Vrijstelling van tewerkstelling
elders.
De Ned. Kultuurkamer verleent
bemiddeling voor bij haar aangemelde
personen.
Aangezien de Nederlandsche Kultuurka
mer bemiddeling verleent inzake vrijstel
ling van tewerkstelling elders (arbeidsinzet)
heeft zij aan alle bij haar aangemelde per
sonen tusschen 18 en 50 jaar invulformulie-
ren doen toekomen ter verkrijging van de
gegevens, die voor een verzoek om vrij
stelling worden vereischt.
Zij, die tot op heden nog geen formulie
ren hebben ontvangen, dienen zich schrif
telijk te wenden tot de Nederlandsche Kul
tuurkamer, 2e Van den Boschstraat 44, Den
Haag.
Na 15 Januari 1944 kunnen geen formu
lieren meer in behandeling worden geno
men. Alleen voor hen, die uiterlijk op dien
datum de formulieren hebben teruggezon
den zal door de Kultuurkamer de moge
lijkheid van vrijstelling van den arbeids
inzet worden onderzocht, mits zij tevens
de groene „Z-karten", die hun naar aanlei
ding van hun ingediende formulieren door
de Hauptabteilung Volksaufklarung und
Propaganda van het Rijkscommissariaat
worden toegezonden, ingevuld naar deze
instantie retourneeren.
De Kultuurkamer verleent geen be
middeling voor vrijstelling van arbeidsin
zet aan:
le. hen, die een kultureele werkzaam
heid niet bij wijze van hoofdberoep uit
oefenen (zgn. amateurs);
2e. caféhouders en dergelijke personen,
in wier inrichtingen muziek wordt gemaakt;
3e. personen, die reeds in het binnen
land of het buitenland tewerkgesteld zijn.
Voor zoover personen, behoorende tot
één dezer categorieën, reeds formulieren
hebben ingezonden, worden deze als ver
vallen beschouwd.
De belangen der personen, behoorende
tot ce eerste 2 categorieën worden, ten
aanzien van de tewerkstelling elders, be
hartigd door de beroepsstandsorganisatie,
waarbij zij krachtens het door hen uitge
oefende hoofdberoep zijn ingedeeld. Leden,
georganiseerd bij het Persgilde en het Film-
gilde, behoeven geen formulieren aan te
vragen, aangezien door deze gilden alreeds
aan hun leden bemiddeling is verleend.
Politieke moord te Son.
Buurtboerenleider in zijn woning
doodgeschoten.
Op 23 December, des avonds omstreeks zeven
uur is de buurtboerenleider van den Neder
landsehen Landstand jn Son (N.B.), J. van
Eek, door twee onbekend gebleven personen
in zijn woning overvallen en neergeschoten.
De daders waren binnengedrongen in het
vertrek waar de heer Van Eek en zijn echtge
noote aan tafel zaten. Zij trokken een revol
ver en losten eenige schoten op den heer Van
Eek. die zwaar gewond werd en den volgenden
dag in het ziekenhuis te Eindhoven overleed.
Het slachtoffer was 45 jaar en vader van 9
kinderen.
Toen de twee moordenaars de woonkamer
binnendrongen, bevonden zich daar behalve
het slachtoffer nog zijn echtgenoote en 3 kin
deren van resp. 7, 3 en l1/^ jaar. De onbeken
den, die naar schatting slechts 18 a 20 jaar oud
waren en een zwart masker droegen, riepen
„handen omhoog" en losten op hetzelfde
©ogenblik eenige schoten op den buurtboeren
leider. die zwaar gewond ineen zakte. Eenige
dagen tevoren hadden twee jongelui van den
zelfden leeftijd een bezoek gebracht aan de
boerderij van het slachtoffer waar zij voor
gaven konijnen te willen koopen. Men ver
moedt. dat deze jongens identiek zijn met de
daders
A-ür.ms kling voor den Landstorm.
