Haarlemsche Courant
Nederlands positie en de
rede van Smuts.
Communiqué over de conferentie te Teheran.
Nieuwsblad voor Noord-Holland
In tegenstelling tot de in het communiqué van de conferentie
te Cairo aan Japan gestelde eisch inzake onvoorwaardelijke
capitulatieontbreekt hier een dergelijke formule.
286e Jaargang No. 285
fiureaux: Groote Houtstraat 93.
Tel. Advert. 10724, Redactie 18600
Postgiro 134958 Haarlemsche Ct, Haarlem
Bijkantoor, Soendaplein 31. Tel. 12230
Hoofdredacteur: F. C. Derks
Dinsdag: 7 December 1943
Verschijnt dageiyks,
behalve op Zon- en Feestdagen
Drukkerij: Z. B. Spaarne 12. Tel. 12713
Kantoor ?Jmuiden: Rembrandtlaan SS»
IJmuiden-Oost
Uitg.: Graf. Bedrijven Damiate, Haarlem
K 1297
Na een Geallieerde overwinning een Dominion van het Britsche Rijk?
Met de rede van dén Zuidafrikaanschen premier zou in Engelands
politiek een fundamenteele wijziging begonnen kunnen zijn. West.
Europa als tegenhanger van Moskou's expansie.
De minister-president van Zuid-Afrika,
Smuts, heeft zooals bekend, te Londen
een rede gehouden, waarin hij een schema
ontwierp van het na-oorlogsch bestel.
Smuts sprak, zoo schrijft de C. D., zoo
duidelijk en daalde zoo diep in details af,
als totdusverre nog geen Geallieerde
staatsman heeft gedaan.
Het is opmerkelijk, dat Smuts zijn rede den
25sten Novemberheeft gehouden; terwijl de
tekst eerst den 2en December vrij werd gege
ven voor publicatie.
Smuts constateerde, dat in den huidigen
feilen strijd der ideeën talrijke begrippen door
het misbruik dat er van wordt gemaakt, zoo
verwaterd zijn, dat het moeilijk is geworden
ze op hun juiste waarde te toetsen. Zoo heeft
men onder den indruk van den strijd tegen
de totalitaire staten een volkomen ongemo-
tiveerden afkeer gekregen van het woord
„leiderschap" terwijl aan den anderen kant
het begrip „democratische vrijheid" dreigt te
ontaarden in absolute bandeloosheid.
Smuts betoogde dat vooral in den chaos,
welke naar hij meent, in het bijzonder in
Europa op dezen oorlog zal volgen een krach
tig leiderschap strikt noodzakelijk zal zijn om
de vrijheid in juiste banen te leiden en op
die manier een echte democratie te vestigen.
Smuts, die Tsjoenking-China niet één
keer noemde en daarover reeds scherp
wordt aangevallen, sprak de verwachting
uit, dat na den oorlog de wereld automa
tisch zal komen te staan onder het leider
schap van Groot-Brittannië, de Ver
eenigde Staten en Sovjet-Rusland.
Hij verwierp de idee van een combinatie
tusschen de Vereenigde Staten en Groot-
Brittannië, verklaarde echter nadrukke
lijk, dat Groot-Brittannië in vergelijking
tot zijn beide partners sterk in het na
deel is.
Zoowel de Vereenigde Staten als de Sovjet-
Unie beheerschen een werelddeel, vormen een
afgerond geheel met een talrijke bevolking, be
schikken over productiemogelijkheden voor
een toereikende voedselvoorziening -en vol
doende grondstoffen voor hun industrie, ter
wijl het Engelsche moederland een klein
eiland is, dat over geen der bovengenoemde
natuurlijke voordeelen beschikt.
Het is, zoo vervolgde Smuts, nog te vroeg
om reeds thans over definitieve regelingen te
spreken, vooral wat Europa betreft, wij zul
len nu wel niet zooals na den eersten wereld
oorlog, een vredesconferentie krijgen, waar
op alles zoo goed en vooral zoo snel mogelijk
worde geregeld. Hoogst waarschijnlijk zal het
ditmaal niet verder gaan dan een wapen
stilstand, waarna Europa voor geruimen tijd
geregeerd zal worden door commissies. Maar
reeds deze commissies zullen niet vruchtbaar
kunnen werken zonder een zeker leiderschap.
