts onbelang
rijke schade veroorzaakten.
Er kwamen hardnekkige luchtgevechten
tot ontwikkeling, in den loop waarvan de
Duitsche jagers <ie Engelsche formatie uit
eendreven en de ter begeleidende bescher
ming meevliegende jagers tot den strijd
dwongen. Binnen zeven minuten werden
acht aanvallers neergeschoten. Zij stortten
alle, deels reeds in de lucht brekend, in zee.
Een negende Britsche machine werd bij
Brest neergeschoten. Bovendien werd van
twee laat in den middag op fceer groote
hoogte naar Duitsch gebied vliegende' Brit
sche toestellen één van het type Moskito
tijdens een luchtgevecht neergeschoten.
Britsche bommenwerpers hebben van
nacht brisant- en brandbommen uitgewor
pen op West-Duitsch gebied. In wopnwijken
van eerrige plaatsen ontstond materieele
schade. Drie der aanvallende machines wer
den volgende de voórloopige berichten neer
geschoten. v
In denzelfden tijd bombardeerden Duit
sche gevechtsvliegtuigen belang'riike mili
taire inrichtingen in midden- en Oost-En-
geland.
Omtrent de aanvallen van Duitsche vlieg
tuigen op talrijke belangrijke militaire in
richtingen in het Oosten van Engeland in
den afgeloopen nacht deelt het opperbevel
der weermacht nog mede, dat de luchtaan
vallen vooral gericht waren op de stad Bed
ford. Bedford is een belangrijk spoorweg
knooppunt der. spoorlijnen van Londen naar
Birmingham en Liverpool. Er werden ver
scheidene branden waargenomen.
Japanners winnen veld op
Nieuw-Guinea.
Opmarsch naar Pt. Moresby zou zijn
begonnen.
Het communiqué uit het hoofdkwar
tier van MacArthur bevestigt, dat de
Geallieerde strijdkrachten op Nieuw-
Guinea zijn teruggeworpen door de Ja-
pansche troepen, die bij Kokoda zijn
opgedrongen tot de voorste verdedi
gingslinie.
Voorts meldt het legerbericht van Mac
Arthur, dat 26 zware Japansche bommen
werpers een aanval op Port Moresby heb
ben gedaan. In tegenstelling tot de laatste
overwinningsberichten van het Zuid-Oos
ten van Nieuw-Guinea wordt nog medege
deeld, dat Japansche vlootstrijdkrachten
Zondag- en Maandagnacht Geallieerde stel
lingen in de Milnebaai hebben beschoten.
Radio New York heeft een bericht ver
spreid. volgens hetwelk de toestand der Ge
allieerden op Nieuw Guinea slechter is ge
worden. De Japanners zijn in opmarsch naar
Port Moresby. In een ander bericht van
radio New York wordt toegegeven, dat het
den Japanners gelukt is têrrein te winnen in
het gebied van Kokoda en Miela.
Willkie te Ankara ontvangen
President is echter op reis.
De Turksche minister van buitenlandsche
zaken, Menemendzjogloe, heeft Wendell
Willkie ontvangen voor een bespreking, die
twee uren duurde.
In verband met het bezoek van Wendell
Willkie aan Ankara heeft het bericht van
het vertrek van president Ineunoe van Is-
tanboel naar Thracië groot opzien gebaard
in Turksche en diplomatieke kringen. Uit
deze reis van Ineunoe naar Thracië maakt
men op, dat er geen ontmoeting zal plaats
hebben tusschen den afgezant van president
Roosevelt en den president van de Turksche
republiek. Men herinnert er aan. dat de
voorganger van Willkie, kolonel Donovan,
eveneens geen gelegenheid gekregen heeft
president Ineunoe te ontmoeten, daar deze
een reis naar de provincie ondernam toen
Donovans voornemen voor een bezoek aan
Turkije bekend werd.
SPANJE BREIDT ZIJN HANDELS
VLOOT UIT.
