Haarlemsche Courant
Nieuwe Britsche aanvallen
op Madagascar.
Astrakan door Duitsche
luchtmacht gebombardeerd.
Meer blanke troepen dan ooit tevoren
in Britsch Indië.
De deur staat nog open.
~B7e Jaargang No. 214
lanemem p. week o,26, p. maand 1,16, p. kwartaal 3,12,
ico p. post 3,73, losse nummers 8 cent. AdvertentlCn 3—13
i a- ftelke m.m. meer 20 cent. Reclames dubbele prijs,
icrertentleabonnementen 1500 m.m. 12 cent p. m.m. Kennemer
tie 3—15 m-m. 1,20. Abonnement 1500 m.m. 5 cent p. i
Grafische Bedreven Damlate
Wnd. Hoofdredactenri 2. V. BAUDEWTNS.
Nieuwsblad voor Noord-Holland
Verschijnt dagelijks behalve op Zon- en feestdagen.
Kennemer Editie
Vrijdag 11 September 1942
Bureaux Haarlemi Groote Houtstraat 83, BUkantoor: Soenda»
plein 37. Tel. Directie 13082. Hoofdredactie 15054, Redactie 10600,
Administratie 10724, 14825. Soendapleln 12230. Postgiro 134853.
Directie PB. A. MEES P. W. PEEREBOOM.
Bureau tJmnldcni Kenneznerlaaa 102, Telefoon 5437.
■jjj j drie punten landingspogingen. Afleidingsmanoeuvre van
ur lurchill. Goedkoope presti ge-winst na militaire en politieke
h, derlagen.
RANSCHEN EISCHEN
VERGELDING.
Naar te Vichy bekend wordt, hebben
isterochtend vroeg Engelsche stryd-
lj| rachten aanvallen gedaan op ver
scheidene havens van Madagascar. Op
verschillende plaatsen van het eiland
yn Britsche troepen aan land gegaan.
Naar uit Stockholm wordt gemeld,
eeft Reuter in een extra-bericht in-
ake deu aanval medegedeeld, dat ge-
ijktijdigr de volgende havens aan de
Vestelyke kust van Madagascar zijn
ongevallen: Majunga, Ambaja op 120
nijl ten Zuiden van Diego Suarez, als-
nede Morondara op 340 mijl ten Zui
den van Akjunga.
'e Vichy wordt officieel medegedeeld
iin Na een vergeefsche landingspoging van
ullistische strijdkrachten op 8 Sept. op
K.M. ten Noorden van Majunga op Ma
ns [ascar hebben Britsche strijdkrachten
iderdagochtend een aanval ondernomen,
n ongerechtvaardigd, als die op Diego
:0 irez.
.pi )e aanval was*, gericht op verscheidene
iens aan de Westkust Een groote vloot,
JR over aanzienlijke middelen beschikte,
m minste even groot als indertijd bij Diego
irez, heeft tegelijkertijd bij het aanbre-
i van den dag op 10 September Majunga
gevallen, de grootste haven aan de
.no, stkust van Madagascar, verder Ambaja,
K.M. ten Zuiden van Diego Suarez,
rondava, 350 K.M. ten Zuiden van Ma-
ga. Alleen reeds bij Majunga telde men
V schepen. Het Britsche luchtwapen is tot
minste 160 K.M. diepte over het bin-
ko iland van het eiland gevlogen.
b< Llle Franschen zullen dezen niet te kwa-
ceeren aanval brandmerken. Hun ge
il ihten en gevoelens zijn bij de verdedi-
31 rs, die onder ongelijke voorwaarden
Rijden voor de belangen en de eer van
inkrijk.
folgens een bericht van Reuter uit
shington heeft het Amerikaansche mi-
ia erie van buitenlandsche zaken verklaard
■i Engeland en de Vereenigde Staten over
gekomen zijn, verdere militaire operaties
o noodig" op Madagascar te onder
een
Po [et bericht van de voortzetting van den
or jelschen aanval op Madagascar, waar de
ïtelijke, dus aan de Afrikaansche zijde,
ende haven met goedvinden van de Ver.
ten door de Britsche schepen worden
gevallen, heeft in de Fransche pers een
r emeene verontwaardiging gewekt
)e Matin noemt het Engelsche optreden
ki niet te kwalificeeren aanval. Het blad
,g, van meening, dat Churchill een piflei-
gsmanoeuvre zoekt. De reden van Cnur-
e, 11 voor dezen nieuwen aanslag moet men
ken in den algemeenen toestand van het
pire en in de parlementaire positie van
irchill. Op het oogenblik, zoo schrijft
blad, waarop de bolsjewistische bond-
ioot wankelt onder de slagen van de
itsche weermacht, waarop de Engelsche
vooien op alle zeeën door de duikbooten
Spilmogendheden opgejaagd worden,
arop in Indië, Egypte, Irak en Iran op
boden uitbreken, waarop de Japanners
Noordelijke kust van Australië naderen,
arop Churchill na Dieppe zich voor het
lement en het Engelsche volk moet ver
woorden, wil hij den schijn van een
ces voorwenden.
iet blad Aujourdhui spreekt van een
iiii andelijke aggressie van den voormaligen
idgenoot. De Petit Parisien geeft als zijn
ening te kennen, dat voor den nieuwen
=ri aval even weinig rechtvaardiging be
at als voor de bezetting van Diego Sua-
De Pariser Zeitung schrijft: Steeds
(tmeer de Engelschen een gevoelige ne-
ls laag geleden hebben, probeeren zij zich
plaatsen waar het optreden geen groot
co met zich medebrengt,, schadeloos te
Sen.
