Haarlemsche Courant
Twee Britsche kruisers en vier torpedojagers
ij actie voor Tobroek vernietigd.
b
Drie Duitsche wiggen
in Stalingrad
De strijd te land.
.Raad voor de Volksgezondheid in Nederland.
287e Jaargang No. 218 X
Abonnement p. vreeU 0,26, p. maand 1,15, p. kwartaal f 3,42,
franco p. post 3,73, losse nummers 6 cent. Advertentiën 3—IS
p.m. ƒ3,— elke m.m. meer 20 cent. Reclames dubbele prUs.
advertentieabonnementen 1500 m.m. 12 cent p. m.m. Kennemer
Editie 3—15 m.m. 1,20. Abonnement 1500 m.m. G cent p. m.m.
pjtg.t Grafische Bedrijven Damlate.
Wad. Hoofdredacteurs 3. V. BAÜDEWYNS.
Nieuwsblad voor Noord-Holland
VerschUnt dageUIks behalve op Zon- en feestdagen.
WocnsHag 16 September 1942
Bureaux Baarlem: Groote Houtstraat 03, Bijkantoor: Soend*«
plein 37. Tel. Directie 13082, Hoofdredactie 15054, Redactie 10600,
Administratie 10724. 14825, Soendaploln 12230. Postgiro 13<95S.
Dliectio PH. A. MEES P. W. PEEREBOOM.
Duitschland wint op alle fronten
In totaal 576 man krijgsgevangen. Landingstroepen na
swaren9 snellen strijd onschadelijk gemaakt
Het hoofdkwartier der Duitsche weermacht meldde, gisteren in een extra-bericht:
„De Britsche troepen, die in den nacht van 13 op 14 September met gebruik
making van lucht- en vlootstrijdkrachten bij Tobroek geland waren ïijn in nauwe
samenwerking tusschen Duitsche- en Italiaansche strijdkrachten na een zwaren,
6nellen stiijd vernietigd of gevangen genomen.
De vijandelijke oorlogsschepen werden door kustbatterïjen en luchtdoelgeschut
onder een welgericht vuur genomen, waarbij^drie torpedojagers, eenige korvetten
en talrijke landingsbooten tot zinken werden gebracht. De daarna in Oostelijke
richting wijkende schepen werden aangevallen door afdeelingen van de Duitsche
en de Italiaansche luchtmacht, die twee kruisers, een torpedojager en verschei
dene motortorpedobooten tot zinken brachten. Andere kleinere schepen werden
mvaar beschadigd.
Duitsche mijnvegers brachten een Britsche motortorpedoboot met 117 gevange-
len in de haven van Tobroek. Negen vijandelijke bommenwerpers werden neer
geschoten. In totaal werden 576 gevangenen gemaakt, onder wie 34 officieren.
Bovendien verloor de vijand een groot aantal dooden. Een omvangrijke hoeveel
heid oorlogsmateriaal werd buitgemaakt. Onder de gevangenen bevinden zich tal
rijke schipbreukelingen van de tot zinken gebrachte Britsche oorlogsschepen. De
eigen verliezen zijn gering."
"te nestelen, ten einde den Britschen zee
strijdkrachten het binnendringen in de
haven mogelijk te maken.
Tijdens de voorbereidende luchtaanval
len, die verscheidene uren duurden, konden
reeds de eerste teekenën van de Britsche
landingspoging worden waargenomen. Ten
Oosten en ten Westen van de vesting pro
beerden Britsche strijdkrachten in vier op
eenvolgende golven onder het vuur der
kustbatterijen, die haar kanonnen reeds op
de voor de haven liggende Britsche schepen
gericht hadden, op het land vaster voet te
krijgen. Tegelijkertijd probeerden Britsche
torpedobooten volgens het plan de haven
binnen te varen, welke poging evenwel
mislukte door het onverwijlde optreden van
de Italiaansche kleine vlooteehheden.
Het flinke optredéh van de Duitsche en
Italiaansche verdedigers maakte het ge
bruik van de gereed staande reserves on-
noodig. De correspondent besluit aldus:
Het Afrikaansche Dieppe zal zich steeds
herhalen, wanneer de vijand probeert onze
stellingen aan te vallen.
Heldhaftig Fransch verzet
op Madagascar.
Britten ontruimen een plaats.
Naar officieel wordt medegedeeld, hebben
de Britsche strijdkrachten op Madagascar de
plaats Morantava ontruimd. Door het hevige
verzet van de Fransche troepen maakt de
Britsche opmarsch slechts langzaam vorde
ringen. Om iedpren meter grond wordt lievig
gestreden. Maandagmiddag echter slaagden
de Britten erin de hoogte van Antsiafabositra
op 280 kilometer ten Zuiden van Tananarivo.
te bezetten.
In bevoegde kringen te Vïchy vestigt men
opnieuw den nadruk op het helfhaftig ver
zet, dat de Fransche troepen in samenwer
king met de inboorlingen aan den Britschen
aanval bieden.
