Haarlemsche Courant Nieuwe Britsche aanvallen op Madagascar. Astrakan door Duitsche luchtmacht gebombardeerd. Meer blanke troepen dan ooit tevoren in Britsch Indië. De deur staat nog open. 3B7c Jaargang No. 214 x onement p. week 0,26, p. maand 1,15, p. kwartaal J,42, ico p. post 3,73, losse nummers 6 cent. Advertentlïn 3—15 i ƒ5,— elke m.m. meer 20 cent. Reclames dubbele prjje. ertentleabonnementen 1500 m.m. 12 cent p. m.m. Kennemer 5—15 m.m. 1,20. Abonnement 1500 m.m. 5 cent p. m.m. [j Grafische Bedrijven Damlate. Wnfi. Hoofdredacteur! 2. V. BAÜDEWYNS. Nieuwsblad voor Noord-Holland Verschijnt dagelijks behalve op Zon- en feestdagen. Vrijdag 11 September 1942 Bureaux Haarlem: Geoote Hontsiraai S3, Bijkantoor: Soenda* plein 37. Tel. Directie 13082. hoofdredactie 150S4. Redactie 10600, Administratie 10724, 14525. Soendaplelo 12230. Postgiro 134951. Directie PH. A. MEES P. W. PEEREBOOM. p drie punten landingspogingen. Afleidingsmanoeuvre van siurchill. Goedkoope prestige-icinst na militaire en politieke Verlagen. FRANSCHEN EISCHEN J VERGELDING. L Naar te Vichy bekend wordt, hebben isterochtend vroeg Engclsche strijd- rachten aanvallen gedaan op ver- cheidene havens van Madagascar. Op «schillende plaatsen van het eiland tjn Britsche troepen aan land gegaan. Naar uit Stockholm wordt gemeld, ceft Reuter in een extra-bericht in- ikc den aanval medegedeeld, dat ge- jbtijdig dc volgende havens aan de 'esteljjke kust van Madagascar zij" ingevallen: Majunga. Ambaja op 120 't lijl ten Zuiden van Diego Suarez, als- lede Morondara op 340 mijl ten Zui- tn van Akjunga. e Vichy wordt officieel medegedeeld *Ja een vergeeïsche landingspoging van dlistische strijdkrachten op 8 Sept. op d Ï.M. ten Noorden van Majunga op Ma- iscar hebben Britsche strijdkrachten iderdagochtend een aanval ondernomen, FJ a ongerechtvaardigd, als die op Diego -ju rez. e aanval was gericht op verscheidene ens aan de Westkust Een groote vloot, over aanzienlijke middelen beschikte, minste even groot als indertijd bij Diego rez, heeft tegelijkertijd bij het aanbre- van den dag op 10 September Majunga 1 gevallen, de grootste haven aan de n< itkust van Madagascar, verder Ambaja, >i K.M. ten Zuiden van Diego Suarez, b ondava, 350 K.M. ten Zuiden van Ma tt ga. Alleen reeds bij Majunga telde men schepen. Het Britsche luchtwapen is tot Tf ninste 160 K.M. diepte over het bin- -.a land van het eiland gevlogen, oo Ue Franschen zullen dezen niet te kwa rto Beren aanval brandmerken. Hun ge rt iten en gevoelens zijn bij de verdedi- i.bj s, die onder ongelijke voorwaarden den voor de belangen en de eer van >i ïkrijk. blgens een bericht van Reuter ui :ho ihington heeft het Amerikaansc'ne mi- erie van buitenlandsche zaken verklaard Engeland en de Vereenigde Staten over- ;ekomen zijn, verdere militaire operaties nd i noodig" op Madagascar te onder en id- ;0 et bericht van de voortzetting van den le5 elschen aanval op Madagascar, waar de telijke. dus aan de Afrikaansche zijde, (j] ande haven met goedvinden van de Ver. en door de Britsche schepen worden i (evallen, heeft in de Franscne pers een meenej verontwaardiging gewekt e Matin noemt het Engelsche optreden T, niet te kwalificeeren aanval. Het blad ^an meening, dat Churchill een aflei- smanoeuvre zoekt. De reden van Ctiur- voor dezen nieuwen aanslag moet men ;en in den algemeenen toestand van het Ipire en in de parlementaire positie van snrchill. <Op het oogenblik, zoo schrijft blad, waarop de bolsjewistische bond- lot wankelt onder de slagen van de [Qlsche weermacht, waarop de Engelsche rooien op alle zeeën door de duikbooten Spilmogendheden opgejaagd worden, rop in Indië, Egypte; Irak en Iran op- jn den uitbreken, waarop de Japanners loordelijke kust van Australië naderen, rop Churchill na Dieppe zich voor het ement en het Engelsche volk moet ver- voorden, wil hij den schijn van een :es voorwenden. Jï? et blad Aujourdhui spreekt van een ndelijke aggressie van den voormaligen igenoot. De Petit Parisien geeft als zijn ning te kennen, dat voor den nieuwen ^val even weinig rechtvaardiging be- als voor de bezetting van Diego Sua- De Pariser Zeitung schrijft: Steeds neer