si
P
Carboplan
li
3
*8
gp
s
e
Ui
2°
carbonpapier
geeft 10
az
o<
X z
u
X
O
■BWgT—B' UL
WENDE.
X). Eenigen tijd geleden heelt Chur
chill de verwachting uitgesproken, dat
het wapen, waarmede Duitschland een
maal de luchtterreur van Anglo-Ameri-
kaansche zijde zou beantwoorden een
draadloos bediend vliegtuig zou zijn en
boven Berlijn en andere Duitsche steden
zijn sindsdien groote aantallen strooibiljet
ten uitgeworpen, waarop zelfs afbeeldingen
■waren gedrukt van zulk een vliegtuig als
zoogenaamd bewijs, dat men in Londen
volmaakt op de hoogte was van de Duit
sche plannen in dezen.
Deze euvelmoed wordt sinds Donderdag
beantwoord met het optreden van het
wapen, waarvan Engeland het bestaan
mocht vermoeden, maar waarvan de uit
werking onbekend moet zijn gebleven, tot
dat de eerste projectielen, die dit nieuwe
vliegtuig lanceert, op Engelschen bodem
neerkwamen met het effect, waarover de
geheele wereld sinds enkele dagen zacht
gezegd verbaasd is. Want zoowel de ex
plosieve werking als het vermogen, bran
den van uitgebreiden omvang te verwek
ken, de zeer geringe trefkans en het onver
wacht optreden van het nieuwe wapen
hebben diepen, zeer diepen indruk op het
Britsche volk gemaakt, dat zich onder de
bombardementen zelfs niet meer veilig
voelt n schuilkelder en andere onder-
grondsche verblijven. Het gevolg is
dan ook geweest, dat sinds Zaterdag de be
volking van Londen in vluchtangst uit de
stad de wijk neemt naar voor het oogenblik
veiliger oorden. Maar Londen is niet het
eenig doel van de Duitsche dynamiet-
meteoren. Vrijwel geheel Zuid-Engeland,
in het bijzonder de kuststreek ligt onder
het Duitsche vuur en daarmede is de be-
teekenis van het nmuwe wapen gemar
keerd.
Want de Duitsche legerleiding heeft
het openlijk verklaard met het optreden
van dit nieuwe wapen is een begin ge
maakt met de vergelding die Hitier heeft
aangekondigd, toen alle vertoogen, om de
Anglo-Amerikaansche 'aanvallen uit de
lucht op onbeschermde steden, op plaatsen
die voor de oorlogvoering van geen belang
waren, te staken, werden afgewezen. De
beteekenis van Hitiers woord viel niet te
miskennen. Zooals Dr. Goebbels het des
tijds zeide: „Het zou een overbodige on
derneming zijn, puinhoopen met puinhoo-
pen te vergeiden. De zin van de vergel
ding zal zich in geheel andere verrassende
uitwerkingen uiten, zoowel geestelijk als
politiek. De oorlog zal nieuwe aspecten
krijgen".
Deze woorden krijgen thans hun volle be
teekenis. Want ai zal men begrijpelijkerwijs
van Engelsche zijde trachten, beteekenis en
uitwerking van het nieuwe wapen te baga-
telliseeren, het gaat er voor Duitschland
thans niet om, een verwoeste stad in
Duitschland met net in brand schieten van
een Engelsche plaats te beantwoorden, het
gaat er .hans om wending te veroorzaken in
gansch het Westeuropeesch oorlogsgebeuren
en bij de aanwending der middelen, die tot
dat doel strekken, heeft Duitschland het
initiatief genomen. En gewoonlijk wordt
een Duitsch initiatief gevolgd door daden.
In dit verband zij er op gewezen, dat er in
Berlijn op gewezen is, dat Duitschland
meer, totdusver geheime wapens ten dienste
staan en men kan er zeker van zijn, dat deze
niet zullen onderdoen voor het nieuwe
robot-vliegtuig.