Volgens opgave van het Spaansche mini
sterie voor de scheepvaart zijn thans in Spanje
187 schepen in aanbouw, waardoor de scheeps-
ruimte van de Spaansche koopvaardijvloot
met 205.000 wordt vermeerderd. Onder de
nieuwe schepen, waarvan de bouwkosten 736
millioen pesetas bedragen, bevinden zich acht
tankschepen met een tonnenmaat van 87.000
ton, elf vrachtschepen met 28.000 ton en 21
vrachtschepen en kolenschepen met 53.000 ton.
De rest is verdeeld over kleinere kust- en Vis-
schersschepen.
De Duitsche opmarsch in het Kaukasusgebied wordt door geen hindernis gestuit.
De bolsjewisten hebben de brug laten springen, zoodat de rivier in het gebergte op
een ondiepe plaats moet worden overgestoken. IP.K. Schufcze-P.B.Z.-R-P.H.-c)
Scheepsverliezen „nog zeer ernstig".
Meening van den premier
over Dieppe.
Na een reces van vier weken is het
Engelsche parlement gisteren bijeengeko
men. Het lagerhuis vergaderde om een al
gemeen verslag van den minister-presi
dent over den oorlogstoestand en zijn be
zoek aan Moskou en het midden-Oosten
aan te hooien.
Churchill begon met toe te geven, dat
de scheepsverliezen der Geallieerden „no?
zeer ernstig" zijn. Voor den tijd van Jul:
tot begin September meent Churchill ver
geleken.met de voorafgaande maanden be
paalde „verbeteringen" te kunnen consta-
teeren. Churchill meende, dat er geen reder,
bestaat om te veronderstellen, dat men
„niet over de middelen beschikt om een
overwinning te behalen, vooropgezet, da"
Gr. Brittannië en de Vei-. Staten hun uiter-
,te krachten inspannen".
Met betrekking tot zijn bezoeken aan het
midden-Oosten en de Sovjet-Unie ver
klaarde Churchill, dat de daarbij behaalde
resultaten „thans nog geheim zijn, doch
later eenige moeite en kosten wel zouden
■echtvaardigen".
„Voordat ilf Engeland verliet, zoo ver
volgde de Engelsche premier, was de posi
tie van het leger in de woestijn en van de
troepen in Egypte niet geheel bevredigend"
Het was hem 'duidelijk geweest, dat er
„drastische veranderingen in het hoofd
kwartier noodig waren". Auchinleck heeft
zelf verzocht hem met verlof te zenden
doch hij zal later zijn diensten weer be-
schikhaar stellen.
Voorts heeft Churchill een aantal vragcm
beantwoord. Om te beginnen corrigeerde
hij een verklaring, op 13 Juni door hem af
gelegd over het aantal Britsche pantser
wagens, dat in den slag in Libye verloren
was gegaan. Dat hij toqn het getal van 230
pantserwagens noemde, zoo zeide hij. was
het gevolg van een „gebrekkig telegram".
In een week tijds zijn „ongeveer 200 pant
serwagens" verloren gegaan. Voorts beant
woordde Churchill vragen over de instel
ling van een medaille van verdienste voot
opvarenden der koopvaardijvloot cn over
de uitwisseling van.leden der Engelsche en
Amerikaansche weermacht in den vorm
van bezoeken.
Churchill heeft in zijn rede bovendien
/oor het eerst medegedeeld, dat verliezen
zijn geleden bij dtrconvooien naar Moer-
mansk en Malta.
Voorts kwam Churchill te spreken
over de invasiepoging bij Dieppe. Hij be
stempelde deze als een „harde en woeden
de botsing" en gaf als zijn meening te ken
nen, dat dergelijke botsingen in het ver
loop van dezen oorlog waarschijnlijk steed-
talrijker zullen worden. Toen er later een
'raag gesteld werd over hetzelfde onder-
verp. weigerde Churchill gegevens over de
Engelsche verliezen bij Dieppe te verstrek -
ken.