De door de Engelsche pers ontketende cam
pagne om Frankrijk te verwijten dat het on
geschikt is voor kolonisatie, wordt met ver-
ontwaardigöng van de hand gewezen. Niets
kan beter het Engelsche optreden karakteri-
seeren dan het citaat van een Engelsch blad
in Mei van dit jaar, waarin „geconstateerd"
werd, dat Madagascar met zijn rijkdommen
aan mineralen en landbouwproducten geëx
ploiteerd moest worden.
Het Italiaansche weermaehtsbericht luidt:
„De in den nacht van 13 op 14 September
met aanzienlijke lucht- en vlootstrijdkrachten
ondernomen landingspoging bij Tobroek is te
9 uur des ochtends volkomen teniet gedaan.
iDe door vlootstrijdkrachten en vliegtuigen
aan land gebrachte troepen werden binnen
5 uur volkomen vernietigd of gevangen ge
nomen.
Door het onmiddellijke ingrijpen van het
bataljon San Marco onder bevel van luite-
ter zee le klasse Giacomo Colotto en
sndere afdeelingen, die door Duitsche strijd
krachten uit de. vesting Tobroek dapper ge
steund werden, werden de vijandelijke troe
pen, waaronder ook valschermjagers, die er
ln geslaagd waren, vasten voet te krijgen,
na korten, verbitterden strijd overweldigd.
Kust- en luchtdoelbatterijen der Italiaan
sche en Duitsche verdediging namen de
vlootstrijdkrachten, welke de landingsopera
ties steunden, onder een welgericht vuur en
brachten drie torpedojagers, eenige aviso's
en talrijke landingsbooten tot zinken.
De vlootstrijdkrachten, die zich naar het
Oosten terugtrokken, werden vervolgens aan
gevallen door Italiaansche en Duitsche af
deelingen gevechtsvliegtuigen en bommen
werpers, die een kruiser, een -torpedojager
en verscheidene motortorpedobooten tot zin
ken brachten en een lichten kruiser en an
dere kleinere schepen zwaar beschadigden.
B.ij deze gevechten heeft zich de 13de ge
vechtsgroep onder bevel van den majoor dér
vliegers Rengo Viale bijzonder onderschei
den.
Wij maakten 576 gevangenen, onder wie
34 officieren. Het aantal dooden' en ge
wonden bedraagt verscheidene honderden.
Een aanzienlijke hoeveelheid oorlogsmate
riaal werd buitgemaakt.
Het grootste deel van de schipbreukelingen
der tot zinken gebrachte schepen werd door
onze vlootstrijdkrachten met veel moeite ge
red. Onze verliezen zijn naar verhouding be
scheiden.
iGelijktijdige aanvallen van lichte Britsche
pantserwagens op vliegvelden in de omge
ving mislukten door het onmiddellijke ingrij
pen der plaatselijke garnizoenen, die talrijke
auto's vernietigden en eenige gevangenen
maakten."
Het Britsche plan,
Naar officieel wordt meegedeeld, was vol
gens de bij de gevangenen gevonden operatie-
bevelen het doel van de Britsche actie een
gelijktijdige landing ten Oosten en ten Wes
ten van de haven. De Engelschen wilden
daarna van weerskanten de reede van To
broek bereiken, .zooveel mogelijk schade toe
brengen aan de havenwerken en de in de
haven liggende schepen met speciale middelen
tot zinken brengen. Voor zoo ver op het
oogenblik vaststaat, werd aan de actie deel
genomen door twee kruisers, verscheidene
jagers en duikbooten en een aanzienlijk ge
tal corvetten en motortorpedobooten.
De poging had dus het karakter van een
aanzienlijke gecombineerde operatie. Zy werd
voorafgegaan door een zeer heftigen lucht
aanval, die van Zondag 21 uur tot Maandag
3,30 uur duurde. Daarby lieten de Engelschen
niet minder dan 500 bommen vallen, terwyi
de vyandeiyke schepen haven en stad onder
vuur namen.
Kort daarop volgden de landingen in de
baai van Marsa el Aoeda, Westelijk van To
broek, en in de baai van Marsa el Sjiaoese,
Oostelijk van Tobroek. De Westelijke groep
werd onmiddellijk tegengehouden door de
plaatselijke verdediging, terwijl de Oostelijke
groep, die goede landingsmogelijkheden had,
over een kleinen afstand kon oprukken. Toen
echter werd deze afdeeling overweldigd,
waarbij zij gevoelige verliezen leed. De over
levenden werden gevangen genomen.
Het eerst trad het marinebataljon San
Marco tegen de Engelschen op. Dit ontving
weldra steun van andere marinetroepen en
Italiaansche en Duitsche troepen uit Tobroek.
Volgens het verdedigingsplan werden ook per
auto troepen aangebracht, die echter niet in
den strijd behoefden te worden geworpen.
Onder de gevangenen bevinden zich een ka
pitein ter zee en een Amerikaansch journa-
„Afrikaansch Dieppe"
Een bijzondere correspondent van Stefani
verschaft nog de volgende bijzonderheden:
Sinds Augustus had het Britsche comman
do voor deze actie troepeneenheden uitge
zocht, die reeds aan de verdediging van
Tobroek hadden deelgenomen en derhalve
met het terrein bekend waren. De uit twee
groepen bestaande landingsafdeehngen had
den tot opdracht het gebied om de haven
te veroveren en zich daar ter verdediging
Canatleesch patrouillevaartuig
tot zinken gebracht.