Dit is de groote beteekenis van deze da
gen: Op het oogenblik, dat Rusland een
nieuw offensief voorbereidt, de Geallieer
den Rome bezetten en in Zuid-Italië opruk
ken en een vloot van vierduizend vaartui
gen een landingsleger naar Normandië
overbrengt, blijkt Duitschland na een
krachtsinspanning van welhaast vijf jaai;
niet slechts in staat tot grimmige verdedi
ging. maar neemt op het oogenblik, waarop
bloo-Jan bedenkelijk het hoofd schudt het
commando over en jaagt de bevolking Lon
den uit, bombardeert het momenteel meest
vitale eel van het Britsche imperium, te
weten Zuid-Engeland en stjywt zijn projec
tielen ongedeerd door het spervuur der
Britsche verdediging. De vergelding is be
gonnen. Met wapens uit een arsenaal, dat
nog welvoorzien is en dagelijks aangevuld
wordt n weerwil van verwoeste industrie
gebieden. -
Wie zou veertien vagen geleden gezegd
hebben, dat vandaag de invasie alweer van
betrekkelijk ondergeschikte beteekenis zou
zijn geworden? En toch is het zoo. Want het
gaat sinds Donderdag niet meer om de
vraag, of een aantal divisies er in zullen
slagen, een paar honderd kilometer Fran-
sche kust te bezetten, het gaat zelfs niet om
Cherbourg of een andere haven, het gaat
thans om Engeland zelf en om de vergel
ding. die de vioek der booze daad is. Duff
Een scène met Guus Hermus en Elise
Hoomans uit Shakespeare's „Veel leven
om niéts", waarvan door het Amster-
damsch Tooneel in den Stadsschouwburg
de eerste voorstelling werd gegeven.
(C.N.F.-Noske Pax c)
Hoofdredacteur: F. C. Derks, Haarlem, Chef vari
Dienst en Binnenland: S. R. Kuiper, Haarlem
Sport en Stad- A Overmeer, H'stede Buiten
land: J. c. van der Laag. H'stede. Nieuws
en reportage voor Velsen en omgeving: J. J. E.
van Baarsel, Santpoort. Verantwoordelijk voor
de advertentie-rubriek: W van Ommen, H'stede
De Vloer die zijn goeden,
ouden naam gestand
doet!
trtia, Lachappeiltttraot it, T«Ui910
Cooper zeide op 2 April: „Wanneer bij een
aanval burgers gedood worden dan is dat
geen misdaad" en op 3 Maart heette het:
„Het is verschrikkelijk, maar wij verheugen
ons, dat mannen, vrouwen en kinderen zoo
gedwongen worden, te sterven" en de News
Chronicle schreef: Ieder levend wezen, kind
en vrouw en insect moet in Duitschland
vernietigd worden. Er mag geen gras
sprietje meer groeien". Negers, dronken
Amerikanen en leden van de Murder Incor
porated smeten hun bommen op woonwij
ken, kerken en musea. Er is' gewaarschuwd.
Er is gewezen, dat deze verkrachting van
goddelijke en menschelijke wetten vergol
den zou worden.
Deze vergelding is thans begonnen.
Bachconcert door Albert de Klerk.