In zijn rede maakte Churchill nog be
kend, dat de Engelsche regeering aan dc
regeering van Australië den Britschen krui
ser „Shropshire" als vervanging voor den
verloren geganen kruiser „Canberra" heeft
aangeboden. Australië heeft het aanbod
aangenomen. In tegenstelling tot de Ameri
kaansche publicaties beweerde Churchill,
dat de productie van nieuwe koopvaardij
schepen in de Ver. Staten het aantal dei-
getorpedeerde vaartuigen overtreft.
Sir Stafford Cripps maakte daarop be
kend, dat de minister-president in de vol
gende zitting een verklaring over Br. Indic
zal afleggen. Er zal niet terstond een debat
wer Br. Indië op volgen. Dit kan pas ge
houden worden, wanneer het Lagerhuis na
?en nieuw kort reces weer zal zijn bijeen
gekomen.
Smuts: Situatie onbehaaglijk
Generaal Smuts, de "minister-president
van Zuid-Afrika, heeft Dinsdag in een
rede te Pretoria verklaard: Het vitaal
ste oorlogstooneel in dezen strijd is de
Middellandsche Zee, zonder welker
volledige beheersching de oorlog voor
de Geallieerden niet te winnen is.
De gebeurtenissen hebben aangetoond
dat wanneer de vijand niet met de groot
ste vastberadenheid uit Noord-Afrika zot
verdreven worden, de hulpbronnen voor de
geheele oorlogvoering der Geallieerde mo
gendheden gevaar zouden loopen. Smuts
deelde voorts mede. dat hij bij zijn ont
moeting met Churchill in Egypte, met hem
den geheelen toestand in 't midden-Oosten
neert bestudeerd, en dat men de situatie
„onbehaaglijk en verontrustend" bevonden
neeft. Inmiddels, zoo meende Smuts, is he;
rechtstreeksche gevaar verminderd en is de
toestand bezig te verbeteren.
Het Amerikaansch-Engelsch
militair contact.
Naar de Engelsche nieuwsdienst meldt
•vorden alle instructies, die verband hou
den met de Amerikaansche troepen in
Engeland, door den Engelschen minister
van voorlichting, Brendan Bracken, gecon
troleerd.
In het Witte Huis is een verklaring af
gelegd over de conferenties die in Juli te
Londen gehouden zijn tusschen Britsche en
Amerikaansche regeerings vertegenwoordi
gers. De regeering van de Ver. Staten was
vertegenwoordigd door Harry Hopkins,
den persoonlijken vertegenwoordiger van
president Roosevelt, door den chef van den
generalen staf generaal Marshall en door
den vlootvoogd admiraal Ernest King. De
geheele Amerikaansche generale staf hield
tezamen met Harry Hopkins belangrijke
besprekingen met den Britschen generalen
staf en met minister-president Churchill,
die tien dagen duurden.
Op deze conferenties werd de geheele
oorlogsvoering besproken. Met instemming
/an president Roosevelt werden de ver-
elschte beslissingen genomen over militaire
operaties. Op hetzelfde tijdstip was Ste-
phan Early, de secretaris van Roosevelt,
in Londen, om besprekingen te voeren met
den minister van voorlichting, Brendan
Bracken. Op de terugreis brachten de
Amerikaansche regeeringsvertegenwoordi-
gers een bezoek aan IJsland.
Steunpunten der V. S. op de
Galapagos-eilauden.
Besprekingen in Britsch-ïndië.
De voorzitter van de conservatieve Hindoe
partij Mahasabha. dr. Mukerjee, zet zijn
pogingen om een nationale regeering in Br.-
Indië te vormen, voort. Hij zal in New-
Delhi een onderhoud hebben met den Brit
schen onderkoning om deze kwestie te be
spreken. Voorts zullen aan de besprekingen
deelnemen de minister-president vah de
Pundjab. van de Sind-provincie cn van Ben
galen, alsmede de leider der Sikhs.
