Haarlemsche Courant
yg
Twee Britsche kruisers en vier torpedojagers
bij actie voor Tobroek vernietigd.
Drie Duitsche wiggen
in Stalingrad
Raad voor de Volksgezondheid m Nederland.
287e Jaargang No. 218
jfconnement p. week 8,26, p. maand 1,15, p. kwartaal 3,42,
frinco p. post 3,73, losse nummers 6 cent. Advertentlën 3—15
3,— elke m.m. meer 20 cent. Reclames dubbele prüs.
i^dtertentleabonnementen 1500 m.m. 12 cent p. m.m. Kennemer
jiltle 315 m.m. 1,20. Abonnement 1500 m.m. 5 cent p. m.m
pjtf.j Grafische Bedrijven Damlate.
Wad. Boofdredacteori J. V. BAUDEWYNS.
Nieuwsblad voor Noord-Holland
Verschijnt dagelijks behalve op Zon- en feestdagen.
Woensdag 16 September 1942
Bureaus Haarlem: Groote Houtstraat 93, Bijkantoor! Soendas
plein 37. Tel. Directie 130S2, Hoofdredactie 15054, Redactie 10600,
Administratie 10721. 14S2S. Soendapleln 12230. Postgiro 11455S<
Directie PB. A. MEES P. W. PEEREBOOM.
Duitschland wint op alle fronten
In totaal 576 man krijgsgevangen. Landingstroepen na
waren, snellen strijd onschadelijk gemaakt.
Bet hoofdkwartier der Duitschc weermacht meldde gisteren in een extra-bericht:
,De Britsche troepen, die in den nacht van 13 op 14 September met gebruik
making van lucht- en vlootstrijdkrachten bij Tobroek geland waren «ijn in nauwe
jamenwerking tusschen Duitsche- en Italiaansche strijdkrachten na een zwaren,
gnellen strijd vernietigd of gevangen genomen.
De vijandelijke oorlogsschepen werden door kustbatterijen en luchtdoelgeschut
onder een welgericht vuur genomen, waarbij drie torpedojagers, eenige korvetten
en talrijke landingsbooten tot zinken werden gebracht. De daarna in Oostelijke
richting wijkende schepen werden aangevallen door afdeelingen van de Duitsche
de Italiaansche luchtmacht, die twee kruisers, een torpedojager en verschei
dene motortorpedobooten tot zinken brachten. Andere kleinere schepen werden
iwaar beschadigd.
Duitsche mijnvegers brachten een Britsche motortorpedoboot met 117 gevange
nen in de haven yan Tobroek. Negen vijandelijke bommenwerpers werden neer
geschoten. In totaal werden 576 gevangenen gemaakt, onder wie 34 officieren.
Bovendien verloor de vijand een groot aantal dooden. Een omvangrijke hoeveel
heid oorlogsmateriaal werd buitgemaakt. Onder de gevangenen bevinden zich tal
rijke schipbreukelingen van de tot zinken gebrachte Britsche oorlogsschepen. De
eigen verliezen zijn gering."
'te nestelen, ten einde den Britschen zee
strijdkrachten het binnendringen in de
haven mogelijk te maken.
Tijdens de voorbereidende luchtaanval
len, die verscheidene uren duurden, konden
reeds de eerste teekenen van de Britsche
landingspoging worden waargenomen. Ten
Oosten en ten Westen van de vesting pro
beerden Britsche strijdkrachten in vier op
eenvolgende golven onder het vuur der
kustbatterijen, die haar kanonnen reeds op
de voor de haven liggende Britsche schepen
fericht hadden, op het land vasten voet te
rijgen. Tegelijkertijd probeerden Britsche
torpedobooten volgens het plan de haven
binnen te varen, welke poging evenwel
mislukte door het onverwijlde optreden van
de Italiaansche kleine vlooteenhêden.
Het flinke optreden van de Duitsche en
Italiaansche verdedigers maakte het ge
bruik van de gereed staande reserves on-
noodig. De correspondent* besluit aldus:
Het Afrikaansche Dieppe zal zich steeds
herhalen, wanneer de vijand probeert onze
stellingen aan te vallen.
De strijd te land.
Het Italiaansche weermachtsbericht luidt:
,J9e in den nacht van 13 op 14 September
set aanzienlijke lucht- en vlootstrijdkrachten
ttdernomen landingspoging bU Tobroek is te
uur des ochtends volkomen teniet gedaan.
Dt door vlootstrijdkrachten en vliegtuigen
un land gebrachte troepen werden binnen
uur volkomen vernietigd of gevangen ge-
»men.
Door het onmiddellijke ingrijpen* van het
ataljon San Marco onder bevel van luite-
tant ter zee le klasse Giacomo Colotto en
cdere afdeelingen, die door Duitsche strijd-
:achten uit de vesting Tobroek dapper ge-
iSeund werden, werden de vijandelijke troe-
en, waaronder ook valschermjagers, die er
geslaagd waren, vasten voet te krijgen,
3 korten, verbitterden strijd overweldigd.
