Haarlemsche Courant
Nieuwe Britsche aanvallen
op Madagascar.
Astrakan door Duitsche
luchtmacht gebombardeerd.
Meer blanke troepen dan ooit tevoren
in Britsch Indië.
De deur staat nog open.
3B7c Jaargang No. 214 x
onement p. week 0,26, p. maand 1,15, p. kwartaal J,42,
ico p. post 3,73, losse nummers 6 cent. Advertentlïn 3—15
i ƒ5,— elke m.m. meer 20 cent. Reclames dubbele prjje.
ertentleabonnementen 1500 m.m. 12 cent p. m.m. Kennemer
5—15 m.m. 1,20. Abonnement 1500 m.m. 5 cent p. m.m.
[j Grafische Bedrijven Damlate.
Wnfi. Hoofdredacteur! 2. V. BAÜDEWYNS.
Nieuwsblad voor Noord-Holland
Verschijnt dagelijks behalve op Zon- en feestdagen.
Vrijdag 11 September 1942
Bureaux Haarlem: Geoote Hontsiraai S3, Bijkantoor: Soenda*
plein 37. Tel. Directie 13082. hoofdredactie 150S4. Redactie 10600,
Administratie 10724, 14525. Soendaplelo 12230. Postgiro 134951.
Directie PH. A. MEES P. W. PEEREBOOM.
p drie punten landingspogingen. Afleidingsmanoeuvre van
siurchill. Goedkoope prestige-icinst na militaire en politieke
Verlagen.
FRANSCHEN EISCHEN
J VERGELDING.
L Naar te Vichy bekend wordt, hebben
isterochtend vroeg Engclsche strijd-
rachten aanvallen gedaan op ver-
cheidene havens van Madagascar. Op
«schillende plaatsen van het eiland
tjn Britsche troepen aan land gegaan.
Naar uit Stockholm wordt gemeld,
ceft Reuter in een extra-bericht in-
ikc den aanval medegedeeld, dat ge-
jbtijdig dc volgende havens aan de
'esteljjke kust van Madagascar zij"
ingevallen: Majunga. Ambaja op 120
't lijl ten Zuiden van Diego Suarez, als-
lede Morondara op 340 mijl ten Zui-
tn van Akjunga.
e Vichy wordt officieel medegedeeld
*Ja een vergeeïsche landingspoging van
dlistische strijdkrachten op 8 Sept. op
d Ï.M. ten Noorden van Majunga op Ma-
iscar hebben Britsche strijdkrachten
iderdagochtend een aanval ondernomen,
FJ a ongerechtvaardigd, als die op Diego
-ju rez.
e aanval was gericht op verscheidene
ens aan de Westkust Een groote vloot,
over aanzienlijke middelen beschikte,
minste even groot als indertijd bij Diego
rez, heeft tegelijkertijd bij het aanbre-
van den dag op 10 September Majunga
1 gevallen, de grootste haven aan de
n< itkust van Madagascar, verder Ambaja,
>i K.M. ten Zuiden van Diego Suarez,
b ondava, 350 K.M. ten Zuiden van Ma
tt ga. Alleen reeds bij Majunga telde men
schepen. Het Britsche luchtwapen is tot
Tf ninste 160 K.M. diepte over het bin-
-.a land van het eiland gevlogen,
oo Ue Franschen zullen dezen niet te kwa
rto Beren aanval brandmerken. Hun ge
rt iten en gevoelens zijn bij de verdedi-
i.bj s, die onder ongelijke voorwaarden
den voor de belangen en de eer van
>i ïkrijk.
blgens een bericht van Reuter ui
:ho ihington heeft het Amerikaansc'ne mi-
erie van buitenlandsche zaken verklaard
Engeland en de Vereenigde Staten over-
;ekomen zijn, verdere militaire operaties
nd i noodig" op Madagascar te onder
en id-
;0 et bericht van de voortzetting van den
le5 elschen aanval op Madagascar, waar de
telijke. dus aan de Afrikaansche zijde,
(j] ande haven met goedvinden van de Ver.
en door de Britsche schepen worden
i (evallen, heeft in de Franscne pers een
meenej verontwaardiging gewekt
e Matin noemt het Engelsche optreden
T, niet te kwalificeeren aanval. Het blad
^an meening, dat Churchill een aflei-
smanoeuvre zoekt. De reden van Ctiur-
voor dezen nieuwen aanslag moet men
;en in den algemeenen toestand van het
Ipire en in de parlementaire positie van
snrchill. <Op het oogenblik, zoo schrijft
blad, waarop de bolsjewistische bond-
lot wankelt onder de slagen van de
[Qlsche weermacht, waarop de Engelsche
rooien op alle zeeën door de duikbooten
Spilmogendheden opgejaagd worden,
rop in Indië, Egypte; Irak en Iran op-
jn den uitbreken, waarop de Japanners
loordelijke kust van Australië naderen,
rop Churchill na Dieppe zich voor het
ement en het Engelsche volk moet ver-
voorden, wil hij den schijn van een
:es voorwenden.