Voor de provincie Noord-Holland kunnen
Nederlanders vaiv-17 tot 45 jaar zich vervoe
gen voor inlichtingen en aanmeldingen bij den
vertegenwoordiger van den Landstorm:
Voor Alkmaar en omstreken eiken Maandag
van 19 tot 21 uur, Kringhuis N.S.B., Parkstraat
3; voor Amsterdam en omstreken eiken Dins
dag van 19 tot 21.30 uur district N.S.B., Jan
Willem Brouwersplein 5; voor Haarlem en
omstreken e'ken Donderdag van 19 tot 21.30
uur kringhuis N.S.B., Paviljoenslaan 3.
De duur der opleiding is vier maanden; zij
die voor Arbeitseinsatz zijn aangewezen, wor
den vrijgesteld van uitzending
UTRECHTSCHE MANNELI JKE JEUGD
'S-AVONDS NIET OP STRAAT.
Met, ingang van 5 Januari is het in de stad
Utrecht aan mannelijke personen beneden 20
jaar aan vrouwelijke was het reeds ver
boden niet meer toegestaan zich 's avonds
na zonsondergang op straat te bevinden. De
politiepresident kan van dit verbod ontheffing
verleenen. Het is voorts niet van toepassing op
jongens, die vergezeld worden door een op
voeder of die in geval van ernstige ziekte of
een ongeval hulp gaan halen.
BEKENDMAKING.
Het SS-Ersatzkommando Niederiande deelt
mede: Met Ingang van 15 Januari 1944 is het
wederom mogelijk ais hulpzuster tot het Duit-
sche Roode Kruis toe te treden.
Aan alle Nederlandsche meisjes in den leef
tijd van 2030 jaar, die de Duitsche taal be
grijpen, wordt hiermeed de gelegenheid ge
boden actief in lazaretten, ziekenhuizen of
•■oortgelijke instellingen werkzaam te zijn.
Men kan zich melden bij:
SS-Ersatzkommando Niederiande, Korte Vij-
trberg 5, Den Haag.
Nebenstelle Amsterdam. Dam 4.
Nebenstelle Groningen, Heerestraat 46.
Nebenstelle Alkmaar, Langestraat 56;
Nebenstelle Heerlen, Saroieastraat 25;
Nebenstelle Enschede, Hengeloschestraat 30.
Gysbreght van Aemstel.
Opvoering door „Het Amsterdamsch
Tooneel" te Amsterdam.
De Gysbreghtvertooning op Nieuwjaar is een
eeuwenoude traditie; sinds 1638 toen met de
eerste voorstelling de nieuwe „steenen
Schouwburg" te Amsterdam werd ingewijd
vond telken jare een opvoering plaats
slechts in den Franschen tijd is men enkele
malen van de gewoonte afgeweken. Maar er
zijn ongetwijfeld perioden geweest dat het
een 1 e e g e traditie was geworden, tijden
waarin men de voorstelling verknoeide en
de verzen verbasterde totdat Royaards
definitief het spel tot nieuw leven bracht,
daaarmee een tijdvak inluidend, waarin men
wederom zich bezon op en inleefde in Von-
del's prachtig drama. En zoo kwam het de
laatste tientallen jaren tot opvoeringen
waarbij voorstelling en tekst al meer een
pakkend, stijlvol geheel gingen vormen.
Welk een verschil moet er zijn tusschen de
eerste opvoering in 1638 en die van thans.
In 1638 een nog primitief tooneel: van decor
verandering zal maar weinig sprake zijn ge
weest afwisselend zullen scènes voor het
gesloten doek, dus met beperkte ruimte, en
scènes met open doek, dus met de geheele
tooneelruimte, gespeeld zijn. En nu neen.
ook geen overmatig werken met décors, geen
„const- en vliegwerk", maar een tooneel dat
in volkomen harmonie was met de gezegde
verzen, een klankbord dat de stem van den
dichter sterker en dieper maakte.