De Oeuvre eischt thans einri"'"' - -■
oodzakelijke vergeldingsmaatregelen
,1 egen de Engelschen. Ook de geUincn.,-
te Franschman, die nog een politiek
./ran afwachten voert, moet thans ein-
lelijk inzien, dat Frankrijk niet meer
y werkeloos kan blijven toezien wanneer
io iet niet wil dat zijn koloniën door
no Ingelschen en Amerikanen worden ge-
oofd.
Je nieuwe aanval van Engeland op
dagascar wordt in Romeinsijhe politieke
merikanen stellen bezoek van
Britsche arbeidersleiders
niet op prijs.
Hun reis naar de V-S. afgelast.
dj len door de leiders van de Engelsche vak-
eenigingen geprojecteerd bezoek aan
2i lerika is, naar de Londensche correspon-
5; it van Svenska Dagbladet meldt, door
weigering van den president van de
'L„ William Green, afgezegd. Deze wei-
,1, ing heeft op het jaarlijksche congres van
fj Engelsche vakvereenigingen in Black-
rn il gewerkt als een donderslag bij helde-
hemel. Het bezoek aan Amerika van
Engelsche vakvereenigingen zou ten doel
had hebben een Engelsch-Amerikaansch
iC ivereenigingscomité op te richten naar
voorbeeld van het Èngelsch-Russische
kvereenigingscomité. Het oorspronkelijke
31 a van de Engelsche vakvereenigingen
s ook cle Amerikaansche vakvereenigin-
'0 1 op te nemen in de Èngelsch-Russische
neenschap, hetgeen de Amerikanen nu
ijfter van de hand hebben gewezen. Daar-
zouden nu de Engelsche valcvereenigin-
de schakel vormen tusschen de Ameri-
msche en Russische vakvereenigingen.
Afpersingspolitiek der V.S.
jegens Frankrijk
Officieus Berlijnsch oordeel.
loewel men in politieke kringen te Ber-
1 er van afziet een standpunt te bepalen
de vraag of er nieuwe gezichtspunten zijn
ar te nemen in de FranschAmerikaan-
e betrekkingen, wordt toch te verstaan
even, dat het Witte Huis jegens Frank-
een uitgesproken politiek van afper-
ig voert. Deze meening wordt uitgespre
id a in verband met het Fransche protest bij
l<e Amerikaansche regeering inzake het
mbardeeren van Fransche plaatsen, een
'test. dat. naar verluidt, door het Ameri-
msche ministerie van buitenlandsche za-
van de hand is gewezen.
kringen beschouwd als een nieuw bewijs
voor het cynisme van de onderteekenaars
van de Atlantic Charter, die in Indië, op
Madagascar, in Ierland evenals in Iran naar
goeddunken met menschenlevens omsprin
gen zooals het in hun kraam te pas komt.
Het optreden jegens Frankrijk wordt in
Rome des te merkwaardiger gevonden, daar
het gericht is tegen een land, dat zich voor
Engeland en Amerika heeft opgeofferd.
GENERAAL VON CHAPPUIS OVERLEDEN.
Ridderkruisdrager generaal der infanterie,
Féiedrich Wilhelm vqp Chappuis, het laatst
commandeerend generaal van een legercorps
in het Oosten, is op 27 Augustus 1942 in Maag
denburg overleden.
Leerlingen van de onlangs te Haarlem geopende School voor Kunstnijverheid bren
gen een middag door in de kassen van de Stadskweektuinen, om hier studies te
maken van bloemen van planten. (Foto Stevens)
Eenige vestingwerken genomen bij Stalingrad. Vijand aan de
Terek teruggeworpen. Op de Newa zijn 36 Sowjet-booten tot
zinken gebracht.
Britsche concentratie in
Egypte uiteengeslagen.
Sovjet-vliegtuigen boven
Oost-Duitschland.
Het opperbevel der Duitsche weermacht
deelt mede:
.,Ten, Zuid-Oosten van Noworossisk
zijn in het door kazematten versterkte ge
vechtsterrein opnieuw hoigten genomen.
Zware artillerie van het leger heeft aan de
kust der Zwarte Zee vijf transportsche
pen tot zinken gebracht.
Aan den Terek heeft een afdeeling
van een Duitsche gepantserde divisie
den met massale strijdkrachten aanval
lenden vijand teruggeworpen. Zij drong
in de vijandelijke artilleriestellingen
binnen en vernielde batterijen.