Jï? et blad Aujourdhui spreekt van een
ndelijke aggressie van den voormaligen
igenoot. De Petit Parisien geeft als zijn
ning te kennen, dat voor den nieuwen
^val even weinig rechtvaardiging be-
als voor de bezetting van Diego Sua-
De Pariser Zeitung schrijft: Steeds
neer de Engelschen een gevoelige ne-
aag geleden hebben, probeeren zij zich
plaatsen waar het optreden geen groot
met zich medebrengt, schadeloos te
udÊen.
De Oeuvre eischt thans eindelijk rle
lodzakelij ke vergeldingsm aatr egelen
gen de Engelschen. Ook de geduidig-
e Franschman, die nog een politiek
en m afwachten voert, moet thans ein-
P iliik inzien, dat Frankrijk niet meer
dI erkeloos kan blijven toezieh wanneer
[aaet niet wil dat zijn koloniën door
ïgelschen en Amerikanen worden ge-
lofd.
rE e nieuwe aanval van Engeland o'k.
lagascar wordt in Romeinsche politieke
z<perikanen stellen bezoek van
Britsche arbeidersleiders
niet op prijs.
Hun reis naar de V.S. afgelast.
spi
door de leiders van de Engelsche vak-
'Tl enigingen geprojecteerd bezoek aan
Tika is, naar de Londensche correspon-
van Svenska Dagbladet meldt, door
weigering van den president van de
L., William Green, afgezegd. Deze wei-
El ng heeft op het jaarhiksche congres van
Engelsche vakvereenigingen in Black-
gewerkt als een donderslag bij helde-
hemel. Het bezoek aan Amerika van
3: ngelsche vakvereenigingen zou ten doel
f id hebben een Engelsch-Amerikaansch
sM rereenigingscomité op te richten naar
S voorbeeld van het Engelsch-Russische
KxJpereenigingscomité. Het oorspronkelijke
van de Engelsche vakvereenigingen
ook de Amerikaansche vakvereenigin-
op te nemen in de Engelsch-Russische
rhfeenschap, hetgeen de Amerikanen nu
eó er van de hand hebben gewezen. Daar-
iro zouden nu de Engelsche vakvereenigin-
de schakel vormen tusschen de Ameri-
n( ische en Russische vakvereenigingen.
'™lfpersingspolitiek der V.S.
jegens Frankrijk
Officieus Berlljnsch oordeel.
iü uewel men in politieke kringen te Bei
er van afziet een standpunt te bepalen
e vraag of er nieuwe gezichtspunten zijn
r te nemen in de FranschAmerikaan
betrekkingen. wordt toch te verstaan
iven, dat het Witte Huis jegens Frank-
een uitgesproken politiek van afper-
voert. Deze «meerling wordt uitgespro-
in verband met het Fransche protest bij
Amerikaansche regeering inzake het
ibardeeren van Fransche plaatsen, een
est, dat, naar verluidt, door het Ameri-
X? ipche ministerie van buitenlandsche za-
van de hand is gewezen.
kringen beschouwd als een nieuw bewijs
voor het cynisme van de onderteekenaars
van de Atlantic Charter, die in Indië, op
Madagascar, in Ierland evenals in Iran naar
goeddunken met menscherilevens omsprin
gen zooals het in hun kraam te pas komt.
Het optreden jegens Frankrijk wordt in
Rome des te merkwaardiger gevonden, daar
het gericht is tegen een land, dat zich voor
Engeland en Amerika heeft opgeofferd.
GENERAAL VON CHAPPUIS OVERLEDEN.
Ridderkruisdrager generaal der infanterie,
Friedrich Wilhelm von Chappuis, het laatst
commandeerend generaal van een legercorps
in het Oosten, is op 27 Augustus 1942 in Maag
denburg overleden.
Leerlingen van de onlangs te Haarlem geopende School voor Kunstnijverheid bren
gen een middag door in de kassen van de Stadskweektuinen, om hier studies te
maken van bloemen van planten. (Foto Stevens)
Eenige vestingwerken genomen bij Stalingrad. Vijand aan de
Terek teruggeivorpen. Op de Neiva zijn 36 Soivjet-booten tot
zinken gebracht.
Britsche concentratie in
Egypte uiteengeslagen.
Sovjet-vliegtuigen boven
Oost-Duitschland.
Het opperbevel der Duitsche weermacht
deelt mede:
„Ten Zuid-Oosten van Noworossisk
zijn in het door kazematten versterkte ge
vechtsterrein opnieuw hoigten genomen.
Zware artillerie van het leger heeft aan de
kust der Zwarte Zee vijf transportsche
pen tot zinken gebracht.
Aan den Terek heeft een afdeeling
van een Duitsche gepantserde divisie
den met massale strijdkrachten aanval
lenden vijand teruggeworpen. Zij drong
in de vijandelijke artilleriestellingen
binnen en vernielde batterijen.