Toenemende Duitsche duikbootactie.
De Canadeesche autoriteiten hebben
Maandag het verlies bekend gemaakt van
het Canadeesche patrouillevaartuig Racoon
met 38 koppen en het tot zinken brengen
van vier koopvaarders der vereenigde na
ties, naar uit Ottawa wordt gemeld.
De Canadeesche publicatie spreekt van
een verhooging in het tempo der activiteit
der vijandelijke duikbooten.
De minister van marine, McDonald, heeft
gezegd, dat de Raooon is verloren gegaan,
terwijl zij als escorte dienst deed. Aange
nomen moet worden, dat de geheele be
manning is omgekomen. Van de vier ge
noemde koopvaarders worden V)0 officie
ren en manschappen verloren geacht.
Associated Press meldt uit Rio de Janeiro
dat een Spaansche koopvaarder aldaar 115
overlevenden van drie feraziliaansche sche
pen aan land heeft gezet. De schepen waren
eenigen tijd geleden in de Caraibische Zee
tot zinken gebracht, doch dit was tot nu toe
geheim gehouden.
Ëngelsche conservatieven
buigen zich over de jeugd.
Naar de Engelsche nieuwsdienst meldt,
heeft een studiecommissie van de Engelsche
conservatieve partij zich bezig gehouden
met de kwestie der lichamelijke opvoeding
van de jeugd en daarover pen communique
uitgegeven, waarin wordt voorgesteld, alle
jeugdvereenigingen waartoe meisjes en
jongens behooren in den leeftijd van 14 tot
18 jaar, samen te vatten in een onder toe
zicht van de regeeriqg staanden bond.
Met het oog op de omstandigheid, dat
in Duitschland en Italië alle kwesties dei-
opvoeding en lichaamsoefeningen van de
kinderen in handen van den staat genomen
zijn, noemen de Engelsche bladen 'dit com
muniqué van beteekenis.
Lepra, pokken en typlius
in den Levant.
Als gevolg van het volkomen gebrek aan
middelen ter bestrijding van besmettelijke
ziekten zijn in de door de Engelschen bezette
landen van de Levant op groote schaal epi
demieën uitgebroken. In den Libanon heer-
schen de pokken. De voorraden serum zijn
uitgeput. Pogingen om serum uit de naburige
landen te verkrijgen hebben geen resultaat
opgeleverd. In verschillende provincies wor
den talrijke gevallen van lepra geconstateerd.
De voornaemste haarden van infectie zijn de
kazernes en concentratiekampen, waar do
aan hun lot overgelaten Grieken zijn onder
gebracht, die aan zware ondervoeding lyden.
In een dezer concentratiekampen is 60 procent
der bewoners aan typhus gestorven.
Japansche marinemissie naar
Turkije.
Een Japansche marinemissie onder leiding
van den permanenten voorzitter van de ma
rinemissie, admiraal Namoera, zal vergezeld
van admiraal Abe op 17 September in Turkije
aankomen. De missie zal een week te Istan-
boel blijven en vervolgens naar Berlqri terug-
keeren.
Continentaal stelsel in
Bengalen.
De gouverneur van Bengalen, John Her-
bert, heeft verklaard, dat de regeering van
Bengalen de scheepvaart in de kustgebieden
aldaar onder controle heeft geplaatst om te
voorkomen, dat de transportmiddelen, alsmede
voorraden en goederen in handen der Ja
panners vallen.
Voorts zijn de bewoners van verschillende
districten naar andere plaatsen overgebracht.
Ook de levensmiddelenvoorraden zijn naar
andere districten overgebracht.
De Brit'sch-Indische minister van binnen-
landsche zaken, Sif ^Reginald Maxwell heeft
in de wetgevende vergadering te New-Delhi
verklaard: De onlusten slaan van de groote
steden naar het omliggende gebied over. In
deze streken staat het treinverkeer voor een
groot deel stil. Bengalen is geruimen tijd bij
na geheel van het Noorden van Indië afge
sloten geweest. Maxwell vestigde de aandacht
op de zijns inziens zeer opvallende omstan
digheid, dat de aanslagen op spoorwegen in
ver van elkaar liggende streken vrijwel op
hetzelfde oogenblik waren begonneh.
Telegrammen van Fülirer en
Duce aan Jeugdbond.
De voor de stichting van den Europee-
schen Jeugdbond te Weenen bijeengekomen
jeugd van Europa, heeft den Führer en den
Düce telegrammen gezonden.
De Führer heeft daarop met het volgende
telegram geantwoord: „Ik dank u en de te
Weenen aanwezige leiders der Europeesche
jeugd voor de mij gezonden groeten van de
stichtingsbijeenkomst van den Europee-
schen Jeugdbond en beantwoord deze met
de beste wenschen voor een volledig suc
ces der bijeenkomst."
