Haarlemsche Courant
)oelen in Zuid- en Oost Engeland en
J>p de Orkaden bestookt.
21.000 gevangenen te Stalingrad.
Een nieuwe toekomst voor flinke
Nederlanders in het Oostland.
87e Jaargang No. 220
ar
jjonnemcnt p. week 0,2», p. maand 1^3, p. kwartaal 3,42,
BBCO p- post 3,73, losse nummers 6 cent. Advertentlën j—15
elke m.m. meer 20 cent. Reclames dubbele prijs,
(rtrtentleabonnementen isoo m.m. 12 cent p. m.m. Kennemer
title 3—IS m.m. 1,20. Abonnement 1500 m.m. 5 cent p. m.m.
t|,i Grafische Bedrijven Damlate.
Wnd. Hoofdredacteur! J. V. BAÜDEWYNS.
Nieuwsblad voor Noord-Holland
Verschijnt dagelijks behalve op Zon- en feestdagen.
Vrijdag 38 September 1912
Bureaux Haarlem: Groote Houtstraat 03, Bijkantoor: Soenda-
plein 37. Tel. Directie 13082, Hoofdredactie 1SM4, Redactie ÏOSOO,
Administratie 10721, 14S2S, Soendapleln 12230. Postgiro 134938.
Directie PH. A. MEES P. W. PEEREBOOM.
ichtafmvallen op troepenkampenverkecrs- en militaire
[tidlaties. Bommen van zwaar kaliber.
erkenaingsactie in Egypte
J 08 Het Duitsche weermachtbericht luidt als
li,n
t.,
-V L
ers f
,,Aan den T e r e k duren de gevech-
[en tegen taai vijandelijk verzet voort.
Kp tegenaanvallen werden afgeslagen.
De strijd om de versterkte stad S t a-
in g r a d vordert onweerstaanbaar,
an het Don-front werden aanvallen
sn den vijand door Hongaarsche troe
len in tegenaanvallen afgeslagen. En-
ele vijandelijke gevechtsgroepen wer
en vernietigd of gevangen genomen;
RL u tanks werden vernietigd.
6' )ok Woensdag zijn de pogingen van den
ind om het bruggehoofd van Woro-
sj te nemen, in zware afweergevecjiten
lukt. De vijand leed zware verliezen.
n het gebied van R z j e f misluktep vrij
aKke vijandelijke aanvallen. De vijand
loor 21 tanks.
jan het front bij Moermansk leidde,
omsingelende aanval tot de .vvernieti-
g van een bataljon van een vijandelijke
«.«li üerbrigade.
r üj pogingen om boven de bezette gebie-
•i'nï iri het Westen en boven Noord-
Ischland te vliegen, verloor de Britsche
itmacht Woensdag 4 vliegtuigen,
foensdagnaeht vielen formaties Britsche
unenwerpers het Rijnsch-Westfaalsche
L^Iied aan. De bevolking leed verliezen.
j,; iral in woonwijken van verscheidene
p atsen ontstonden branden en materieele
«de; 37 der aanvallende bommenwer-
ji-j s werden neergeschoten.
lkil Ichtc Duitsche gevechtsvliegtuigen plaat-
'jj'. n overdag voltreffers op industrieele- en
keersinstallaties aan de Engelsche
;a! Idkust, alsmede op een Britsch troepen-
e B| mp op de O r k a d e n. In den nacht
Jrden voor den oorlog belangrijke doelen
De aanvallen op Engeland.
make den aanval, welke Woensdag door
itsche gevechtsvliegtuigen op Groot-
SO lliannië is ondernomen, deelt het opper-
nog het volgende mede
ichte Duitsche gevechtsvliegtuigen heb-
t a Woensdag in verrassende aanvallen
Scft róag herhaalde malen dé Engelsche
dkust aangevallen en bommen van
bf «ar kaliber geworpen op voor den oor-
en belangrijke en militaire installaties. In
stad Rye ontploften de bommen in groote
eiee ouwencomplexen en veroorzaakten zij
l( I, ote verwoestingen. Bij het vertrek nam
nSj igevechtsvliegtuig een voor de kust krui
ste den vijandelijken kotter onder vuur en
X" wt het vaartuig in brand. Korten tijd
K« r was de eveneens aan de Engelsche
Tdkust liggende stad Eastbourne het doel
lichte Duitsche gevechtsvliegtuigen,
station van Eastbourne werd meer
malen getroffen en verscheidene
gebouwen op het statïonsemplace-
Br it werden in brand geworpen.
rj. ijdens gewapende verkenning boven
n is Woensdagavond een Duitsch ge-
aitsvliegtuig tot de O r k a d e n door
rongen. Het in het Noordelijke deel van
gebied liggende eiland Faer Isle werd
tbommen en boordwapens van uit ge-
ige hoogte aangevaHgn. Een met troepen
zet barakkenkamp werd door voltreffers
ver mield. Andere militaire installaties wer-
zwaar beschadigd.