In het vestinggebied van S t a 1 i 11 g r a i
eerden met steun van de luchtmacht op
nieuw zeer versterkte en hardnekkig ver
dedigde vestingwerken genomen. Bif de af
weer van krachtige ontlastingsaanvallen
werden 59 Sovjet-pantserwagens buiten ge
vecht gesteld.
Duitsche gevechtsvliegtuigen bombar
deerden havenwerken en opslagplaatsen te
Astrakan. Nachtelijke aanvallen waren
gericht op vliegvelden ten Oosten van de
W 0 1 g a.
In het gebied van R z j e f hervatte de
and zijn aanvallen met sterke infanterie- er
pantserstrijdkrachten. Zij werden in samen
werking met de luchtmacht in zware ge
vechten afgeslagen, waarbij 77 vijandelijke
pantserwagens vernietigd werden.
Ten Zuiden van het Ladogameer
en aan het omsingelingsfront van Le-
ningrad_mislukten herhaalde bolsje
wistische aanvallen. Bij vergeefsche po
gingen van den vijand om een overtocht
over de Newa te forceeren, werden 36
vijandelijke booten vernietigd.
Woensdagnacht hebben de bolsjewisten
storingsvluchten boven Oost-D u i t s c h ge
bied ondernomen.
De Sovjet-luchtmacht verloor Woensdag
128 vliegtuigen. Bovendien werd een kabel
ballon door jachtvliegers neergeschoten.
Acht Duitsche vliegtuigen keerden van
vluchten naar den vijand niet terug.
In de middag- en avonduren van 9 Sep
tember vlogen afzonderlijke Britsche vlieg
tuigen over West-Duitschland. Door eenige
brisantbommen ontstond geringe schade.
Patrouillevaartuigen schoten boven het
Kanaal twee Britsche vliegtuigen neer'
Het D.N.B. voegt hieraan toe:
Woensdagnacht hebben Sovjet vliegtuigen
storingsvluchten ondernomen boven Oost-
Duitschland. Enkele vliegtuigen drongen
door tot den stadrand van groot-Berlijn. Er
werden geen bommen op de binnenstad ge
worpen.
Duitsche vliegtuigen hebben de bolsjewis
tische luchtbasis Warlamowo aan de Noor
delijke IJszee gebombardeerd. Zij veroor
zaakten verscheidene branden en ontplof
fingen. Tusschen de begeleidende Duitsche
jagers en Sovjet-vliegtuigen ontsponnen
zich hardnekkige gevechten, waartnj 17
Sovjettoestellen werden neergeschoten.
Aan het Egyptische front zijn Brit
sche pantserwagens, die onder bescher
ming van een heuvelachtig terrein bij
Deir el Ragil zich concentreerden voor
een aanval op de Duitsche linies, door
Duitsche vliegtuigen met zware bom
men bestookt, waarbij talrijke pantser
wagens ernstig beschadigd werden. Een
deel daarvan bleef brandend in de
woestjjn staan. Deze verrassende Duit
sche aanval belette de Engelschen hun
aanvalsdoel te bereiken.
Het Italiaansche wcermachtbericht.
Het Italiaansche weermachtbericht luidt
als volgt:
Woensdag viel er aan het Egyptische front
geen enkele gevechtshandeling van betee-
kenis voor. Het luchtdoelgeschut 'van To-
broek heeft twee Britsche vliegtuigen neer
gehaald.
Italiaansche vliegtuigen, die een convooi
escorteerden, bonden den strijd aan met
vijandelijke bommenwerpers en schoten er
eén van omlaag. Geslaagde luchtaanvallen
werden weer ondernomen op het vliegveld
Micabba (Malta). Boven Scoglitti (Ragusa)
werden vier vijandelijke jagers door onze
jacht toestellen aangevallen. Een vijandelijke
machine werd genoodzaakt te dalen. De be
stuurder, een Amerikaan, werd gevangen
genomen. Van onze toestellen zijn twee niet
op hun basis teruggekeerd van de operaties
der laatste dagen.
De torpedoboot Polluce onder bevel van
kapitein ter zee Tito Burattini heeft in de
Middellandsche Zee een Engelsche duik
boot tot zinken gebracht.
Strijd van man tegen man in
gebergte van Nw. Guinea.
Japansche omsingelingsactie bij
Isoci en Myola.
De positie van de Australische troepen op
Nieuw-Guinea is, zoo meldt Radio-Canberra,
weer bedenkelijk slecht geworden, daar het
den Japanschen troepen gelukt is bij Isoci
en Myola een omtrekkende beweging te ma
ken, langs de Australische stellingen, terwijl
andere Japansche troepen door de Australi
sche linies heen konden breken. Aan den
Kokoda-pas in het Stanley-gebergte is een
strijd van man tegen man ontstaan. In het
bericht werd tenslotte verklaard, dat de ge
vechten bij Isoci welke plaats op nauwe
lijks 80 kilometer afstand ligt van Port Mo
resby het lot van deze belangrijke stad
beslissen.