In het vestinggebied van Stalingrad
werden met steun van de luchtmacht op
nieuw zeer versterkte en hardnekkig ver
dedigde vestingwerken genomen. Bij de af
weer van krachtige ontlastingsaanvallen
sverden 59 Sovjet-pantserwagens buiten ge
vecht gesteld.
Duitsche gevechtsvliegtuigen bombar
deerden havenwerken en opslagplaatsen te
Astrakan. Nachtelijke aanvallen waren
gericht op vliegvelden ten Oosten van de
W o I g a.
In het gebied van R z j e f hervatte oe v
and zijn aanvallen met sterke infanterie- en
pantsèrstrijdkrachten. Zij werden in samen
werking met de luchtmacht in zware ge
vechten afgeslagen, waarbij 77 vijandelijke
pantserwagens vernietigd werden.
Ten Zuiden van het Ladogameer
en aan het omsingelingsfront van Le
ningrad mislukten herhaalde bolsje
wistische aanvallen. Bij vergeefsche po
gingen van den vijand om een overtocht
over de Newa te forceeren, werden 36
vijandelijke booten vernietigd.
Woensdagnacht hebben de bolsjewisten
storingsvluchten boven Oost-D u i t s c h ge
bied ondernomen.
De Sovjet-luchtmacht verloor Woensdag
128 vliegtuigen. Bovendien werd een kabel
ballon door jachtvliegers neergeschoten.
Acht Duitsche vliegtuigen keerden van
vluchten naar den vijand niet terug.
In de middag- en avonduren van 9 Sep
tember vlogen afzonderlijke Britsche vlieg
tuigen over West-Duitschland. Door eenige
brisantbommen ontstond geringe schade.
Patrouillevaartuigen schoten boven het
Kanaal twee Britsche vliegtuigen neer".
Het D.N.B. voegt hieraan toe:
Woensdagnacht hebben Sovjet vliegtuigen
storingsvluchten ondernomen boven Oost-
Duitschland. Enkele vliegtuigen drongen
door tot den stadrand van groot-Berliin. Er
werden geen bommen op de binnenstad ge
worpen.
Duitsche vliegtuigen hebben de bolsjewis
tische luchtbasis Warlamowo aan de Noor
delijke IJszee gebombardeerd. Zij veroor
zaakten verscheidene branden en ontplof
fingen. Tusschen de begeleidende Duitsche
jagers en Sovjet-vliegtuigen ontsponnen
zich hardnekkige gevechten, waarbij 17
Sovjet toes tellen wei-den neergeschoten.
Aan het Egyptische front zijn Brit
sche pantserwagens, die onder bescher
ming van een heuvelachtig terrein bij
Deir el Ragil zich concentreerden voor
een aanval op de Duitsche linies, door
Duitsche vliegtuigen met zware bom
men bestookt, waarbij talrijke pantser
wagens ernstig beschadigd werden. Een
deel daarvan bleef brandend in de
woestijn staan. Deze verrassende Duit
sche aanval belette de Engelschen hun
aanvalsdoel te bereiken.
Het Italiaansche weermachtbericht.
Het Italiaansche weermachtbericht luidt
als volgt:
Woensdag viel er aan het Egyptische front
geen qpkele gevechtshandeling van betee-
kenis voor. Het luchtdoelgeschut van To-
broek heeft twee Britsche vliegtuigen neer
gehaald.
Italiaansche vliegtuigen, die een convooi
escorteerden, bonden den strijd aan met
vijandelijke bommenwerpers en schoten er
aen van omlaag. Geslaagde luchtaanvallen
werden weer ondernomen op het vliegveld
Micabba (Malta). Boven Scoglitti (Ragusa)
werden vier vijandelijke jagers door onze
iachttoestellen aangevallen. Een vijandelijke
machine werd genoodzaakt te dalen. De be
stuurder. een Amerikaan, werd gevangen
genomen. Van onze toestellen zijn twee niet
op hun basis teruggekeerd van de operaties
der laatste dagen.
De torpedoboot Polluce onder bevel van
kapitein ter zee Tito Burattini heeft in de
Middellandsche Zee een Engelsche duik
boot tot zinken gebracht.
Strijd van man tegen man in
gebergte van Nw. Guinea.
Japansche omsingelingsactie bij
Isoci en Myola.
De positie van de Ai^tralische troepen op
Nieuw-Guinea is, zoo meldt Radio-Canberra,
weer bedenkelijk slecht geworden, daar het
den Japanschen troepen gelukt is bij Isoci
en Myola een omtrekkende beweging te ma
ken langs de Australische stellingen, terwijl
andere Japansche troepen door de Australi
sche linies heen konden breken. Aan den
Kokoda-pas in het Stanley-gebergte is een
strijd van man tegen man ontstaan. In het
bericht werd tenslotte verklaard, dat de ge
vechten bij Isoci welke plaats op nauwe
lijks 80 kilometer afstand ligt van Port Mo
resby het lot van deze belangrijke stad
beslissen.