Het telegram van den Duce luidde als
volgt,lk heb mij zeer verheugd over den
groet, dien gij mij in naam van den Euro-
peescnen Jeugdbond hebt gezonden. Haai
groote traditie levendig mede voelend
wensch ik de Europeesche jeugd het groot
ste succes bij haar geloofszending, tot het
vervullen waarvan zij geroepen is."
Gezondheidszorg in de
Oekraïne.
In de gezondheidszorg van de Oekraïne
heeft het civiele bestuur fundamenteele wij
zigingen gebracht. In het Verordeningen
blad is de verplichting aangekondigd om
gevallen van besmettelijke ziekten bekend
te maken en zijn hooge straffen vastgesteld
voor het opzettelijk of nalatig overbrengen
van besmettelijke ziekten. Uit de inheem-
sche artsen zijn doctoren aangewezen, die
daarop van staatswege toezicht moeten hou
den. Het Duitsche ziekenhuis te Rowno is
thans tot een groóte, moderne inrichting
uitgegroeid. Duitsche civiele en militaire
artsen zijn thans in het geheele land werk
zaam en worden door inheemsche artsen
bijgestaan.
Gruwelen in de Krirn.
De commissie van onderzoek naar bolsje
wistische gruwelen op de Krim heeft thans
32 protocollen voltooid betreffende gruwel
daden, die door de bolsjewisten bedreven
zijn op Duitsche krijgsgevangenen of op de
bevolking en die gebaseerd zijn op verkla
ringen van betrouwbare getuigen. Deze pro
tocollen, die een belangrijke historische be
teekenis hebben, zullen te zijner tijd ge
publiceerd worden.
Samenwerking tusschen den Raad voor de volksgezond
heid en den Gezondheidsraad.
Italiaansch protest te Londen.
De Italiaansche regeering heeft wegens
het tot zinken brengen van het Italiaan
sche hospitaalschip, waarvan officieel
melding is gemaakt, een formeel en in
zeer scherpen toon gesteld protest aan de
Britsche regeering gezonden. Het protest,
waarin de schending van de bepalingen
van de Internationale Geneefsche Roode
Kruisconventie van 1939 in alle vorm
wordt geconstateerd, is door de Zwitser-
sche regeering overhandigd. De Italïaan-
Eche regeering behoudt zich voor alle
tegenmaatregelen welke haar gepast voor
komen. te nemen.
Op den tweeden landdag van het medisch
front, die j.l. Zaterdag in het N.V.-huis te
Utrecht gehouden is, is door den leider der
N. S. B. ingesteld de raad voor de volks
gezondheid. Deze raad voor de volksgezond
heid is een raad van advies van het hoofd
de afdeeling volksgezondheid van het
hoofdkwartier der N. S. B.. dr. Koenraad
Keyer, en als zoodanig indirect ook een raad
van advies op het gebied der volksgezondheid
van den leider der N. S. B. zelve.
In dezen raad kunnen vanzelfsprekend
slechts leden der N. S. B. worden benoemd.
Twee groepen van leden zqn daarin te onder
scheiden. De eerste groep omvat die leden
der N. S. B., die een belangrijke sleutel
positie in den staat, in het openbare leven
of in de beweging op het gebied der volks
gezondheid bekleeden, als zoodanig, derhalve
amtshalve, zijn benoemd
De directeur-generaal van de volksgezond
heid, dr. F. O. Bruyning; 'de president der
Nederlandsche artsenkamer, arts C. C. A.
Croin de president der Nederlandsche apo
thekerskamer, apotheker J. Stam het hoofd
den geneeskundigen dienst van het
Rijksarbeidsbureau, arts J. Th. -Koch het
hoofd van de afdeeling Volksgezondheid {van
den N. V. D., arts J. van Roon het hoofd
den geneeskundigen dienst van den
Nationalen Jeugdstorm, dr. Siestrop.
De tweede groep omvat-die leden, die op
grond van hun deskundigheid op een bepaald
gebied van de volksgezondheid als zoodanig
zijn benoemd. In deze kwaliteit zijn Zaterdag
j.l. benoemd: dr. E. G. van 't Hoog, privaat
docent in de voedingsleer aan de universiteit
te Amsterdam, om van advies te dienen in de
vraagstukken der voedingsleer; arts H. v. d.
Upwich, om van advies te dienen in de vraag
stukken der rheumatische ziekten; de heer
Nachenius, hoofd van de afdeeling vQrmïng
der Nederlandsche S. S., om van advies te
dienen in de vraagstukken van bevolkings
politiek, ras- en erfelijkheidsleer; dr. Harden-
berg, neuroloog psychiater te Amsterdam, om
van advies te dienen jn vraagstukken be
treffende de geestelijke "volksgezondheid. De
directeur-generaal der volksgezondheid, dr.
F. O. Bruyning, die tevens tuberculosespecia-
list is, zal adviseeren op het gebied van de
tuberculosebestrijding in ons land.
Waar hier te lande reeds een gezondheids
raad bestaat, zal in dit verband de vraag ge
rezen zyn of dc instelling van een raad voor
de volksgezondheid niet overbodig was, waar
om deze raad voor de volksgezondheid dan
werd opgericht, en wat de verhouding tus
schen deze twee raden op het .gebied der
olksgezondheid wel zal zyn.