de Engelschen een gevoelige ne- aag geleden hebben, probeeren zij zich plaatsen waar het optreden geen groot met zich medebrengt, schadeloos te udÊen. De Oeuvre eischt thans eindelijk rle lodzakelij ke vergeldingsm aatr egelen gen de Engelschen. Ook de geduidig- e Franschman, die nog een politiek en m afwachten voert, moet thans ein- P iliik inzien, dat Frankrijk niet meer dI erkeloos kan blijven toezieh wanneer [aaet niet wil dat zijn koloniën door ïgelschen en Amerikanen worden ge- lofd. rE e nieuwe aanval van Engeland o'k. lagascar wordt in Romeinsche politieke z<perikanen stellen bezoek van Britsche arbeidersleiders niet op prijs. Hun reis naar de V.S. afgelast. spi door de leiders van de Engelsche vak- 'Tl enigingen geprojecteerd bezoek aan Tika is, naar de Londensche correspon- van Svenska Dagbladet meldt, door weigering van den president van de L., William Green, afgezegd. Deze wei- El ng heeft op het jaarhiksche congres van Engelsche vakvereenigingen in Black- gewerkt als een donderslag bij helde- hemel. Het bezoek aan Amerika van 3: ngelsche vakvereenigingen zou ten doel f id hebben een Engelsch-Amerikaansch sM rereenigingscomité op te richten naar S voorbeeld van het Engelsch-Russische KxJpereenigingscomité. Het oorspronkelijke van de Engelsche vakvereenigingen ook de Amerikaansche vakvereenigin- op te nemen in de Engelsch-Russische rhfeenschap, hetgeen de Amerikanen nu eó er van de hand hebben gewezen. Daar- iro zouden nu de Engelsche vakvereenigin- de schakel vormen tusschen de Ameri- n( ische en Russische vakvereenigingen. '™lfpersingspolitiek der V.S. jegens Frankrijk Officieus Berlljnsch oordeel. iü uewel men in politieke kringen te Bei er van afziet een standpunt te bepalen e vraag of er nieuwe gezichtspunten zijn r te nemen in de FranschAmerikaan betrekkingen. wordt toch te verstaan iven, dat het Witte Huis jegens Frank- een uitgesproken politiek van afper- voert. Deze «meerling wordt uitgespro- in verband met het Fransche protest bij Amerikaansche regeering inzake het ibardeeren van Fransche plaatsen, een est, dat, naar verluidt, door het Ameri- X? ipche ministerie van buitenlandsche za- van de hand is gewezen. kringen beschouwd als een nieuw bewijs voor het cynisme van de onderteekenaars van de Atlantic Charter, die in Indië, op Madagascar, in Ierland evenals in Iran naar goeddunken met menscherilevens omsprin gen zooals het in hun kraam te pas komt. Het optreden jegens Frankrijk wordt in Rome des te merkwaardiger gevonden, daar het gericht is tegen een land, dat zich voor Engeland en Amerika heeft opgeofferd. GENERAAL VON CHAPPUIS OVERLEDEN. Ridderkruisdrager generaal der infanterie, Friedrich Wilhelm von Chappuis, het laatst commandeerend generaal van een legercorps in het Oosten, is op 27 Augustus 1942 in Maag denburg overleden. Leerlingen van de onlangs te Haarlem geopende School voor Kunstnijverheid bren gen een middag door in de kassen van de Stadskweektuinen, om hier studies te maken van bloemen van planten. (Foto Stevens) Eenige vestingwerken genomen bij Stalingrad. Vijand aan de Terek teruggeivorpen. Op de Neiva zijn 36 Soivjet-booten tot zinken gebracht. Britsche concentratie in Egypte uiteengeslagen. Sovjet-vliegtuigen boven Oost-Duitschland. Het opperbevel der Duitsche weermacht deelt mede: „Ten Zuid-Oosten van Noworossisk zijn in het door kazematten versterkte ge vechtsterrein opnieuw hoigten genomen. Zware artillerie van het leger heeft aan de kust der Zwarte Zee vijf transportsche pen tot zinken gebracht. Aan den Terek heeft een afdeeling van een Duitsche gepantserde divisie den met massale strijdkrachten aanval lenden vijand teruggeworpen. Zij drong in de vijandelijke artilleriestellingen binnen en vernielde batterijen. In het vestinggebied van S t a 1 i 11 g r a i eerden met steun van de luchtmacht op nieuw zeer versterkte en hardnekkig ver dedigde vestingwerken genomen. Bif de af weer van krachtige ontlastingsaanvallen werden 59 Sovjet-pantserwagens buiten ge vecht gesteld. Duitsche gevechtsvliegtuigen bombar deerden havenwerken en opslagplaatsen te Astrakan. Nachtelijke aanvallen waren gericht op vliegvelden ten Oosten van