WILLKIE NA CONFERENTIE UIT
ANKARA VERTROKKEN.
Naar de Turksche bladen melden is mi
nister-president Saradzjogloe van zijn reis
naar het Oosten van het land in de Turk
sche hoofdstad teruggekeerd. Te half elf
des avonds ontving hij den afgezant van
Roosevelt, Wendell Wiïlkie. Het onderhoud
zou een uur hebben geduurd.
Willkie is gisterochtend per vliegtuig van
Ankara vertrokken. Hij werd uitgeleide ge
daan door den chef van het protocol en den
directeur van het kabinet van den minister
van buitenlandsche zaken.
Franc-tireurs in Stalingrad.
Harriman smeekt om hulp voor de
Sowjet-Unie.
„Wü weten, dat een groot gedeelte van de
burgerbevolking van Stalingrad tezamen met
de troepen vecht", met deze woorden beant
woordt men in militaire kringen te Berlijn
de vraag, of de bevolking van Stalingrad voor
het begin van den aanval van de Duitsche en
verbonden troepen geëvacueerd is. Men noemt
het vanzelfsprekend, dat deze burgers over
eenkomstig het volkenrecht als franc-tireurs
behandeld worden.
Naar te Berlijn verluidde, maakt de aanval
op Stalingrad, evenals voorheen, Vorderingen.
Voor het grootste deel, zoo verklaarde men
van bevoegde zijde, strijden de Duitsfche en
verbonden troepen reeds in den binnensten
verdedigingsgordel van de stad.
De speciale vertegenwoordiger van Roose
velt op de laatste conferentie te Moskou.
Harriman, heeft Donderdag verklaard, dat de
Ver. Staten er het grootste belang bij hebben
de Sowjet-Unie snelle en vergroote leveran
ties van materiaal te doen toekomen. De veld
slagen aan het Oostelijk front zijn van den
grootsten invloed op het lot van de Ver. Sta
ten en op de offers die de Amerikaansche
bevolking voor dezen oorlog nog moet bren
gen. Harriman beweerde, vervolgens, dat de
Sowjets vast besloten zijn, alleen te strijden.
Wel. zoo voegde hij hieraan toe, „voelt" de
Sowjetbevolking, dat de Ver. Staten „eens"
de Duitschers „op een ander front" zouden
bestrijden om de trefkracht van het Duitsche
leger „ten minste gedeeltelijk af te leiden".
Zweedsche lof voor
luchtpiraten.
Pijnlijke indruk te Berlijn.
De correspondenten van twee Zweedsche
bladen, n.l. Svenska Dagbladet en Dagens
Nyheter, hebben van Londen uit in berichten
over den toestand in Engeland ook een oor
deel geveld over de piloten van de Britsche
luchtmacht, welk oordeel neerkomt op een
verheerlijking van de vliegers, wier activiteit
zich uitsluitend tegen niet militaire doelen in
Duitschland en zelfs in Frankrijk richt.
De leider van de persafdeeling van het
Duitsche ministerie van buitenlandsche zaken,
gezant~*dr. Schmidt, heeft voor vertegenwoor
digers van de buitenlandsche pers een uit
eenzetting gegeven van de activiteit der
Britsche luchtmacht. Gezant dr. Schmidt
noemde het eigenaardig, dat in bladen van
het neutrale Zweden deze activiteit verheer
lijkt wordt. Hij zeide voorts, dat een dergelijk
gedrag door het Duitsche volk nooit vergeten
zal worden.
Verklaring van Churchill in Lagerhuis.
Labour teleurgesteld.
Churchill heeft gisteren in het Lagerhui?
het woord gevoerd over Br.-Indië. Hit
zeide, dat de. toestand „beter geworden en
over het geheel genomen geruststellend is".
Gandhi en zrjn aanhangers zullen echter
zoo lang „in verzekerde bewaring bly'ven"
rot de onlusten hebben opgehouden.
Sedert het begin van de onlusten zijn
ongeveer 500 personen gedood. Groote
versterkingen zijn in Indië aangeko
men en het aantal aldaar aanwezige
blanke troepen is grooter dan te eeni-
ger tijd tijdens de Britsch-Indische
betrekkingen.
Verder verklaarde Churchill, dat de Con
grespartij niet de meerderheid van het In
dische volle vertegenwoordigt. Buiten dezr
partij en in principieele oppositie jegens
haar staan 90 millioen Mohammedanen
in Britsch-Indië. Verder 50 millioer.
„paria's'; en 95 millioen onderdanen van
de Indische vorsten, met wie Engeland
bindende verdragen heeft.