Kust- en luchtdoelbatterijen der Italiaan
se en Duitsche verdediging namen de
tootstrijdkrachten, welke de landingsopera-
ies steunden, onder een welgericht vuur en
rachten drie torpedojagers, eenige aviso's
2 talrijke landingsbooten tot zinken.
De vlootstrijdkrachten, die zich naar het
tosten terugtrokken, werden vervolgens aan-
evallen door Italiaansche en Duitsche af
dingen gevechtsvliegtuigen en bommen
werpers, die een kruiser, een torpedojager
s.' a verscheidene motortorpedobooten tot zin-
en brachten en een lichten kruiser en an-
ere kléinere schepen zwaar beschadigden.
Bij deze gevechten heeft zich de 13de ge-
echtsgroep onder bevel van den majoor der
iègers Rengo Viale bijzonder onderschei-
:c;
Ut.
en.
Wjj maakten 576 gevangenen, onder wie
34 officieren. Het aantal dooden en ge
wonden bedraagt verscheidene honderden.
Een aanzienlijke hoeveelheid oorlogsmate
riaal werd buitgemaakt.
Het grootste deel van de schipbreukelingen
'tr tot zinken gebrachte schepen werd door
Ir' enze vlootstrijdkrachten met veel moeite ge
ld. Onze verliezen zijn naar verhouding be
iheiden.
Gelijktijdige aanvallen van lichte Britsche
antserwagens op vliegvelden in de omge-
OSI ting mislukten door het onmiddellijke ingrij-
l" i pen der plaatselijke garnizoenen, die talrijke
vernietigden en eenige gevangenen
ra|maakten.-':
Het Britsche plan.
pjj Naar officieel wordt meegedeeld, was vol
utins de bij de gevangenen gevonden operatie-
bevelen het doel van de Britsche actie een
"jfclijktijdige landing ten Oosten en ten Wes-
e. :en van de haven. De Engelschen wilden
g aarna van weerskanten de reede van To-
M toek bereiken, zooveel mogelijk schade toe-
2 rengen aan de havenwerken en de in de
aven liggende schepen met speciale middelen
ut zinken brengen. Voor zoo ver op het
ogenblik vaststaat, werd aan de actie deel-
imotnen door twee kruisers, verscheidene
agers en duikbooten en een aanzienlijk ge-
;1. corvetten en motortorpedobooten.
De poging had dus het karakter van een
anzienljjke gecombineerde operatie. Zij werd
toorafgegaan door een zeer heftigen lucht-
«val, die van Zondag 21 uur tot Maandag
mfco uur duurde. Daarbij lieten dc Engelschen
i liet minder dan 500 bommen vallen, terwijl
Ie vijandelijke schepen haven en stad onder
nnr namen.
Kort daarop volgden de landingen in de
te taai van Marsa el Aoeda. Westelijk van To-
tr. roek, en in de baai van Marsa el Sjiaoese,
Oostelijk van Tobroek. De Westelijke groep
lerd onmiddellijk tegengehouden door de
Tt laatselijke verdediging, terwij! de Oostelijke
?nS roep. die goede landingsmogelijkheden had.
tver een kleinen afstand kon oprukken. Toen
Khter werd deze afdeeling overweldigd,
raarbij zij gevoelige verliezen leed. De over-
il wenden werden gevangen genomen
K Het eerst trad het marinebataljon San
n Harco tegen de Engelschen op Dit ontving
ireldra steun van andere marinetroepen en
laliaansche en Duitsche troepen uit Tobroek.
Tolgens het verdedigingsplan werden ook per
r„ luto troepen aangebracht, die echter niet in
"Iden strijd behoefden te worden geworpen.
Onder de gevangenen bevinden zich een ka-
itein ter zee en een Amerikaansch journa-
„Afrikaansch Dieppe"
Een bijzondere correspondent van Ste&ni
rerschaft nog. de volgende bijzonderheden:
Sinds Augustus had het Britsche comman-
m,! do voor deze actie troepeneenheden uitge-
5 acht, die reeds aan de verdediging van
u, Tobroek hadden deelgenomen 'en derhalve
iet het terrein bekend waren. De uit twee
.roepen bestaande landingsafdeelingen had-
ten tot opdracht het gebied om de haven
veroveren en zich daar ter verdediging
Italiaansch protest te Londen.
De Italiaansche regeering heeft wegens
ket tot zinken brengen van het Italiaan-
ïche hospitaalschip waarvan officieel
melding is gemaakt, een formeel en in
teer scherpen toon gesteld protest aair de
Britsche regeerine gezonden. Het protest.
Waarin de schendmg van de bepalingen
van de Internationale Geneefsche Roode
Kruisconventie van 1939 in alle vorm
wordt geconstateerd, is door de Zwitser-
tche regeering overhandigd. De Italiaan
sche regeering behoudt zich voor alle
tegenmaatregelen welke haar gepast voor
komen. te nemen.
Heldhaftig Fransch verzet
op Madagascar.
Britten ontruimen een plaats.