Uit het beschouwend woord, waarvan Albert
de Klerk zijn Bachprogramma deed vergezeld
gaan. zou men kunnen puren als quintessens:
Bach's geestelijk lied heeft in zijn binnenste
geklonken niet enkel als statige koraalmelodie,
maar veeleer als een reeks bloeiende melo
dieën van eindeloozen adem, en waarin zijn
ziel zich uitzong naar dat hij was gestemd
door den tijd van het kerkelijk jaar: Advent
en Kerstfeest, Lijdenstijd en Paaschfeest, Pink
steren. En hij legde dit voor ons vast in zijn
orgelchorals: de Voorspelen, de Partita's, de
Fantasiae. Maar let men enkel op de gezongen
koralen (men kon dit thans doen door de
wijze schikking die de organist had getroffen
met een voortreffelijk zangkwartet) dan zijn
ook reeds deze zangpartijen méér dan de ele
menten voor een schoon klankgeheel. Dit nu
was de opzet van Albert de Klerk, ons in te
leiden in de Liturgie, zijn gansche rijke leven
lang door den Thomascantor verzorgd op veel
diepzinniger wijze dan zijn tijdgenooten, voor
gangers en volgelingen dit deden. En hoe deed
Bach dit! Men kon het hooren in het koraal-
voorspel dat het slot der Mattheus-passie, eer
ste deel, parafraseert. Was het wonder, dat in
dit-mélos van ontroerende schoonheid de or
ganist zijn teerste kleuren en zijn prachtig
agogisch spel gaf, gelukkig in het bewustzijn,
dat ook het orgel der Sint-Bavo hem de emo
ties kon schenken van het prachtig instru
ment te Gouda, waar de rij dezer concerten
werd geopend
En toch zong Bach zich uit in de vormen
die anderen vóór hem reeds vonden. Zoo volgt
hij in 't eerst gespeelde „Nun komm' der
Heiden Heiland" den vereerden meester
Georg Böhm, bij wien de melodie dat colo-
ristisch, parafraseerend karakter heeft en die
men als een voortzetting van Sweelinck's ara
besken mag zien. Geen nieuwe vinding dus,
ook niet toen hij voorheen Pachelbel navolgde,
o.a. in „Aus tiefer Not" of zooals hij het vele
malen Buxtehude zou doen (Herzlich tut mir
verlangen) of in diens grootere vormen (Ein
feste Burg). Buxtehude, de virtuoos in goeden
zin, zou hem ook beïnvloeden in het glansrijk
stralend „In dulci jubiloZoo wig het ook de
osganist en hij heeft al wat hem aan zilver
klank en aan bronzen geluid ter beschikking
stond, opgeroepen om met Bach waarlijk het
Kerstfeest te vieren „dignum et justum", zoo
goed als in de Partita „Christ ist erstanden'
het Hoogfeest van Paschen. Hier zien wij Bach
weer zijn toevlucht nemen tot oude lötijnsche
zangen (Victimae paschali), hij zou het nog
maals doen in „Veni creator", waar de schoone
myxolydische melodie Bach inspireert tot den
Pinksterzang en waarbij het ook den organist
geoorloofd bleek, virtuoos voor te dragen a la
Buxtehude, omdat ook deze organist de ziele-
vrijheid kent, die kinderlijkheid is en die hij
gemeen heeft met hen die dagelijks met het
divine Gregoriaansch verkeeren.
Wat zullen wij voorts nog zeggen van zijn
interpretatie van het schoonste en wonder
baarlijkste der koraalbewerkingen: „Wenn wir
in höchsten'Noten sein" en waarbij de luiste
raar welhaast het geschreven notenbeeld niet
kan missen. Correct en trefzeker in alles,
plastisch uitbeeldend, maar vóór alles toch de
blijde muzikant, die zich gelukkig weet, zoo-
velen tè mogen inwijden in de mysteriën der
toonkunst.
Hiertoe diende hem ook het vocaal kwartet,
'uit louter schoone stemmen bestaande (Maria
Struycken-v. d. Adel, Riek van Veen, Han le
Fêfre, Frans v. d. Ven) en dat gewetensvol zijn
bedoelingen teruggaf, n.l. in de Orgelkdralen
van f^ach méér te zien dan knap en mooiklin-
kend werk. Zij zijn ingegeven door liturgisch
begrip. Als zoodanig moeten zij ook worden
opgevat en weergegeven. G. J. KALT.
GEEN SPREEKUUR BURGEMEESTER
De burgemeester van Haarlem is ver
hinderd a.s. Vrijdag spreekuur te houden.
Werken van Noord.Hollandsche
schilders.
Frans Halsmuseum.
Ongeveer vijftig schilders uit onze provincie
exposeeren hun wérk in de beide groote zalen
van het Frans Hals Museum. De tentoonstel
ling die, zooals men weet, door de Nederland-
sche Kultuurkamer georganiseerd is, bevat
bijna tachtig werkstukken. Het is een bonte
verzameling, die wat karakter en qualiteit be
treft, veel verscheidenheid biedt.