De Congrespartij heeft thans de politiek
van geen geweld opgegeven en is tot een
revolutionaire beweging overgegaan, die
ten doel heeft algemeene onlusten te ver
oorzaken. Het is mogelijk, dat zij daarbr
door een Japansche vijfde colonne wordt
gesteund. In elk geval heeft de opstandige
beweging tot uitwerking, dat zij de verde
diging van Indië tegen de Japansche in-
valslegers hindert en onder die omstandig
heden heeft de Britsch-Indische regeering
het noodzakelijk geacht de Congrespartij
en de provinciale organisatie van die ver-
eeniging te onderdrukken, die zich hebben
schuldig gemaakt aan „vijandige en mis
dadige handelingen".
Churchill voegde hieraan toe. geen in
lichtingen te hebben, dat Indië thans be
reid is de voorstellen van Cripps te aan
vaarden. Een debat over Indië kan pas na
het aanstaande parlementsreces worden
gehouden.
De Labour-afgevaardigde ShinweU
zeide. dat de verklaring van Churchil1
„millioenen menschen diep teleur zal
stellen".
De minister voor Indië, Amery, ver
telaarde, dat met Britsch-Indië tijdens der
huidigen toestand van „openlijke rebelle"
geen onderhandelingen mogelijk zijn.
Berlijnsch commentaar
De gisteren door Churchill afgelegde ver
klaring over den toestand in Br.-Indië
wordt vandaag door de Berliinsche bladen
beschouwd als een uitvlucht en als een
teeken, dat Churchill evenals voorheen het
beginsel „Verdeel en Heersch'' huldigt.
De „Berliner Börsenzeitung" lever'
commentaar op de poging van Churchill
den indruk te wekken alsof Indië over het
geheel genomen een land is, waar rust
heerscht en waarover men zich geen zor
gen behoeft te maken. Deze meening komt
duïdelük naar voren in zijn uiteenzetting-
van het Indische „zelfbestuur", volgens-
welke het getal Britsche leden van het In
dische burgerlijke bestuur niet grooter is
dan 600. Churchill verzwijgt hierbij de
hoofdzaak, n.l. dat deze 600 Engelsche amb
tenaren de leidende functies bekleeden.
terwijl de Indische ambtenaren slechts uit
voerende organen zijn. Voorts zeide Chur
chill, dat de Britsche regeering van plar
is den Onderkoning door harde, zij het
gematigde maatregelen te steunen. Het In
dische volk, zoo schrijft het blad, weet
wat het kan verwachten van deze maat
regelen.
De Völkischer Beobachter levert kritiek
op de mededeeling van Churchill dat in In
dië 500 Indiërs om het leven zijn gekomen
Hoezeer de Britsche autoriteiten ook moei
te hebben gedaan om alle cijfers over het
aantal slachtoffers te onderdrukken, toch
taat het vast dat het aantal slachoffers
een veelvoud bedraagt van het door Chur-
•hill genoemde aantal.
De onlsten gaan door
In Allahabad is de politie Donder
dagavond met looden knuppels opge
treden tegen Indiërs, die een vergade
ring wilden houden. Mevrouw Indira
Gandhi, de dochter van Nehroe en haar
man Feroze Gandhi, die op deze ver
gadering redevoeringen wilden hou
den, werden met een dozijn andere In
diërs gearresteerd. Het uitgaansverbod
is opnieuw met een week verlengd.
Het is gisteren in Kahtav in de pres -
dentuur Bombay tot ernstige incidenter
gekomen. Indische vrijheidstryders wild"--
het politiegerecht aldaar bestormen, waar
op de politie het vuur opende: 4 Indië)c
werden gedood. 13 gewond. In Soerat heeft
Ie politie geschoten op een samenscholing
van ongeveer 3000 personen. Er is niet
bekend gemaakt over het aantal slacht
offers.
D. Het kan geen vrees voor spoken
bij daglicht zyn, wanneer het Nederland-
sche volk zich in deze dagén met diepen
ernst bezint op de woorden, die Dr. Rosen
berg tot de volken van West-Europa heeft
fericht en waaraan wij gisteren een korte
eschouwing hebben gewijd. Men weet het:
de Duitsche rijksminister heeft een ernstig
vermaan geschreven tot Franschen, Belgen
en Nederlanders, hun verweten, dat groote
groepen onder hen de teekenen der tijden
niet verstaan, zich afzijdig houden van op
bouw en samenwerking en den arbeid, dien
een nieuwe tijd, bruisend van nieuwe ge
dachten, vraagt, óf weigeren óf saboteeren.
Hij yond daarbij gelegenheid er op te wij
zen, dat zijn land en diens bondgenooten
aan de gebrachte en nog te brengen offers
het recht ontleenen, leiding te geven ia de
groeiende Germaansche levensruimten en
dat de volleen, die niet bereid zijn, deze
offers mede te dragen, in de toekomst ver
stoken zullen zijn van samenwerking en
leiding.