Volgens een bericht van radio-Delhi is op
een vergadering van de Moslemliga in de
Indische staten te Nagpoer een resolutie opge
steld, waarin gezegd wordt, dat alleen dan de
vrijheid voor Br. Indië verkregen kan wor
den. indien een „ernstig compromis" tusschen
Moslemliga en de Congrespartij tot stand
komt.
De Amerikaansche minister van buiten-
[andsche zaken. Huil, heeft verklaard, dat
de Vereenigde Staten met goedkeuring van
de regeering van Ecuador militaire steun
punten op de Galapagos eilanden hebber
gevormd.
Omtrent de goedkeuring van het parle
ment van Ecuador wordt vernomen, dat
de debatten hierover gehouden werden in
een geheime zitting. Naar verluidt, is de
minister van oorlog van Ecuador wegens
deze overeenkomst hevig aangevallen door
de conservatieve oppositie.
Vernomen wordt, dat de werkzaamheden
voor een steunpunt te Punta Salinas reeds
in Februari van dit jaar begonnen zijn. De
concessie aan de Ver. Staten omvat het
geheele schiereiland Santa Elene, dat 1500
■cm van het Panamakanaal verwijderd is
Wat de Galapagos-eilanden betreft, zoo had
de regeering van Ecuador reeds begin 1941
aan de „Pacific Development Corporation"
uitgebreide economische concessies ver
leend. De onderneming werd naar buiten
gecamoufleerd als „schildpaddenmaat-
schappij,". Als directeur trad echter op de
Amerikaansche vlootingenieur Foster.
BRITSCHE KOPERMIJN IN SPANJE
STILGELEGD.
De Engelsche mijnbouwonderneming Pena
Copper is gedwongen haar werkzaamheden
in de kopermijn Pena del Hierro in Spanje
stil te leggen, daar de maatschappij in de
toekomst geen mogelijkheid meer heeft het
gewonnen erts naar Engeland of een van de
Geallieerde landen te verschepen.
Groote landdagvergadering van
het Medisch Front.
Op Zaterdag 12 dezer organiseert het Me
disch Front zijn tweeden landdag te
Utrecht in het N.V.-huis. Oude Gracht 245.
De openingsvergadering vangt aan om 10
uur met een kort woord door den organisa
tieleider van den landdag, arts J. H. R
v. d. Pas. waarna een rede wordt uitgespro
ken dooi' arts dr. F. O Bruyning, directeur-
generaal van de volksgezondheid, over
„Lichamelijke opvoeding".
Na dr. Bruyning spreekt arts J. K. Th
Koch, hoofd van deri medischen dienst var
het rijks-^rbeids-bureau, over: „de hou
ding van den geneesheer in de nationaal-
socialistische samenleving".
Te 11 uur vangen dan de sectievergade
ringen aan, waarmede het ochtendprogram
ma wmlt besloten.
Des namiddags om 14 uur wordt de
groote landdagvergadering geopend, gedu
rende welke het woord zullen voeren: art-
C C. A Croin. plaatsvervangend leider van
het Medisch Front, over: „De Nederland-
sche arts in het nieuwe Europa" en art?
dr. K. Keijer, leider van het Medisch
Front, over „Van geneesheer tot pionier
der volksgezondheid".
Na de pauze, om 15.45 uur zal door Mus-
sert een rede worden gehouden. Na be
ëindiging hiervan zal hij overgaan tot de
installatie van den raad van volksgezond
heid van afdeeling V van het hoofdkwar
tier der N.S.B.. waarop le 17 uur deze
landdagvergadering zal worden gesloten.
KORT NIEUWS
Bij besluit van den secretaris generaal
van het departement van opvoeding, weten
schap en kultuurbeschcrming is de hoog
leeraar dr H. B Dorgelo voor het studiejaar
1942"43 benoemd tot rector magnificus van
de technische hoogeschool te Delft.