WILLKIE NA CONFERENTIE UIT
ANKARA VERTROKKEN.
Naar de Turksche bladen melden is mi
nister-president Saradzjogloe van zijn reis
naar het Oosten van het land in de Turk
sche hoofdstad teruggekeerd. Te half elf
des avonds ontving hij den afgezant van
Roosevelt,. Wendell Willkie. Het onderhoud
zou een uur hebben geduurd.
Willkie is gisterochtend per vliegtuig van
Ankara vertrokken. Hij werd uitgeleide ge
daan door den chef van het protocol en 'den
directeur van het kabinet van den minister
van buitenlandsche zaken.
Franc-tireurs in Stalingrad.
HatTiman smeekt om hulp voor de
Sowjet-Unie.
„Wjj weten, dat een groot gedeelte van d
burgerbevolking van Stalingrad tezamen met
de troepen vecht", met deze woorden beant
woordt men in militaire kringen te Berl(jn
de vraag, of de bevolking van Stalingrad voor
het begin van den aanval van de Duitsche
verbonden troepen geëvacueerd is. Men noemt
het vanzelfsprekend, dat deze burgers oi
eenkomstig het volkenrecht als franc-tireurs
behandeld worden.
Naar te Berlijn verluidde, maakt de aanval
op Stalingrad, evenals voorheen, vorderingen.
Voor het grootste deel, zoo verklaarde men
van bevoegde zijde, strijden de Duitsche en
verbonden troepen reeds in den. binnensten
verdedigingsgordel van de stad.
De speciale vertegenwoordiger van Roose
velt op de laatje conferentie te Moskou,
Harriman, heeft Donderdag verklaard, dat de
Ver. Staten er het grootste belang bij hebben
de Sowjet-Unie snelle en vergroote leveran
ties van materiaal te doen toekomen. De veld
slagen aan het Oostelijk front zijn van den
grootsten invloed op het lot van de Ver. Sta
ten en op de offers die de Amerikaansche
bevolking voor dezen oorlog nog moet bren
gen. Harriman beweerde, vervolgens, dat de
Sowjets vast besloten zijn, alleen te strijden
Wel. zoo voegde hij hieraan toe. „voelt" de
Sowjetbevolking, dat de Ver. Staten „eens"
de Duitschers „op een ander front" zouden
bestrijden om de trefkracht van het Duitsche
leger „ten minste gedeeltelijk af te leiden'
Ziveedsche lof voor
lucht piraten.
Pijnlijke indruk te Berlijn.
De correspondenten van twee Zweedsehe
bladen, n.l. Svenska Dagbladet en Dagens
Nyheter, hebben van Londen ui,t in berichten
over den toestand in Engeland ook een oor
deel geveld over de piloten van de Britsche
luchtmacht, welk oordeel neerkomt op een
verheerlijking van de vliegers, wier activiteit
zich uitsluitend tegen niet militaire doelen in
Duitschland en zelfs in Frankrijk richt.
Dc leider van de persafdeeling van het
Duitsche ministerie van buitenlandsche zaken,
gezant dr. Schmidt, heeft voor vertegenwoor
digers van de buitenlandsche pers een uit
eenzetting gegeven van de activiteit der
Britsche luchtmacht. Gezant dr. Schmidt
noemde het eigenaardig, dat in bladen van
het neutrale Zweden deze activiteit verheer
lijkt wordt. Hij zeide voorts, dat een dergelijk
gedrag door het Duitsche volk nooit vergeten
zal worden.
Verklaring van Churchill in Lagerhuis.
Labour teleurgesteld.
Churchill heeft gisteren in het Lagerhui:
het woord gevoerd over Br.-Indië. Hij
zeide, dat de toestand „beter geworden en
over het geheel genomen geruststellend is"
Gandhi en zijn aanhangers zullen echter
zoo lang „in verzekerde bewaring blijven"
tot de onlusten hebben opgehouden.
Sedert het begin van de onlusten zijn
ongeveer 500 personen gedood. Groote
versterkingen zijn in Indië aangeko
men en het .aantal aldaar aanwezige
blanke troepen is grooter dan te eeni-
ger "tijd tijdens de Britsch-Indische
betrekkingen.
Verdei- verklaarde Churchill, dat de Con
grespartij niet de meerderheid van het In
dische volk vertegenwoordigt. Buiten deze
oartij en in principieele oppositie jegens
haar staan 90 millioen Mohammedanen
in Britsch-Inaië. Verder 50 millioen
„paria's'7 en 95 millioen onderdanen van
de Indische vorsten, met wie Engeland
bindende verdragen heeft.