De Britsche berichtendienst meldt inmid-
Is dat bij de aanvallen van de Britsche
htmacht op West-Duitsch gebied Woens-
pacht 39 Britsche vliegtuigen verloren
gegaan.
Boven Stalingrad.
M formaties gevechtvliegtuigen en duik-
n. inmenwerpers van de Duitsche lucht
lij tht hebben op doeltreffende wijze inge-
lee teen in de hevige straatgevechten in
Jingrad waarbij de Duitsche aanvals-
üllfêpen de bolsjewieken die zich verbitterd
weer stellen, steeds verder naar het cen-
van de stad terugdrongen. Groote
RLi mplexen gebouwen in de stad, die de
gel Jjjewieken verbarricadeerd hadden tot
Scl Hingen, die op vestingen geleken, wer-
mc a door bommenwerpers met bommen
lil a zwaar kaliber en van het zwaarste kali-
Ie^ bestookt, waardoor de vijandelijke te-
»tand zwaar geschokt werd. Andere for
ties gevechtsvliegtuigen richtten Woens-
haar voortdurende aanvallen op spoor-
*n ten noorden van Stalingrad. Tal van
keffers werden geplaatst op goederen-
ra men, die ten deele met pantserwagens
iaden waren en de rails werden op vele
kken onderbroken.
'aak hadden de bolsjewisten zich ver-
aanst in de huizen der stad, die voor het
wtste deel door bommen en granaten
eds tot de fundamenten verwoest zijn.
'iG ft een aan zelfvernietiging grenzend ver-
el; vechten de bolsjewisten om iedere straat
>lel i ieder huis en om iedere puinhoop. Stap
w t stap wordt hun het terrein ontnamen.
N. zuivering der veroverde wijken wordt
t succes voortgezet.
Spannende oogenblikken
te Gibraltar.
Donderdagavond is te Gibraltar wegens
kbootgevaar luchtalarm gemaakt; terwijl
.'„I rijke zoeklichten het water afspeurden, lie-
jj a er verscheidene Engelsche torpedomotor-
j Hen, door vliegtuigen geëscorteerd, uit,
1 de duikboot, die in de buurt van den ha-
T Hngang was waargenomen, onschadelijk
tn maken. De afweermaatregelen werden in
rijl verscherpt, daar men een aanval vrees-
op het nabij den haveningang voor anker
ji lende slagschip „Malaya", alsmede op
«eens daar liggende twee kruisers en tor-
bjagers. Na langdurig speuren moesten de
lelsche torpedomotorbooten en vliegtuigen
rerrichterzake terugkeeren.
FranscRe legerwet van
f? ïepassing op Légion Tricolore
!n een verordening in de Fransche staats-
teant wordt ten aanzien van de leden van
4 Légion Tricolore bepaald, dat zij, de
itiale regelingen van het Légion Trico-
in aanmerking genomen, vallen onder
wetten en voorschriften van het leger,
zij in actieven dienst zijn.
WILLKIE TE KOEIBISJEF
'endell Willkie is volgens den Engelschen
*swsdienst Donderdag te Koeibisjef aange-
Eenige cijfers geven een indruk van de
hevigheid der gevechten en hun vernietigen
de gevolgen. Een voor Stalingrad vechtende
gemotoriseerde infanteriedivisie heeft sedert
Juni 21.000 gevangenen gemcakt en 160
tanks, 281 stukken gésehut, 36 stukken
snelvuurgeschul. 42 stukken pantserafwecr
geschut, 71 "vlammenwerpers en 58 vlieg
tuigen vernietigd.
In Egypte.
Het Italiaansche weermachtbericht luidt
als volgt
Activiteit van artillerie en verkennings-
troepen aan het Egyptische front. De lucht
macht viel vijandelijke pantserafdeelingen
hevig en doeltreffend met bommen en mi-
trailleurvuur aan. Een Britsch vliegtuig
werd door de luchtdoelartillerie van een
groote eenheid neergeschoten. Vier vlieg
tuigen werden door Duitsche jagers, twee
door onze jagers neergeschoten. Een van
onze duikbooten is niet op haar basis te
ruggekeerd. De familieleden der beman
ning zijn verwittigd.
Vijandelijke vliegtuigen wierpen talrijke
brisant- en brandbommen op de stad Ben
ghazi neer en veroorzaakten beperkte scha
de aan enkele huizen. Van de burgerbevol
king werden 3 personen gedood en enkelen
gewond.