En wie zal nu dit leiderschap uitoefenen?
Smuts voorspelde, dat er in het na-oorlog-
sche Europa slechts twee groote mogendheden
zullen bestaan. Frankrijk zal een langen,
bitteren weg gaan, zoo het nog ooit onder de
groote mogendheden zal terugkeeren. Italië
zal vermoedelijk nooit meer in de rij der
groote mogendheden komen te staan.
Duitschland, zooals wij het hebben ge
kend, zal voorgoed to'i; het verleden be-
hooren, aldus Smuts. Blijven over de
Sovjet-Unie en Groot-Brittannië.
Hier moet Groot-Brittannië echter in
verband met de bovengenoemde nadeelen,
waarin het zich t. a. v. de Sovjet-Unie
bevindt, de gelegenheid worden geboden,
om zijn positie op het continent te ver
sterken.
Smuts ontwierp hierbij een schema in het
kader waarvan Engeland een bondgenoot
schap zou aangaan met de kleine West-
Europeesche staten, wier 'idealen, denkwijze,
enz., in vele opzichten met de Engelsche over
eenstemmen en die ook in ander opzicht nauw
met de Engelsche natie verwant zijn.
Het bondgenootschap met Engeland zou de
kleine West-Europeesche staten, wier namen
Smuts niet noemde, in de gelegenheid stellen
om de rol te spelen waartoe zij om verschil
lende redenen geroepen zijn, maar .die zij
zoolang zij op zichzelf staan, niet spelen
kunnen. Met Engeland vereend vormen zij
een groote, krachtige mogendheid, terwijl zij
anders bij iederen aanval verloren zijn.
(Smuts verliest hierbij blijkbaar uit het
oog, of verzwijgt op tactische gronden, dat
het meerendeel der kleine, West-Euro
peesche staten in den voorzomer van 1940
reeds het genoegen smaakte samen met
Engeland tot een groote, krachtige natie
vereenigd te worden. Met verbijsterende
resultaten! Men bedenke inmiddels eens,
welke prettige vooruitzichten ons land en
volk zouden wachten, indien het na een
Duitsche nederlaag, als Britsche voorpost
dienst zou mogen doen in een eventueel
Britsch-Bolsjewistisch conflict Gelooft
men wellicht, dat de Britsche hulp dan
in tegenstelling tot Mei 1940 wél
tijdig zou komen Red. C. D.)
Tenslotte preciseerde Smuts zijn gedachten-
gang nog in dier voege, dat het niet in En
gelands bedoeling ligt, de West-Europeesche
staten, waarvan hier sprake is, op een of
andere wije te annexeeren, maar dat elk der
betrokken landen „vrij en zelfstandig" zal
moeten beslissen, of het een dergelijk bond
genootschap met Groot-Brittannië wil aan
gaan of niet. Het lijkt echter twijfelachtig,
of dezen landen ifi zulk een geval veel Vrije
en zelfstandige keuze gelaten zal worden
De gedachte, welke Smuts in zijd» rede
ontwikkelde, is ten hoogste in zoo verre
nieuw, dat zij^voor het eerst door een Brit-
schen zij het dan ook nog slechts een
overzeeschen staatsman werd uigesproken.
Vooral in Amerika heeft men deze gedachten
reeds herhaaldelijk uitgesproken, waarbij het
kind dan tevens bij zijn waren naam werd
genoemd. Maak Holland weer groot en sterk
dis in de zeventiende eeuw zoo is het aan
gene zijde van den grooten haringvijver tel
kens weer neergeschreven en gezegd (alsof
men staten kan stichten, zooals men maat
schappijen opricht) en neem het met zijn
koloniën in Oost en West als dominion op in
de British Commonwealth of Nations.
De Duitsche oordeelvellingen over
Smuts' rede, waarop wij hier, teneinde
niet in herhalingen te treden, niet dieper
zullen ingaan, zeggen ongetwijfeld niet
jren onrechte, dat het een grondige wijzi
ging van de Engelsche politiek jegens het
continent zou zijn, zoo de door Smuts
geopperde ideeën gemeengoed in het Ver
eenigd Koninkrijk zouden worden.
