Spaarnwoude was vroeger houtrijk.
BRANDKASTEN
KLUISDEUREN
Heyeres'
Nieuws uit de courant van
gisteren.
De wandeling door Spaarnwoude is de
moeite waard en biedt veel afwisseling De
polders zijn in de veertiende eeuw ontstaan,
toen met de bepoldering werd begonnen.
Daarvoor was deze omgeving bijzonder hout
rijk en de naam Spaarnwoude, vroeger sprak
men ook wel van Spirnewalt, wordt hier
door verklaard. Ook bestaat de buurtschap
Houtrijk in deze omgeving, welke de bosch-
rijke streek kenmerkt. De polder strekte zich
tot het Haarlemmermeer uit, doch na den
aanleg van de Haarlemmer trekvaart in 1633
ontstond een scheiding. In vroeger eeuwen
bezat Spaarnwoude
ook een slot, dat reeds
in de twaalfde eeuw
bekend was. Het was
in de vijftiende eeuw
nog bewoond en het'
moet gestaan hebben
bij de kerk, hetgeen
biijkt uit hetgeen
Ampsing opgeteekend
heeft:
„Hier heeft weleer het slot van Sparewou
gelegen,
Benoorden van de kerk, maar het heeft
zijn eint gekregen,
En is al mee vernielt, geregen aan het
zwaart,
Al wat er nog van is, zijn kelders onder
de aardt."
Dezen keer kiezen we den weg langs het
oude kerkje, dat echter sedert 1880 niet meer
voor godsdienstoefeningen gebruikt wordt.
Het ligt op een terp. Een vroeger gebouw
behoorde aanvankelijk tot de roomsch katho
lieken, maar na de reformatie namen de
hervormden het in gebruik. Later is een
nieuw gebouw op dezelfde plaats verrezen,
hetgeen te lezen is op een opschrift: „Op de
grondlegginge van dit nieuwe kerkgebouw,
plechtig ingehuldigd en Gode toegewijd door
ds. Johannes Schardam, predikant te Spaarn
woude en Spaarndam op den 6en Januari
1765". Op de kerk stond een zware toren,
welke echter een gevaar voor de omgeving
bleek; daarom is in 1844 besloten den toren
af te breken.
Vermeldingswaard in dit verband is, dat
öe reus Klaas van Keythen in deze omgeving
gewoond heeft. Hij is in het begin van 1400
geboren uit kleine ouders, die in een huisje
aan den Hoogen of Slaperzeedijk woonden.
In het kerkgebouw is aangegeven, hoever de
reus zijn armen kon uitstrekken; zijn vadem
was niet minder dan 2.67 meter.
In de kerk van Spaarnwoude is door
steenen aangegeven hoe ver de reus
Klaas van Keythen kon vademen. Twee
jongens met uitgestrekte armen wijzen
den afstand aan. (foto archief)
Sedert 1880 wordt het gebouw niet meer
als kerk gebruikt; eenige jaren is er een
schildersatelier geweest en later is het ge
bruikt als opslagplaats.
We zetten den tocht voort tot de school,
waar we rechtuit kunnen gaan langs het
Kerkpad, om dan de R.K. kerk van Haar-
lemmerliede te bereiken. Dit gebouw is in
1837 gesticht en ziet er zoowel van binnen
als van buiten eenvoudig uit.
Dan wordt de Liedebrug bereikt en van
deze omgeving zijn eenige historische bij
zonderheden bekend. In vorige eeuwen lag
daar een fraaie brug, welke echter omstreeks
Kerstmis 1717 door den storm geheel ver
nield werd. Een nieuwe brug kwam er voor
in de plaats, welke zeer kostbaar was. Dat
was niet erg, want ze was van het grootste
belang voor het verkeer. Niet alleen trokken
velen er over naar Amsterdam of Haarlem,
maar ook zij die een bezoek brachten aan
een ander deel van de provincie. Voor den
Hoofdredacteur F. C. Derks, Haarlem
Chef van Dienst en Binnenland: S. R. Kuiper,
Haarlem; Sport en Stad: A. Overmeer, H'stede;
Buitenland: J. C. van der Laag, H'stede. Ver-
antwoordeüjk voor de advert.-rubriek: W. van
Ommen. Heemstede.