Hierop heeft dr. van der Pas van het me
disch front op de persconferentie van heden
een toelichting gegeven.
Deze gezondheidsraad, aldus spreker, is in
zijn werkwijze en samenstelling een merk
waardig voortvloeisel van het democralisch-
liberale tijdperk. De leider der N. S. B. heeft
zqn rede op 31 Juli op den Goudsberg in
Lunteren gehouden over „den Nederlandschen
Staat in het nieuwe Europa", gezegd, dat na
de Fransche revolutie de staat vrijwel geheel
afstand deed van de volksleiding en op dat
gebied een vacuum ontstaan is, dat op een
liberaal-democratische wijze is opgevuld. De
gezondheidsraad is van deze opvulling een
typeerend voorbeeld. Naar onze opvattingen
zijn de volksgezondheid en de volkszorg pri
mair taak van de speciale arbeidsgemeen
schappen, die hiervoor reeds zijn opgericht
en nog opgericht zullen worden, en van de
beweging. Ook jle staat zal bij de volksge-
zondheidsbehartiging een belangrijke rol spe
len, maar haar rol wordt beperkt door boven
staande twee factoren: de arbeidsgemeen
schappen en de beweging.
Toen de gezondheidsraad werd opgericht,
was er nog geen sprake van de arbeids
gemeenschappen, zooals daar zü'n: de artsen
kamer, de tépdartsenkamer, de apothekers
kamer, de Nederlandsche volksdienst, enz. De
Duitsche pantsertroepen achtervolgen den
vijand in den Kaukasus. De voorhoede is op
weerstand gestuit. Pantserafweergeschut
wordt opgesteld om den weg vrij te maken.
Kruitdamp en stof vermengen zich tot een
dichte wolk, die zich op de bezweete ge
zichten der manschappen vastzet en zich na
korten tijd tot een dikke korst vormt.
(SS. P.K. K. Fritsch OJL P.H. c)
Deze week is de
verduisteringsweek.
Niet alleen voor u, maar ook voor uw
medeburgers of dorpsgenooten dient gij
te zorgen, dat uw woning 's avonds goed
verduisterd is. Wij leven in een tijd van
oorlog, d.i. een tijd van sterk levensge
vaar.
Goed verduisterd, goed beschermd.
gezondheidswet van 1901 riep den centralen
gezondheidsraad in het leven als een college,
dat een leidend en adviseerend centrum zou
zijn. Het zou het gansche gebied van de
hygiëne onderzoeken, adviseeren en leiding
geven aan de inspecteurs, ambtenaren der
volksgezondheid. Deze gezondheidsraad had
zqn zetel in" Utrecht, en bestond met inbe
grip van de hoofdinspecteurs der volksgezond
heid, die ambtshalve lid waren, uit zeven
leden, die door den minister van binnenland-
sche zaken werden benoemd. Buitengewone
leden konden aan den raad worden toege
voegd. De gewone leden genoten een vaste
bezoldiging en oefenden zonder toestemming
van den minister geen ander ambt of beroep
uit. Deze gezondheidsraad is uitgegroeid tot
een lichaam, dat 66 leden telt, waarvan er
i ambtshalve, lid zqn.
De bedoeling van den wetgever was goed,
aar in afwijking hiervan is in het tijdvak
van 1901 tot 1920 van een leidende taak van
den centralen gezondheidsraad niets terecht
gekomen.
De inspectie van de volksgezondheid slaag
de er dan ook in de leidende taak van den
gezondheidsraad aan zich te trekken, wal
tenslotte bij de gezondheidswet van 1919 werd
vastgelegd.
Nadat de Duitsche bezetting een feit ge
worden was heeft de gezondheidsraad een
commissie ingesteld, die den naam gekregen
heeft van Voedingsraad. Deze Voedingsraad
heeft tenslotte een voorlichtingsraad in het
leven geroepen, waarin een zeer pryzens-
waardig initiatief wordt ontplooid. Een her
ziening van den status van den Voedingsraad
echter zeer gewenscht gebleken.
De thans opgerichte raad voor de volks
gezondheid nu is niet gedacht als een raad.
welke in de plaats moet komen van den
gezondheidsraad, doch als een adviesraad
•oor den leider der N S. B. Hq is dus een
instantie der beweging en heeft ook dezelfde
taak als de beweging op het gebied der volks-1
gezondheid, n.l. de stuwende motor te zqn
op het gebied aer volksgezondheid. Voort
durend de impulsen te geven, die voortkomen
uit het volksleven en de beweging zelf.
Samenvattend kunnen de desiderata t. a. v.
den gezondheidsraad en den raad voor de
volksgezondheid als volgt geformuleerd wor
den
1. Een gezondheidsraad in den staatssector.
die moet terugkeeren tot den oorspronkelijken
opzet van de gezondheidswet van 1901, d.w.z.:
a. niet alleen adviseerend, maar ook leidend:
b. een klein college van eventueel bezol
digde deskundigen:
opheffen van het antagonisme tusschen
den nieuwen gezondheidsraad en de inspectie
der volksgezondheid.