Hoe vol stemming was de kapel met de
hooge ramen en het gedempte licht; hoe
suggestief de vestingmuur met de stad in 't
verschiet, eerst gaaf, in wintersche pracht,
later ondergaand in vuur en smook; hoe
schoon en indrukwekkend het slotplein in
het laatste bedrijf; waarop de strijd tusschen
blicht en krijgsmanseer eenerzijds en liefde
anderzijds gestreden wordt.
Het is werkelijk niet te verwonderen dat
Vondel juist met den Gysbreght bij 'let groote
publiek het sterkst is blijven voortleven. Op
waarlijk geniale wijze is hij er in geslaagd
om in zijn stuk invloeden van buiten, boeien
de vaderlandsche gegevens en persoonlijke
herinneringen samen te smelten. Er zijn
Latijnsch-Grieksche invloeden den brand
van Amsterdam b.v. schildert hij onder invloed
van dien van Troje er zijn nationale mo
tieven: de geschiedenis van Floris V, niet
van „der keerlen god", uit de geschiedenis,
maar van den overweldiger van Machteld van
Velsen en den ontrechter uit een oud volks
lied: de herinnering aan het turfschip van
Breda; persoonlijk lief en leed ten slotte.
Wat dit alles tezamen bindt is een milde
mystieke godsdienstzin, versmolten met de
overal aanwezige liefde voor de vaderstad:
Amsterdam. Want Amsterdam is naast Gys
breght een hoofdfiguur in dit spel. Zóó ook
heeft deze laatste voorstelling het ons doen
gevoelen.
John Gobau was een waardige, trouwe en
manhafte Gysbreght; na een weinig over
tuigend begin wist hij de schakeeringen van
de figuur mooi weer te geven; zijn dictie
was fraai; zonder het rijm te verwaarloozen
wist hij de statige Alexandrijnen met de tal-
looze enjambementen tot hun recht te doen
komen. Bijzonder mooi was Frits van Dijk's
Arend van Aemstel, de ridderlijke held. De
sterfscène was van een huiveringwekkende
beklemming. Als één der beste creaties moet
beschouwd worden de duivelsche, gluipend-
listige Vosmeer van Johan Sehmitz, angst
aanjagend en echt.
Henri Eerens speelde Willem van Egmont
als den strengen maar niet onmenschelijken
veldheer die hij zijn moet; Johan Elsensohn
gaf een bruten Diederick van Haarlem.
Een sterke rol was de moede, afgeleefde
Gozewijn van Cor Hermus. Ik wil voorts nog
noemen den uitstekenden Peter van Ben
Royaards en den bode van Louis van Gas-t
tegen met het suggestieve breed schilderende
verhaal van de slachting in de kerk, vol
barokke pracht.
Bij de vrouwenrollen kwam Magda Jans-
sens met een sterke Badelochfiguur naar
voren. Bij alle waardeering wil ik opmerken
dat ik me deze in verschillen gedeelten wat
weeker voorstel de verszegging leed hier
onder den voortdurend heftig emotioneelen
toon. De reien werden sober en gedragen
gezegd; het kon soms wat verhevener, wat
onaardscher.
De décors van Karei Bruckman, die goed
samenwerkte met Ferry Zipper, die voor de
projectie zorgde, roemde ik al in het begin.
Alles werkte samen om tot een indruk
wekkende voorstelling te komen. Jammer
was het dat er enkele tegen alle elementaire
logica indruischende gedeelten waren,
welke de regie gemakkelijk had kunnen ver
mijden. B. VEURMAN.
„Het Koffiehuis."
Opvoering door „Het Amsterdamsch
Tooneel".
Naar aanleiding van de voorstelling van
Donderdagavond heb ik mij afgevraagd wat
„Het Amsterdamsch Tooneel" er toe gebracht
heeft juist dit werk van Carl Goldoni voor
het voetlicht te brengen. Inderdaad, het is
geen kleinigheid een keuze te doen uit de
bijna tweehonderd stukken, die aan dezen
18de-eeuwschen veelschrijver worden toege
schreven, maar het staat toch wel vast dat hij
beter werk geleverd heeft dan „Het Koffie
huis". Het komt me voor dat vooral de ge
breken van dezen laten volgeling van Molière
hier te vinden zijn: oppervlakkigheid in de
typeering, sterke neiging tot zedemeesteren,
scheppen van gezochte situaties.