De Congrespartïj heeft thans de politiek
van geen geweld opgegeven en is tot een
revolutionaire beweging overgegaan, die
ten doel heeft algemeene onlusten te ver
oorzaken. Het is mogelijk, dat zij daarbb
door een Japansche vijfde colonne wordt
gesteund. In elk geval heeft de opstandige
beweging tot uitwerking, dat zij de verde
diging van Indië tegen de Japansche in-
valslegers hindert en onder die omstandig
heden heeft de Britsch-Indische regeering
het noodzakelijk geacht de Congresparti.i
en de provinciale organisatie van die ver
een iging te onderdrukken, die zich hebben
schuldig gemaakt aan „vijandige en mis
dadige handelingen".
Churchill voegde hieraan toe, geen in
lichtingen te hebben, dat Indië thans be
reid is de voorstellen van Cripps te aan
vaarden. Een debat over Indië kan pas na
het aanstaande parlementsreces worden
gehouden.
De Labour-afgevaardigde Shinwell
zeide. dat de verklaring van Churchil1
„millioenen menschen diep teleur zal
stellen".
De minister voor Indië, Amery, ver
klaarde, dat met Britsch-Indië tijdens dep
huidïgen toestand van „openlijke rebelle"
geen onderhandelingen mogelijk zijn.
Berlljnsch commentaar
De gisteren door Churchill afgelegde ver
klaring over den toestand in Br.-Indië
wordt vandaag door de Berlijnsche blader,
beschouwd als een uitvlucht en als een
teeken, dat Churchill evenals voorheen het
beginsel „Verdeel en Heersch'* huldigt.
De „Berliner Börsenzeitung" lever:
commentaar op de poging van Churchill
den indruk te wekken alsof Indië over het
geheel genomen een land is. waar rust
heerscht en waarover men zich geen zor
gen behoeft te maken. Deze meening komt
duidelijk naar voren in zijn uiteenzettiiv-
van het Indische „zelfbestuur", volgen?
\yelke het getal Britsche leden van het In
dische burgerlijke bestuur niet grooter is
dan 600. Churchill verzwijgt hierbij de
hoofdzaak, n.l. dat deze 600 Engelsche amb
tenaren de leidende functies oekleeden
terwijl de Indische ambtenaren slechts uk-
voerende organen zijn. Voorts zeide Chur
chill, dat de Britsche regeering van plai
ds den Onderkoning door harde, zij he'
gematigde maatregelen te steunen. Het In
dische volk, zoo schrijft het blad, weet
wat het kan verwachten van deze maat
regelen.
De VÖlkischer Beobaehter levert kritieV-
op de mededeeling van Churchill dat in In
dië 500 Indiërs om het leven zijn gekomen
Hoezeer de Britsche autoriteiten ook moei
te hebben gedaan om alle cijfers over hei
aantal slachtoffers te onderdrukken, toch
staat het vast dat het aantal slachoffer?
een veelvoud bedraagt van het door Chur
chill genoemde aantal.
De onlsten gaan door
In Allahabad is de politie Donder
dagavond met looden knuppels opge
treden tegen Indiërs, die een vergade
ring wilden houden. Mevrouw Indira
Gandhi, de dochter van Nehroe en haar
man Feroze Gandhi, die op deze ver
gadering redevoeringen wilden hou
den, werden met een dozijn andere In
diërs gearresteerd. Het uitgaansverbod
is opnieuw met een week verlengd.
Het is gisteren in Kahtav in de pres
dentuur Bombay tot ernstige incident er
gekomen. Indische vrijheidstrijders wild"
het oolitiegerecht aldaar bestormen, waar
op de politie het vuur opende: 4 Indiërs-
werden gedood. 13 gewond. In Soerat heeft
de politie geschoten op een samenscholing
van ongeveer 3000 personen. Er is niet
bekend gemaakt over het aantal slacht
offers.
D. Het kan geen vrees voor spoken
bij daglicht zijn, wanneer het Nederland-
sche volk zich in deze dagen met diepen
ernst bezint op de woorden, die Dr. Rosen
berg tot de volken van West-Europa heeft
gericht en waaraan wij gisteren een korte
beschouwing hebben gewijd. Men weet het:
de Duitsche rijksminister heeft een ernstig
vermaan geschreven tot Franschen, Belgen
en Nederlanders, hun verweten, dat groote
groepen onder hen de teekenen der tijden
niet verstaan, zich afzijdig houden van op
bouw en samenwerking en den arbeid, dien
een nieuwe tijd, bruisend van nieuwe ge-t
dachten, vraagt, óf weigeren óf saboteeren.'
Hij vond daarbij gelegenheid er op te wij
zen, dat zijn land en diens bonagenooten
aan de gebrachte en nog te brengen offers
het recht ontleenen, leiding te geven m de
groeiende Germaansche levensruimten en
dat de volken, die niet bereid zijn, deze
offers mede te dragen, in de toekomst ver
stoken zullen zijn van samenwerking en
leiding.