Een raad voor de volksgezondheid in
den bewegingssector, die de voortdurende
motor moet zijn bij alle vraagstukken, die
zich op het gebied der volksgezondheid voor
doen.
Een samenwerking tusschen den raad
r de volksgezondheid in den bewegings
sector en den gezondheidsraad in den staats
sector, in dien zin, dat de impulsen, die van
den raad voor de volksgezondheid uitgaan,
opgevangen worden door den gezondheids
raad en hier worden uitgewerkt en tot daad
gemaakt, voorzoover zij liggen op het ter
rein van den staat.
Nieuwe terreinwinsten. Tegenaanvallen van den vijand
in Tereksector en bij Rzjef mislukt.
Bommen
op Wilhelmshaven
Het opperbevel van de Duitsche weermacht
maakt bekend
„Ten Zuidoosten van Noworossisk werd
een als een vesting versterkt fabrieksterrein
in weerwil van taai vyandelijk verzet ver
overd. Aan de T e r e k mislukten sterke vy-
andelijke tegenaanvallen.
De zegevierende stormloop op Stalin-
g r ad door de Duitsche troepen, door for-
tnaties van de luchtmacht schitterend ge
steund, wint verder aan terrein. Twintig
tanks werden by deze gevechten vernietigd.
Ravitailleeringsverbindingen en vlieeveld-
instaUaties van den vyand werden overdag
en des .nachts gebombardeerd.
Op de W o 1 g a is een sleepboot door boni-
treffers tot zinken gebracht. Ten Noorden
van Rzjef hernieuwde de vijand met ge
bruikmaking van zware artillerie zijn aan
vallen. Hij werd overal bloedig afgeslagen.
Een pantsertrein der bolsjewisten werd door
een bomaanval vernietigd.
Aan het Wolcho f-front werden bij een
succesvolle plaatselijke actie talrqke gevechts
standen vernield, terwijl ten Zuiden van het
Ladogameer plaatselijke aanvallen
den vijand in het afweervuur ineen storten.
Op het Ladogameer brachten gevechtsvlieg
tuigen een vrachtschip tot zinken. Drie an
dere schepen werden beschadigd.
Maandagnacht bestookten gevechtsvlieg
tuigen Moermansk en vliegvelden in de
omgeving der stad met bommen van zwaar
kaliber. Van 12 tot 14 September werden 227
bolsjewistische vliegtuigen neergeschoten. In
dezelfde periode gingen aan het Oostelijk
front 23 eigen vliegtuigen verloren.
Enkele Britsche bommenwerpers vlogen
iMaandag overdag boven Noord-D u i t s c li
la n d, enkele brisantbommen richtten slechts
geringe schade aan gebouwen aan.
Maandagnacht viel de Britsche lucht
macht het Noord-Duitsche kustgebied aan.
De bevolking leed verliezen. Vooral in
woonwijken van de stad Wilhelms
haven ontstonden branden en mate-
rieele schade, Nachtjagers en luchtdoel-
artillerie schoten vier der aanvallende
vliegtuigen neer.
Zooals reeds in een extra-bericht is mede
gedeeld, stootten op 9 September Duitsche
duikbooten midden op den Noordelijken
Atlantischen Oceaan op een krachtig be
schermd van Engeland komend convooi. In
ononderbroken hevige gevechten hebben voor
het grootste jonge duikbootbemanningen het
convooi tot gisteren achtervolgd en aange
vallen en er 19 schepen met een gezamenlijken
inhoud van 122.000 brt., alsmede twee tor
pedojagers en een korvet van de vijandelijke
bewaking tot zinken gebracht. Zes -andere
schepen werden door torpedotreffers zwaar
beschadigd. Slechts kleine uiteen geslagen
deelen van het convooi konden ontkomen.
Luitenant ter zee le klasse Rolf Mützel-
burg, commandant van een duikboot, drager
van het eikenloof behoorende bij het Ridder
kruis van het IJzeren Kruis is' in den strqd
tegen den vijand gesneuveld. Met hem verliest
het duikbootwapen een schitterenden com
mandant en succesvol strijder. De duikboot
zet onder bevel van dep oudsten wacht-
ofücier de operaties voort.
Het D. N. B. meldt voorts De Führer heeft
de hoogste Duitsche onderscheiding voor dap
perheid, het Eikenloof met de Zwaarden en
Briljanten bij het Ridderkruis van het IJzeren
Kruis, aan len luitenant Herman Graf als
vijfden officier der Duitsche weermacht, uit
gereikt.
Graf heeft met 172 overwinningen in de
lucht van de jachtvliegers van alle tijden en
landen het grootste aantal vliegtuigen neer
geschoten. Hij is thans escadrille-kapitein in
het jachteskader van majoor Gollob, die met
150 overwinningen eveneens drager van deze
hoogste onderscheiding is.
Mocilyk alternatief.