de W 0 1 g a. In het gebied van R z j e f hervatte de and zijn aanvallen met sterke infanterie- er pantserstrijdkrachten. Zij werden in samen werking met de luchtmacht in zware ge vechten afgeslagen, waarbij 77 vijandelijke pantserwagens vernietigd werden. Ten Zuiden van het Ladogameer en aan het omsingelingsfront van Le- ningrad_mislukten herhaalde bolsje wistische aanvallen. Bij vergeefsche po gingen van den vijand om een overtocht over de Newa te forceeren, werden 36 vijandelijke booten vernietigd. Woensdagnacht hebben de bolsjewisten storingsvluchten boven Oost-D u i t s c h ge bied ondernomen. De Sovjet-luchtmacht verloor Woensdag 128 vliegtuigen. Bovendien werd een kabel ballon door jachtvliegers neergeschoten. Acht Duitsche vliegtuigen keerden van vluchten naar den vijand niet terug. In de middag- en avonduren van 9 Sep tember vlogen afzonderlijke Britsche vlieg tuigen over West-Duitschland. Door eenige brisantbommen ontstond geringe schade. Patrouillevaartuigen schoten boven het Kanaal twee Britsche vliegtuigen neer' Het D.N.B. voegt hieraan toe: Woensdagnacht hebben Sovjet vliegtuigen storingsvluchten ondernomen boven Oost- Duitschland. Enkele vliegtuigen drongen door tot den stadrand van groot-Berlijn. Er werden geen bommen op de binnenstad ge worpen. Duitsche vliegtuigen hebben de bolsjewis tische luchtbasis Warlamowo aan de Noor delijke IJszee gebombardeerd. Zij veroor zaakten verscheidene branden en ontplof fingen. Tusschen de begeleidende Duitsche jagers en Sovjet-vliegtuigen ontsponnen zich hardnekkige gevechten, waartnj 17 Sovjettoestellen werden neergeschoten. Aan het Egyptische front zijn Brit sche pantserwagens, die onder bescher ming van een heuvelachtig terrein bij Deir el Ragil zich concentreerden voor een aanval op de Duitsche linies, door Duitsche vliegtuigen met zware bom men bestookt, waarbij talrijke pantser wagens ernstig beschadigd werden. Een deel daarvan bleef brandend in de woestjjn staan. Deze verrassende Duit sche aanval belette de Engelschen hun aanvalsdoel te bereiken. Het Italiaansche wcermachtbericht. Het Italiaansche weermachtbericht luidt als volgt: Woensdag viel er aan het Egyptische front geen enkele gevechtshandeling van betee- kenis voor. Het luchtdoelgeschut 'van To- broek heeft twee Britsche vliegtuigen neer gehaald. Italiaansche vliegtuigen, die een convooi escorteerden, bonden den strijd aan met vijandelijke bommenwerpers en schoten er eén van omlaag. Geslaagde luchtaanvallen werden weer ondernomen op het vliegveld Micabba (Malta). Boven Scoglitti (Ragusa) werden vier vijandelijke jagers door onze jacht toestellen aangevallen. Een vijandelijke machine werd genoodzaakt te dalen. De be stuurder, een Amerikaan, werd gevangen genomen. Van onze toestellen zijn twee niet op hun basis teruggekeerd van de operaties der laatste dagen. De torpedoboot Polluce onder bevel van kapitein ter zee Tito Burattini heeft in de Middellandsche Zee een Engelsche duik boot tot zinken gebracht. Strijd van man tegen man in gebergte van Nw. Guinea. Japansche omsingelingsactie bij Isoci en Myola. De positie van de Australische troepen op Nieuw-Guinea is, zoo meldt Radio-Canberra, weer bedenkelijk slecht geworden, daar het den Japanschen troepen gelukt is bij Isoci en Myola een omtrekkende beweging te ma ken, langs de Australische stellingen, terwijl andere Japansche troepen door de Australi sche linies heen konden breken. Aan den Kokoda-pas in het Stanley-gebergte is een strijd van man tegen man ontstaan. In het bericht werd tenslotte verklaard, dat de ge vechten bij Isoci welke plaats op nauwe lijks 80 kilometer afstand ligt van Port Mo resby het lot van deze belangrijke stad beslissen. WILLKIE NA CONFERENTIE UIT ANKARA VERTROKKEN. Naar de Turksche bladen melden is mi nister-president Saradzjogloe van zijn reis naar het Oosten van het land in de Turk sche hoofdstad teruggekeerd. Te half elf des avonds ontving hij den afgezant van Roosevelt,. Wendell Willkie. Het onderhoud zou een uur hebben geduurd. Willkie is gisterochtend per vliegtuig van Ankara vertrokken. Hij werd uitgeleide ge daan door den chef van het protocol en 'den directeur