Naar officieel wordt medegedeeld, hebben
de Britsche strijdkrachten op Madagascar de
plaats Morantava ontruimd. Door het hevige
verzet van de Fransche troepen maakt de
Britsche opmarsch slechts langzaam vorde
ringen. Om iederen meter grond wordt hevig
gestreden. Maandagmiddag echter slaagden
de Britten erin de hoogte van Antsiafabositra
op 280 kilometer ten Zuiden van Tananarivo.
te bezetten.
In bevoegde kringen te Vichy vestigt men
opnieuw den nadruk op het helfhaftig ver
zet, dat de Fransche troepen in samenwer
king met de inboorlingen aan den Britschen
aanval bieden.
De door de Engelsche pers ontketende cam
pagne om Frankrijk te verwijten dat het on
geschikt is voor kolonisatie, wordt met ver
ontwaardiging van de hand gewezen. Niets
kan beter het Engelsche optreden karakteri-
seeren dan het citaat van een Engelsch blad
in Mei van dit jaar, waarin „geconstateerd"
werd, dat Madagascar met zijn rijkdommen
aan mineralen en landbouwproducten geëx
ploiteerd moest worden.
Canadeesch patrouillevaartuig
tot zinken gebracht.
Toenemende Duitsche duikbootactie.
De Canadeesche autoriteiten hebben
Maandag het verlies bekend gemaakt van
het Canadeesche patrouillevaartuig Racoon
met 38 koppen en het tot zinken brengen
van vier koopvaarders der vereenigde na
ties, naar uit Ottawa wordt gemeld.
De Canadeesche publicatie spreekt van
een verhooging in-het tempo der activiteit
der vijandelijke duikbooten.
De minister van marine, McDonald, heeft
gezegd, dat de Racoon is verloren gegaan,
terwijl zij als escorte dienst deed. Aange
nomen moet worden, dat de geheele be
manning is omgekomen. Van de vier ge
noemde koopvaarders worden 100 officie
ren en manschappen verloren geacht.
Associated Press meldt uit Rio de Janeiro
dat een Spaansche koopvaarder aldaar 115
overlevenden van drie Braziliaansche sche-
pen aan land heeft gezet. De schepen waren
eenigen tijd geleden in de Caraibische Zee
tot zinken gebracht, doch dit was tot nu toe
geheim gehouden.
Engelsche conservatieven
buigen zich over de jeugd.
Naar de Engelsche nieuwsdienst meldt,
heeft een studiecommissie van de Engelsche
conservatieve partij zich bezig gehouden
met de kwestie der lichamelijke opvoeding
van de jeugd en daarover een communique
uitgegeven, waarin wordt voorgesteld, alle
jeugdvereenigingen waartoe meisjes en
jongens behooren in den leeftijd van 14 tot
18 jaar, samen te vatten in een onder toe
zicht van de regeering staanden bond.
Met he( oog op de omstandigheid, dat
in Duitschland en Italië alle kwesties der
opvoeding en lichaamsoefeningen van de
kinderen in handen van den staat genomen
zijn, noemen de Engelsche bladen dit com
muniqué van beteekenis.
Lepra, pokken en typhus
in den Levant.
Als gevolg van het volkomen gebrek aan
middelen ter bestrijding van besmettelijke
ziekten zijn in de door de Engelschen bezette
landen van de Levant op groote schaal epi
demieën uitgebroken. In den Libanon heer-
schen de pokken. De voorraden serum zijn
uitgeput. Pogingen om serum uit de naburige
landen te verkrijgen hebben geen resultaat
opgeleverd. In verschillende provincies wor
den talrijke gevallen van lepra geconstateerd.
De yoomaemste haarden van infectie zijn de
kazernes en concentratiekampen, waar de
aan hun lot overgelaten Grieken zijn onder
gebracht, die aan zware ondervoeding lijden.
In een dezer concentratiekampen is 60 procent
der bewoners aan typhus gestorven.
Japansche marinemissie naar
Turkije.
Een Japansche marinemissie onder leiding
van den permanenten voorzitter van de ma
rinemissie, admiraal Namoera, zal vergezeld
van admiraal Abe op 17 September in Turkije
aankomen. De missie zal een week te Istan-
boel blijven en vervolgens naar Berlijn terug-
keeren.
Continentaal stelsel in
Bengalen.
De gouverneur van Bengalen, John Her-
bert. heeft verklaard, dat de regeering van
Bengalen de scheepvaart in de kustgebieden
aldaar onder controle heeft geplaatst
voorkomen, dat de transportmiddelen, alsmede
voorbaden en goederen in handen der Ja
panners vallen.
Voorts zijn de bewoners van verschillende
districten naar andere plaatsen overgebracht.
Ook de levensmiddelenvoorraden zijn naar
andere districten overgebracht.
De Britsch-Indische minister van binnen-
landsche zaken, Sir Reginald Maxwell heeft
in de wetgevende vergadering te New-Delhi
verklaard: De onlusten slaan van de groote
steden naar het omliggende gebied over. Ir
deze streken staat het treinverkeer voor eer
groot deel stil. Bengalen is geruimen tijd bij
na geheel van hef* Moorden van Indië afge
sloten geweest. Maxwell vestigde de aandacht
op de zijns inziens zeer opvallende omstan
digheid, dat de aanslagen op spoorwegen in
ver van elkaar liggende streken vrijwel op
hetzelfde oogenblik waren begonnen.