Ridolfo is een brave, breedsprakig morali-
seerende koffiehuishouder, die den koopman
Eugenio, die aan het spel verslaafd is en mede
daardoor zijn vrouw dreigt te verliezen, met
geld en goede woorden tyeer op de been helpt;
Don Marzio is de geïncarneerde kwaadspre
kerij; Pandolfo is een roetzwarte ellendeling,
die de ongelukkigen die zijn speelhuis binnen
gaan op de gemeenste wijze uitschudt, Fla
minio een huichelaar die zijn vrouw bedriegt
enz.
Al deze gestalten maken een bedachten in
druk; de schrijver werkt niet naar het leven.
Zijn figuren belichamen op zijn best één en
kele eigenschap; het zijn handig gebruikte
marionetten. Aardig is hier, evenals in andere
stukken van dezen auteur, de dialoog die gees
tig en vlot, opvallend „modern" is. Hoe on
derhoudend is bijv. Don Marzio in zijn ge
sprekken met de verschillende personen, wien
hij, hoewel ieder hem wantrouwt, stille be
kentenissen weet te ontlokken, welke hij dan
op quasi-onschuldige wijze verder vertelt.
Bij de opvoering van een stuk uit een vrij
ver achter ons liggende periode mogen we
verwachten, dat stijl en sfeer van het betref
fende tijdperk zooveel mogelijk benaderd wor
den. Dan kan ook1 een spel dat geen bijzondere
kwaliteiten vertoont een ik zou haast zeg
gen „antiquarische" bekoring krijgen die
het verheft boven in overige opzichten gelijk
waardig, hedendaagsch werk.
In dit sfeer scheppen nu lijkt mij Cor Her
mus' spelleiding maar matig geslaagd. Het
bleef alles wat hard, hol, bordpapierachtig. De
décors waren toch werkelijk aardig, de car-
navalsgasten, hoewel niet uitgelaten genoeg,
en de muzikanten en danseressen, die wat te
veel alleen maar danseressen en muzikanten
bleven, deden het ook niet slecht en toch....
Het heele stuk werd te zwaar, te Noordelijk-
hoekig gespeeld. Ik stel mij voor dat „Het
Koffiehuis", door Italianen gebracht, geboeid
zou hebben door levendigheid, afwisseling,
luchtigheid ondanks terloops gegeven zede-
lessen, ondanks gezochte situaties.
Eigenlijk was Louis de Bree als Don Marzio
de eenige die mij werkelijk voldeed; hij ty
peerde vermakelijk den ouden sluwen kwaad
sprekenden nijdas. De koffiehuishouder werd
door Anton Roemer te bezadigd gespeeld: de
fouten in de typeering die deze figuur van zijn
schepper heeft meegekregen, werden daar
door nog aangedikt. Ook Eugenio van Johan
Sehmitz was niet vlot en luchtig genoeg; iets
beter beviel mij Flaminio van Kees van Ier-
sel, ofschoon hij houterige gedeelten had. Jo
han Elsensohn had van Pandolfo een op zich
zelf vrij aannemelijken speelhuishouder ge
maakt, die echter in het kader van het stuk
wat uit den toon viel.
De dames wisten van haar zeer vlakke rol
len nog wel wat te maken. Myra Ward was
een lieftallige echtgenoote van Eugenio, die
de volle sympathie der toeschouwers had,
evenals Jenny van Maerlant's Placida, Flami-
nio's vrouw, die het pelgrimsgewaad ten zeer
ste flatteerde.
Van de kleinere rollen noem ik nog Trap-
poio van Frits van Dijk, dien ik wel eens na
tuurlijker gezien heb en Lisaura van Ellen de
Thouars, die mij in haar gesprekken op het
balcon en haar verkeer met de heeren vrij
aannemelijk leek.