D^ Amsterdamsche s,childer Jan Ouwersloot
die zich gespecialiseerd heeft in landschappen
en volkstafereelen, maakte van het een met
het ander op zijn visie van den bollendag een
kleurige combinatie. De verdienste van dit
curieuze schilderij schuilt voornamelijk in de
precieus geschilderde, duizendbloemige velden
de ijle lichtblauwe lentelucht en het haast mi
croscopisch behandelde verschiet. De figuren
op den voorgrond in 't bijzonder de jongen
en het meisje zijn te popperig en actieloos
om ze als levende mertschenkinderen te kun
nen accepteeren.
Typisch is, dat men de geslaagde schilde
rijen van deze expositie, niet onder de groote
doeken moet zoeken. Zoo is het naaktfiguur
van L. de Winter, dat ongetwijfeld van durf
en ondernemingsgeest getuigt, te grof van be
handeling, te onrustig van licht en ook anato
misch niét voldoende verantwoord, om ten
volle te kunnen waardeeren. H. F. Boot
is met een bekwaam geschilderd portret
van een boerenman en twee stillevens
niet onfortuinlijk beweest. Van Hooy-
berg's merkwaardige landschappen denkt men
in 't bijzonder aan het schilderij met de don
kere lucht en aan het fijne doekje met het
huis aan de vaart. Op het schilderij met het
poëtische witte huisje a^n het bloeiende kool
zaadveld, is de lucht wat te blauw. Szath-
mary's stilleven met amarillisen treft door
den kloeken toets en de mooie kleuren. Het
delicate stilleven met de kreeft en de appels
van H.'Gerth is spontaan geschilderd. Henk de
Vries gaf met frisschen toets een stilleven met
delphiniums, waarvan de groene achtergrond
echter wat te sterk spreekt. Pittig van schil
dering zijn de stillevens met Roemen van R
Wildeboer en J. G. den Hengst. W. Fekken's
gemberpot met verwelkte pioenen en het
groote stilleven met gipskop van G. A. Goode
zijn eveneens met aandacht weergegeven. Een
sierlijk decoratief stuk schilderde A. E. Hu-
malda van Eysinga van een Brahmahaan met
kippen en mevr. B. PIekker-Müllef-is goed op
dreef geweest in de gevoelige weergave van
een bokje. Een knap staaltje stillevenkunst
leverde J. F. J. Nagtegaal met het toebackje,
de tinnen kan, het glaasje en de speelkaarten.
Het schilderij met den afscheidsbrief van A.
S. Timmermans is van gedachte en van schil
dering niet weinig sentimenteel. Het aandach
tig geschilderde stuk met den uil verdient de
voorkeur boven het minder origineele „Gol
gotha". L. Boermeester's Christus in Gethsé-
mane is te theat^al om werkelijk te boeien
■en het saaie zelfportret van F. Visser brengt
ons evenmin in bewondering.
W. Noordijk laat ons de verlatenheid be
ieven van het besneeuwde land en in het dooi-
landschap van D. den Exter wordt men getrof
fen door den gloed van het avondlicht. Het
schilderij met de bloesems door J. Langereis
is met stevige hand geschilderd.
Ten slotte dient de aandacht gevestigd op
het levendig geteekende erf van een boerderij
door W. Fekken, een verdienstelijke teekening
van de Zandstraat te Amsterdam met den
fraaien toren door J. G. den Hengst, het poë
tische kijkje op het huis in de sneeuw van E.
Chr. Tuppe, het bekwaam geteekende portret
van J. van der Linde Jr. en het- gipsmodel
voor het Sweelinck-monument door Frans
Werner.
Ofschoon deze regionale tentoonstelling
die tot 5 Juli geopend is ongetwijfeld haar
interessanten kant heeft, kan men de bezwa
ren die haar aankleven, moeilijk over 't hoofd
zien. Zoo bevinden zicfi onder de getoonde
werkstukken, eenige doeken, die zoóals trou
wens reeds uit onze bespreking gebleken is,
nog niet rijp zijn om geëxposeerd te worden.