Telegrammen van Führer en
Duce aan Jeugdbond.
De voor de stichting van den Europee-
schen Jeugdbond te Weenen bijeengekomen
jeugd van Europa, heeft den Führer en den
Duce telegrammen gezonden.
De Führer heeft daarop met het volgende
telegram geantwoord: „Ik dank u en de te
Weenen aantyezige leiders der Europeesche
jeugd voor de mij gezonden groeten van de
stichtingsbij eenkomst van den Europee-
schen Jeugdbond en beantwoord deze met
de beste wenschen voor een volledig suc
ces der bijeenkomst."
Het telegram van den Duce luidde als
volgt,Ik neb mij zeer verheugd over den
groet, dien gij mij in naam van den Euro-
peeschen Jeugdbond hebt gezonden. Haar
groote traditie levendig mede voelend
wensch ik de Europeesche jeugd het groot
ste succes bij haar geloofszending, tot het
vervullen waarvan zij geroepen is."
Gezondheidszorg; in de
Oekraïne.
In de gezondheidszorg van de Oekraine
heeft het civiele bestuur fundamenteele wij
zigingen gebracht. In het Verordeningen
blad is de verplichting aangekondigd om
gevallen van besmettelijke ziekten bekend
te maken en zijn hooge straffen vastgesteld
voor het opzettelijk of nalatig overbrengen
van besmettelijke ziekten. Uit de inheem-
sche artsen zijn doctoren aangewezen, die
daarop van staatswege toezicht moeten hou
den. Het Duitsche ziekenhuis te Rowno is
thans tot een groote, moderne inrichting
uitgegroeid. Duitsche civiele en militaire
artsen zijn thans in het geheele land werk
zaam en worden door inheemsche artsen
bijgestaan.
Gruwelen in de Krim.
De commissie van onderzoek naar bolsje
wistische gruwelen op de Krim heeft thans
32 protocollen voltooid betreffende gruwel
daden, die door de bolsjewisten bedreven
zijn op Duitsche krijgsgevangenen of op de
bevolking en die gebaseerd zijn op verkla
ringen van betrouwbare getuigen. Deze pro
tocollen, die een belangrijke historische be
teekenis hebben, zullen te zijner tijd ge
publiceerd worden.
Nieuwe terreinwinsten. Tegenaanvallen van den vijand
in Tereksector en bij Rzjef mislukt.
Het Duitsche zomer-offenslef.
Bommen
op Wilhelmshaven
Deze week is de
verduisteringsweek.
Niet alleen voor u, maar ook voor uw
medeburgers of dorpsgenooten dient gij
te zorgen, dat uw woning 's avonds goed
verduisterd is. Wij leven in een tijd van
oorlog, d.i. een tijd van sterk levensge
vaar.
Goed verduisterd, goed beschermd.
Samenwerking tusschen den Raad voor de volksgezond
heid en den Gezondheidsraad.
Op den tweeden landdag van het medisch
front, die j.l. Zaterdag in het N.V.-huis te
Utrecht gehouden is, is door den leider der
N. S. B. ingesteld de raad voor de volks
gezondheid. Deze raad voor de volksgezond
heid is een raad van advies van het hoofd
van de afdeeling volksgezondheid van het
hoofdkwartier der N. S. B., dr. Koenraad
Keyer, en als zoodanig indirect ook een raad
advies op het gebied der volksgezondheid
van den leider der N. S. B. zelve.
In dezen raad kunnen vanzelfsprekend
slechts leden der N. S. B. worden benoemd
Twee groepen van leden zijn daarin te onder
scheiden. De eerste groep omvat die leden
der N. S. B., die een belangrijke sleutel
positie in den staat, in het openbare leven
of in de beweging op het gebied der volks
gezondheid bekleeden, ais zoodanig, derhalve
amtshalve. zijn benoemd
De directeur-generaal van de volksgezond
heid, dr. F. O. Bruyning; de president der
Nederlandsche artsenkamer, arts C- C A
Croin de president der Nederlandsche apo
thekerskamer, apotheker J. Stam het hoofd
an den geneeskundigen dienst van het
Rijksarbeidsbureau, arts J. Th. Koch het
hoofd van de afdeeling Volksgezondheid van
den N V. D., arts J. van Roon het hoofd
van den geneeskundigën dienst van den
Nationalen Jeugdstorm, dr. Siestrop,
De tweede groep omvat die leden, die op
grond van hun deskundigheid op een bepaald
gebied van de volksgezondheid als zoodanig
zijn benoemd. In deze kwaliteit zijn Zaterdag
j.l. benoemd: dr. E. G. van 't Hoog, privaat
docent in de voedingsleer aan de universiteit
te Amsterdam, om van advies te dienen in de
vraagstukken der voedingsleer: arts H. v. d.