Twee nieuwe ministers
in Japan.
Vriendschapsmissie naar Nanking.
Naar wordt medegedeeld, is Masajoeki
Tani. de leider van het bureau van voor
lichting,, benoemd tot minister van buiten-
landsche zaken, waarmede minister-presi
dent Tojo, die na het aftreden van Togo op
1 September- j.l. tijdelijk de portefeuille van
buitenlandsche zaken erbij had genomen,
van deze taak weer wordt ontheven. Tani
zal ook de leiding behouden over het bu
reau van voorlichting.
Naar Domei meldt, is na de benoeming
van Tam als minister van buitenlandsche
zaken ook Kazoeo Aoki, de Japansche eco
nomische adviseur bij de regeering van
Nanking en vroegere minister van finan
ciën, benoemd tot minister, voorloopig zon
der portefeuille en belast met werkzaam
heden van het nieuwe ministerie voor
Groot-Oost-Azië.
De beide nieuw benoemde ministers Tani
en Aoki zijn in tegenwoordigheid van mi
nister-president Togo in <^e Phoenix-hal van
het Keizerlijke paleis door den Tenno per
soonlijk ontvangen. Het schijnt bevestigd te
worden, dat Aoki belast zal worden mét het
ministerie voor Groot-Oost-Azië. zoodra dit
officieel zal zijn opgericht. Als termijn
wordt 1 October genoemd.
De nieuwe minister van buitenlandsche
zaken Tani heeft ter gelegenheid van zijn
installatie per radio de volgende verkla
ring afgelegd:
t Getrouw aan den geest der stichting van
het Japansche Rijk en aan den geest van
het Keizerlijk decreet over de oorlogsver
klaring wil ik mij beschikbaar stellen voor
den opbouw van Groot-Oost-Azië en bijdra
gen tot de vorming van een nieuwe wereld
orde door de samenwerking met de Asmo-
gendheden nog meer te versterken om mee
te helpen de eerzucht van Engeland en
Amerika te breken en de door deze beide
mogendheden gelegde lagen uit den weg te
ruimen.
Onder leiding van den bijzonderen am
bassadeur Hiranoema is de Japansche
vriendschapsmissie voor Nanking naar
China vertrokken, om het bezoek te be
antwoorden van Wang Tsjing-Wei. den pre
sident van het nationale China, aan Tokio.
De missie brengt een speciale boodschap van
den Tenho voor Nanking mede.
Totale distributie in de V.S.
De Ver. Staten zijn volgens het Zweed-
sche blad Aftontidningen van plan alle
goederen te rantsoeneeren. De Ameri-
kaansche regeering heeft 150 millioen
distributieboekjes laten drukken, die nog
voor Kerstmis zullen worden uitgedeeld.
Commonwealtheen nieuwe
Engelsche partij.
Door den schrijver J. B. Priestley
opgericht.
De Londensche correspondent van het
Zweedsche blad „Göteborgs Posten'-' maakt
melding van de stichtmg eener nieuwe En
gelsche partij door den schrijver J.
Priestley.
Priestley, zoo schrijft het blad. is voor de
eerste maal openlijk voor den dag geko
men als een der leiders van de nieuwe poli
tieke organisatie „Commonwealth". De or
ganisatie van Priestley, die ongeveer 250
onderafdeelingen telt, poogt de politiek on
rustige elementen te vereenigen, die achter
den schijnbaar rustigen gevel van den gods
vrede aanwezig zijn. Men hoopt aanhangers
te krijgen uit de Labour-partij. De nieuwe
partij eischt de nationalisatie van de be
langrijkste hulpbronnen des lands, vooral
van de kolenmijnen, alsmede een geleide
economie na den oorlog. Priestley en zijn
medewerker, het Lagerhuislid Sir Richard
Acland, hebben verklaard, dat zij de politiek
der Britsche regeering ten tianzien van In-
dië ten scherpste laken.
Myron Taylor weer naar
het Vaticaan.
)e persoonlijke vertegenwoordiger van
Roosevelt bij het Vaticaan, Myron Taylor, is
Donderdag na een afwezigheid van geruimen
tijd via Lissabon per vliegtuig te Rome aan
gekomen en heeft zich naar Vaticaanstad be
geven.
In welingelichte kringen van het Vaticaan
verluidt, dat niet bekend is of Taylor in het
bezit is van een persoonlijken brief van Roo
sevelt aan den Paus. De omstandigheden in
aanmerking genomen kan dit niet uitgesloten
worden geacht.