Werkloosheid van beroeps
musici opgeheven.
Oprichting van het Centraal
Orkest een succes.
(Van onzen Haagschen redacteur)
Door de oprichting van een Centraal-
orkest, dat als een soort doorgangsinstituut
voor werklooze beroepsmusici is te oe-
schouwen, is het mogelijk gebleken in zeer
korten tijd het probleem der werklooze be
roepsmusici op te lossen. De heer Jan Go
verts, hoofd van de afdeeling muziek van
het Departement van Volksvoorlichting en
Kunsten, op wiens initiatief het Centraal
Orkest tot stand kwam. heeft op een perscon
ferentie een nadere toelichting omtrent het
doel en de bereikte resultaten van dezen
arbeid gegeven. Vorig jaar, zoo zeide de
heer Goverts. kwam het probleem der
werklooze musici in het middelpunt van de
belangstelling, doordat ten gevolge van een
aantal maatregelen door de overheid een
50 a 60 tal musici uit onze orkesten werd
ontslagen. Bovendien breidde de Ned. Om
roep zich aanzienlijk uit. terwijl zoowel de
Ned. Opera te Amsterdam als de Duitsche
opera dringend verlegen zaten om orkest
leden. Daarbij kwam. dat sommige orkes
ten, zooals de H.O.V. te Haarlem en de Arn-
hemsche Orkestvereeniging aan onderbe
zetting leden en dringend versterking noo
dig hadden. Ten slotte werden nog in ver
schillende plaatsen (Amsterdam. Rotter
dam. Den Haag en Schalkhaar) politie
muziekcorpsen opgericht, die vele beroeps
musici tot zich poogden te trekken. Door
al deze factoren dreigde men voor een
impasse te komen te staan. Besloten werd
de werklooze beroepsmusici in te schake
len. Ter baseiking van dit doel werd een
oproep in ae bladen geplaatst, waarop zich
1100 gegadigden aanmeldden/Juist op dit
tijdstip waren ook maatregelen voor een
bevredigende salarieering van de musici ge
troffen. Van de 1100 opgekomen candidaten
kwamen er al direct 300 voor een verdere
opleiding in aanmerking. Later werden er
nog eens 150 en daarna nog 117 opgeroepen.
Deskundige proefspelcommissies kwamen,
na de candidaten gehoord te hebben, tot de
ontdekking, dat er menige goede kracht on
der hen school, doch dat het spel van het
meerendeel door de jarenlange werkloos
heid of andere factoren verwaarloosd was.
Deze musici kregen een kans en ontvingen
op rijkskosten lessen van de beste Neder -
landsche leeraren. Bii gebleken geschikt
heid volgde opneming in het Centraal-
Orkest, dat uit drie afdeelingen bestond: een
in Amsterdam, een in Rotterdam en een in
Den Haag. Directeur werd de heer Toon
Verhey en repetitoren Harm Smedes, Piet
van Egmond en J. P. Haikes Degman. Elk
orkest ving zijn werkzaamheden aan in een
bezetting van over de 50 man. De geheele
eerste bezetting van het orkest in Den Haag
vond intusschen reeds een plaats en wel bij
de opera in Amsterdam, het Residentie
orkest, het U.S.O., den Arbeidsdienst, de
politiemuziekcorpsen en den Nederland-
schen Omroep. Geregeld wordt nu voor
nieuwen aanvoer gezorgd. Al deze maat
regelen zijn echter voor de toekomst niet
afdoende en daarom worden pogingen in
het werk gesteld een Rjjksorkestschool op
te richten, die aansluit aan de conservato
riumstudie. Men hoopt ook de belangstel
ling en den steun van het departement van
Opvoeding, Wëtenschap en Kuituurbescher
ming voor dit plan te winnen. Eerst na het
met goed gevolg doorloopen van de Riiks-
orkestschool zou een musicus tot een orkest
mogen toetreden. Door de tbt dusver ge
nomen maatregelen werd de werkloosheid
onder de beroepsmusici met uitzondering
van de muziekpaedagogen opgeheven. Om
te voorzien in het gebrek aan goede hoorn
isten, fagottisten, bassisten en alt-violisten
zal voor deze groepen een aparte regeling
worden getroffen.