Upwich, om van advies te dienen in de vraag
stukken der rheumatische ziekten; de heer
Nachenius, hoofd van de afdeeling vorming
der Nederlandsche S. S„ om van advies te
dienen in de vraagstukken van bevolkings
politiek, ras- en erfelijkheidsleer; dr. Harden-
berg, neuroloog psychiater te Amsterdam, om
van advies te dienen in vraagstukken be
treffende de geestelijke volksgezondheid. De
directeur-generaal der volksgezondheid, dr.
F. O. Bruyning. die tevens tuberculosespecia-
list is. zal adviseeren op het gebied van de
tuberculosebestrijding in ons land
Waar hier te lande reeds een gezondheids
raad bestaat, zal in dit verband de vraag ge
rezen zvjn of d> instelling van een raad voor
de volksgezondheid niet overbodig was, waar
om deze raad voor de volksgezondheid dan
werd opgericht, en wat de verhouding tus
schen deze twee raden op het gebied der
volksgezondheid wel zal zijn.
Hierop heeft dr. van der Pas van het me
disch front op de persconferentie van heden
een toelichting gegeven.
Deze gezondheidsraad, aldus spreker, is in
zijn werkwijze en samenstelling een merk
waardig voortvloeisel van het democratisch-
liberalc tijdperk. De leider der N. S. B. heeft
in zijn rede op 31 Juli op den Goudsberg in
Lunteren gehouden over „den Nederlandschen
Staat in het nieuwe Europa", gezegd, dat na
de Fransche revolutie de staat vrijwel geheel
afstand deed van de volksleiding en op dat
gebied een vacuum ontstaan is, dat op een
liberaal-democratische wijze is opgevuld. De
gezondheidsraad is van deze opvulling een
typeerend voorbeeld. Naar'onze opvattingen
zijn de volksgezondheid en de volkszorg pri
mair taak van de speciale arbeidsgemeen
schappen, die hiervoor reeds zijnopgericht
en nog opgericht zullen worden, en van de
beweging. Ook de staat zal bij de volksge-
zondheidsbehartiging een belangrijke rol spe
len, maar haar rol wordt beperkt door boven
staande twee factoren: de arbeidsgemeen
schappen en de beweging.
Toen de gezondheidsraad werd opgericht,
was er nog geen sprake van de arbeids
gemeenschappen. zooals daar zijn: de artsen
kamer. de tandartsenkamer, de apothekers
kamer, de Nederlandsche volksdienst. enz. De
Öuitsche pantsertroepen achtervolgen den
vijand in den Kaukasus. De voorhoede is op
weerstand gestuit. Pantserafweergeschut
wordt opgesteld om den weg vrij te maken.
Kruitdamp en stof vermengen zich tot een
dichte wolk, die zich op de bezweete ge
zichten der manschappen vastzet en zich na
korten tijd tot een dikke korst vormt.
(SS. P.K. K. Fritsch O.H. P.H. c)
gezondheidswet van 1901 riep den centralen
gezondheidsraad in het leven als een college,
dat een leidend en adviseerend centrum zqu
zijn. Het zou het gapsche gebied van de
hygiëne onderzoeken, adviseeren en leiding
geven aan de inspecteurs, ambtenaren der
volksgezondheid. Deze gezondheidsraad had
zijn zetel in Utrecht, en bestond met inbe
grip van de hoofdinspecteurs der volksgezond
heid, die ambtshalve lid waren, uit zever
leden, die door den minister van binnenland-
sche zaken werden benoemd. Buitengewone
leden konden aan den raad worden toege
voegd. De gewone leden genoten een vaste
bezoldiging en oefenden zonder toestemming
van den minister geen ander ambt of beroep
uit. Deze gezondheidsraad is uitgegroeid tot
een lichaam, dat 66 leden telt, waarvan er
~~i ambtshalve lid zijn.
De bedoeling van den wetgever was goed,
maar in afwijking hiervan is in het tijdvak
van 1901 tot 1920 van een leidende taak van
den centralen gezondheidsraad niets terecht
gekomen.
De inspectie van de volksgezondheid slaag
de er dan ook in de leidende taak van den
gezondheidsraad aan zich te trekken, wat
tenslotte bij de gezondheidswet van 1919 werd
vastgelegd.
Nadat de Duitsche bezetting een feit ge
worden was heeft de gezondheidsraad een
commissie ingesteld, die den naam gekregen
heeft van Voedingsraad. Deze Voedingsraad
heeft tenslotte een voorlichtingsraad in het
leven geroepen, waarin een zeer prijzens
waardig initiatief wordt ontplooid. Een her
ziening van den status van den Voedingsraad
is echter zeer gewenscht gebleken.
De thans opgerichte raad voor de volks
gezondheid nu is niet gedacht als een raad,
welke in de plaats moet komen van/ den
gezondheidsraad, doch als ,een adviesraad
voor den leider der N S. B. Hij is dus een
instantie der beweging en heeft ook dezelfde
taak als de beweging op het gebied der volks
gezondheid, n.l. de stuwende motor te zijn
op het gebied der volksgezondheid. Voox-t-
durend de impulsen te geven, die voortkomen
uit het volksleven en de beweging zelf.