Men brengt te Rome de laatste mislukte
poging in herinnering om het Vaticaan in op
dracht van Roosevelt tj brengen tot een voor
Sovjet-Rusland gunstige houding om zoo in
vloedrijke Katholieken in de Ver. Staten te
winnen voor de pro-bolsjewistische politiek
van Roosevelt.
Zooals men weet, mislukte deze poging
destijds ten gevolge van de houding van het
Vaticaan. dat weigerde zich in dezen zin te
binden.
Australiërs verliezen.
De Britsche berichtendienst meldt uit
Canberra: de Australische minister van
oorlog Forde heeft medegedeeld, dat
28.251 Australiërs krijgsgevangen zijn
gemaakt of vermist worden.
7667 zijn in het Midden-Oosten,
hoofdzakelijk in Griekenland en op
Kreta gevangen genomen, terwijl 16.286
Australiërs op Malakka worden vermist.
De rest is aan andere oorlogsfronten in
het Verre Oosten, waaronder ook in
Nieuw-Guinea, verloren gegaan.
Deze week is de
verduisteringsweek.
Een oogenblik van onbedachtzaam
heid (uw zolderraam was geheel onver-
duisterd en de lamp bleef per ongeluk
branden) kan maken, dat men jaren
schreit.
Goed verduisterd, goed beschermd.
Strijd op Madagascar wordt
voortgezet.
Donderdag is het volgende officieele
communiqué gepubliceerd
Als de gouverneur-generaal van Mada
gascar door de opening van oesprekingen
met het Britsche opperbevel al heeft ge
poogd een eind te maken aan het bloed
vergieten, dan waren de Engelsche eischen
wel dermate onaanvaardbaar, dat geen
resultaat kon worden bereikt.
De gouverneur-generaal is derhalve be
sloten de verdediging van het eiland tot
het uiterste voort te zetten.
In denzelfden ^in moet het publiek wor
den gewaarschuwd voor alle berichten uit
buitenlandsche bron, die over deze aan-
;elegenheid de ronde kunnen doen.
ingelsehen hebben slechts 170 K.M. land
inwaarts kunnen oprukken en wel in
dag. Hoe groot ook de wanverhouding tus-
schen strijdkrachten en wapens aan beide
kanten mag zijn, toch zijn alle maarregelen
genomen om den strijd voort te zetten.
Ook in den afgeloopen naclit
aanvallen op Engeland.
Volgens mededeelingen van het opperbevel
•an de Duitsche weermacht hebben lichte
Duitsche gevechtsvliegtuigen gisteren opnieuw
verrassende aanvallen overdag gedaan op de
Britsche Zuidkust en bommen van zwaar ka
liber neergeworpen op voor den oorlog be
langrijke en militaire installaties.
Ten oosten van Eastbourne brachten Duit
sche gevechtsvliegtuigen een Britsch pa
trouillevaartuig tot zinken.
In den afgeloopen nacht hebben Duit
sche gevechtsvliegtuigen het stad- en ha
vengebied van Kings Lynn en Great-
Yarmouth gebombardeerd. Bommen van
zwaar kaliber kwamen terecht op de ha
veninstallaties van deze beide steden aan
de Engelsche Oostkust en veroorzaakten
verscheidene zware branden.
Kings-Lynn is een bekend verkeersknooppunt
en heeft een groote visscherShaven. Voorts is
het een invoerhaven voor hout en papier.
De stie/iting van het Europeesche Jeugdverbond in VVeenen. Rijksleider Baldur von
Schirach en de secretaris-generaal der Fascistische Partij, minister Vidussoni, onder
teekenen in het Gouwhuis te Wecneu het stichtings-protocol.
(Telefoto Hoffmann-Stapf-Pax Holldhd c)
President van de N.O.C. over de mogelijkheden
voor handel en ambacht.
Nederlandsche boeren
vinden rijke gronden.
Het Noord-Hollandsch Tooneel. intendant Jan C. de Vos, geeft Zaterdag 19 September
a.s. in den Haarlemschen Stadsschouwburg de eerste opvoering hier ter stede van
Witte van Haemstede, oorspronkelijk tooneelspel van. J. W van Cittert, in drie bedr.
Foto: Derde bedrijf, v.l.n.r. Theo van Duin. Ton van Aelst, Henk Sluytcr, Jan Jaspers,
Willy de VosDunselman, Ton van Otterloo. (Foto Peperkamp)
Begin September heeft een bijzondere
studie-commissie, onder leiding van den
president der Nederlandsche Oost-
Compagnie, mr. M. M. Rost van Ton
ningen, een reis gemaakt naar W'it-
Roethenië en de Oekraine.