Dit is het allerergste. Dit is de zwaarste
dreiging, die ons benauwen kan: het onver
draaglijke denkbeeld, dat in nabije toe
komst Nederland verstoken zou zijn van
zelfstandig besluit en initiatief. Dit zou de
zwartste tijd worden in het Nederlandsche
volksbestaan: veroordeeld te worden tot
politieke onmondigheid, tot staatkundige
onmachtzwaarder en bitterder zou het
zelfverwijt zijn, waarmede wij ons zelf
zouden moeten aanklagen: Zóó hebben wij
het niet gewild! Wij hebben ons vertrouwen
verkeerd geplaatst en de hand, die ons
werd toegestoken, niet gegrepen. Wij, die
onze vlag heel de wereld hebben getoond,
zijn gekomen tot onmacht en dienstbaar
heid.
Nu er nóg tijd voor herstel en bezinning
is, kort, maar nog juist voldoende, moge
het trotsche, onbuigzame Nederland zich
bewust worden van de verantwoordelijk
heid jegens hen, die de erfenis der eeuwen
straks uit zijn harfden zal ontvangen. Moge
het. zich afvragen, of het tot oneer kan
strekken, gelijkberechtigd in de rij der
volken mede te bouwen aan een nieuwe
maatschappelijke structuur, moge het zich
beraden op de vraag, of het in de waag
schaal stellen van de hoogste goederen
onzer natie getuigt van nationale fierheid
of van roekelooze moedwilligheid.
Vrouw Zorg heeft in Mei 1940 aan onze
deuren geklopt. De onheilsprofetie der laat
ste kwart eeuw is bewaarheid: een nieuw
Europeesch conflict kon ons land niet on
beroerd laten. De wereldoorlog der starre
fronten kon ons voorbijgaan, een nieuw
treffen, met de strategie der uiterst snelle
verplaatsing van troep en wapen betrok
pok ons land in den krijg en nauwelijks
beseffend dat ons land oorlogsterrein ge
worden was, zagen wij ons land bezet.
Doch met de bezetter kwam de verade
ming. Want uit het Duitsche hoofdkwartier
kwam het verlossende woord: Nooit mag'
een herhaling van den tienden Mei deze
landen meer verontrusten. Wij zijn volken
van één ras, broeders van eén stam en
niet de strijd maar de samenwerking is
ons geboden! Honderdduizenden soldaten
herkregen de vry'heid, oorlogsschatting
werd ons niet opgelegd, het maatschappe
lijk leven werd niet verstoord en het ge
vreesde Duitsche leger gaf blijk van een
voorbeeldige tucht.
Nimmer heeft men van Duitsche zijde
oogen te verbergen, dat deze welwillend'-
houding welbewust en met bepaalde be
doeling was aangenomen, te weten met het
oogmerk, het Nederlandsche volk een ant
woord af te vragen op de vraag: Nu de
loop der dingen U heeft geplaatst voor de
keuze, bepaal de richting zelf: Of een eer-
tijk en eervol samengaan met een jong
crachtig volk, dat maatschappelijk, econo
misch en cultureel uw belangen kent en
deelt en door eeuwenoude vriendschaps
handen met u is verbonden, of uw ver-
'rouwen gevestigd op het Britsche ryk,
welke kapitalistisch imperialisme ook uw
land in kommervolle omstandigheden heeft
gebracht, dat uw belangen nimmer heeft
ontzien en uw stamverwanten heeft ge
knecht.
Oit woord is misverstaan. Men heeft er
de uitlegging aan gegeven, dat het Neder-
'and vrij stond, zich zonder meer hoog
hartig af te wenden. Duitschland te ver
wijten. dat het Nederland in ziin strategie
betrokkpn had en, zoo mogelijk, relatie
met Duitschlands doodsvijand te onderhou
den. En het is van betrekkelijk gering be
lang, dat Engeland van deze misv.attin'-
gretig gebruik maakte en dat een regee-
ring. die op de boot stapte toen aan Grebb'
'-•n Peel onze soldaten den ongeliiken strijd
-treden, de radio aanwendde om een ver
loren zaak goed te praten, hoofdzaak is.
dat men niet begrepen heeft. dat. zoo
Duitschland ons de keuze mocht laten.
Duitschland óók het laatste woord hield-
En dit laatste woord kén niet anders zijn
dan de boodschap, waarmede het in Me-
1940 hier kwam: In de straks te vestiger
Germaansche ruimte is ook voor Nederland
3en plaats gereserveerd. Het zal daar kun
nen leven, vrij, in eerlijken arbeid wer
kend als deel van het groote geheel. Zóó
*al de toekomst ziin, met of zonder uw in
=temming. niet omdat Duitschland er beha
gen in schept, zekere tradities aan te tas
ten, maar omdat het welbegrepen belang
van Europa dezen toestand vergt. En
mocht gi.i anders willen en u verstarren tot
een houding van" actief verzet of latente
tegenwerking dan zal van Duitsche zijde
ook in Nederland de hervormingen woraen
•ebracht, waartoe de landszoon zijn mede
werking- weigert.
