Haarlemsche Courant
Nieuwsblad voor Noord-Holland Kennemer Editie
Pantserslag bij Arnhem.
289e Jaarg. No. 237 x x
Bureaux: Groote Houtstraat 93
Postgiro 134958.
Bijkantoren: Soendapletn 31.
Umuiden-O. Rembrandtlaan 56
Verschijnt dagelijks, behalv'
op Zon- en Feestdagen.
Maandag 9 Oct. f944
CJitg.. Gial. Bedrijven
Haarlem. Abonnementen: pe*
week 26 ct., per mnd. 1,15,
per kwartaal 3,42, fr. p. post
3,73. Losse nummers 6 cent.
K 1297
Naar het D.N.B. meldt, is in den loop van
Zondag vijf kilometer ten Zuid-Westen van
Arnhem een pantserslag ontbrand, welke
momenteel nog voortduurt.
In het Limburgsche gebied werden in de
afgeloopen vier-en-twintig uur slechts ge
vechten van plaatselijke beteekenis geleverd.
Vastgesteld is, dat de Amerikanen nieuwe
versterkingen aanvoeren.
In het gebied van Aken deden de Ameri
kanen herhaaldelijk aanvallen. Het gelukte
hun alleen, ten Zuiden van Geileijkirchen
eenige terreinwinst te behalen. Deze harde
gevechten kostten den Amerikanen echter
vele soldaten, terwijl ook talrijke pantser
wagens werden vernietigd.
Strijd om de Scheldemonding.
Voorts meldt het D. NV B. dat de Geallieer
den voortdurend de Duitsche troepen aan
vallen die de monding van de Schelde ver
dedigen. Het is duidelijk, dat de Geallieerden
probeeren, de Duitsche bezetting van het
eiland Walcheren en van de andere eilanden
langs de Schelde uit te schakelen, om op deze
wijze in het bezit te komen van de haven
van Antwerpen.
De moeilijkheden, die de Geallieerde ravi
tailleering de laatste weken ondervindt, zou
den opgeheven worden, zoodra men over een
der grootste havens van het vasteland zou
kunnen beschikken.
In het gebied van Turnhout zetten de
Geallieerden hun zware aanvallen in de
richting van de Nederlandsche grens voort.
Geprobeerd wordt hier een beslissing te for-
ceeren en op een smal punt door de Duitsche
verdedigingslinies te dringen, opdat de Ge
allieerde troepen, die groote verliezen aan
menschen en materiaal geleden hebben, aan
gevuld kunnen worden. Gevangen genomen
Canadeesche soldaten van het tweede Cana-
deesche infanterie-leger hebben medegedeeld,
dat hun troepen in de afgeloopen week meer
dan vijftig procent aan dooden en gewonden
verloren hebben.
Tusschen Waal en Neder-Rijn maken de
Duitsche troepen in verbitterde tegenaan
vallen steeds meer teiyeinwinst.
Groote slag ten N. van Aken.
Terwijl in het Vlaamsch-Nederlandsch ge
bied en op den geheelen Zuidelijken vleugel
de gevechten sinds langen tijd niet meer dan
een plaatselijk karakter dragen, zijn, naar het
D. N. B. verder meldt, de gevechten in het
gebied ten Noorden van Aken tot een groo-
ten slag uitgegroeid. De Amerikanen hebben
hier in de laatste acht-en-veértig uur twee
nieuwe pantserdivisies aangevoerd, die gis
teren van het penetratiegebied bij Geilen-
kirchen uit naar het Oosten, het Noord-
Oosten en het Noorden aanvielen. Ten ge
volge van het vuur der Duitsche batterijen en
pantserafweerkanonnen waren de Amerika
nen genoodzaakt, versterkingen en reserves
aan te voeren. Op verscheidene punten van
het strijdgebied ontwikkelden zich door de
hevige Duitsche tegenaanvallen zware ge
vechten, waarin pantsergrenadiers en ge
plengde gevechtscommando's met nieuwe wa
pens voor den korten afstand doorbraak
pogingen der Geallieerden verijdelden. Ten
koste van groote verliezen konden de Amri-
kanen een geringe terreinwinst behalen. Ver
ijdeld werd een poging der Amerikanen om
met geconcentreerde strijdkrachten in het
gebied van Stolberg door te dringen.
Verklaringen in het Engelsche
Lagerhuis.