van het kabinet van den minister van buitenlandsche zaken. Franc-tireurs in Stalingrad. HatTiman smeekt om hulp voor de Sowjet-Unie. „Wjj weten, dat een groot gedeelte van d burgerbevolking van Stalingrad tezamen met de troepen vecht", met deze woorden beant woordt men in militaire kringen te Berl(jn de vraag, of de bevolking van Stalingrad voor het begin van den aanval van de Duitsche verbonden troepen geëvacueerd is. Men noemt het vanzelfsprekend, dat deze burgers oi eenkomstig het volkenrecht als franc-tireurs behandeld worden. Naar te Berlijn verluidde, maakt de aanval op Stalingrad, evenals voorheen, vorderingen. Voor het grootste deel, zoo verklaarde men van bevoegde zijde, strijden de Duitsche en verbonden troepen reeds in den. binnensten verdedigingsgordel van de stad. De speciale vertegenwoordiger van Roose velt op de laatje conferentie te Moskou, Harriman, heeft Donderdag verklaard, dat de Ver. Staten er het grootste belang bij hebben de Sowjet-Unie snelle en vergroote leveran ties van materiaal te doen toekomen. De veld slagen aan het Oostelijk front zijn van den grootsten invloed op het lot van de Ver. Sta ten en op de offers die de Amerikaansche bevolking voor dezen oorlog nog moet bren gen. Harriman beweerde, vervolgens, dat de Sowjets vast besloten zijn, alleen te strijden Wel. zoo voegde hij hieraan toe. „voelt" de Sowjetbevolking, dat de Ver. Staten „eens" de Duitschers „op een ander front" zouden bestrijden om de trefkracht van het Duitsche leger „ten minste gedeeltelijk af te leiden' Ziveedsche lof voor lucht piraten. Pijnlijke indruk te Berlijn. De correspondenten van twee Zweedsehe bladen, n.l. Svenska Dagbladet en Dagens Nyheter, hebben van Londen ui,t in berichten over den toestand in Engeland ook een oor deel geveld over de piloten van de Britsche luchtmacht, welk oordeel neerkomt op een verheerlijking van de vliegers, wier activiteit zich uitsluitend tegen niet militaire doelen in Duitschland en zelfs in Frankrijk richt. Dc leider van de persafdeeling van het Duitsche ministerie van buitenlandsche zaken, gezant dr. Schmidt, heeft voor vertegenwoor digers van de buitenlandsche pers een uit eenzetting gegeven van de activiteit der Britsche luchtmacht. Gezant dr. Schmidt noemde het eigenaardig, dat in bladen van het neutrale Zweden deze activiteit verheer lijkt wordt. Hij zeide voorts, dat een dergelijk gedrag door het Duitsche volk nooit vergeten zal worden. Verklaring van Churchill in Lagerhuis. Labour teleurgesteld. Churchill heeft gisteren in het Lagerhui: het woord gevoerd over Br.-Indië. Hij zeide, dat de toestand „beter geworden en over het geheel genomen geruststellend is" Gandhi en zijn aanhangers zullen echter zoo lang „in verzekerde bewaring blijven" tot de onlusten hebben opgehouden. Sedert het begin van de onlusten zijn ongeveer 500 personen gedood. Groote versterkingen zijn in Indië aangeko men en het .aantal aldaar aanwezige blanke troepen is grooter dan te eeni- ger "tijd tijdens de Britsch-Indische betrekkingen. Verdei- verklaarde Churchill, dat de Con grespartij niet de meerderheid van het In dische volk vertegenwoordigt. Buiten deze oartij en in principieele oppositie jegens haar staan 90 millioen Mohammedanen in Britsch-Inaië. Verder 50 millioen „paria's'7 en 95 millioen onderdanen van de Indische vorsten, met wie Engeland bindende verdragen heeft. De Congrespartïj heeft thans de politiek van geen geweld opgegeven en is tot een revolutionaire beweging overgegaan, die ten doel heeft algemeene onlusten te ver oorzaken. Het is mogelijk, dat zij daarbb door een Japansche vijfde colonne wordt gesteund. In elk geval heeft de opstandige beweging tot uitwerking, dat zij de verde diging van Indië tegen de Japansche in- valslegers hindert en onder die omstandig heden heeft de Britsch-Indische regeering het noodzakelijk geacht de Congresparti.i en de provinciale organisatie van die ver een iging te onderdrukken, die zich hebben schuldig gemaakt aan „vijandige en mis dadige handelingen". Churchill voegde hieraan toe, geen in lichtingen te hebben, dat Indië thans be reid is de voorstellen van Cripps te aan vaarden. Een debat over Indië kan pas na het aanstaande parlementsreces worden gehouden. De Labour-afgevaardigde Shinwell zeide. dat de verklaring van Churchil1 „millioenen menschen diep teleur zal stellen". De minister voor Indië, Amery, ver klaarde, dat met Britsch-Indië tijdens dep huidïgen toestand van „openlijke rebelle" geen onderhandelingen mogelijk zijn. Berlljnsch commentaar De gisteren door Churchill afgelegde ver klaring over den toestand in Br.