De tekortkomingen van de opvoering schij
nen mij voor een belangrijk deel aan de keuze
van het stuk te wijten. Wordt het niet tijd dat
onze gezelschappen in het algemeen zich bij
de vaststelling van hun repertoire laten voor
lichten door een dramaturg die niet anders
doet dan stukken lezen en uitzoeken? Men
kan van een tooneeldirecteur nu eenmaal niet
alles verlangen. In 't buitenland bestaat een
dergelijke toestand al lang. B. VEURMAN.
GEEN SPREEKUUR WETHOUDER VAN
ONDERWIJS.
De heer M. van Driel, wethouder van onder
wijs, is verhinderd, morgen spreekuur te
houden.
Roode Kruis
Kinderlegitimatiekaan
Toen hel luchtalarm werd
Wat de thuisweg versperd
Waar zou 't kind toch terecht zijn
gekomen!1
K inderlegitimatie
Voor de hope der natie
Verlost ouders van angstige
droomen.
Ouders of voogden, vraagt voor Uw
kinderen tot 15 jaar een kinderlegiti
matiekaart aan. Aanvraagformulieren
verkrijgbaar bij: Hoofden van scholen,
Gemeentesecretarieën (afd. Bevolking)
Afdeelingsbesturen van het Ned. Roode
Kruis.
Prijs 0.10. Minvermogenden kosteloos.
Hoofdredacteur: F. C. Derks, Haarlem, Chef
ran Dienst en Binnenland. S. R. Kuiper, Haar
lem. Sport en Stad: A. Overmeer, Heemstede.
Buitenland: J. C. van der Laag. H'stede. Haagsch
Redacteur: B, Korsten, H'stede. Nieuws en re
portage voor Velsen en omgeving: J, J. E, van
Baarsel, Santpoort. Advertenties: W. van Om-
qien. Heemstede.
KORT NIEUWS
Bij opgra
vingen in het
Hunnerpark te
Nijmegen op het
z.g. Geerttrui-
bergje gelegen te
genover 't Valk
hof, heeft men
gedeelten van de
fundamenten der
eeuwenoude Sint
Geertruikerk, de
oudste van Nij
megen, blootge
legd. Deze kerk is
gebouwd in de
Frankische pe
riode omstreeks
695. De opgegra
ven fundamenten,
deels van tuf
steen, bleken nog
in goeden staat te
verkeeren. Tevens
werd nog een der
oude altaarstee-
nen ontdekt die
jammer genoeg
bij het na^ir bo
ven brengen
werd gebroken.
Te Haarlem werd op Nieuwjaarsdag de traditioneele voetbal
wedstrijd H.F.C.oud-internationaals gespeeld. Hierboven het
elftal der oud-internationaals. Staandu v.l.n.r.: Caldenhove,
Andriessen, Lagendaal, Weber, Pellikaan, Van Heel en Halle.
Knielend v.l.n.r.; Wels, Vente, Tap en Van Nellen.
(C.N.F./Stevens Pax c)
Uitreiking distributiebescheiden.
Voor de uitreiking van distributiebeschei
den is het morgen Woensdag de beurt aan
het restant van de letter B vanaf Boer.
LEZING PIET NIEUWDORP.
In het kader der kunstgeschiedeniscyclus zal
de heer Piet Nieuwdorp Woensdagavond in de
muziekzaal van Brinkmann op de Groote
Markt een lezing houden over de 19de-eeuw-
sche schilderkunst in Holland en België.
OP VIER PLAATSEN KONIJNEN GESTOLEN
Maandag zijn vier personen tot de minder
aangename ontdekking gekomen, dat er konij
nen gestolen zijn uit hokken, waarvan er drie
in Haarlem-Oost en één in het Noordelijk deel
der gemeente stonden. In de Thorbeckestraat
zijn er twee en één gestolen; in de Schalkwij
kerstraat vijf en in de Reigerstraat vijf.