Wij weten, dat velen in dei) lande
uitzien naar de mogelijkheden, die het
oosten den Nederlanders bieden kan en
naar den wegbereidenden arbeid, dien
de Nederlandsche Oost-Compagnie ver
richt. Wij hebben daarom mr. Rost van
Tonningen en zijn reisgenooten bereid
gevonden in een persgesprek hun in
drukken mee te deelen, waarvan wij
de voornaamste hier in- een vraagge
sprek laten volgen.
Geen Oost-Indische Compagnie.
Hoewel de N.O.C. een monopolie-positie
inneemt en dus alle inzet voor het oosten
haar zal moeten passeeren, moet dit niet
zoo uitgelegd worden, dat zij zelf handel
drijvende onderneming is, als wijlen haar
voorgangster, waaraan haar naam herin
nert, de V.O.C. Integendeel, alle particulier
initiatief zal te allen tijde aangemoedigd
worden; de N.O.C. is alleen de sluis waar
de Nederlandsche inzet naar het Oosten
doorheen moet stroomen en waar zij getest
wordt op betrouwbaarheid en deskundig
heid. Wat hier gebouwd moet worden, heeft
niet alleen beteekenis voor de toekomstige
constructie der Oostelijke gebieden, maar is
allereerst van belang voor de toekomst van
Nederland zelf Een wilde, ongecontroleerde
inzet zou slechts desillusies kunnen wekken
efi Nederlands naam en aanzien en daar
mede Nederlands toekomstmogelijkheden
kunnen schaden.
Er wordt veel gepraat over gelijkberech
tigdheid voor Nederland in de Germaansche
levensruimte en de meeste Nederlanders
zullen gaarne bereid zijn de voordeelen
daarvan te aanvaarden. Maar al' te vaak
wordt echter vergeten dat die gelijkbe
rechtigdheid niet een gave is, die ons door
het zegevierend Duitschland in den schoot
geworpen wordt, maar dat zij veroverd
moet worden, veroverd door inzet en presta
tie. Welk recht zou Nederland kunnen doen
gelden op een gelijkberechtigde behande
ling van de zijde van het overwinnende
volk, tenzij dan op grond van de hulp die
het Verleent bij den herbouw van Europa?
Men moet dat zóó zien, dat de Fiihrer op
grond van de gelijkheid van het bloed het
Nederlandsche volk, als een der voornaam
ste Germaansche volken van het westen,
tot deelneming heeft uitgenoodigd. Van die
uitnoodiging is de N.O.C. het gevolg geweest
wat wij ervan maken zullen ligt in onze
handen.
Wij wei-den sterk getroffen door de vol
komen orde, waarin achter de fronten het
vredeswerk van den landbouw verliep en
de volstrekte zekerheid, die daar heerschte
ten aanzien van hel verloop van den strijd
aan het front. Het kwam voor, dat de men-
schen, die wij spraken, zoozeer in hun op-
bouwarbeid bevangen waren, dat zij, hoe
wel over een radio beschikkend, dagenlang
de frontberichten niet gehoord hadden. Die
opbouwarbeid in <#en landbouw eischte den
vollen mensch en geeft dan ook reeds nu
rijke vruchten.
Over de mogelijkheden welke er in
den boereninzet schuilen,, sprak reeds
de boerenleider Roskam. Ik wil alleen
nog w ijzen" op de voortreffelijke ver
standhouding, die er met de inheemsche
bevolking bestond. De aanwezigheid
van vier of zes leidinggevende Duit-
schers op een gebied van 40.000 H.A.
bleek reeds voldoende om orde en
regelmaat te scheppen en de bevolking
weer tot haar gewonen arbeid en haar
oogstfeesten terug te doen keeren.
„Hoe stelt u zich onzen inzet in het oos
ten voor?" was de volgende vraag.
Op twee manieren, luidde het antwoord.
Zoowel firma-gewijs als individueel. Voor
beide wijzen van inzet geldt echter, dat
deze naar onze jneening organisch moet
zijn. Van den aanvang af heeft de N.O.C.
er naar gestreefd een Icrachtigen inzet van
firma's te verkrijgen en zij heeft daarbij
den vollen steun en vol begrip ondervon
den zoowel van de Duitsche autoriteiten
van het „Vierjahresplan" als van het „Ost-
minislerium". De firma-inzet biedt n.l. dit
voordeel, dat een geheel bedrijf onder eigen
leiding, een organisch gegroeid en compleet
geheel, kan worden ingezet, waarbij dan
ook de waarborg bestaat dat de leiding ge
heel in eigen hand kan blijven.
Geen volk van procuratie-houders.
Er mag ook hier echter nog wel eens
met alle kracht op gewezen worden, dat
het ook anders had gekund, dat met
name Duitschland had kunnen eischen
en nemen, waartoe het thans de vrij
willig aanvaarde mogelijkheid biedt.