t
AM5TEKQAM PEN HAAO ROTTERDAM
tweeden keer werd deze verbinding onklaar
gemaakt door onbekenden, die wilden voor
komen, dat de Pruisen de hoofdstad bereiken
zouden. In 1787 waren dezen ons land bin
nengerukt en trokken van het Westen uit
naar Amsterdam. Wie dat gedaan heeft, is
niet bekend, maar de brug, welke geheel
van hout gemaakt was, werd in brand ge
stoken en een verbinding tusschen de hoofd
stad en Haarlem bestond er niet meer. De
leiding van het leger in Amsterdam had geen
opdracht voor het in brand steken gegeven
en daardoor was het gemeentebestuur aan
vankelijk niet bereid in de kosten tot herstel
bij te dragen. Haarlem merkte op er niets
mee te maken te hebben en daarom werd
de zaak bij de Staten aanhangig gemaakt,
die evenmin een nieuwe brug wilden laten
bouwen. Daar het verkeer gestremd werd,
besloten Amsterdam en Haarlem tot het
maken van een. noodbrug, welke er vele
jaren gelegen heeft.
Is de wandelaar wat vermoeid, dan kan
hij de tram nemen en anders loopt hij langs
de vaart in de richting van de stad, om de
Amsterdamsche poort te bereiken, welke tot
de oudste gebouwen van Haarlem behoort
en de eenige der vele poorten is, die de stad
rijk is geweest.
Tramlijn HaarlemAmsterdam.
Veertig jaar bestaat de verbinding.
De forensen, die iederen dag per tram
naar de hoofdstad trekken, zullen vermoede
lijk niet weten, dat het dezer dagen veertig
jaar geleden is, dat de lijn op Amsterdam is
ingesteld. Daarom schrijven we een herinne
ring en vermelden, dat de werkzaamheden
op 15 September 1904 reeds zoover gevorderd
waren, dat een proefrit gehouden werd, wel
ke bijzonder slaagde. De officieele opening
geschiedde op 4 October en een dag later
werd het publiek in de gelegenheid gesteld
per tram naar Amsterdam te reizen. Deze
verbinding was niet alleen van belang voor
de Haarlemmers, doch ook voor Zandvoort,
omdat men toen ook van dit dorp een tram
verbinding met de hoofdstad had. Er reed al
sedert 3 Juli 1899 een tram van Zandvoort
naar Haarlem.
De lijn ZandvoortHaarlemAmsterdam
werd aanvankelijk geëxploiteerd door de
Electrische Spoorwegmaatschappij, maar de
Noord Zuid Hollandsche Tramwegmaatschap
pij, die in latere jaren alle tramlijnen in
Noord-Holland en voor een groot deel van
Zuid-Holland overnam, ging eerst op 1 Ja
nuari 1924 officieel over tot de verdere ex
ploitatie. In 1919 had de H.IJ.S.M de aan-
deelen van de E. S. M. overgenomen, waar
door een nauw contact met de N. Z. H. tot
stand kwam, doch na 1924 werd het contact
definitief omgezet in een exploitatie. Niet
alleen deze lijn kwam in handen der N.Z.H.,
doch tevens de Ceintuurbaan en de lijn
HaarlemBloemendaal, welke vroeger, even
als de lijn HaarlemZandvoort gesticht wa
ren door de Eerste Nederlandsche Tram
maatschappij (ENET), doch de exploitatie was
opgedragen aan de E. S. M.
JAARVERGADERING H. F. C.
De secretaris van H. F. C. deelt ons mede,
dat de jaarvergadering van H. F. C. op Zater
dag a.s. niet doorgaat.
Burgerlijke Stand.