Reuter meldt, dat de plaatsevervangende
Engelsche minister-president Attlee in een
rede voor het Lagerhuis heeft verklaard, dat
dat de les van dezen oorlog is, dat de belan
gen van den enkeling moeten wijken voor de
belangen der gemeenschap. In arbeiderskrin
gen is men van meening, dat de groote onder
nemingen, zooals de mijnen, transportdiensten
en electriciteitswerken staatsbezit zullen
worden.
De Engelsche minister van buitenlandsche
zaken, Eden, verklaarde, dat, om in Groot-
Brittannië na den oorlog sociale rechtvaar
digheid te krijgen, de Britsche industrie op
een niveau gebracht" moet worden, dat hoo-
ger is dan dat van voor den oorlog. Aan de
particuliere ondernemingen moet alle vrijheid
van handelen verleend worden.
Zeegevechten bij Den Heider en
Hoek vanHolland.
Het D.N.B. meldt, dat in den nacht van
Zondag op Maandag Duitsche beveiligings-
strijdkrachten van de marine herhaaldelijk
in gevecht gekomen zijn met Britsche motor-
torpedobooten. Voor Den Helder bracihten de
Duitsche schepen een Britsche motortorpedo
boot tot zinken. Voor Hoek van Holland ging
een Duitsch verkenningsvaartuig door een
torpedo-voltreffer verloren. De commandant
en een groot deel der bemanning kon gered
worden.
GEITENDIEFSTAL.
Van het terrein der firma K. aan den Har-
menjansweg hebben enkele leden van het
dievengilde twee geiten gestolen. Daar een
vaartuig, dat aanvankelijk eveneens werd
vermist, in de Bakenessergracht werd terug
gevonden, bestaat het vermoeden, dat de da
ders hun buit per schuit hebben vervoerd. Er
wordt een onderzoek ingesteld.
De Hoofd-inspectie voor de Lucht
bescherming vraagt:
Beseft gij dat op straat blijven bij
luchtalarm gelijk staat met een
poging tot zelfmoord en dat het
staan voor de ramen of op de
daken even gevaarlijk is?
Nu de tram niet meer rijdt.
Het stadsbeeld heeft reeds meer dan eens
een opmerkelijke verandering ondergaan,
welke door de oorlogsomstandigheden werd
veroorzaakt. Reeds spoedig nam het aantal
personenauto's sterk af, terwijl de wagens,
waarvan nog gebruik kon worden gemaakt,
steeds minder door bènzine konden worden
voortbewogen, zoodat men geleidelijk meer
auto's met generators, e.d. zag. Ook het aan
tal fietsen, dat werd gebezigd, werd kleiner,
aangezien het bandenvraagstuk steeds meer
moeilijkheden ging opleveren. Trams en auto
bussen bleven rijden en voor het verkeer in
de stad bleken zij in een zeer groote be
hoefte te voorzien. Weldra werd het niet
gemakkelijk alles in goede banen te leiden,
daar het aantal gegadigden voor een plaats
zoo groot werd, dat de trams geregeld over
vol waren. Hetzelfde was het geval met de
autobussen.
In verband met de materiaalpositie was het
op den duur noodzakelijk het aantal diensten
te verminderen. Tenslotte werden de auto
bussen buiten gebruik gesteld, terwijl voor
de trams een bepaling van kracht werd, .vol
gens welke er niet meer op Zondag en slechts
op bepaalde tijden gedurende werkdagen zou
worden gereden. Het is te begrijpen, dat het
steeds meer moeite kostte een plaatsje te
verkrijgen. En het personeel van de tram
verdient daarom een woord van lof voor het
feit, dat alles desondanks nog zoo goed nio-
gelijk werd geregeld.
De kolenpositie heeft nu tot gevolg gehad,
dat er sinds vandaag in het geheel geen trams
meer rijden. Het stadsbeeld is hierdoor op
nieuw radicaal gewijzigd. Men was er aan
gewend overvolle trams en vele wachtenden
bij de stopplaatsen te zien. Het aantal voet
gangers is natuurlijk belangrijk toegenomen.
Vooral 's morgens vroeg en in de late middag
uren is het zeer druk op de trottoirs van
Haarlem, de stad zonder tram
Gaslooze uren gewijzigd.
Men kan in den namiddag nog bij
daglicht eten.