Dan was ons bedrijfsleven voor tien
tallen jaren ontworteld geweest en aan
onze eigen leiding onttrokken. Wij zou
den eenvoudig een volk van procuratie
houders geworden zün.
Maar men beseffe dan bovendien, dat dit
gedulu niet eindeloos kan duren; de op
bouw moet voortgang hebben en kan niet
halt houden voor een saboteerend deel van
het bedrijfsleven.
Men zie hierin geen dreigement al
leen de kracht der natuurlijke ontwikkeling
zal hier gaan spreken en hen die aarzelen
en achteraankomen, voorbijloopen.
De mogelijkheden voor het bedrijfsleven
zijn intusschen ongelooflijk groot. Zelfs wij,
die ons veel hadden voorbereid, kunnen den
indruk daarvan niet onder woorden bren
gen. Voor het grootbedrijf ligt er thans een
ontzaglijke taak in het herstellen van be
schadigde groote werken. Wij denken daar
bij aan den grooten stuwdam in de Dnjepr
bij Zaporozje. Zoodra deze hersteld zal zijn,
zal het geheele verkeersprobleem van de
Westelijke Oekraine zijn opgelost. Zoo staat
mij thans ook de haven van Nikolajew
weer voor oogen, waar Nederlandsche fir
ma's thans reeds werken aan het lichten
van tientallen schepen en dokken. Is dit
werk volbracht, dan zal daarmede de kern
geschapen zijn van een Zwarte Zee-vloot.
Ook voor het middel- en kleinbedrijf
echter liggen hier de kansen voor het
grijpen. Men kan zich hiervan een
voorstelling maken, indien men be
denkt, dat een geweldige behoefte
heerscht aan alle gebruiksgoederen,
van het boordeknoopje en den schoen
veter af tot woonhuizen toe, en dat de
feweldige vruchtbaarheid van den bo
em voldoende welvaart waarborgt om
het aanschaffen van deze gebruiksgoe
deren mogelijk te maken. Het opvangen
en vastleggen van de ontzaglijke zwe
vende koopkracht is op het oogenblik
een der grootste problemen.
Wel zal men moateri bedenken, dat men
daar in het Oosten niet zijn bedje gespreid
zal vmden. Er zal hard en met initiatief
gewerkt moeteri worden. Bij den opbouw
van het bedrijf, van machines en dergelijke,
zal men veel moeten improviseeren. Wij
hebben auto's en machines gezien, die op
kunstige wijze uit allerlei wonderlijke dee
len waren opgebouwd, maar die hun werk
voorloopig deden, en den eigenaar den
grondslag gaven, waarop in de toekomst
een middel- of grootbedrijf kan worden
opgebouwd. Zoo werken "onze eerste pio
niers in dit economisch nog volkomen
maagdelijk terrein.
Het spreekt overigens vanzelf, dat ook het
ambacht hier alle kansen heeft.
En ook de handel, hoewel er op dit oogen
blik nog niet veel te handelen valt, heeft
een principieele- en kansbiedende taak te
vervullen, wanneer de productie van ge
bruiksgoederen een aanvang neemt. Reeds
nu zijn overal Duitsche handelshuizen ge
vestigd, waarom zouden de Nederlandsche
achterblijven
Ook organische boereninzet
Ook wat de inzet van personen en dan
met name van boeren betreft, streven wij
er naar, deze organisch te doen geschieden.
Dat wil zeggen in groote groepen, gemeen
schappen. die één geheel vormen met vrou
wen en kinderen, zielsverzorgers en alles
wat tot een kleine boerengemeenschap be
hoort. Alleen dan kan ook van den mensch
volledige inzet verwacht worden. Gelijk de
boerenleider Roskom reeds uiteenzette, zul
len der N.O.C. daartoe voorloopig twee
scholingscentra ter beschikking staan. Een
in de Oekraine en een bij Wilna, waar
doorheen een voortdurende stroom van boe
ren zal moeten gaan.
Wij hadden tenslotte nog één wensch, n.l.
te weten hoe het zal gaan met de zorg voor
de via de N.O.C. uit te zenden personen.
Het spreekt vanzelf, zoo zeide ons mr. Rost
va.n Tonningen, dat aan de sociale, niet
minder dan aan de cultureele zorg voor
onze Nederlandsche pioniers, alle aandacht
zal worden besteed. Er wordt in het hoofd
kantoor der N.O.C. in Den Haag ook aan
deze vraagstukken die bij den te ver
wachten inzet eveneens van ontzaglijken
omvang zijn hard gewerkt. Zoodra het
eerste stadium van opbouw voorbij is, zul
len andere mededeelingen daarover volgen.