HAARLEM 6 September 1944
BEVALLEN: 4 Sept.. W. Hilarius—Klaassen, z.;
J. J. M. LoogmanPaar-dekooper, d.; 5 Sept. L,
L. PlettingRuhland, d.; H. M. Nolet—Kenter, d.;
W. C. FransenHennis, d.; C. JansenBoellaard
z.; M. C. RuifrokBaars, d.; C. A. van Maris
Laarhoven, z.; A M. JansenKoster, z.; J. Na-
lesvan der Mey, d.;6 Sept., G. R. Krooder
Bleukens, z.L. Schildervan Capelle, z.; M. J.
DargatzSmit. d
OVERLEDEN: 4 Sept., C. H. Schoone—van den
Bronk, 26 j., Kamperlaan; J., 3 j., z. van A,
Weber, Gasthuisvest; S. Ennik, 13 j., Gasthuis-
vest; M. C. van Maris, 34 j., Zocherstraat; o
Sept.. J. S. Kemp, 60 j., Zijl weg; L. W. Rutgers
Wiggers, 82 j,, v. Ilogendorpstraat.
ONDERTROUWD: 6 Sept., J. B. Boelé en A. W.
Groenendijk; D. Neeven en F. C. Pelser; H. J.
P. van Houte en E. Maas; C. Wiegel en J. H.
Weber; H. Blanker! en J. Brandse; G. H. van
Dort en M. E. Cornelisse; J. Bras en A. J. Slomp.
GETROUWD: 6 Sept., A. Serné en M. E. P
Willemse; J. G. Frielink en S. J. M. Wust; C.
van Kampen en J. Hartog; C. Kraaij en M. H.
Brans; J. W. Brugman en G. E. Polman; T. C.
Smakman en G. Hoeben; J. W. Uijlenbroek en
E. Tuilemans; J. W. Bom en M. Koorn; E. van
E verdingen en A. Klokkemeijer; J. A. Schorf-
haar en A L Schild; W H Gourts en J Bout.
HAARLEM, 7 SEUPT.
BEVALLEN: 5 Sept.: J. J. Wittckoek—van der
Sluis, d.. 6 Sept.: B. WesemannKena, z., J. M.
KrootKraaikamp, z. M. J. FuijksehotHoog
land, d. M. BesTermeer, z. W. J. van der Zwan
Willemse, z.
OVERLEDEN: 5 Sept.: J. P. van Andel, 42 j.,
Gasthuisvest; A. Russ, 86 j., Spaarnrijnstraat. W.
Kots, 63 j., Gasthuisvest.
GEHUWD: 7 Sept. H. Brasser en M. M. van der
Geest. J. Brunt en J. E. F. van Wijngaarden.
Buitenland.
Molotov heeft den Bulgaarschen gezant
te Moskou een nota doen toekomen, waarin
de Sovjet-Russische regeering zich in staat
van oorlog met Bulgarije verklaart.
De betrekkingen tusschen Hongarije en
Roemenië zijn verbroken.
Blijkens het weermachtsbericht van
Dinsdag woedt in Noord België een hevige
strijd; Zuid Engelsche havensteden worden
beschoten.
Het aantal vluchtelingen in Zwitserland
heeft de 80.000 overschreden.
Binnenland.
Het betalingsverkeer is beperkt; op de
banken, giro en Rijkspostspaarbank kan ten
hoogste 100.per week worden opgevraagd.
Met ingang van Woensdag 6 September
zijn van de roode kaart bon 43 en van de
blauwe kaart bon 36 geldig verklaard voor
aankoop van een pakje Oekraine-sigaretten.
Na vier eeuwen een wederdienst
bewezen.
Klokke Roeland moest worden
opgemeten.
De oudste klok, welke in den toren van
de Groote Kerk is opgehangen, dateert van
26 September 1504 en is gegoten door den
destijds beroemden klokkengieter Gerrit van
Wou uit Campen. Het volgend versje is er op
geplaatst
Roelant die groot is mijn naem
Tot Gods dienst ben ic bequaem
Ic luyde zomtijts ten brande
Of als 't saem is van vijanden
Geryt van Wou die mij goot
MCCCCC ende drie na Gods geboort.