De directie van het Gasbedrijf te
Haarlem, heeft besloten, het tijdstip,
waarin" des namiddags gas geleverd
wordt, met een half uur te vervroegen.
Deze maatregel is genomen, om het pu
bliek in de gelegenheid te stellen, nog
bij daglicht te kunnen eten. Met ingang
van heden wordt er dus gas geleverd van
11.35 tot 12.30 uur en van 16.30 tot 18.00
uur. Deze regeling geldt voor Haarlem,
Heemstede en Bloemendaal.
GEVONDEN VOORWERPEN.
Beurs, v. Looij, Rijksstraatweg 244. Bril,
Ulderink, Neptunusstraat 17. Bril, Erb, Oude-
weg 71. Hond, Olthoff, Koningstraat 49. Hand
wagen, Mohringer, Middenweg 75. Jas. Ak
kerman, Judith Leijsterstraat 6. Kinderhand-
tasch. Bur. van politie, Smedestraat 9. Lorg
net, Zwemmer, v. 't Hoffstraat 49. Manteltje,
Seine, Saenredamstraat 110. Poes, v. d. Hout,
Rozenhagestraat 49 Portem. m. i. Vroom en
Dreesman, Groote Houtstraat. Pop, Teujoort,
Timorstradl 151. Portem. m. i. Cordes, Orion-
weg 35. Portem. m.i., Smit, Bisschop Otto-
straat 38. Schoen, Boogaard, Barendsestraat
40. Sleutel, Bur. van politie, Smedestraat 9.
Sleutels, Oranjekade 29. Tasch, Dernison,
Nassaulaan 12. Tasch, Botter, Zaanenstraat 7.
Viool-recital Renate Zwaardemaker
Met medewerking van den pianist
Joh. Otten.
Het reeds vroeger aangekondigde recital
van de violiste Renate Zwaardemaker met
Johan Otten als pianist, ging dan eindelijk
door op Zaterdagnamiddag in cle tuinzaal.
Het is steeds weer belangwekkend, ja meer
dan dat, want soms is het epatant en ook
ontroerend, om naar het vioolspel van mevr.
Zwaardemaker te luisteren. Toen wij haar
dezen zomer in het gebouwtje van den Reli
gieuzen Kring' te Aerdenhout de Tzigane van"
Ravel hoorden vertolken, heeft zij ons wer
kelijk overrompeld, door technisch kunnen
maar ook vooral door artistieke geladenheid
zooals men die slechts aantreft bij kunstenaars
va« het zuiverste ras. Een herhaling van
deze uiterste krachtproeve op dit jongste
recital, mocht dan eventjes minder gelukkig
uitvallen, zij bevestigde toch dat Renate
Zwaardemaker een kunstenaresse is, die zich
in menig opzicht met violisten van naam kan
meten. Zij speelde ditmaal ook de Chaconne
van Bach. Deze fameuze toetsteen leek ons
haar vooralsnog minder gunstig liggen. Wel
licht is het een kwestie van temperament,
althans technisch is zij het geweldige stuk wel
meester; maar hoe dan ook, de majestatische
rust. die een teeken is van soevereine beheer-
sching, ontbrak grootendeels in de vertol
king—Even scheen deze bereikt te worden,
na den terugkeer van het mineur; te laat
echter om een minder goeden indruk weg
te nemen.
Het ontbreekt de violiste overigens niet
aan zin voor subtiele klankschoonheid en
beheerschte rhythmiek. Hoe absoluut schoon
en nobel bezield klonk bijv. haar verklanking
van Handei's D-dur-Sonate!
Een vaardig en zeer verzorgd staaltje van
samenspel werd door mevr. Zwaardemaker
en Joh Otten geleverd met de duo-sonate
in A van Beethoven. En in de Havanaise
van Saint-Saëns waardeerden wij een viool
spel dat, waar dan ook, op het groote podium
triomfeeren zou.
Een veelzijdig programma aldus, dat het
kunnen van Renate Zwaardemaker even veel
zijdig belichtte en, op de luttele réserves die
ik naar waarheid meende te moeten aan
stippen, ons een violiste toonde van buiten
gewone begaafdheid.
JOS. DE KLERK.
Het H.O.y.-orkest treedt weer op.
Groote belangstelling voor het eerste
concert.