Malan eischt Zuidafrikaansclie
republiek.
Naar de Britsche berichtendienst uit Pre
toria meldt, heeft dr. Malan, leider der na
tionalistische oppositiepartij in Zuid-Afrika,
in een openbare vergadering de stichting eener
Zuid-Afrikaansche republiek na den oorlog
geëischt.
Malan riep de oppositiepartijen op een
drachtig te zijn en waarschuwde de Afrika
ners voor de „amateur-redders'. Hij zeide:
„Ik weet niet. of Smuts den militairen dienst
plicht zal invoeren, maar indien dat gebeurt,
zal ik de Afrikaners aansporen den militai
ren dienst te weigeren".
STILSTAANDE KLOKKEN.
Bs. Toen Kreta reeds eenige weken
eerder gevallen was heb ik een Haarlem
sche intellectueel ontmoet, die geen kran
ten las. omdat die „vuile vodden" nu een
maal de lectuur zooals hij ze hebben wil
(Engelsche triomfen en AmerikaanscheT ze
getochten) niet brengen. Deze man een
uit velen probeerde mii wijs te maken,
iat de Duitschers in werkelijkheid zelfs
niet eens Parijs genomen hadden. „Alles
leugens, man! Moest jii toch weten!" Ik
heb toen, ofschoon ik er niet veel resultaat
van verwachtte, geprobeerd den man aan
het verstand te brengen, dat hij aan struis
vogelpolitiek deed. ofwel moedwillig aan
anderen een scheeve voorstelling van zaken
wilde opdringen, maar hij bleef zich zelf.
Ik heb hem fotomateriaal voorgelegd, hij
betoogde evenwel, dat het montage was en
dat ik mij liet bedriegen en toen heb ik de
zen „hopelooze", die nóg steeds geen krant
l leest, maar opgegeven. Zijn type komt veel-
Jvuldig voor, 75 pet der anti's is naar dit
model gesneden: hoewel, het dierit eerlijk
erkend, zü hebben sindsdien wel krant lce-
'ren lezen, dat ervaren wij eiken dag aan
de gentlemanlike W) manier waarop zij op
het gelezene reageeren.
Aan dezen ouden kennis werd ik giste
ren weer herinnerd, toen ik een ander
Haarlemsch ingezetene sprak. Men kent het
soort wel: in vredestijd rijdt de man zijn
eigen auto, hij bekleedt een hoogst fat-
oenlijke leidende positie en heeft zoo zijn
eigen hobby's, die hem 'n tikje aan be
langrijkheid doen winnen in de oogen van
den buitenstaander. Een van deze hobby's
was 's mans groote belezenheid omtrent
Britsch-Indië. Daarover bezat hii eon
prachtige eigen bibliotheek en hii was zóó
doorkneed in de stof. dat hij met gemak en
zonder bronnen naslaan, een belangwek
kend artikel over de ingewikkelde toestan
den had kunnen dicteeren. Deze man was
vóór den oorlog een krachtig partijganger
van Gandhi, in wien hii den van God ge
roepen leider van het Indische volk zag.
Het behoeft derhalve niemand te verwon
deren, dat ik de gelegenheid die ik bijzon
der gunstig achtte, met beide handen aan
greep en hem naar zijn meening vroeg over
het feit, dat de Geallieerde Oorlogsraad
voor den Stillen Oceaan besloten heeft
Britsch-Indië als basis voor don strijd tegen
Japan te gebruiken. Onze Britsch-Indie-
kenner had het bericht niet gelezen, of hield
zich alsof, maar ik liet hem niet zoo gauw
s.
Nou, en dan nog! was zijn repliek.
Maar man. jij. die altijd zoo opgeko
men bent voor de rechten der verdrukten,
begrijp jij dan niet wat dat besluit betee-
kent? De zin er van is deze. dat dit mooie
land en het prachtvolk in volle bewustzijn,
met moedwil, overgeleverd wordt aan den
oorlog. Het is een uitnoodiging aan Japan
tot bombardementen en strijd en het zal,
zoodra de Engelschen achteruitgeslagen
worden, beteekenen, dat zü dit rijke gebied
tot verschroeide aarde maken. Dit alles
doet men, terwijl uit de houding van de
bevolking ondubbelzinnig blijkt, dat zij het
er niet mee eens is en de Engelschen liever
andaag dan morgen ziet vertrekken
Ik kan mii voorstellen, dat Engeland
zijn koloniën behouden wil.
Verschroeide aarde is toch geen be
houd! Als Engeland de consequenties trekt
uit het moois wat jij mij vroeger hebt voor
gelegd, dan behoeft in Britsch-Indië geen
steen van den andere te gaan.