-Indië wordt vandaag door de Berlijnsche blader, beschouwd als een uitvlucht en als een teeken, dat Churchill evenals voorheen het beginsel „Verdeel en Heersch'* huldigt. De „Berliner Börsenzeitung" lever: commentaar op de poging van Churchill den indruk te wekken alsof Indië over het geheel genomen een land is. waar rust heerscht en waarover men zich geen zor gen behoeft te maken. Deze meening komt duidelijk naar voren in zijn uiteenzettiiv- van het Indische „zelfbestuur", volgen? \yelke het getal Britsche leden van het In dische burgerlijke bestuur niet grooter is dan 600. Churchill verzwijgt hierbij de hoofdzaak, n.l. dat deze 600 Engelsche amb tenaren de leidende functies oekleeden terwijl de Indische ambtenaren slechts uk- voerende organen zijn. Voorts zeide Chur chill, dat de Britsche regeering van plai ds den Onderkoning door harde, zij he' gematigde maatregelen te steunen. Het In dische volk, zoo schrijft het blad, weet wat het kan verwachten van deze maat regelen. De VÖlkischer Beobaehter levert kritieV- op de mededeeling van Churchill dat in In dië 500 Indiërs om het leven zijn gekomen Hoezeer de Britsche autoriteiten ook moei te hebben gedaan om alle cijfers over hei aantal slachtoffers te onderdrukken, toch staat het vast dat het aantal slachoffer? een veelvoud bedraagt van het door Chur chill genoemde aantal. De onlsten gaan door In Allahabad is de politie Donder dagavond met looden knuppels opge treden tegen Indiërs, die een vergade ring wilden houden. Mevrouw Indira Gandhi, de dochter van Nehroe en haar man Feroze Gandhi, die op deze ver gadering redevoeringen wilden hou den, werden met een dozijn andere In diërs gearresteerd. Het uitgaansverbod is opnieuw met een week verlengd. Het is gisteren in Kahtav in de pres dentuur Bombay tot ernstige incident er gekomen. Indische vrijheidstrijders wild" het oolitiegerecht aldaar bestormen, waar op de politie het vuur opende: 4 Indiërs- werden gedood. 13 gewond. In Soerat heeft de politie geschoten op een samenscholing van ongeveer 3000 personen. Er is niet bekend gemaakt over het aantal slacht offers. D. Het kan geen vrees voor spoken bij daglicht zijn, wanneer het Nederland- sche volk zich in deze dagen met diepen ernst bezint op de woorden, die Dr. Rosen berg tot de volken van West-Europa heeft gericht en waaraan wij gisteren een korte beschouwing hebben gewijd. Men weet het: de Duitsche rijksminister heeft een ernstig vermaan geschreven tot Franschen, Belgen en Nederlanders, hun verweten, dat groote groepen onder hen de teekenen der tijden niet verstaan, zich afzijdig houden van op bouw en samenwerking en den arbeid, dien een nieuwe tijd, bruisend van nieuwe ge-t dachten, vraagt, óf weigeren óf saboteeren.' Hij vond daarbij gelegenheid er op te wij zen, dat zijn land en diens bonagenooten aan de gebrachte en nog te brengen offers het recht ontleenen, leiding te geven m de groeiende Germaansche levensruimten en dat de volken, die niet bereid zijn, deze offers mede te dragen, in de toekomst ver stoken zullen zijn van samenwerking en leiding. Dit is het allerergste. Dit is de zwaarste dreiging, die ons benauwen kan: het onver draaglijke denkbeeld, dat in nabije toe komst Nederland verstoken zou zyn van zelietandig besluit en initiatief. Dit zou de zwfrtste tijd worden in het Nederlandsche volksbestaan: veroordeeld te worden tot politieke onmondigheid, tot staatkundige onmachtzwaarder en bitterder zou het zelfverwijt zijn, waarmede wij ons zelf zouden moeten aanklagen: Zóó hebben - het niet gewild! Wij hebben ons vertrouwen verkeerd geplaatst en de hand, die ons werd toegestoken, niet gegrepen. Wij, die onze vlag heel de wereld hebben getoond, zijn gekomen tot onmacht en