Samenvattend kunnen de desiderata t. a. v.
den gezondheidsraad en den raad voor de
volksgezondheid als volgt geformuleerd wor
den
1, Een gezondheidsraad in den staatssector.
die moet terugkeeren tot den oorspronkelijken
opzet van de gezondheidswet van 1901, d.w z.:
a. niet alleen adviseerend, maar ook leidend;
b. een klein college van eventueel bezol
digde deskundigen;
opheffen van het antagonisme tusschen
den nieuwen gezondheidsraad en de inspectie
der volksgezondheid.
Een raad voor dc volksgezondheid in
den bewegingssector, die de voortdurende
motor moet zijn bij alle vraagstukken, die
zich op het gebied der volksgezondheid voor
doen.
Een samenwerking tusschen den raad
voor de volksgezondheid in den bewegings
sector en den gezondheidsraad in den staats
sector, in dien zin. dat de impulsen, die van
den raad voor de volksgezondheid uitgaan,
opgevangen worden door den gezondheids
raad en hier worden uitgewerkt en tot daad
gemaakt, voorzoover zij liggen op het ter
rein van den staat
Het opperbevel van dg Duitsche weermacht
maakt bekend
„Ten Zuidoosten van Noworossisk werd
een als een vesting versterkt fabrieksterrein
in weerwil van taai vijandelijk verzet ver
overd. Aan de T e r e k mislukten sterke vij
andelijke tegenaanvallen.
De zegevierende stormloop op Stalin-
g r ad door de Duitsche troepen, door for
maties van de luchtmacht schitterend ge
steund, wint- verder aan terrein. Twintig
tanks werden bij deze gevechten vernietigd.
Ravitailleeringsverbindingen en vliegveld-
installaties van den vijand werden overdag
en des nachts gebombardeerd.
Op de W o 1 g a is een sleepboot door bom-
treffers tot zinken gebracht. Ten Noorden
van R z j e f hernieuwde de vijand met ge
bruikmaking van zware artillerie zijn aan
vallen. Hij werd overal bloedig afgeslagen
Een pantsertrein der bolsjewisten werd door
een bomaanval vernietigd.
Aan het W o 1 c h o f-front werden bij een
succesvolle plaatselijke actie talrijke gevechts
standen vernield, terwijl ten Zuiden van het
Ladoganreer plaatselijke aanvallen van
8en vijand in het afweervuur ineen storten.
Op het Ladogameer brachten gevechtsvlieg
tuigen een vrachtschip tot zinken. Drie an
dere schepen werden beschadigd.
Maandagnacht bestookten gevechtsvlieg
tuigen Moermansk en vliegvelden in de
omgeving der stad met bommen van zwaar
kaliber. Van 12 tot 14 September werden 22'
bolsjewistische vliegtuigen neergeschoten. In
dezelfde periode gingen aan het Oostelijk
front 23 eigen vliegtuigen verloren.
Enkele Britsche bommenwerpers vlogen
Maandag overdag boven Noord-D u i t s c h-
1 a n d, enkele brisantbommen richtten slechts
geringe schade aan gebouwen aan.
Maandagnacht viel de Britsphe lucht
macht het Noord-Duitsche kustgebied aan.
De bevolking leed verliezen. Vooral in
woonwijken van de stad Wilhelms
haven ontstonden branden en mate-
rieele schade, Nachtjagers en luchtdoel-
artillerie schoten v^er der aanvallende
vliegtuigen neer.
Zooals reeds in een extra-bericht is mede
gedeeld, stootten op 9 September Duitsche
duikbooten midden op den Noordelijken
Atlantischen Oceaan op een krachtig be
schermd van Engeland komend convooi.
ononderbroken hevige gevechten hebben voor
het grootste jonge duikbootbemanningen het
convooi tot gisteren achtervolgd en aange
vallen en er 19 schepen met een gezamenlijken
Inhoud van 122 000 brt., alsmede twee tor
pedojagers en een korvet van de vijandelijke
bewaking tot zinken gebracht. Zas andere
schepen werden door torpedotreffgrs zwaar
beschadigd. Slechts kleine uiteen geslagen
deelen van het convooi konden ontkomen.
Luitenant ter zee le klasse Rolf Mützel-
burg, commandant van een duikboot, drager
van het eikenloof behoorende bij het Ridder
kruis van het IJzeren Kruis is in den strijd
tegen den vijand gesneuveld. Met hem verliest
het dujkbootwapen een schitterenden com
mandant en succesvol strijder. De duikboot
zet onder bevel van den oudsten wacht-
officier de operaties voort.
Het D. N. B. meldt voorts De Führer heeft
de hoogste Duitsche onderscheiding voor dap
perheid, het Eikenloof met de Zwaarden en
Briljanten bij het Ridderkruis van het IJzeren
Kruis, aan len luitenant Herman Graf als
vijfden officier der Duitsche weermacht, uit
gereikt.
Graf heeft met 172 overwinningen in de
lucht van de jachtvliegers van alle tijden en
landen het grootste aantal vliegtuigen neer
geschoten. Hij is tnans escadrille-kapitein in
het jachteskader van majoor Gollof), die met
150 overwinningen eveneens drager van deze
hoogste onderscheiding is.
Moeilijk alternatief.