In militaire kringen te Berlqn zegt men
van de situatie bij Stalingrad, dat dé bols
jewisten in dit gebied op het oogenblik een
grooter terrein bezet houden dan de Duit-
schers, die hier in drie wiggen zijn door
gedrongen.
Steeds weer wordt er op gewezen hoe wan
hopig deze stad wordt verdedigd door de
bolsjewisten en men verklaart, dat de slag om
Stalingrad ongetwijfeld een der grootste en
verbitterdste en daarmee ook bloedigste in
dezen oorlog is.
Als de inneming van Stalingrad al niet zoo
vlug gaat als men wellicht m leekenkringen
heeft verwacht, dan ligt dit aan de zorg
vuldigheid, waarmee de Duitsche leiding haar
troepen in den strijd heeft geworpen om zoo
veel mogelijk menschcn te sparen.
De tegenstand der bolsjewieken in Stalin-
grad is 'dusdanig, dat de Russen letterlqk
stuk voor stuk doodgeslagen moeten worden.
Daar de bruggen naar den Oostelijken oever
van de Wolga zijn afgebroken, kunnen de
bolsjewieken ten hoogste nog probeeren zich
zwemmend in veiligheid te brengen, maar
dan zouden zij zich blootstellen aan de machi
negeweren van hun kameraden op den Oos
telijken oever, die meedoogenloos op hun
eigen menschen schieten, omdat Stalin wil,
dat de stad, die zqn naam draagt ter herin-
.ering aan het feit, dat hij haar tegen Denikin
heeft weten te houden, tot den laatsten
wordt verdedigd.
De bolsjewieken staan derhalve voor de
keus door de Duitsche of door hun eigen
kogels te vallen.
Afzonderlijke stoottroepen
v/roveren Stalingrad.
In aansluiting op het weermachtbericht
verneemt het D.N.B., dat de frontale aan
val op Stalingrad onweerstaanbaar voort
gaat. In weerwil van den plotselingen
regénval zijn de Duitsche troepen de stad
verder binnengedrongen. Zq leveren daar
zware gevechten, die hooge eisehen stel
len aan de soldaten, doordat de aanval
niet in een geheele linie kan worden
ondernomen, maar dóór afzonderlqke
stoottroepen moet worden gedaan.
De bolsjewisten hebben ieder huis,
iedere binnenplaats en iederen tuin in
hun verdedigingsstelsel betrokken, hin
dernissen, versperringen en mijnvelden
aangelegd en vooruitspringende deelen
van de stad tot sterke steunpunten ge
maakt, die door flankvuur het terrein be-
heerschen. Door vliegtuigbommen, artil
lerie en granaatwerpers moeten deze nes
ten van tegenstand rqp voor den storm
aanval worden gemaakt, terwijl infanterie
en pioniers met ontplofbare middelen en
vlammenwerpers naderen om het werk
te voltooien.
Het Duitsche zomer-offensief.
Iri verband met het binnen afzieiibaren tijd
ie verwachten einde van den strijd om Sta
lingrad, omschrijft men in militaire kringen
de doeleinden van het Duitsche zomer-
offensief van dit jaar aldus, dat men in de
eerste plaats de verovering van het geheele
Dongebied en van de rest der Oekraïne op
het oog had, waar het vruchtbare gebied der
zwarte aarde voor de voeding der bolsje
wisten van zeer bijzondere beteekenis is. Ook
was men van plan alle industrieele grond
stoffen en de wapenindustrie van deze
waardevolle gebieden met inbegrip van Sta
lingrad in Duitsche handen tc krijgen.
Als het tweede oogmerk van het Duitsche
zomer-offensief noemen de militairen de be-
rooving der bolsjewisten van hun KauWfcsische
olie. Daaraan voegt men toe, dat deze ge
bieden ten slotte niet alleen ontnomen wor
den aan den tegenstander, maar bovendien
nog worden ingelijfd bij het Duitsche be-
wapeningspotentieel.
Indien men er slaagt, aldus de Wilhelm-
strasse, den geheelen Kaukasus, die even
groot is als het oude Duitsche Rijk. van den
romp der Sowjet-Unie af te scheiden, kan
men zeggen, dat de offensieve kracht der
bolsjewisten hoogstwaarschijnlijk is uitge
schakeld voor dezen oorlog.
Over de mogelqkheden tot gebruik der
Duitsche en Geallieerde troepen, die vrij
komen na den val van Stalingrad, hult men
zich te Berlqn in zwijgen.
Opruiming onder Sowjet-
duikbooten in Oostzee.
Het Finsche-hoofdkwartier heeft het volgen
de extraber(cht gepubliceerd over de actie der
vlootstrijdkrachten:
„In de loopende periode heeft de in het
binnenste deel van de Finsche Golf opgeslo
ten Oostzeevloot der Sowjet-Unie voortdu
rend duikbooten uitgezonden om de zeever
bindingen in de Oostzee te storen. Ten koste
van zware verliezen zijn enkele booten er ook
in geslaagd door te- breken.