dienstbaar heid. Nu er nóg tijd voor herstel en bezinning kort, maar nog juist voldoende, moge het trotsche, onbuigzame Nederland zich bewust worden van de verantwoordelijk heid jegens hen, die de erfenis der eeuwen straks uit zijn handen zal ontvangen. Moge het zich afvragen, of het tot oneer kan strekken, gelijkberechtigd in de rij dei- volken mede te bouwen aan een nieuwe maatschappelijke structuur, moge het zich beraden op de vraag, of het in de waag schaal stellen van de hoogste goederen onzer natie getuigt van nationale fierheid of van roekelooze moedwilligheid. Vrouw Zorg heeft in Mei 1940 aan onze deuren geklopt. Ele onheilsprofetie der laat ste kwart eeuw is bewaarheid: een nieuw Europeesch conflict kon ons land niet on beroerd laten. De wereldoorlog der starre fronten kon ons voorbijgaan, een nieuw treffen, met de strategie der uiterst snelle verplaatsing van troep en wapen betrok ook ons land in deru krijg en nauwelijks beseffend dat ons land oorlogsterrein ge worden was, zagen wij ons land bezet. Doch met de bezetter kwam de verade ming. Want uit het Duitsche hoofdkwartier kwam het verlossende woord: Nooit ma? een herhaling van den tienden Mei deze landen, meer verontrusten. Wij zijn volken van één ras, broeders van één'stam en met de strijd maar de samenwerking is ons geboden! Honderdduizenden soldaten herkregen de vrijheid, oorlogsschatting werd ons niet opgelegd, het maatschappe lijk leven werd niet verstoord en het ge vreesde Duitsche leger gaf blijk van een voorbeeldige tucht. Nimmer heeft men van Duitsche zijde pogen te verbergen, dat deze welwillend houding welbewust en met bepaalde be ddeling was aangenomen, te weten met het oogmerk, het Nederlandsche volk een ant woord af te vragen op de vraag: Nu dc loop der dingen U heeft geplaatst voor dc 'ceuze. bepaal de richting zelf: Of een eer lijk en eervol samengaan met een jong crachtig volk, dat maatschappelijk, econo misch en cultureel uw belangen kent en deelt en door eeuwenoude vriendschaps banden met u is verbonden, of uw ver trouwen gevestigd op het Britsche rijk. welke kapitalistisch imperialisme ook iiw land in kommervolle omstandigheden heeft gebracht, dat uw belangen nimmer heeft entzien en uw stamverwanten heeft ge knecht. Oit woord is misverstaan. Men heeft er de uitlegging aan gegeven, dat het Neder land vrij stond, zich zonder meer hoog hartig af te wenden. Duitschland te ver wijten. dat het Nederland in ziïn strategi» betrokken had en, zoo mogelijk, relatie* met Duitschlands doodsvijand te onderhou den. En het is van betrekkelijk gering be lang, dat Engeland van deze misvattin' gretig gebruik maakte en dat een regee ring. die op de boot stapte toen aan Grebbe ?n Peel onze soldaten den ongeliiken strijd nreden, de radio aanwendde om een v 'oren zaak goed te praten, hoofdzaak dat men niet begrepen heeft, dat, zor Duitschland ons de keuze mocht laten Duitschland óók het laatste woord hield En dit laatste woord kan niet anders ziin dan de, boodschap, waarmede het in Me: 1940 hier kwam: In de straks te vestigen Germaansche ruimte is ook voor Nederland ien plaats gereserveerd. Het zal daar kun nen leven, vrij, in eerlijken arbeid wer kend als deel van het groote geheel. Zóó ml de toekomst zijn, met of zonder uw in stemming. niet omdat Duitschland er beha zen in schept, zekere tradities aan te tas- *en, maar ornaat het welbegrepen belan? van Europa dezen toestand vergt. En mocht gij anders willen en u verstarren tot een houding van actief verzet of latente tegenwerking dan zal van Duitsche zijde ook in, Nederland de hervormingen worden ïebracht. waartoe de landszoon zijn mede werking weigert. Nu is het vergeeflijk, dat de groote groepen, waarvan Dr. Rosenberg spreekt in den aanvang onwennig stond tegenover de gewijzigde situatie. Vergeeflijk en be grijpelijk. Want jaren en jaren lang had •"en volkomen eenzijdige propaganda on1 jand en ons volk in een haat-psychose ge bracht jegens de nieuwe gedachten van •*en nieuwen tijd, anders gezegd: jegens het •lationaal-socialisme. Een demo-liberalis- me. voorwaarde voor een al sterker en driester wordend Britsch-Amerikaansche nlutocratie had alle ten