Ten slotte heeft de directeur van het Cen
traal Orkest, de heer Toon Verhey,. den
heer Goverts voor zijn initiate en de Kul
tuurkamer voor haar steun bedankt, mede
namens de ex-werklooze musici.
Hierna gaf het Centraal Orkest voor de
aanwezigen een concert. Onder leiding van
Piet van Egmond werd. lean het anders?
de „Egmont-ouverture" van L. van Beet
hoven ten gehoore gebracht. Mr. Harm
Smedes dirigeerde de „Freischütz ouver
ture" van Carl Maria von Weber en de
heer J. P. Haikes Degman overtuigde van
zijn capaciteiten in Wagenaar's ouverture
,Cyrano de Bergerac". Het orkest maakte
een voortreffelijken indruk, temeer daar
men bij de beoordeeling in aanmerking nam,
dat enkele leden van het orkest pas een of
twee weken meespeelden.
Onbehoorlijke prijsopdrijvings.
praktijken.
100.000 boete voor een kruidenierswaren-
bedrijf.
De N.V André van Hilst te Waalwijk, welke
I kruidenierszaken exploiteert, heeft in 1941
herhaaldelijk kruidenierswaren te duur ver
kocht. Soms werden bepaalde goederen zon
der eenige aanleiding in de filialen duurder
verkocht dan voorheen, in andere gevallen is
een artikel meer in prijs verhoogd dan de
stijging vah den Inkoopprijs veroorloofde. De
ernstigste overtredingen zijn echter begaan,
doordat artikelen van ouden en goedkoopen
voorraad verkocht zijn tegen den prijs, welken
nieuwe, duurder ingekochte goederen mochten
kosten. Er was een geraffineerd systeem uit
gedacht. waarmede men hoopte ontdekking
van den laatsten vorm van prijsopdrijving te
voorkomen.
De directie gaf n.L het personeel voor den
vorm aanwijzingen, die geheel in overeen
stemming waren met de voorschriften. Zij
wist echter, dat deze instructies in de praktijk
onuitvoerbaar waren. De circulaires waren
echter even zoovele schriftelijke bewijzen,
dat de N.V. dc hand hield aan de voorschrif
ten en moesten dan ook dienen om contro-
leerende opsporingsambtenaren zand in de
oogen te strooien.
De N.V. heeft zich bij de behandeling van
haar zaak niet ontzien de mogelijkheid van
incidenteele ongeoorloofde prijsverhoogingen
in de filialen open te laten. Het was dan even
tueel gebeurd tegen de orders van de directie
in en het te veel ontvangene zou door het
personeel ten eigen bate zijn aangewend.
Deze ongefundeerde poging tot verweer
heeft op de berechtende instantie uiteraard
een zeer slechten indruk gemaakt. Het feit,
dat bovendien de administratie onvoldoende
vas, pleitte verder al evenmin in het voor-
leel van de N.V.-als het raffinement, waar
mede men getracht had ontdekking te voor
komen. Hoewel de prijsovertredingen in deze
zaak steeds een centenkwestie wéren, moet
het bedrag der onrechtmatig verkregen winst,
gezien de vele artikelen, die gevoerd werden
en den grooten omzet daarvan, toch zeer
anzienlijk zijn geweest.
In hooger beroep is dc N.V. van Hilst dan
ook door het hoofd van de prijsbeheersching
tot een boete van 100.000— veroordeeld,
terwijl bekendmaking van het vonnis tevens
is gelast
De Nederlandsche Yolksdicnst kent geen
medelijden of barmhartigheid. Hij kent
alleen volksche plicht.
ZORGEN IN WASHINGTON.