Volgens de officieele mededeeling van 1
Juli waren door gemeenschappelijke opera
ties der Duitsche en Finsche vlootstrijdkrach
ten 11 vijandelijke duikbooten vernietigd. Met
inbegrip van de reeds vroeger gemelde ver
liezen steeg het aantal duikbooten. dat dezen
zomer in- de Finsche Golf vernietigd is, tot
26. Daarbij komen nog eenige onzekere ge
vallen, waarin vijandelijke duikbooten op
zijn minst zwaar beschadigd werden. Ook de
luchtstrijdkrachten hebben met succes aan het
opsporen van de duikbooten deelgenomen en
haar door bommen schade toegebracht".
VLUCHTELINGEN NAAR ISTANBOEL EN
THRACIc TERUG.
I^e Turksche regeering neemt voorberei
dende maatregelen voor den terugkeer der
personen uit Thracië en Istanboel. die verle
den jaar vandaar geëvacueerd werden. Mat
extratreinen worden deze menschen naar
Istanboel gebrtcht.
REVOLUTIONAIRE BEWEGING IN
NICARAGUA.
Uit Managua, de hoofdstad van Nicaragua,
wordt gemeld, dat daar 13 personen, onder
wie verschillende generaals, gearresteerd zijn.
Zij worden er van beschuldigd een revolutio
naire beweging gesteund te hebben.
HET SCHANDBORD.
Bs. De burgemeester van Hilversum
heeft in zijn gemeente een oud gebruik
hersteld, dat in dezen tijd ongetwijfeld de
goedkeuring kan wegdragen van allen die
het wèl meenen met ons volk. Het betreft
hier het schandbord. Toen de overheid des
tijds het schandbord instelde is zij daarbij
uitgegaan van de overweging, dat op haai
de plicht rust le zorgen, dat iedereen zoo
veel mogelijk beschermd is tegen kwade
praktijken van slechtwillende volksgenoo-
ten. Deze overweging heeft in onze dagen
nog niets van haar actualiteit verloren,
want er zijn thans meer lieden, voor wie
het een sport lijkt anderen te bedriegen dan
ooit te voren. De overweging, dat wii allen
in oorlogstijd grooter zorgen hebben en op
elkaar zijn aangewezen om er ons doorheen,
te werken, geldt voor hen slechts in zoo
verre, dat zij van deze omstandigheden ge
bruik maken om zich ten koste van de an
deren te verrijken. Prijsopdrijvingen met
tweehonderd procent beschouwen zij als
volkomen geoorloofd en het aan de regel
matige distributie onttrekken van artikelen
is voor hen een zaak zóó natuurlijk, dat zij'
er niet eens meer bij nadenken. Dat de ecne
helft van het Nederlandsche volk op de
andere afstormt, dat de volksgenoóten op
elkaar parasiteeren achten zij zóó gewoon,
dat men gerust van „witte Joden" spreken
mag, want zij hebben de praktijken der
zonen uit de woestijn reeds volkomen over
genomen. In het democratische systeem
werd aan dergelijke lieden volop gelegen
heid geboden door de mazen van de wet te
glippen. Daaraan is nu gelukkig een einde
gekomen: de straffen die men oplegt, zün
voorbeeldig, maar misschien nog iets te laag
en daarbij komt, dat men er met eenvoudig
straffen niet is.
Het publiek weet n.l. 'niet steeds waar
de vijand schuilt. Hun veroordeeling komt
ééns in de krant, misschien heeft men dien
dag geen tijd gehad-om de krant nauwkeu-
rig te lezen, liet is echter ook mogelijk, dat
men over hjet geval heen leest, ofwel ver
geet men naam en adres na een paar da
gen en zoo kan het dan voorkomen, dat
een wegens schromelijke prijsopdrijving ge
strafte met zakendoen doorgaat, alsof er
geen vuiltje aan de lucht was.
Het Hilversumsche schandbord nu ver
meldt naam en adres der bedriegers, als
mede aard van het delict. Het komt ons
voor, dat een dergelijk bord ook in Haarlem
van groot nut zou zijn en wanneer dan
zorg gedragen werd voor een boi-d van flin-
ken omvang, zou het mogelijk blijken de
namen en adressen van prqslcnoeiers ge
durende b.v. één maand op dit bord ver
meld te houden. Het publiek bezat daar
mede een informatiebron, waar het zich
steeds zonder moeite op de hoogte stellen
kon. De met prijzen knoeiende handelaren
worden op het Hilversumsche bord vermeld
onder de rubriek „Uw gezin wordt bedreigd
door:" Daarnaast zou het in Haarlem mis
schien ook mogelijk zijn een rubriek te
openen van de namen dergenen, die in den.
zwarten h«ndel hebben gekocht, of zich
schuldig maakten aan het opkoopen der
bonnen van arme volksgenooten. Het is
goed. dat wii allen weten wie ons volksbe
staan bedreigt en wie, ondanks alle voor
lichting en waarschuwing, niet genegen
blijken zich aan een eerlijke en billijke ver
deeling der beschikbare voorraden te on
derwerpen.
Daarnaast bestaat ook de kans. dat het
schandbord zóó preventief werkt, dat pu
blicatie slechts bii hooge uitzondering nood
zakelijk is. Een dergelijke gang van zaken
ware ons het allerliefst.