dienste staande middelen aangewend, om ons volk te ver blinden met schy'n schoone leuzen van vrij heid en zelfstandigheid, leuzen, die intus- schen niet hadden kunnen verhinderen, dat iederen dag de wolken zwaarder sa menpakten en ons land. economisch en cultureel, in wezen een vazalstaat van ge noemde wereldmachten was geworden. Al dus geïmpregneerd, doordrenkt met het vaoze principe van Eenheid door Democra tie. was het begrijpelijk, dat men aanvan kelijk vreemd moest staan tegenover eer wereldbeschouwing, die arbeid en eenheid stelde tegenover gesalarieerde werkloos heid en gouddorst Dochs indsdien zijn twee jaar verlooper en al hebben de tijdsomstandigheden vee beperkt, dat in normale nmstandighede- tot volle ontplooiing had kunnen komen tallooze maatregelen van binnenlandse' bestuur, van economischen en socialen aar hebben een duidelijk beeld gegeven van den nieuwen koers en aangetoond, dat he de ernstige wil van de bezettingsautorite - ten was. Nederland in de toekomst op voel van gelijkheid en gelijkberechtigdheid 4 bejegenen. Voorbeelden aanhalen is onnoo- iig. Iedereen kent ze en het overgrootr ieel van onze bevolking trekt er de voor ieelen van. Doch inplaats dat ook maar een spoor van tfegrip voor de nieuwe orde. een bewij van waardering voor de gebleken gevoe lens van samenwerking aan den dag trad was het een onverschillige, aanmatigende houding, die het Nederlandsche volk, zeer bewust, heeft aangenomen, voorzoover dc tegenstand zelfs niet onder voorgeven van neutraliteit in volkomen anti- Duitsche handelingen ontaardde. En nier hebben wij in de laatste plaats de elemen ten op het oog. die <jpor handelingen van vernieling, sptonnagej ophitsing e.d. hun land en volk reeds veel leed berokkend hebben maar. om nogmaals dc reeds aan gehaalde woorden te gebruiken, de „breede groepen", die weinig deden en die niets deden en die voorzientiglijk de daad schu wen. maar dije door hun negatie en klei- neering van alles waartoe de nieuwe tijd wekt, de ware schuldigen zullen zijn, waneer onverhoopt de nood aan den man mocht komen. Want de man, die zich vergrypt aan Duitsch materiaal en daarmee den gogel riskeert, toont daarmede tenminste nog een soort moed. Maar er is geen wet, die den man kan treffen, die van zijn inkomen van vijftig of honderd gulden per weck nog geen dubbeltje, nog geen cent per maand voor het Winterhulpbusje over heeft. En het zijn overigens achtenswaardige lieden, die verleden jaar hun koper tusschen de vloeren verstopten en dit jaar hun fiets op de vliering wegmoffelden en net zullen op zich zelf wel hoogst fatsoenlijke burgers zijn geweest, die de vorige maand met hun twintigen twee uur naar een paar nationaal- socialistische drenkelingen stonden te kij ken zonder een hand uit te steken. En wie in onze dagen zijn medemensen zooveel mogelijk begappen kan door hem zijn levensmiddelen-minimum af te kapen, is de handigste en wie voor een doosje sigaret ten van een kwartje waarde een rijksdaal der kan maken, is de slimste, en wie de grofste Engelsche ophitsing het best ver spreid is de braafsteen uit dit alles wordt, steen voor steen, de muur opgetrok ken tusschen twee landen, die door zoo on noemelijk veel verbonden en door zoo wei nig gescheiden konden zijn. Want laat het maar eens klaar en duidelijk gezegd ziin, met klaar begrip van alle beproevingen die deze tijd ook ons, Nederlanders, heeft ge bracht, maar met even klaar begrip van eerlij-kheid en goeden trouw: het zijn wat wij noemen de fatsoenlijken, de onbespro- kenen, de kreukloozen, de netten, die nun volksverbondenheid en hun nationale vrij heid op het spel zetten. Het zijn de klagers en de kleumers en de roddelaars in tram en trein, die met een enkel glimlachje en met een, och, op zich zelf onschuldig woordeke ontevredenheid wekken en haat zaaien. Het zijn de onderwijzers, die met een grappige toespeling verdeeldheid zaaien onder nun leerlingen, het zijn de dominees en de pastoors, die hun invloed misbruiken met ieder middel dat hun ten dienste staat. En het is de jeugd. Zeker, de jeugd, die de urinoirs bekrast met opschriften, waarvoor een volwassene zes jaar zou krijgen, die