Frankrijks lot.
De diplomatieke correspondent van het
D. N. B„ dr. Siegfried Horn schrijft: De rede
van Smuts wordt in alle Europeesche landen
beschouwd als een bevestiging van de ont
wikkeling, die een logisch gevolg is van de
samenwerking tusschen Engeland en de Ver.
Staten met de Sovjet-Unie. Zelfs door de
aan Engeland onderhoorige organen in neu
trale staten en enkele Britsche bladen onder
nomen poging om de brutale uitwerking van
deze rede te verzwakken, moet mislukkeh
door het te Londen toegegeven feit, dat op
het optreden van Smuts misschien als zijnde
niet diplomatiek kritiek kan worden uitge
oefend, maar dat het beschouwd moet worden
als een dappere poging om de werkelijkheid
onder oogen te zien en de Britsche buiten-
landsche politiek niet op idealistische con
structies, doch op nuchtere machtspolitieke
berekening op te bouwen.
Met belangstelling wordt in Duitsche poli
tieke kringen de reactie der Fransche dissi
denten opgenomen, of zij nu van Londen of
van Algiers uit uitdrukking geven aan hun
„verbazing" over de verklaring, dat ook
Frankrijk als groote mogendheid moet ver
dwijnen. Frankrijk als groote mogendheid,
vooral als koloniale mogendheid, moet ten
gunste van het Empire uitgeschakeld worden.
Wat zich onlangs in Libanon heeft afgespeeld,
was slechts een kleine, zij het ook veelbetee-
kenende reflex van deze algemeene Britsche
tendens, die door Smuts met een nauwelijks
te overtreffen cynische openhartigheid werd
verkondigd. De reactie in Frankrijk zelf be
wijst, dat zijn van de verantwoordelijkheid
bewuste leiding geen illusies meer koestert
over Engelands plannen en dat het streven
om de positie van Frankrijk te waarborgen,
elke andere dan een Europeesche beschou
wingswijze uitsluit.
Afbeelding van den postzegel van 3 ct.
die door het Staatsbedrijf der P.T.T.
vanaf 16 Dec. a.s. in de symbolen-serie
zal worden uitgegeven.
(P.T.T./Stapf Pax c>
De Führer heeft op 20 Nov. j.l. 20.000 pas benoemde officieren
van het leger, de marine, de luchtmacht en de Waffen-SS toe
gesproken. De aankomst van den Führer; achter hem v.l.n.r:
Generaalveldmaarschalk Keitel; de Reichsführer SS Rijks
minister van Binnenlandsche Zaken, Himmler, generaalveld
maarschalk Milch en de stafchef der S.A., Schepmann.
(Hoffmann/Stapf Pax c)
KORT NIEUWS
Beveridge, de
schepper van het
bekende plan,
heeft meegedeeld
dat tachtig pro
cent van het par
ticuliere vermo
gen in bezit is
van zeven pro
cent der bevol
king
De Duitsche
lange afstandloo-
per en Olympisch
kampioen luite
nant Lang is on
derscheiden met
het Ridderkruis.
Een der oud
ste Duitsche ver
keersvliegers, de
Lufthansapiloot
Künstle, heeft
zijn driemillioen-
sten vliegkilome-
ter afgelegd, het'
geen gelijk staat
met 75 maal om
de aarde. Künstle
neemt aan den
oorlog als kapi
tein deel.
Reuter publiceert den tekst van het com
muniqué betreffende de conferentie tusschen
Roosevelt, Stalin en Churchill.
Ter inleiding wordt er op gewezen, dat
de conferentie vier dagen geduurd heeft
en in Teheran is gehouden.
In deze vier dagen zoo wordt gezegd,
werd de „gemeenschappelijke politiek
vastgelegd en bevestigd". Uitdrukking is
gegeven, aldus zegt het communiqué, aan
„het vaste besluit, dat de drie naties in
den oorlog en in den daarop volgenden
vrede zullen samenwerken".