EINDEXAMENS H.B.S.
Volgens een mededeeling in de Staatscourant
van den secretaris-generaal van het departe
ment van O. W. en K„ zal het schriftelijk ge
deelte van de eind-examens der openbare H.
B. S.'en met 5-jarigen cursus en de bij art. 45
tredecies der M.O.-wet aangewezen bijzondere
H.B.S. met 3- en 5-jarigen cursus dit jaar wor
den gehouden op 8, 9, 10, 11, 12 en 13 Mei.
GEP. LUIT.-GEN. G. C. BELTMAN
OVERLEDEN.
Te Vleuten is in den leeftijd van 64 jaar
overleden de gep. luitenant-generaal G. C.
Beltman.
De thans overledene studeerde op de
Kon. Mil. Academie te Breda. In 1913 ver
liet hij als kapitein den dienst en trad als
hoofdingenieur in functie bij den dienst der
Publieke Werken te Amsterdam. In 1914
trad hij weer in actieven militairen dienst
en werkte mee aan de oprichting van het
interneeringskamp te Amersfoort, waar hij
tot 1918 verbleef. Daarna was hij tot 1922
verbonden aan het algemeen demobilisa-
kamp te Zeist. Inmiddels was hij in 1919
tot majoor en in 1922 tot luitenant-kolonel
bevorderd. In 1929 volgde zijn promotie
tot kolonel.
In 1931 werd kolonel Beltman benoemd
tot commandant van het regiment genie
troepen, in 1933 tot inspecteur der genie
en hoofd van de 5de afdeeling van het De
partement van Defensie, in den rang van
generaal-majoor, welke functie hij tot 1938
vervulde, waarna hem de rang van luite
nant-generaal werd verleend.
RADIO-PROGRAMMA
WOENSDAG 5 JANUARI 1944.
HILVERSUM I, 414.4 M.
6.45 Kinderkoor. 7.00 BNO Nieuws. 7.10 Och
tendgymnastiek. 7.15 Het Wiener Bohème Ork.
Heinz Munsonius. 7.40 Sportnieuws. 7.50 Progr.
overz. 8.00 BNO Nieuws. 8.10 Morgenconcert. (Van
8.45—8.50 voor de Huisvrouw). 9.00 Instrumen
taal Operette Concert. 9.45 Godsd. uitz. 10.00 Or
gel en zang. 10.45 De zee, de zee klotst voort.
11.00 Salonorkest. 11.30 Pianovoordracht. 12.00
Almanak. 12.15 Salonorkest. 12.45 BNO Nieuws.
13.00 Land en Volk brengt13.10 Septet Jonny
Ombach en soliste. 13.45 De vrije Woensdagmid
dag. 15.00 Godsd. uitz. 15.15 Halfweg. 16.45 BNO
Nieuws. 17.00 Viool en piano. 17.35 Kinderkoor
„De Merels". 18.00 BNO: Brabantsch praatje. 18.05
Het Omroeporkest en soliste. 18.45 Een clown
maakt zijn nieuwe nummer19.00 BNO Nieuws
en act. beschouwing. Van 19.15 af alleen voor de
Radio-Centrales. 19.15 Amabile-suite van Hugo
Gouron. 19.45 De familie Speelman. 20.15 Het A.
B.C. der componisten. 22.00 BNO Nieuws en cult,
berichten, 22.1524.00 Van de eene melodie in de
andere.
HILVERSUM II, 301.5 M.
17.00 Ork. Gerard van Krevelen. 17.30 Theo
Uden Masman. 18.00 Het Omroep Symphonie-
Orkest. 18.45 Zigeunerlieder van Brahms. 19.00 B
NO Nieuws en act. beschouwing. 19.15 Voor de
kleuters. 20.30 Een potpourri van potpourri's.
21.15 Orgelwerken van Franck en Bach. 21.45
Avondwijding. 22.00 BNO Nieuws en cult, be
richten.
Verduisteren: van 16.45 tot 8.45 uur