Dit is het allerergste. Dit is de zwaarste
dreiging, die ons benauwen kan: het onver
draaglijke denkbeeld, dat in nabije toe
komst Nederland verstoken zou zyn van
zelietandig besluit en initiatief. Dit zou de
zwfrtste tijd worden in het Nederlandsche
volksbestaan: veroordeeld te worden tot
politieke onmondigheid, tot staatkundige
onmachtzwaarder en bitterder zou het
zelfverwijt zijn, waarmede wij ons zelf
zouden moeten aanklagen: Zóó hebben -
het niet gewild! Wij hebben ons vertrouwen
verkeerd geplaatst en de hand, die ons
werd toegestoken, niet gegrepen. Wij, die
onze vlag heel de wereld hebben getoond,
zijn gekomen tot onmacht en dienstbaar
heid.
Nu er nóg tijd voor herstel en bezinning
kort, maar nog juist voldoende, moge
het trotsche, onbuigzame Nederland zich
bewust worden van de verantwoordelijk
heid jegens hen, die de erfenis der eeuwen
straks uit zijn handen zal ontvangen. Moge
het zich afvragen, of het tot oneer kan
strekken, gelijkberechtigd in de rij dei-
volken mede te bouwen aan een nieuwe
maatschappelijke structuur, moge het zich
beraden op de vraag, of het in de waag
schaal stellen van de hoogste goederen
onzer natie getuigt van nationale fierheid
of van roekelooze moedwilligheid.
Vrouw Zorg heeft in Mei 1940 aan onze
deuren geklopt. Ele onheilsprofetie der laat
ste kwart eeuw is bewaarheid: een nieuw
Europeesch conflict kon ons land niet on
beroerd laten. De wereldoorlog der starre
fronten kon ons voorbijgaan, een nieuw
treffen, met de strategie der uiterst snelle
verplaatsing van troep en wapen betrok
ook ons land in deru krijg en nauwelijks
beseffend dat ons land oorlogsterrein ge
worden was, zagen wij ons land bezet.
Doch met de bezetter kwam de verade
ming. Want uit het Duitsche hoofdkwartier
kwam het verlossende woord: Nooit ma?
een herhaling van den tienden Mei deze
landen, meer verontrusten. Wij zijn volken
van één ras, broeders van één'stam en
met de strijd maar de samenwerking is
ons geboden! Honderdduizenden soldaten
herkregen de vrijheid, oorlogsschatting
werd ons niet opgelegd, het maatschappe
lijk leven werd niet verstoord en het ge
vreesde Duitsche leger gaf blijk van een
voorbeeldige tucht.
Nimmer heeft men van Duitsche zijde
pogen te verbergen, dat deze welwillend
houding welbewust en met bepaalde be
ddeling was aangenomen, te weten met het
oogmerk, het Nederlandsche volk een ant
woord af te vragen op de vraag: Nu dc
loop der dingen U heeft geplaatst voor dc
'ceuze. bepaal de richting zelf: Of een eer
lijk en eervol samengaan met een jong
crachtig volk, dat maatschappelijk, econo
misch en cultureel uw belangen kent en
deelt en door eeuwenoude vriendschaps
banden met u is verbonden, of uw ver
trouwen gevestigd op het Britsche rijk.
welke kapitalistisch imperialisme ook iiw
land in kommervolle omstandigheden heeft
gebracht, dat uw belangen nimmer heeft
entzien en uw stamverwanten heeft ge
knecht.
Oit woord is misverstaan. Men heeft er
de uitlegging aan gegeven, dat het Neder
land vrij stond, zich zonder meer hoog
hartig af te wenden. Duitschland te ver
wijten. dat het Nederland in ziïn strategi»
betrokken had en, zoo mogelijk, relatie*
met Duitschlands doodsvijand te onderhou
den. En het is van betrekkelijk gering be
lang, dat Engeland van deze misvattin'
gretig gebruik maakte en dat een regee
ring. die op de boot stapte toen aan Grebbe
?n Peel onze soldaten den ongeliiken strijd
nreden, de radio aanwendde om een v
'oren zaak goed te praten, hoofdzaak
dat men niet begrepen heeft, dat, zor
Duitschland ons de keuze mocht laten
Duitschland óók het laatste woord hield
En dit laatste woord kan niet anders ziin
dan de, boodschap, waarmede het in Me:
1940 hier kwam: In de straks te vestigen
Germaansche ruimte is ook voor Nederland
ien plaats gereserveerd. Het zal daar kun
nen leven, vrij, in eerlijken arbeid wer
kend als deel van het groote geheel. Zóó
ml de toekomst zijn, met of zonder uw in
stemming. niet omdat Duitschland er beha
zen in schept, zekere tradities aan te tas-
*en, maar ornaat het welbegrepen belan?
van Europa dezen toestand vergt. En
mocht gij anders willen en u verstarren tot
een houding van actief verzet of latente
tegenwerking dan zal van Duitsche zijde
ook in, Nederland de hervormingen worden
ïebracht. waartoe de landszoon zijn mede
werking weigert.