D. ïn een half jaar kan veel gebeuren.
Omstreek? 1 April verscheen m Amerika,
als gevolg van de eerste symptomen \an
iuflatiegevaar een anti-inflatieprogramma.
Set behulp waarvan de regeering het \ei-
loren gaandé evenwicht lunchen Prijzen en
loonen zou herstellen. Straks
tober, een half jaar later. Het anti-mflaue
programma heeft gefaald, het
leven in Amerika staat voor kritieke dagen
en in een boodschap, die Roosevelt aan net
Congres gezonden heeft, blijkt hu zoo wei
nig gerust op de naaste toekomst, dat nu
den eisch heeft gesteld, dat voor 1 October
wettelijke maatregelen hem de macht zul
len verleenen, dc kosten van levensonder
houd en de prijzen van alle lansbouwpjp-
ducten te kunnen stabihseeren. indien
aldus luidt het vervolg van zijn boodschap,.
het Congres deze volmachten niet ver
leent. zal hij. Roosevelt, de verantwoorde
lijkheid op zich nemen en zelf handelen.
Een besluit, althans de aankondiging er
van, dat zoozeer het kenmerk draagt van
ultimatum en dictatuur wordt niet geno
men zonder dwingende nooAaak. Het moet
dan ook duidelijk zijn. dat het in het Ameri
kaansche maatschappelijke leven sjsaak be
gint te loopen en dat het welvarende Ame
rika wanneer niet zeer ingrijpende maatre
gelen worden getroffen, aan den vooravond
staat van economische moeilijkheden.
Men heeft deze dreiging een half jaar ge
leden reeds gevoeld. Sinds het begin van den
oorlog is in Amerika de goederenprodlictie
sterk toegenomen evenals de geldruimte.
Het prijsniveau kon daardoor nog lang on
aangetast blijven, doch toen de oorlogvoe
ring een hoe langer hoe grooter deel der
productie kwam opeischen trad er prus-
stüging op, die leidde tot loonsverhooging,
het begin van den befaamden vicieusen cir
kel. van inflatie en alle daarmede verbon
den bezwaren.
Tëneinde hieraan te ontkomen werd. als
gezegd, in April een anti-inflatieprogramma
opgesteld. Er zouden belastingen worden
geheven van hooge inkomens en winsten:
oorlogsbelastingen zouden bij alle loontrek-
kenden worden ondergebracht: de loonen
zouden worden gestabiliseerd: maximum
prijzen zouden worden vastgesteld voor di
verse goederen en alle voor het levensonder
houd belangrijke artikelen zouden worden
gerantsoeneerd. De bedoeling van een en an
der was natuurlijk, zooveel mogelijk de koop
kracht te beperken, waardoor de prijsstij
ging gedrukt zou worden en. anderzijds, ver
lichting van dé financieele offers, die de
oorlog aan de staatskas oplegt.
Maar in het democratische Ajnerika lig
gen groote afstanden tusschen zeggen en
doen. Want binnen korten tijd zaten regee
ring en Congres met elkaar in den knoop
over den vorm der nieuwe belastingen, over
de vraag, of het inkomsten- of omzetbelas
ting moest worden, en welke progressie
diende te worden toegepast. En ter afwis
seling hield het Congres zich bezig met een
pensioenregeling vdor zijn leden en scheen
zich weinig bewust van de gevaren, die
dreigen. Dit wat het parlement betrof. Sta
bilisatie van loonen. een der voornaamste
voorwaarden om inflatie te ontgaan, bleek
onuitvoerbaar, deels doordat de Amerikaan
sche arbeiders nog steeds in twee elkander
bestrijdende groepen verdeeld zijn. hetgeen
een algemeene overeenkomst in den weg
staat, deels doordat het stakingsrecht in
Amerika krachtig wordt gehanteerd zoodra
loonsverlaging dreigt. Gisteren heeft men in
ons blad kunnen lezen, dat in dc eerste
zeven maanden van dit jaar 1.1 millioen
werkdagen tengevolge van stakingen ver
loren zijn gegaan.