Men had de selectie strenger moeten doorvoe
ren.
Bovendien geven de bedragen die sommige
schilders voor hun werken vragen, den indruk
dat bij hen op dit gebied het hek van den dam
is. Eenige sprekende voorbeelden liggen ge
makkelijk voor 't grijpen: 1500 vcror een
doek als „Christus in Gethsémane", 1600
voor hel groote naaktliguur dk^liefst 2000
voor het schilderij ..Golgotha"^ zijn prijzen,
die het middelmatig karakter der genoem
de werken in aanmerking genomen niet
door den beugel kunnen.
Gelukkig is het meerendeel der inzenders
heel wat minder veeleischend, maar dit neemt
geenszins weg, dat zij die zeggenschap over de
tentoonstelling hebben wat de prijzen be
treft wel eens terdege een oog in 't zeil
mogen houden 1
JAN D. VOSKUIL.
Zomerconcerten H.O.V.
Zes staan er op het programma.
Ook dezen zomer zullen in het Concert
gebouw zomerconcerten worden gegeven
onder leiding van de H. O. V. Het aantal
zal niet zoo groot zijn als vorige jaren, doch
het programma vermeldt toch zes concer
ten, welke verzorgd worden door Jjet Resi
dentie-orkest, het Rotterdamsch Philhar-
monisch orkest en het Symphonie-orkest
van den NedeTlandschen Omroep.
Dinsdag 27 Juni wordt het eerste con
cert gegeven en wel door het Rotterdamsch
Philharmonisch orkest, dat dezen avond on
der leiding van Ed. Flipse de Derde Sym
phonic van Saint Saëns ten gehoore zal
brengen. Organist is Feike Asma. Ook wer
ken Adri Slootmaker en Marinus Fiipse
dezen avond mee.
Dan zijn er nog plannen voor kerkcon-
certen, waarvan er reeds enkele achter den
rug zijn. Als het weer wat warmer wordt en
het verblijf in de kerk aangenamer is,
wordt voor deze concerten ook groote be
langstelling verwacht.
B s
NS
go
.H
B«fl
CK
O
m
ZZ
b a
Ocs
zg
PO
O m
a
van 9-12 uur voor de letters O t/m. U en S^ei
JrfgL
Uitreiking distributiebescheiden.
Voor de uitreiking van distributiebeschei
den is het morgen Woensdag de beurt aan
de letters Hart t/m. Hom. Voor Spaarndam
van 1416.30 uur voor de letters V t/m: Z.
Nieuwe Distributiestamkaart met inlegvel jö O
vi
>-5 M
a
BB
l"H.
£3
OZ
en oude stamkaart medebrengen.
Teraardebestelling ds. J. Yntema.
Zaterdagmiddag is op de begraafplaats bij
de Doopsgezinde Kerk te Surhuisterveen
onder groote belangstelling, het stoffelijk
overschot van Ds. J. IJntema, in leven pre-
dikant der Doopsgezinde Gemeente te Haar- B Jj!
lem, ter aarde besteld. Verscheidene ge- a
meenten, n.l. Surhuisterveen, Oudebildszijl, H H
Dantumawoude. Leeuwarden en Haarlem, n p
welke hij had gediend, waren door hun pre-
dikanteri en kerkeraadsleden vertegenwoor
digd, terwijl ook vrienden uit alle deelen
des lands aanwezig, waren.
Op verzoek van den overledene voerde O
alleen Ds. Knipscheer van Groningen het
woord. Nadat Psalm 139 vers 7 tot 12 ge
zongen was en hij Mattheus 14-15 had gele
zen, sprak Ds. Knipscheer n.a.v. de woor
den „Wat hebt gij, o mensch. wat ge niet ont
vangen hebt,", woorden, welke ook voor Ds.