Nu is het vergeeflijk, dat de groote
groepen, waarvan Dr. Rosenberg spreekt
in den aanvang onwennig stond tegenover
de gewijzigde situatie. Vergeeflijk en be
grijpelijk. Want jaren en jaren lang had
•"en volkomen eenzijdige propaganda on1
jand en ons volk in een haat-psychose ge
bracht jegens de nieuwe gedachten van
•*en nieuwen tijd, anders gezegd: jegens het
•lationaal-socialisme. Een demo-liberalis-
me. voorwaarde voor een al sterker en
driester wordend Britsch-Amerikaansche
nlutocratie had alle ten dienste staande
middelen aangewend, om ons volk te ver
blinden met schy'n schoone leuzen van vrij
heid en zelfstandigheid, leuzen, die intus-
schen niet hadden kunnen verhinderen,
dat iederen dag de wolken zwaarder sa
menpakten en ons land. economisch en
cultureel, in wezen een vazalstaat van ge
noemde wereldmachten was geworden. Al
dus geïmpregneerd, doordrenkt met het
vaoze principe van Eenheid door Democra
tie. was het begrijpelijk, dat men aanvan
kelijk vreemd moest staan tegenover eer
wereldbeschouwing, die arbeid en eenheid
stelde tegenover gesalarieerde werkloos
heid en gouddorst
Dochs indsdien zijn twee jaar verlooper
en al hebben de tijdsomstandigheden vee
beperkt, dat in normale nmstandighede-
tot volle ontplooiing had kunnen komen
tallooze maatregelen van binnenlandse'
bestuur, van economischen en socialen aar
hebben een duidelijk beeld gegeven van
den nieuwen koers en aangetoond, dat he
de ernstige wil van de bezettingsautorite -
ten was. Nederland in de toekomst op voel
van gelijkheid en gelijkberechtigdheid 4
bejegenen. Voorbeelden aanhalen is onnoo-
iig. Iedereen kent ze en het overgrootr
ieel van onze bevolking trekt er de voor
ieelen van.
Doch inplaats dat ook maar een spoor
van tfegrip voor de nieuwe orde. een bewij
van waardering voor de gebleken gevoe
lens van samenwerking aan den dag trad
was het een onverschillige, aanmatigende
houding, die het Nederlandsche volk, zeer
bewust, heeft aangenomen, voorzoover dc
tegenstand zelfs niet onder voorgeven
van neutraliteit in volkomen anti-
Duitsche handelingen ontaardde. En nier
hebben wij in de laatste plaats de elemen
ten op het oog. die <jpor handelingen van
vernieling, sptonnagej ophitsing e.d. hun
land en volk reeds veel leed berokkend
hebben maar. om nogmaals dc reeds aan
gehaalde woorden te gebruiken, de „breede
groepen", die weinig deden en die niets
deden en die voorzientiglijk de daad schu
wen. maar dije door hun negatie en klei-
neering van alles waartoe de nieuwe tijd
wekt, de ware schuldigen zullen zijn,
waneer onverhoopt de nood aan den man
mocht komen.
Want de man, die zich vergrypt aan
Duitsch materiaal en daarmee den gogel
riskeert, toont daarmede tenminste nog een
soort moed. Maar er is geen wet, die den
man kan treffen, die van zijn inkomen van
vijftig of honderd gulden per weck nog
geen dubbeltje, nog geen cent per maand
voor het Winterhulpbusje over heeft. En
het zijn overigens achtenswaardige lieden,
die verleden jaar hun koper tusschen de
vloeren verstopten en dit jaar hun fiets op
de vliering wegmoffelden en net zullen op
zich zelf wel hoogst fatsoenlijke burgers
zijn geweest, die de vorige maand met hun
twintigen twee uur naar een paar nationaal-
socialistische drenkelingen stonden te kij
ken zonder een hand uit te steken. En wie
in onze dagen zijn medemensen zooveel
mogelijk begappen kan door hem zijn
levensmiddelen-minimum af te kapen, is
de handigste en wie voor een doosje sigaret
ten van een kwartje waarde een rijksdaal
der kan maken, is de slimste, en wie de
grofste Engelsche ophitsing het best ver
spreid is de braafsteen uit dit alles
wordt, steen voor steen, de muur opgetrok
ken tusschen twee landen, die door zoo on
noemelijk veel verbonden en door zoo wei
nig gescheiden konden zijn. Want laat het
maar eens klaar en duidelijk gezegd ziin,
met klaar begrip van alle beproevingen die
deze tijd ook ons, Nederlanders, heeft ge
bracht, maar met even klaar begrip van
eerlij-kheid en goeden trouw: het zijn wat
wij noemen de fatsoenlijken, de onbespro-
kenen, de kreukloozen, de netten, die nun
volksverbondenheid en hun nationale vrij
heid op het spel zetten. Het zijn de klagers
en de kleumers en de roddelaars in tram en
trein, die met een enkel glimlachje en met
een, och, op zich zelf onschuldig woordeke
ontevredenheid wekken en haat zaaien. Het
zijn de onderwijzers, die met een grappige
toespeling verdeeldheid zaaien onder nun
leerlingen, het zijn de dominees en de
pastoors, die hun invloed misbruiken met
ieder middel dat hun ten dienste staat.