Nu is het vergeeflijk, dat de groote
groepen, waarvan Dr. Rosenberg spreekt,
in den aanvang onwennig stond tegenover
de gewijzigde situatie. Vergeeflijk en be-
grijpelyk. Want jaren en jaren lang had
een volkomen eenzijdige propaganda ons
land en ons volk in een haat-psychose ge
bracht jegens de nieuwe gedachten van
°en nieuwen tijd, anders gezegd: jegens het
oationaal-socialisme. Een demo-liberalis-
me, voorwaarde voor een al sterker en
driester wordend Britsch-Amerikaansche
plutocratie had alle ten dienste staande
middelen aangewend, om ons volk te ver
blinden met schijn schoone leuzen van vrij
heid en zelfstandigheid, leuzen, die intus-
schen niet hadden kunnen verhinderen,
dat iederen dag de wolken zwaarder sa
menpakten en ons land, economisch en
cultureel, in wezen een vazalstaat van ge
noemde wereldmachten was geworden. Al
dus geïmpregneerd, doordrenkt met het
vooze principe van Eenheia door Democra
tie, was het begrijpelijk, dat men aanvan
kelijk vreemd moest staan tegenover een
wereldbeschouwing, die arbeid en eenheid
stelde tegenover gesalarieerde werkloos
heid en gouddorst.
Dochs indsdien zijn twee jaar verloopen
en al hebben de- tijdsomstandigheden vee'
beperkt, dat in normale omsiandigheder
tot volle ontplooiing had kunnen komen
tallooze maatregelen van bjnnenlandsc'-
bestuur, van economischen en socialen aard
hebben een duidelijk beeld gegeven van
den nieuwen koers en aangetoond, dat he
de ernstige wil van de bezettingsautorite -
ten was. Nederland in de toekomst op voel
van gelijkheid en geliikberechtigdheid t
bejegenen. Voorbeelden aanhalen is onnoo-
dig. Iedereen kent ze en het overgroot'
deel van onze bevolking trekt er de voor
deelen van.
Doch inplaats dat ook maar een spoor
van begrip voor de nieuwe orde, een bewij
van waardeering voor de gebleken gevoe
lens van samenwerking aan den dag trad
was het een onverschillige, aanmatigende
houding, die het Nederlandsche volk, zeer
bewust, heeft aangenomen, voorzoover de
tegenstand zelfs niet onder voorgeven
van neutraliteit in volkomen anti-
Duitsche handelingen ontaardde. En hier
hebben wij in de laatste plaats de elemen
ten op het oog, die door handelingen van
vernieling, spionnage, ophitsing e.d. hun
land en volk reeds veel leed berokkend
hebben maar. om nogmaals de reeds aan
gehaalde woorden te gebruiken, de „breede
groepen", die weinig deden en die niets
deden en die voorzichtiglijk de daad schu
wen, maar die door hun negatie en ktei-
neering van alles waartoe de nieuwe tyd
wekt, de ware schuldigen zullen zijn,
waneer onverhoopt de nood aan den man
mocht komen.
Want de man, die zich vergrijpt aan
Duitsch materiaal en daarmee den kogel
riskeert, toont daarmede tenminste nog een
soort moed. Maar er is geen wet, die den
man kan treffen, die van zijn inkomen van
vyftig of honderd gulden per week nog
geen dubbeltje, nog geen cent per maand
voor het Winterhulpbusje over neeft. En
het zijn overigens achtenswaardige lieden,
die verleden jaar hun koper tusschen de
vloeren verstopten en dit jaar hun fiets op
de vliering wegmoffelden en het zullen op
zich zelf wel hoogst fatsoenlijke burgers
zijn geweest, die de vorige maand met hun
twintigen twee uur naar een paar nationaal-
socialistische drenkelingen stonden te kij
ken zonder een hand uit te steken. En wie
in onze dagen zijn medemensen zooveel
mogelijk begappen kan door hem zijn
levensmiddelen-minimum af te kapen, is
de handigste en wie voor een doosje sigaret
ten van een kwartje waarde een rijksdaal
der kan maken, is de slimste, en wie de
grofste Engelsche ophitsing het best ver
spreid is de braafsteen uit dit alles
wordt, steen voor steen, de muur opgetrok
ken tusschen twee landen, die door zoo on
noemelijk veel verbonden en door zoo wei
nig gescheiden konden zhn. Want laat het
maar eens klaar en duidelijk gezegd zijn,
met klaar begrip van alle beproevingen aie
deze tijd ook ons. Nederlanders, heeft ge
bracht, maar met even klaar begrip van
eerlijkheid en goeden trouw: het zijn wat
wij noemen de fatsoenlijken, de onbespro-
kenen, de kreukloozen, de netten, die nun
volksverbondenheid en hun nationale vry
heid op het spel zetten. Het zyn de klagers
en de kleumers en de roddelaars in tram en
trein, die met een enkel glimlachje en met
een, och, op zich zelf onschpldig woordeke
ontevredenheid wekken en naat zaaien. Het
zijn de onderwijzers, die met een grappige
toespeling verdeeldheid zaaien onaer nun
leerlingen, het zijn de dominees en de
pastoors, die hun invloed misbruiken met
ieder middel dat hun ten dienste staat.