Ja, als Engeland, maar het is oorlog en
eerst moeten Japan en Duitschland ver
slagen worden
Engeland moet dus weer oppermach
tig worden, maar dan komt er weer niets
van jouw mooie idealen terecht, dat weet
jij ook wel. Theorie en practijk is nog wat
anders, zooals je ziet!
Hij zat vast. En toen is deze hoogstfat-
soenlijke burger, die de kranten alleen voor
de distributienieuwtjes leest, er toe over
gegaan een betoog af '.e steken, waarmere
ik overtuigd moest worden, dat Engeland,
dat immers ook Nederland ..beschermt",
geen kwaad in den zin ka% hebben, dat de
Britsch-Indiërs maar moeten afwachten,
enz.
Ik heb geen moeite meer gedaan. Ik wist
precies hoe laat het was. zonder op de klok
te kijken.
Deze klok is blijven stilstaan op hetzelfde
uur waarop bekend werd, dat de Nationaal-
Socialistische revolutie begonnen was.
Rost van Tonningen en
boerenleider Rosk. in heden
avond voor de Radio.
Hedenavond spreken om 19.00 uur over den
zender Hilversum 1 mr. M M. Rost van Ton
ningen. president van de Nederlandsche
Oostcompagnie, en boerenleider Roskam over
de taak van het Nederlandsche volk in het
Oosten.
Beide toespraken zullen Zaterdagmorgen
om 7.40 uur over den zender Hilversum 1
worden herhaald.
Frauduleuze slachtingen
in N.-Holland.
Getuige gearresteerd, verdacht van
meineed.
Gisteren diende voor den Alkmaarschen
economischen rechter een serie uitgebreide
frauduleuze slachtingen, waarbij vijf perso
nen betrokken waren, die in totaal 6 runde
ren en verschillende schapen clandestien
hadden geslacht.
De hoofdverdachte was de 38-jarige vracht
rijder M. Brammer, terwijl de anderen waren
de caféhouder C. Huiberts, de arbeider J. C.
Limmen, J Grootes, allen uit Scliagen, V. van
't Hoff, slager te Beverwijk en de koopman
N. Sneekes, eveneens uit Schagen.
De meeste dieren waren door Brammer ge
slacht. De officier eischte tegen Brammer
voor de slachting der runderen een gevange
nisstraf voor den tijd van jaar, en later nog
eens een jaar voor de slachting der schapen.
De café-houder Huiberts. werd ter zitting
gearresteerd als verdacht V3n meineed. IIU
zou n.l voor de politie verklaard hebben, dat
de slager Van 't Hoff ook geslacht had, en
deze verklaring trok hU gedurende de behan
deling der zaak in.
De economische rechter veroordeelde Bram
mer in totaal tot een gevangenisstraf van 2
jaar en 2 maanden. Limmen tot 6 maanden.
Grootes die een kalf clandestien gekocht had
tot f 100 boete, Huiberts, die gelegenheid tot
slachten gegeven had tot 5 maanden, en
Sneekes wegens den aankoop van meerdere
schapen tot f300 boete of 60 dagen hechte
nis. De zaak tegen den slager Van 't Hoff uit
Beverwijk werd aangehouden, tot dat uitge
zocht zal zijn of de café-houder Huiberts, al
dan niet meineed gepleegd heeft
HANDELSACCOORD ROEMENIE—
TURKIJE.
De onderhandelingen der te Ankara ver
toevende Roemeensche handelsdlegatie zijn
beëindigd. Er is een pvereenkomst gesloten,
dat de leverantie van Turksche katoen in
ruil voor Roemeensche machine-olie behelst.
KORT NIEUWS
De Grieksche minister van financiën,
Gotzamanis, die tevens belast is met de
leiding van alle bij de productie betrokken
ministeries, is per vliegtuig naar Berlijn
vertrokken, waar besprekingen zullen wor
den gehouden over de economische positie
van Griekenland. Van Berlijn zal de minis
ter naar Rome gaan, om ook daar met do
bevoegde instanties verschillende kwesties
te bespreken.
Volgens Radio Ankara zal in het Turk
sche staatsblad een regeeringsverordening
■•erschijnen, waarbij alle granen van deïi
oogst 1942 in beslag genomen worden. Al
leen het overschot van de door de regec-
ring opgevorderde hoeveelheden wordt
voor den handel beschikbaar gesteld.
In de residentie van het Spaansche
staatshoofd El Pardo is Donderdag de
Spaansche ministerraad onder vooratter-
schap van generaal Franco bijeengekomen.
Er is geen officieel communiqué ove- de
bijeenkomst uitgegeven. De ministerraad
zal zijn besprekingen vandaag voortzetten.