Onder groote belangstelling had Zondag
namiddag het aangekondigde concert der
H.O.V., met haar eigen apparaat plaats. Wat
men nauwelijks had durven verwachten, dat
ons uiteengeslagen orkest zijn vroeger ver
band weer zou terugvinden, beleefde men
dezen middag als 'n klinkklaar feit en als een
blijde gebeurtenis. Het verschijnen op het po
dium van dirigent Marinus Adam en concert
meester Gijs Beths, beiden met bloemen aan
hun lessenaar verwelkomd, werd dan ook met
een ovationeel applaus begroet. De admini
strateur der H.O.V., de heer H. H. Luyken, die
in het jongste verleden het concertbedrijf
gaande hield, meende het dienstig het publiek
in te lichten omtrent de pogingen om Haarlem
zijn eigen orkest weer terug te geven en ge
leidelijk te komen tot een normalen toestand
met een bestuur. Als overgang daartoe kon
hij reeds een waarnemend dus provisorisch
bestuur "voorstellen, bestaande uit de hee-
ren J. G. H.'Braakman, C. H. Vrugt en J. J.
Delfos, respectievelijk voorzitter, secretaris
en penningmaester), waarbij straks nog kon
gevoegd worden de heer J. Spoor, die zie'n
met de propaganda wil belasten.
Door omstandigheden is het orkest nog niet
volledig, althans niet op zijn vroegere sterkte,
maar door medewerking van eenige zeer te
waardeeren krachten, toch volwaardig in
staat om artistiek verantwoord werk te le
veren. Wat dezen middag trouwens op emi
nente wijze gedemonstreerd werd. De heer
Luyken deelde mede, dat het in de bedoeling
ligt, voor zoover mogelijk, iederen Zondag
een concert te geven. "Het spreekt vanzelf,
dat de aangekondigde reeks abonnements
concerten niet kan doorgaan; zij die hierop
reeds inteekenden, kunnen het gestorte be
drag terug ontvangen. Spr. sprak zijn dank
uit jegens de orkesten van Amsterdam, Den
Haag en Rotterdam, die ons van muziek voor
zien hebben, toen ons eigen orkest dit niet
doen kon. Met behoud van de subsidies en
met de belangstelling van net publiek, kan
de H.O.V. thans haar eigen taak en bestem
ming volbrengen. Ook met het organiseeren.
van recitals, in samenwerking met de firma
Alphenaar, hoopt de H.O.V. verder te gaan.
Alvorens het concert een aanvang nam voer
de tevens - nog het woord de heer drs. J.
Braakman, als voorzitter van het waarnemend
bestuur, en wel om de vorming van dit inter
regnum te verklaren, om dank te zeggem aan
den heer Luyken en het herboren Hh.V.-
orkest onder Adam's leiding het beste toe te
wenschen.
Marinus. Adam had zijn programma smaak
vol en doelmatig samengesteld, ten einde met
zijn bezetting iets te kunnen leveren, dat in
goede verhouding zou klinken. En hij be
reikte op dit punt een prachtig resultaat, zoo
zelfs, dat men geen oogenblik het verlangen
kreeg naar het effect van een grooter en
semble. Vivaldi, Mozart, Handel en zelfs
Schubert, werden zuiver gepondereerd weer
gegeven, naar het klank karakter dat deze
muziek eigen is. Zoo was het een ware lust
te luisteren naar den jntiemen, warmen klank
van het strijkorkest, in het Concerto grosso
in a kl. t. van Vivaldi, waarin de oude ge
trouwe aanvoerders der groepen, G^ Beths,
Leendert de Graaf, Fred. Leidner en Eduard
Biele, het concertino vormden. De zin voor
het ware musiceeren, waarbij ieder speler in
het geheel o'pgaat, triomfeerde hier en maakte
deze fraaie muziek levend en bekorend.
Jacques Moolenijzer trad op als solist met
een hobo-concert van Handel, dat, zooals men
het bij dezen componist wel eens meer aan
treft, gedeelten bevat, die men uit andere
van zijn werken kent. Met dat al een nobel
stuk en dankbaar voor het instrument ge
schreven. Moolenijzer vertolkte het concert
beheerscht en in de Allegri zelfs vrij rustig.
Zijn prestatie werd door het publiek blijk
baar zeer gewaardeerd.