platen van de mu ren scheurt en Jeugdstormstertjes bespuwt en molesteert. och, dat is alweer het al lerergste niet. Het is de rijpere, vooral de „betere" jeugd, die met den kop tegen de krib leeft uit een even sterke negatie als de ouderen. En dit is het alVrergste. Want aan de jeugd is zoo hebben We het immers altijd gezegd? de toekomst. De jeugd weet. de jeugd, moet het weten, dat die toekomst maar één zaak voor haar zal kun nen brengen: of een maatschappij met ccn werkloozen „residu" van ongetelde paria's, met de vooroorlogsche overvoerde „arbeids markt", óf een maatschappij met arbeids plicht, arbeidsrecht en bestaanszekerheid. De jeugd, in het bijzonder de rijpere jeugd en meer in het bijzonder de rijpere jeugd, die het voorrecht genoot van een goed ge fundeerde opvoeding, moet beseffen gaan, dat de wel aangename titó van weleer te rugkrijgen voor haar zal beteekenen: le diggang en nood en dat een betere toekomst nog nimmer verkregen zinlooze leuzen, ge niepig geplaag en..,, met niets doen. Want. en dit is de overduidelijke waar schuwing van deze week: Men is in Duitsch land dit alles méér dan beu. Men staat daar voor problemen, duizendmaal belangrijker dan het burgerlijk belang van den ingekap- selden Nederlander, die met een goedige belangstelling van veiligen afstand toeziet, hoe aan de Wolga zijn rasverwant goed en bloed offert om ook ons, ook Nederland, veilig te stellen voor den Mongolencultus, die niets liever zou doen, dan iedere Ne derlandsche kerk tot een paardenstal te ma ken. En waar deze problemen op korten ter mijn moeten worden opgelost en zullen worden opgelost, daar zal men zich niet laten weerhouden door wat men in Neder land wil en graag wil en héél graag wil, wanneer dit het bereiken van het grootsche einddoel zou belemmeren. Wij, Nederlanders, arm en rijk, oud en mng, staan vandaag den dag voor de beslis sing. De hand wordt ons nóg gereikt. De deur staat nog open. Moge ons volk in deze hoogst ernstige da gen gezegend zijn met het inzicht, dat de lessen der historie doet verstaan en de ge dachte van een nieuwen tijd durft aanvaar den. Britsche arbeiders contra wapenfabrieken inzake tweede front. Volgens een bericht van een Londenschen zender, heeft het Britsche vakvereenlgings- congres' met groote meerderheid van stem men een voorstel verworpen, dat onmid dellijke oprichting van een tweede front in Europa eischt. In de redevoeringen werd tot uitdrukking gebracht, dat. wanneer een in vasie met succes ten uitvoer moet worden gelegd, men vele schepen en soldaten noodig heeft, die 50 tot 100 mijl vijandelijk gebied moeten binnendringen, om het bruggehoofd te beveiligen. Een delegatie die er mede belast zal wor den in Downingstreet 10 de „onmiddellijke opening van een tweede front in Europa" te eischen is Donderdagavond door 42 gedele geerden van 26 bewapeningsfabrieken in groot-Londen gekozen. Het gebrek aan rubber en benzine in dc V.S, Toestand alarnieerend. Volgens een United Press-bericht uit Wash ington heeft de door Roosevelt aangestelde commissie ter bestudeering van het rubber- orobleem in de Ver. Staten maatregelen aan bevolen ter rantsoeneering van het benzine verbruik en ter bezuiniging van rubber De commissie bepleitte een belangrijke vergroo ting van de jaarlijksche productie van synthc- 'ische rubber en een voor het geheele land meldende maximumsnelheid voor auto's van 35 mijl per uur Over hetzelfde onderwerp meldt dë Brit sche berichtendienst, dat de commissie haar rapport aan Roosevelt heeft voorgelegd met de vrijmoedige verklaring, dat er bij de op lossing van het Amerikaansche rubberpro bleem geen tusschenweg bestaat. Ongemak ken of de nederlaag zoo luidt het alternatief. Roosevelt zou verklaard hebben, dat hij de voorstellen zou uitvoeren zoodra dc noodige voorbereidingen getroffen kunnen worden De commissie zou den president gezegd hebben ..Wij beschouwen de huidige rubberpositie als zoo gevaarlijk, dat ons land tegenover een militaire en civiele ineenstorting zou staan, wanneer niet terstond behoorlijke maatrege len worden genomen."

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlemsche Courant | 1942 | | pagina 1