IJntema van groote waarde waren. Zijn wij
allen met grooten weemoed vervuld, nog
grooter moet de dankbaarheid zijn voor het
bezit, ons in Ds. IJntema geschonken. De
overledene had vele talenten ontvangen en
deze steeds ten bate van zeer velen aange
wend, en als dorpspredikant en in de groote
steden was hij bij allen zeer welkom. In
verscheidene besturen, in de Friesche socië
teit en in de Algemeene Doopsgezinde So
ciëteit hechtte men veel waarde aan zijn
oordeel en hij had nog zooveel groote plan
nen. Toch is- Ds. IJntema de eenvoudige en
de vertrouwde gebleven. Laat hij ons een
voorbeeld blijven.
Hierna volgde een défilé langs de baar,
die met een enkele krans was gedekt. De
organist speelde vervolgens „Wat de toe-^JJ
komst brenge moge" waarna Ds. Knip-f
scheer een dankgebed uitsprak.
Toen de kist in de groeve was neergelaten
CS
fc
■8
Verduisteren: van 22.00 tot 5.15 uur
sprak Ds. Knipscheer nogmaals een woord
van dank en bad het „Onze Vader".
KORT NIEUWS
Door een n-achtwaker van de Ned. Spoor
wegen werden op het stationsemplacement te
Delft een 17-jarige en twee 16-jarige jongens
op heeterdaad betrapt, toen zij uit een wagon
een hoeveelheid gedistilleerd, schoensmeer en
suikerwerk stalen. Het drietal is in arrest
gesteld.
RADSO.PROGRAMMA
WOENSDAG 21 JUNI 1944.
HILVERSUM 1, 414.4 M.
6.45 Morgenconcert. 7.00 BNO Nieuws. 7.10 Och
tendgymnastiek. 7.15 Morgengroet.' 7.40 Sport
nieuws. 7.50 Progr. overzicht. 8.00 BNO Nieuws.
8.15 Op den morgen van dezen dag. 8.35 Gram.-
muz. 8.45 Voor de huisvrouw. 8.50 Gram.muz. 9.00
Operettefragmenten. 9.45 Godsd. uitz. 10.00 Om
roeporkest en zangintermezzo. 10.45 Moeder en
kleuter II. 11.00 Musette-orkest. 11.30 Zang en
piano. 12.00 Almanak. 12.15 Musetteorkest en
soliste. 12.45 BNO Nieuws. 13.00 Land en volk
brengt13.10 Hongaarsch orkest Bandi Balogh
13.45 Voor de jeugd. 14.00 Viool en piano. 14.40
Meisjes- en kinderkoor. 15.00 Godsd. uitz. 15.15
De koekoek roept in het bosch•n in de mu
ziek. 16.00 Ziet hoe het vriendelijk zonlicht
rsdiopotpourri. 16.35 Gram.muz. 16.45 BNO
Nieuws. 17.00 Voor jonge menschen. 18.00 BNO
Brabantsch praatje. 18.05 Septet Ombach en so
liste. 18.45 Tien min. in de wereld van den ar
beid. 18.55 Spiegel van den dag: 19.00 BNO Nieuws
en act. besch. 19.15 Amsterdamsch Kamermuziek
gezelschap. 19.45 Per trein door de taal. 20.15 De
langste dag-ei.00 Frey's_ intocht, declamato-
rium. 22,00 BNO Nieuws- en cult. ber. Van 22.15
af alleen voor de Radio-Centrales. 22.15 Gram.
muz. 22.3024.00 Van de eene melodie in de
andere.
HILVERSUM II, 301.5 M.
17.00 Een half uurtje musette. '17.30 Soldaten-
funk ,,Nord-West". 18.30 Pianovoordr. 19.00 BNO
Nieuws en act. besoh. 19.15 Voor de jeugd. 19.20
Instrumentaal operaprogramma. 20.15 Wat dunkt
ervan? 20.30 Orkest Adalbert Lutter met. diverse
medewerkers. 21.15 Kwintet in Es gr. t. Op. 16
van Beethoven. 21.45 Avondwijding. 22.00 BNO
Nieuws- en cult. ber. 22.15 Zie progr. H'sum I.
22.30 De stem van het Rijk.
e
C0
8
8
68
fi
1*4
1
<8
es
1*4
*8
O
:8
8
w