En het is de jeugd.
Zeker, de jeugd, die de urinoirs bekrast
met opschriften, waarvoor een volwassene
zes jaar zou krijgen, die platen van de mu
ren scheurt en Jeugdstormstertjes bespuwt
en molesteert. och, dat is alweer het al
lerergste niet. Het is de rijpere, vooral de
„betere" jeugd, die met den kop tegen de
krib leeft uit een even sterke negatie als
de ouderen. En dit is het alVrergste. Want
aan de jeugd is zoo hebben We het immers
altijd gezegd? de toekomst. De jeugd
weet. de jeugd, moet het weten, dat die
toekomst maar één zaak voor haar zal kun
nen brengen: of een maatschappij met ccn
werkloozen „residu" van ongetelde paria's,
met de vooroorlogsche overvoerde „arbeids
markt", óf een maatschappij met arbeids
plicht, arbeidsrecht en bestaanszekerheid.
De jeugd, in het bijzonder de rijpere jeugd
en meer in het bijzonder de rijpere jeugd,
die het voorrecht genoot van een goed ge
fundeerde opvoeding, moet beseffen gaan,
dat de wel aangename titó van weleer te
rugkrijgen voor haar zal beteekenen: le
diggang en nood en dat een betere toekomst
nog nimmer verkregen zinlooze leuzen, ge
niepig geplaag en..,, met niets doen.
Want. en dit is de overduidelijke waar
schuwing van deze week: Men is in Duitsch
land dit alles méér dan beu. Men staat daar
voor problemen, duizendmaal belangrijker
dan het burgerlijk belang van den ingekap-
selden Nederlander, die met een goedige
belangstelling van veiligen afstand toeziet,
hoe aan de Wolga zijn rasverwant goed en
bloed offert om ook ons, ook Nederland,
veilig te stellen voor den Mongolencultus,
die niets liever zou doen, dan iedere Ne
derlandsche kerk tot een paardenstal te ma
ken. En waar deze problemen op korten ter
mijn moeten worden opgelost en zullen
worden opgelost, daar zal men zich niet
laten weerhouden door wat men in Neder
land wil en graag wil en héél graag wil,
wanneer dit het bereiken van het grootsche
einddoel zou belemmeren.
Wij, Nederlanders, arm en rijk, oud en
mng, staan vandaag den dag voor de beslis
sing. De hand wordt ons nóg gereikt. De
deur staat nog open.
Moge ons volk in deze hoogst ernstige da
gen gezegend zijn met het inzicht, dat de
lessen der historie doet verstaan en de ge
dachte van een nieuwen tijd durft aanvaar
den.
Britsche arbeiders contra
wapenfabrieken inzake
tweede front.
Volgens een bericht van een Londenschen
zender, heeft het Britsche vakvereenlgings-
congres' met groote meerderheid van stem
men een voorstel verworpen, dat onmid
dellijke oprichting van een tweede front in
Europa eischt. In de redevoeringen werd tot
uitdrukking gebracht, dat. wanneer een in
vasie met succes ten uitvoer moet worden
gelegd, men vele schepen en soldaten noodig
heeft, die 50 tot 100 mijl vijandelijk gebied
moeten binnendringen, om het bruggehoofd
te beveiligen.
Een delegatie die er mede belast zal wor
den in Downingstreet 10 de „onmiddellijke
opening van een tweede front in Europa" te
eischen is Donderdagavond door 42 gedele
geerden van 26 bewapeningsfabrieken in
groot-Londen gekozen.
Het gebrek aan rubber en
benzine in dc V.S,
Toestand alarnieerend.
Volgens een United Press-bericht uit Wash
ington heeft de door Roosevelt aangestelde
commissie ter bestudeering van het rubber-
orobleem in de Ver. Staten maatregelen aan
bevolen ter rantsoeneering van het benzine
verbruik en ter bezuiniging van rubber De
commissie bepleitte een belangrijke vergroo
ting van de jaarlijksche productie van synthc-
'ische rubber en een voor het geheele land
meldende maximumsnelheid voor auto's van
35 mijl per uur
Over hetzelfde onderwerp meldt dë Brit
sche berichtendienst, dat de commissie haar
rapport aan Roosevelt heeft voorgelegd met
de vrijmoedige verklaring, dat er bij de op
lossing van het Amerikaansche rubberpro
bleem geen tusschenweg bestaat. Ongemak
ken of de nederlaag zoo luidt het alternatief.
Roosevelt zou verklaard hebben, dat hij de
voorstellen zou uitvoeren zoodra dc noodige
voorbereidingen getroffen kunnen worden De
commissie zou den president gezegd hebben
..Wij beschouwen de huidige rubberpositie als
zoo gevaarlijk, dat ons land tegenover een
militaire en civiele ineenstorting zou staan,
wanneer niet terstond behoorlijke maatrege
len worden genomen."