En het is de jeugd.
Zeker, de jeuga, die de urinoirs bekrast
met opschriften, waarvoor een volwassene
zes jaar zou krijgen, die platen van de mu
ren scheurt en Jeugdstormstertjes bespuwt
en molesteert.och, dat is alweer het al
lerergste niet. Het is de rijpere, vooral de
„betere" jeugd, die met den kop tegen de
krib leeft uit een even sterke negatie- als
de ouderen. En dit is het allerergste. Want
aan de jeugd is zoo hebben we het immers
altyd gezegd? de toekomst. De jeugd
weet, de jeugd moet het weten, dat die
toekomst maar één zaak voor haar zal kun
nen brengen: of een maatschappy met een
werkloozen „residu" van ongetelde paria's,
met de vooroorlogsche overvoerde „arbeids
markt", óf een maatschappij met arbeids
plicht, arbeidsrecht en bestaanszekerheid.
De jeugd, in het bijzonder de rijpere jeugd
en meer in het bijzonder de rijpere jeugd,
die het voorrecht genoot van een goed ge
fundeerde opvoedmg, moet beseffen gaan,
dat de wel aangename tiid van weleer te
rugkrijgen voor haar zal- beteekenen: le
diggang en nood en dat een betere toekomst
nog nimmer verkregen zinlooze leuzen, ge
niepig geplaag enmet niets doen.
Want, en dit is de overduidelijke waar
schuwing van deze week: Men is in Duitsch
land dit alles méér dan beu. Men staat daar
voor problemen, duizendmaal belangrijker
dan het burgerlijk belang van den ingekap
seld en Nederlander, die met een goedige
belangstelling van veiligen afstand toeziet,
hoe aan de Wolga zijn rasverwant goed en
bloed offert om ook ons, ook Nederland,
veilig te stellen voor den Mongolencultus,
die niets liever zou doen, dan iedere Ne
derlandsche kerk tot een paardenstal te ma
ken. En waar deze problemen op korten ter
mijn moeten worden opgelost en zullen
worden opgelost, daar zal men zich niet
laten weerhouden door wat men in Neder
land wil en graag wil en héél graag wil,
wanneer dit het bereiken van het grootSche
einddoel zou belemmeren.
Wij, Nederlanders, arm en rijk, oud en
jong, staan vandaag den dag voor de beslis
sing. De hand wordt ons nóg gereikt. De-
deur staat nog open.
Moge ons volk in deze hoogst ernstige da
gen gezegend zijn met het inzicht, dat de
lessen der historie doet verstaan en de ge
dachte van een nieuwen tijd durft aanvaar
den.
Britsche arbeiders contra
wapenfabrieken inzake
tweede front.
Volgens een bericht van een Londenschen
zender, heeft het Britsche vakvereenigings-
congres met groote meerderheid van stem
men een voorstel verworpen, dat onmid
dellijke oprichting van een tweede front in
Europa eischt. In de redevoeringen werd tot
uitdrukking gebracht, dat, wanneer een in
vasie met succes ten uitvoer moet worden
gelegd, men vele schepen en soldaten noodig
heeft, die 50 tot 100 mijl vijandelijk gebied
moeten binnendringen, om het bruggehoofd
te beveiligen.
Een delegatie die er mede belast zal wor
den in Downingstreet 10 de „onmiddellijke
opening van een tweede front in Europa" te
eischen is Donderdagavond door 42 gedele
geerden van 26 bewapeningsfabrieken in
groot-Londen gekozen.
Het gebrek aan rubber en
benzine in de V.S.
Toestand alarmeerend.
Volgens een United Press-bericht uit Wash
ington heeft de door Roosevelt aangestelde
commissie ter bestudeering van het rubber
probleem in de Ver. Staten maatregelen aan
bevolen ter rantsoeneering van het benzine
verbruik en ter bezuiniging van rubber. De
commissie bepleitte een belangrijke vergroo
ting van de jaarlijksche productie van synthe
tische rubber en een voor het geheele land
eeldende maximumsnelheid voor auto's van
35 mijl per uur
Over hetzelfde onderwerp meldt de Brit
sche berichtendienst, dat de commissie haar
rapport aan Roosevelt heeft voorgelegd, met
de vrijmoedige verklaring, dat er bij de op
lossing van het Amerikaansche rubberpro
bleem geen tusschenweg bestaat. Ongemak
ken of de nederlaag zoo luidt het alternatief.
Roosevelt zou verklaard hebben, dat hij de
voorstellen zou uitvoeren zoodra de noodige
voorbereidingen getroffen kunnen worden. De
commissie zou den president gezegd hebben
..Wij beschouwen de huidige rubberpositie als
zoo gevaarlijk, dat ons land tegenover een
militaire en civiele Ineenstorting zou staan,
wanneer niet terstond behoorlijke maatrege
len worden genomen."