De klok is naar Roelant de Groote genoemd,
omdat Van Wou zich in 1503 naar Gent had
begeven,, om een klok te gieten naar het
model van de beroemde klokke Roelants. Hij
nam daar de maten en verkreeg alle ge-
wenschte inlichtingen.
Ruim vier eeuwen later, n.l. in 1919 had het
omgekeerde plaats. Toen had de stad Gent
gegevens noodig en de heer A. van Werveke,
conservator van de Museums van Oudheden
en van de historische monumenten aldaar
vroeg inlichtingen over de klok van den
Bavotoren. De klokke Roeland bestaat niet
meer en de Haarlemsche gegevens konden
dus gebruikt worden. Het stadsarchief van
Haarlem verstrekte behalve uitvoerige in
lichtingen, een teekening in doorsnede
op de juiste grootte met een opgaaf der ma
ten. Verder het opschrift in papier inge
drukt en afdruksels in stopverf en klei van
de letters van het opschrift en van de ran
den der klok. Een en ander werd met wel
willende toestemming van den president
kerkvoogd der Ned. Herv. gemeente, den
heer Jos. de Breuk, vervaardigd door den
koster, den heer G. A. Luitingh, die met veel
overleg en niet zonder moeilijkheden over
wonnen te hebben, de klok opmat en in beeld
bracht.
Mirakel van de boomen.
Afbeeldingen van zes vrouwen en
twee violen.
In de zeventiende eeuw lagen er in Aelberts-
berg tusschen „het hof te Aelbertsberg" en
„het Huis te Brederode" een paar hofsteden,
met bleekerijen er aan verbonden, welke door
cle eigenaars afzonderlijk verhuurd werden,
tn dat gedeelte der heerlijkheid vooral, aan
den voet der Brederoodsche duinen, was geen
gebrek aan bleekerijen, welke trouwens over
geheel Bloemendaal verspreid waren en in
een goeden reuk stonden, aldus schrijft de
heer C. J. Gonnet in het jaarboek 1932 van
„Haerlem" in een artikel over „Meer en
Berg", welk buiten in 1844, dus honderd jaar
geleden, door de provincie Noord-Holland aan
gekocht werd in verband met de stichting van
het Ziekenhuis nabij Santpoort.
Een groote hofstede aldaar met bleekerij
was omstreeks 1600 in bezit van dr. Nanning
Florijsz Cloeck. Deze leefde van 1567 tot 1624,
was koopman op het Water te Amsterdam en
in 1588 getrouwd met Claertje Claesdr. Kan.
Het landgoed was bekend als „Cloeckendael"
en vooral werd er, nog wel na zijn dood, de
aandacht op gevestigd door een ontdekking
of opvatting, waarvan in die dagen in de
streek Bloemendaal-Haarlem veel gerucht
werd gemaakt en wat men het Mirakel van
de boomen noemde. Een man uit Haarlem,
zaag en bijl hanteerende, had namelijk in de
schijf van een appelboom-tak, op 30 en 31
December 1627 figuren opgemerkt, die hij en
anderen met hem, aanzagen voor afbeeldingen
van zes vrouwen en twee violen. Er werd
inderhaast en onbeholpen kopergravure van
gemaakt, met het volgende kreupele onder
schrift:
Buyten Haerlem (wondersaecken)
In het houd dees beelden staeken
Sonder hand daer in gestelt
Wat maght wesen? mij vertelt.
Burger wilt gij wel gelooven.
Dat het werken sijn van boven!
'k Bid U, hier doch niet en spot
In het hout soo leeft oock God.
Men vond in Haarlem wel meer van die
merkwaardigheden. In 1757 zou Joost Schut,
timmerman en schrijnwerker, ontdekt hebben
bij het afzagen, eenige afbeeldingen van stoe
len in appelboomen.
GEVONDEN VOORWERPEN.