In militaire kringen te Berlijn zegt me
van de situatie bij Stalingrad, dat de bols
jewisten in dit gebied op het oogenblik eer
grooter terrein bezet houden dan de Duit-
schers, die» hier in drie wiggen zijn door
gedrongen.
Steeds weer wordt er op gewezen hoe wan
hopig deze stad wordt verdedigd door de
bolsjewisten en men verklaart, dat de slag om
Stalingrad ongetwijfeld een der grootste en
verbitterdste en daarmee ook bloedigste in
dezen oorlog is.
Als de inneming van Stalingrad al niet zoo
vlug gaat als men wellicht in leekenkringen
heeft verwacht, dan ligt dit aan de zorg
vuldigheid, waarmee de Duitsche leiding haar
troepen in den strijd heeft geworpen om zoo
veel mogelijk mensehen te sparen.
De tegenstand der bolsjewieken in Stalin
grad is dusdanig, dat de Russen letterlijk
stuk voor stuk doodgeslagen moeten worden.
Daar de bruggen naar den Oostelijkcn oever
an de Wolga zijn afgebroken, kunnen de
bolsjewieken ten hoogste nog probeeren zich
zwemmend in veiligheid te brengen, maar
dan zouden zij zich blootstellen aan de machi
negeweren van hun kameraden op den Oos
telijken oever. die meedoogenloos op hun
eigen menschen schieten, omdat Stalin wIL
dat de stad, die zijn naam draagt ter herin
nering aan het feit, dat hij haar tegen Denikin
heeft weten te houden, tot den laatsten man
wordt verdedigd.
De bolsjewieken staan derhalve voor de
keus door de Duitsche of door hun eigen
kogels te vallen.
In verband met het binnen afzienbaren tijd
te verwachten einde van den strijd om Sta
lingrad, omschrijft men in militaire kringen
de doeleinden van het Duitsche zomcr-
offensief van dit j?ar aldus, dat men in do
eerste plaats de verovering van het geheele
Dongebied en van de rest der Oekraïne op
het oog had, waar het vruchtbare gebied der
zwarte aarde voor de voeding der bolsje
wisten van zeer bijzondere beteekenis is. Ook
was men van plan alle industrieele grond
stoffen en de wapenindustrie van deze
waardevolle gebieden met inbegrip van Sta
lingrad in Duitsche handen te krijgen.
Als het tweede oogmerk van het Duitsche
zomer-offensief noemen de militairen de be-
rooving der bolsjewisten van hun Kaukasische
olie. Daaraan voegt men toe,dat deze ge
bieden ten slotte niet alleen ontnomen wor
den aan den tegenstander, maar bovendien
nog worden ingelijfd bij het Duitsche be-
wapeningspotentieel.
Indien men er slaagt, aldus de Wilhelm-
strasse, den geheelen Kaukasus, die even
groot is als het oude Duitsche Rijk, van den
romp der Sowjet-Unie af te scheiden, kan
men zeggen, dat de offensieve kracht der
bolsjewisten hoogstwaarschijnlijk is uitge
schakeld voor dezen oorlog.
Over de mogelijkheden tot gebruik der
Duitsche en Geallieerde troepen, die vrij
komen na den val van Stalingrad, hult men
zich te Berlijn in zwijgen.
Opruiming onder Sowjet-
duikbooten in Oostzee.
Het Finsche hoofdkwartier heeft het volgen
de extrabericht gepubliceerd over de actie der
vlootstrijdkrachten:
„In de loopende periode heeft de in het
binnenste deel van de Finsche Golf opgeslo
ten Oostzeevloot der Sowjet-Unie voortdu
rend duikbooten uitgezonden om de zeever
bindingen in de Oostzee te storen. Ten koste
van zware verliezen zijn enkele booten er ook
in geslaagd door te breken.
Volgens de officieele mededeeling van 1
Juli waren door gemeenschappelijke opera
ties der Duitsche en Finsche vlootstrijdkrach
ten 11 vijandelijke duikbooten vernietiger Met
inbegrip van de reeds vroeger gemelde ver
liezen steeg het aantal duikbooten, dat dezen
zomer in de Finsche Golf vernietigd is, tot
26. Daarbij komen nog eenige onzekere ge
vallen, waarin vijandelijke duikbooten op
zijn minst zwaar beschadigd werden. Ook de
luchtstrijdkrachten hebben met succes aan het
opsporen van de duikbooten deelgenomen en
haar door bommen schade toegebracht".
VLUCHTELINGEN NAAR ISTANBOEL EN
THRACIë TERUG.
De Turksche regeering neemt voorberei
dende maatregelen voor den terugkeer der
personen uit Thracië en Istanboel, die verle
den jaar vandaar geëvacueerd werden. Met
extratreinen worden deze menschen naar
Istanboel gebracht.
REVOLUTIONAIRE BEWEGING IN
NICARAGUA.
Uit Managua, de hoofdstad van Nicaragua,
wordt gemeld, dat daar 13 personen, onder
wie verschillende genei-aals, gearresteerd zijn.
Zij worden er van beschuldigd een revolutio
naire beweging gesteund te hebben.