Dat onder deze omstandigheden het anti-
inflatieprogram niet aan de verwachting
heeft kunnen beantwoorden, ligt voor de
hand Wie het doel wil moet de middelen
willen en wanneer de ongezeggelijke, on
verantwoordelijke massa de middelen ver
werpt en een democratisch parlement geen
ander doel ziet dan het .eigenbelang, moe
ten er wel zorgen rijzen in Washington.
Roosevelt heeft thans met ziin boodschap
aan het Congres gedaan wat hem te doen
stond. Ieder uitstel, iedere onnoodige ge-
dachtenwisseling verergert den toestand. Hij
heeft daarvan gewaagd in een „praatje bij
het haardvuur" en een onmiddelüke actie
als noodzakelijk gekenmerkt om „een ern
stige binnenlandsche economische crisis" te
voorkomen. „Wanneer ik nog twee, drie,
vier of zes maanden zou wachten", zoo ver
klaarde hij, „zou het te laat zijn".
Waarin nu die onmiddellijke actie zal
bestaan? In een United Pressb'ericht uit
Washington worjit gezegd, dat Roosevelt
waarschijnlijk een economisch dictator voor
de geheele Vereenigde Staten zal benoe
men. Doch daaraan wordt toegevoegd, dat
van zulk een benoeming krachtige protesten
van dc zijde der vakgroepen het gevolg
zullen zijn, omdat zij er beperking van hun
vrijheid van vreezen. En dat ook het Con
gres dat tegen 14 September bijeen is
geroepen „om zijn standpunt te bepalen ten
aanzien van het anti-inflatieprogramma
van Roosevelt", er weinig mee opheeft, staat
vast.
Zoo heeft Roosevelt niet geringe zorgen:
het rommelt binnen de grenzen, de En
gelsche minister Lyttleton spoorde hem de
zer dagen aan. de oorlogsproductie einde
lijk eens wat op te voeren. Litwinof stemt
met dien klaagzang van harte in en erg op
wekkend zijn de berichten van Nieuw Gui
nea ook al niet.... Waarlijk, het is geen
wonder, dat u-e Roosevelt den dictatorsrok
zien aanschieten en den strijd aanbinden
tegen Congres en Vakgroep, tegen de „voor
rechten der democratie en de „zegenin
gen van de vrije economische krachten
Engelsolip vliegtuigen boven
Nederland.
's GRAVENHAGE. 8 Sept. Gisteren
verdag heeft dc Brit getracht hoven Ne-
dcrlandsch gebied tc vliegen. Tengevolge
an de luchtafweer slaagde hij er niet in
zijn bommen te richten. Onder dc burger
bevolking vielen 14 dooden. Acht personen
werden zwaar en enkelen licht gewond.
Voorts werd eenige materieele schade aan
gericht.
Veehouder verplicht tot extra
vee-levering.
Men kan niet ongestraft de voedselvoor
ziening van zijn volk tegenwerken.
Nog zeer onlangs is medegedeeld, dat de
secretaris-generaal van het departement
van landbouw en visscnerij op grond van
ae hem verleende buitengewone bevoegd
heden is opgetreden tegen enkele veehou
ders in de provincies Gelderland. Zeeland.
Limburg en Drenthe, daar deze. gedurende
geruimen tijd melk hadden achtergehou
den. hoewel zij volgens de geldende bepa
lingen verplicht waren deze melt bij een
melk verwerkend of standaardisatiebedrüf
in te leveren.
Thans is ook in de provincie Overijssel
een dergelijke maatregel genomen: de se
cretaris-generaal heeft aan een veehouder
in Olst een extra inleveringsplicht van vee
opgelegd. Deze man zal nu hoven den nor
malen aanslag in de verplichte veelevering
vier koeien moeten afstaan. Men kan niet
ongestraft de voedselvoorziening van zijn
volk tegenwerken.