In Teheran zijn de plannen der drie
naties „ter vernietiging van de Duitsche
strijdkrachten" op elkander afgestemd.
Omtrent het doel en het tijdstip, waarop
de operaties zijn vastgesteld, is volledige
overeenstemming bereikt.
Over de problemen van den tijd na den
oorlog zegt het communiqué, dat „alle
naties klein of groot, opgeroepen worden
voor actieve deelneming", voor zoover
„haar bevolking met hart en verstand toe
gewijd is aan de opheffing der tyrannie,
der slavernij der onderdrukking en der
onverdraagzaamheid, zooals dit bij onze
eigen volken het geval is."
Als datum der onderteekening wordt de
eerste December opgegeven.
In een verklaring, die Roosevelt ter be
schikking heeft gesteld van de Army and
Navy Journal wordt als doelstelling der
Ver. Staten genoemd door eensgezindheid
der Geallieerden alle doelen te bereiken,
.die in Moskou aangegeven zijn. Roosevelt
spreekt van één enkel zwaard, dat in zijn
kracht alle reserves der Geallieerde mo
gendheden samenvatten moet en van
„één enkel verstand" dat geroepen is de
leiding der operaties te bepalen.
In Duitsche politieke kringen wordt er op
gewezen, dat hier de president der Ver. Sta
ten verdwaalt in eupKemistischen gedachten-
gang ten aanzien van het ook door hem niet
meer te bestrijden feit, dat Engeland noch
den Ver. Staten, maar uitsluitend de Sovjet-
Unie beslissenden invloed op de vormgeving
der militaire en politieke operaties is gegeven
Niet Roosevelt, die ook in het communiqué
op de eerste plaats figureerde, maar Stalin is,
naar men in Berlijn verklaart, thans de door
slaggevende factor eener politiek, waarvoor
de Geallieerden nog steeds naar een synthese
zoeken.
Wanneer in het over de besprekingen te
Cairo uitgegeven communiqué de onvoor
waardelijke capitulatie van Japan categorisch
geëischt werd, is, en in Berlijn noteert men
dit met eenige belangstelling, in het com
muniqué van Teheran, dat in de eerste plaats
gewijd is aan het overwinnen van Duitsch
land, een dergelijke eisch weggelaten.
Men laat daar om jvelke redenen de laatste
oproep aan het Duitsche voik met de bekende
ultimatieve eischen achterwege is gelaten
men constateert slechts, dat de loop der ge
beurtenissen den tegenstanders van de lan
den van het Pact van Drie een voorzichtiger
taal raadzaam doet voorkomen, welke ook in
het officieele communiqué over de ontmoeting
tusschen Stalin, Roosevelt en Churchill haar
neerslag heeft gevonden.
Ten aanzien van het communiqué van Tehe
ran neemt men in Duitsche politieke kringen
als volgt stelling; Het officieele slotstuk van
het theater der z.g. groote drie, is een waardig
slot van de lange,, gevaarlijke en moeizame
reis der exponenten van Gr. Brittannië en de
Ver. Staten naar de grens van het Sovjet
paradijs, om de bevelen van Stalin in ont
vangst te nemen. Een twee pagina's groot com
muniqué en een gemeenschappelijke verkla
ring over Iran is het eenige resultaat. In het
communiqué wordt het volgende medegedeeld:
Communiqué.
Wij, de president der Vér. Staten van Ame
rika. de minister-president van Gr. Brittannië
en de minister-president van de Sovjet-Unie
hebben vorm en bevestiging gegeven aan onze
gemeenschappelijke politiek. Wij hebben uiting
gegeven aan ons voornemen, dat onze naties in
oorlog zoowel als in den daarop volgenden
vrede willen samenwerken. Wat den oorlog
betreft, hebben onze militaire staven onder
ling overleg gepleegd en wij hebben onze
plannen ter vernietiging van de Duitsche strijd
krachten in overeenstemming gebracht.
Na deze nu reeds ontelbare malen afgelegde
verklaring, komt een aanduiding over het ko
mende tweede front, die evenwel nog vager
gehouden is dan in de besluiten van Casablan
ca 11 maanden geleden.