Afzonderlijke stoottroepen
veroveren Stalingrad.
In -aansluiting op het weermaehtbericht
verneemt het D.N.B., dat de frontale aan
val op Stalingrad onweerstaanbaar voort
gaat. In weerwil van den plolselingen
regenval zijn de Duitsche troepen de stad
verder binnengedrongen. Zij leveren daar
zware gevechten, die hooge clschen stel
len aan de soldaten, doordat de aanval
niet in een geheele linie kan worden
ondernomen, maar door afzonderlijke
stoottroepen moet wojden gedaan.
De bolsjewisten hebben ieder huis,
iedere binnenplaats en iederen tuin in
hun verdedigingsstelsel betrokken, hin
dernissen, versperringen en mijnvelden
aangelegd en vooruitspringende deelen
van de stad tot sterke steunpunten ge
maakt, die door flankvuur het terrein be-
heerschen. Door vliegtuigbommen, artil
lerie en granaatwerpers moeten deze nes
ten van tegenstand rijp voor den storm
aanval worden gemaakt, terwijl infanterie
en pioniers met ontplofbare middelen en
vlammenwerpers naderen om het werk
te voltooien.
HET SCHANDBORD.
Bs. De burgemeester van Hilversum
heeft in zijn gemeente een oud gebruik
hersteld, dat in dezen tijd ongetwijfeld de
goedkeuring kan wegdragen van allen die
het wèl meenen met; ons volk. Het betreft
hier het schanöbord. Toen de overheid des
tijds het schandbord instelde is zij daarbij
uitgegaan van de overweging, dat op haar
de plicht rust te zorgen, dat iedereen zoo
veel mogelijk beschermd is tegen kwade
praktijken van slechttvillende volksgenoo-
ten. Deze overweging heeft in onze dagen
nog niets van haar actualiteit verloren,
want er zijn thans meer lieden, voor wie
het een spo* lijkt anderen te bedriegen dan
ooit te voren. De overweging, cat wjj allen
in oorlogstijd grooter zorgen hebben en od
elkaar zijn aangewezen om er ons doorheen
te werken, geldt voor hen slechts in zoo
verre, dat zij van deze omstandigheden ge
bruik maken om zich ten koste van de an
deren te verrijken. Prijsopdrijvingen met
tweehonderd procent beschouwen zij als
volkomen geoorloofd en het aan de regel
matige distributie onttrekken van artikelen
is voor hen een zaak zóó natuurlijk, dat zij
er niet eens meer bij nadenken. Dat de eene
helft van het Nederlandsche volk op de
andere afstormt, dat de volksgcnooten op
elkaar parasiteeren achten zi.i zóó gewoon,
dat men gerust van „witte Joden" spreken
mag, want zij hebben de praktijken der
zonen uit de woestijn reeds volkomen over
genomen. In het democratische systeem
werd aan dergelijke lieden volop gelegen
heid geboden door de mazen van de wet te
glippen. Daaraan is nu gelukkig een einde
gekomen: de straffen die men oplegt, zijn
voorbeeldig, maai misschien nog iets te laag
en daarbij komt.'nat men er met eenvoudig
straffen niet is.
Het publiek weet n.l. niet steeds waar
de vijand schuilt. Hun veroordeeling komt
ééns in de krant, misschien heeft men dien
dag geen tijd gehad om de krant nauwkeu
rig te lezen, het is echter ook mogelijk, dat
men over het geval heen leest, ofwel ver
geet men naam en adres na een paar da
gen en zoo kan het dan voorkomen, dat
een wegens schromelijke prijsopdrijving ge
strafte met zakendoen doorgaat, alsof er
geen vuiltje aan de lucht was.
Het Hilversumsche schandbord nu ver
meldt naam en adres der bedriegers, als
mede aard van het delict. Het komt ons
voor, dat een dergelijk bord ook in Haarlem
van groot nut zou zijn en wanneer dan
zorg gedragen werd voor een bord van flin-
ken omvang, zou het mogelijk blijken de
nameij en adressen van prysknoeiers ge
durende b.v. één maand op dit bord ver
meld te houden. Het publiek bezat daar
mede een informatiebron, waar het zich
steeds zonder moeite op de hoogte stellen
kon. De met prijzen knoeiende handelaren
worden op het Hilversumsche bord vermeld
onder de rubriek „Uw gezin wordt bedreigd
door:" Daarnaast zou het in Haarlem mis
schien ook mogelijk zijn een rubriek te
openen van de namen dergenen, die in den
zwarten handel hebben gekocht, of zich
schuldig maakten aan het opkoopen der
bonnen van arme volksgenooten. Het is
goed, dat wij allen weten wie ons volksbe
staan bedreigt en wie, ondanks alle voor
lichting en waarschuwing, niet genegen
blijken zich aan een eerlijke en billijkc^'er-
deeling der beschikbare voorraden te on
derwerpen.
Daarnaast bestaat ook de kans. dat het
schandbord zóó preventief werkt, dat pu
blicatie slechts bij hooge uitzondering nood
zakelijk is. Een dergelijke gang van zaken
ware ons het allerliefst.