Autowiel, Merk, Sumatrastraat 36; bril, Kam-
stra. Pr. Steijnstraat 18; badpak, Rooijers. Beu
kenstraat 4: bril, Wepster, Klein Heiligland 2.7
rood; bril, v. d. Putten, Roosveldstraat 76; geld,
Aldering, Dr. Schaepmanstraat 43; manteltje,
Schlüter, Jan Steenlaan 30. Heemstede; porte-
monnaie. v. d. Boogaard, Leidsche Plein 47;
schoenen, Rozenhart, Rozenprieelstraat 35 rd.;
tasch, v. d. Borden, van Riebeeklaan 6; tasch,
Bakhuis, Gladiolenstraat 4, Santpoort.
Stad.
In Haarlem en Bloemendaal zijn de gas-
looze uren gewijzigd. Thans is er gas van:
5 tot 8.30, 11 tot 13 uur en van 17 tot 19 uur
en in Heemstede van: 6.308.30, 1113 en
17 tot 19 uur.
8 September is het 25 jaar geleden, dat
de cursus van de Middelbaar Technische
School geopend werd.
Onze oud-stadgenoot ds. D. Drijver,
heeft met ingang van 30 September emeritaat
aangevraagd als predikant bij de Ev. Luther-
sche gemeente van 's-Gravenhage.
Het opera-eoncert van de H.O.V. van
hedenavond is nader vastgesteld op Zondag
middag 10 September.
Het onderwijs in Haarlem gaat gewoon
door.
Sport.
De wedstrijden van den Ned. Voetbal
bond zijn voorloopig uitgesteld; de voor
Zondag vastgestelde wedstrijd H. F. C.
V. O. C. gaat niet door, evenmin de feest
avond van de korfbalclub „Oosterkwartier".
'at zijn eigenlijk
VRUCHTEN-AROMA'S 7
Keyeres' Vruchten-
Aroma's zgn natuur
zuivere emulsies, die
Uw pudding en gebak
verfijnder, geuriger en
aromatischer maken.
Vréég om die koste
lijke
Vruchten-aroma's
13 smaken
HEYERES' PRAEPARATEN WASSENAAR
De oogst van bruine boonen.
Wanneer de boonen volgroeid zijn, de
meeste scheeden geel zijn geworden en het
loover gaat afsterven, is de tijd weer aan
gebroken om de struiken uit den grond te
trekken en te gaan drogen. Gewoonlijk is dit
omstreeks het begin van September, soms ook
wat eerder, doch ook wel een paar weken
later. De hoofdzaak is, dat deze boonen goed
in zon en wind worden gedroogd.
Nadat de boonenstruiken uit den grond
zijn getrokken, bindt men ze in bossen van
3 a 4 met een touwtje om de wortels te
samen en hangt ze daarna te drogen. Men
kan ze ophangen aan een schutting, een hek,
een muur of aan een ijzerdraad, dat tusschen
twee in den grond geslagen paaltjes is ge
spannen. Ook pleegt men de boonenstruiken
wel te drogen te hangen aan boonstokken
die horizontaal tusschen andere zijn beves
tigd. Wanneer het in deze periode zonnig en
droog weer blijft, dan kunnen de boonen op
deze wijze na eenige weken volkomen droog
zijn geworden en dan naar binnen worden
gebracht. Doch ons klimaat is wisselvallig.
Het kan ook gebeuren, dat het in September
zeer veel blijft regenen. De boonen blijven
dan nat en gaan tenslotte rotten of verschim
melen in de scheeden. Daarom is het eigen
lijk veiliger de struiken op te hangen onder
een open afdak of in een kippenhok, waar
ze niet kunnen nat regenen, doch wel droog
waaien. Voor zoover noodig, kunnen de
scheeden voor nadroging binnenshuis in het
najaar ook nog wel eenigen tijd bij de warme
kachel worden gelegd, want de boonen moe
ten tenslotte volkomen droog worden, zoo
droog, dat ze rammelen. Daarna kunnen ze
worden gedopt en in afwachting van het ge
bruik als wintervoorraad op een droge, don
kere plaats worden bewaard. Nimmer be
ware men de boonen op een vochtige plaats,
omdat ze daar gaan schimmelen en muf
worden.
UITREIKING DISTRIBUTIEBESCHEIDEN
Voor de uitreiking van nieuwe bonkaarten
is het morgen Vrijdag de beurt aan het res
tant van de letter C vanaf Cra en aan Da tot
en met Du en Zaterdag aan het restant van
de letter D vanaf Dy en aan E tot en met Er.