Dan volgen de gebruikelijke woorden der
plutocratische agitatie over samenwerking tus
schen groote en kleine naties, over den strijd
tegen tyrannie en slavernij, alsmede de ver
klaring, dat men aan alle volken een welkom
toeroept, wanneer zij ertoe zouden besluiten,
tot de familie der democratische naties toe te
treden. Een waarlijk op omkooperij gelijken
de uitnoodiging, gezien het verraad van En
geland tegenover zijn bedrogen bondgenooten
als Polen en Sevrië, en ten aanzien van den
toestand, waarin zich het verraden Reel van
Italië met zijn verraderskoning en Badoglio
bevindt.
Ten slotte wordt uiting gegeven aan de hoop,
dat men met vertrouwen dendag tegemoet
ziet, waarop alle volken der wereld in vrij
heid kunnen leven. Na dezen typeerenden zin
volgen de handteekeningen van Roosevelt
Stalin en Churchill.
Aan het communiqué is een verklaring der
drie mogendheden over Iran toegevoegd. Het
kwam er hier blijkbaar slechts op aan/ de met
elkaar in strijd zijnde belangen van Engeland
en de Ver. Staten eenerzijds en van de Sovjet-
Unie anderzijds, te behoeden voor een open
baar conflict en een soort wapenstilstand in
den belangenstrijd te sluiten
De uitgebleven eisch.
Het blijft een open vraag, of het aangekon
digde manifest aan het Duitsche volk, ten offer
gevallen is aan de oneenigheid van de opstel
lers, die vijf dagen hebben noodig gehad om
een onschuldig communiqué van hiervoor ver
melden inhoud te fabriceeren. Wellicht heeft
men met het oog op de indiscretie van Reuter
een ander plan gemaakt ten aanzien van deze
plannen en ze tot een later tijdstip uitgesteld.
Wellicht heeft ook de houding van het Duit
sche volk tegenover de terreur-aanvallen der
Britsch-Amerikaansche luchtgangsters, aan de
gangsterleiders van Teheran de lust ontnomen,
zich meer te blameeren dan onvoorwaardelijk
vereischt is.
Hoe zulks ook zij, het spook der geheimzin
nige conferentie in den Orient is voorbij. Het
feit van ons vaste besluit, de wapens niet voor
de overwinning uit handen te leggen, kome
wat er komen mag, en de daden van onze
soldaten en van die onzer bondgenooten blij
ven bestaan."
Bijzonderheden over de
conferentie.
Van Britsche zijde verluidt, dat president
Roosevelt tijdens de conferentie van Teheran
zijn intrek had genomen in de Sovjet
ambassade aldaar.
De plenaire bijeenkomsten hebben plaats
gehad in de conferentiezaal van de Soyjet-
ambassade. De eerste vergadering, zoo zegt
Reuter, was dramatisch. Stalin verliet zijn
vertrekken, schreed door den. tuin van de
Sovjet-ambassade, hield een oogenblik stil
voor het Hamer- en Sikkel-embleem boven
het portaal en betrad toen het hoofdgebouw
van de Sovjet-ambassade, waar hij president
Roosevelt zou ontmoeten.
Stalin kwam 26 November aan, 29 November
arriveerden de andere Geallieerde deelnemers
aan de conferentie. De besprekingen hebben
geduurd tot Donderdagmorgen en eindigden
met de vorming van een redactioneel comité
ter formuleering van het communiqué en den
oproep tot capituleering aan Duitschland.
Tusschen de drie Geallieerde leiders heb
ben in totaal, drie besprekingen plaats gevon
den, die "elk twee uren hebben geduurd. Op
den voorgrond stonden militaire kwesties.
Op politiek gebied is de houding van Turkije
besproken. De conferentie met den Turkschen
president was al eerder bepaald en niet het
gevolg van deze discussie, een en ander vooral
op wensch van president Roosevelt,
De Russische delegatie was niet zeer groot
terwijl Churchill en Roosevelt met een uitge
breid gevolg te Teheran arriveerden. De be
veiliging tijdens de besprekingen berustte
voornamelijk bij het foode leger. Berichten
verkeer was verboden, zelfs voor diplomaten.
Des nachts mocht de bevolking niet op straat.