Oude en nieuwe stamkaart en bon R 09 van
toeslagkaart meebrengen.
OLT'BK AM PIOENSCHA PPKN 1944/1045
HA A RT JEM SCHE DAMCU'B. In Restau
rant Munniks zijn de wedstrijden om de club
kampioenschappen 1944/1945 der Haarlem
sche Damclub begonnen. De uitslagen der
eerste ronde luiden:
Hoofdklasse: J. Holm remise met C. Vro
lijk: G. Eising remise met P. L. Schrijnemae-
kers: H. van Lunenburg remise met Fh. Rost
Eerste klasse: A. J. Verwoerdt wint van J.
van Emmerik: A. J. Oremus wint van Th.
van Wort; J. M. Rutgers wint van E. van
Meerveld; Y. Boterbloem wint van G. J.
Steenkist; J. Piek wint van A. Smit.
RADIO-PROGRAMMA
VRIJDAG 8 SEPTEMBER 1944.
HILVERSUM I, 414.4 M.
6.45 Gram.muz. 7.00 BNO Nieuws. 7.10 Ochtend
gymnastiek. 7.15 Gram.muz. 7.40 Sportnieuws. 7.50
Gram.muz. 8.00 BNO Nieuws. 8.15 Lichte melo
dieën. (Van 8.458.5a Voor de huisvrouw). 9.00
Opera-orkest en gram.uz. 9.45 Godsd. uitz. 10.00
Orkest Adalbert Lutter. 10.30 Johan Jong, orgel.
11.00 Voor de kleuters. 11.30 Zang en piano. 12.00
Almanak. 12.15 Orkest Gerard van Krevelen. 12.45
BNO Nieuws. 13.00 Land en volk brengt13.05
Orkest Alexander Sokolé en gram.muz. 14.00 De
torens van -Friesland in volksleven en historie.
14.45 Trio André de Raaff en gram. muz. 15.00
Godsd. uitz. 15.30 Viool, cello en piano. 16.00
Actueele reportage event, gram. muz. 16.15 Or.
kest Gerard van Krevelen. 16.45 BNO: Nieuws.
17.00 Operette. 18.00 Op den uitkijk. 18.10 Willem
Pijperconcert. 18.45 Wat doet de directie van den
landbouw 18.55 Het Spectrum. 19.00 BNO:
Nieuws en act. bescih. 19.15 De filmband rolt..
19.45 Uit het leven Van 21.15 af alleen voor de
Radio-Centrales 20.00 Van 't een op 't ander.
22.00 BNO: Nieuws- en cult. ber.. 22.15 Gram.
muz. 22.30 Disco-varia, 23.30-24,00 Foxtrot-tango-
wals.
HILVERSUM II.
17.00 Dansmuziek. 18.00 Septet Jonny Ombach,
solist, trio Hofmeester en gram. muz. 19.00 BNO:
Nieuws en act, bescih. 19.15 Voor de jeugd. 19.20
Opera-concert. 20.15 Hoe Ohris Berger het Euro-
peesdh sprintkampioenscihap won. 20.30 Gram.
muz. 20.45 Mededeelingen van het NAF. 20.45
Klassieke avondconcert. 21.45 Avondwijding.
22.00 BNO: Nieuws- en cult. ber. 22.15 Zie progr.
H'sum I. 22.30 De stem van het Rijk.
HUWELIJKSBEMIDDELING
Waarom wendt U zich niet tot een werke
lijk bona-fide bureau? U voorkomt dan
door grondige, betrouwbare oriëntatie on-
noodige teleurstellingen. Discretie is vooi
ons een persoonlijke eerezaak Alle ge-
wensclite inlichtingen worden U geheel
vrijblijvend toegezonden, in blanco couver*
door Bureau „SUCCOUR", Agathastraat 145
Den Haag, Telef. (2 lijnen)1 770754770713
Kantooruren 109 uur
Wandelingen
in de omgeving
van Haarlem