Het hoogtepunt van den middag was buiten
kijf de vertolking van Mozart's A-dur-concert,
met concertmeester Gijs Beths als solist. In
de ideale verhouding van. viool-solo met een
bescheiden, maar in finesses verzorgden or-
chestralen achtergrond, werd dit verrukke
lijke muziekstuk van den meest absoluten
muzikant die misschien ooit geleefd heeft,
voor de zooveelste maal een wonder van
schoonheid. Wij zijn er Beths zeer dankbaar
voor.
Ten slotte zegevierde nbgmaals de musi-
ceerlust der herboren H.O.V. in de verklan
king van Schubert's Vijfde Symphonie, die
zoowel naar den geest als naar de materieele
conceptie parallel loopt met het oudere sym-
phonisch werk van Haydn. Adam laadde de
uitvoering met energie, pittige spiritualiteit
en een tikje gemoedelijkheid en kreeg precies
gedaan wat hij wilde.
Dit kon gelden als een bewijs, dat de goede
geest van samenwerking bij allen aanwezig
is en als het getuigenis van de volwaardig
heid, waarover vooraf gerept werd.
JOS. DE KLERK.
Uitreiking noodkaarten
tweede serie.
Voor de uitreiking van noodkaarten der
tweede serie is het morgen Dinsdag te Haar
lem de beurt aan het restant van de letter G
vanaf Gif en Ha tot en met Hars en Woens
dag aan de letters Hart tot en met Hom.
Nieuwe stamkaart (kringnummer 187) en het
strookje van de noodkaart der eerste serie,
waarop de letter K en het woord „noodkaart"
voorkomt, meebrengen.
GEEN CROQUETTEN EN ZWART
ROGGEBROOD.
Thans is ook de bereiding van zwart rogge
brood en van croquefcten verboden.
Ambtenaar van het
O frfl. voor hei
gerechtshof
Het gerechtshof te Amster
dam heeft de zaak tegen den
28-jarigen ambtenaar van het
O.M., mr dr. C. H. Passtoor,
behandeld, die het vorige jaar
te Utrecht bij het aangaan van
strafrechterlijke schikkingen
verduistering had gepleegd.
De rechtbank te Utrecht had
hem tot een jaar en zes maan
den veroordeeld. In hooger'
beroep bepaalde het Hof bij
interlocutoir arrest, dat een
nieuw „onderzoek naar de
geestvermogens van den ver
dachte noodig was, nadat een
Utrechtsche deskundige had
verklaard den verdachte niet
volkomen toerekenbaar te
achten en een deskundige a
décharge volkomen ontoere
kenbaarheid meende te moe
ten aannemen.
Dr. G. J. P. A. Janssens en
dr. S. P, Tammenoms Bakker
waren thans van oordeel, dat
men hier te doen heeft met
een hysterischen psychopaath,
die geheel ontoerekenbaar is.
Den verdachte schetsten zij als
een onbeheerschte persoonlijk
heid met een grenzenlooze
heerschzucht en een groote
mate van zelfoverschatting.
Zoo werd ter zitting verhaald,
hoe hij eens naar een examen
ging met telegrammen reeds
op za|k met den inhoud:
„Veni, vidi, vici". Maar hij
zakte! Voor de maatschappij
achtten de deskundigen hem
zeer gevaarlijk. De president
van het Hof, jhr. mr. P H M.
van der Does de Willebois,
wees den verdachte op den
slechten indruk, dien het Hof
heeft gekregen van het smok
kelen van clandestiene brief
jes van verdachte, waarin hij
zijn vrouw instructies geeft
hoe zij den dokter moet in
lichten. „Doorloopend", aldus
de president, „staat bij ver
dachte op den voorgrond: Ter-
wille van mijn zaak moet ik
ontoerekenbaar worden ver
klaard.!'
De advocaat-generaal, mr.
A A. L. F. van Dullemen,
zeide dat degenen, die gere
geld met dezen ambtenaar van
het O. M. omgingen, hem niet
zwaar geestelijk vonden ge
stoord. Maar hij was onge
schikt om de rechtelijke toga
te dragen. De secretaris-gene
raal heeft een ongelooflijke
fout begaan om hem, te be
noemen. Verdachte heeft ge
raffineerd geknoeid omdat hij
in geldzorgen zat, hij maakte
menschen bang met concen
tratiekamp en er moeten door
zijn toedoen inderdaad men
schen naar Duitschland zijn
weggevoerd. De advocaat-
generaal achtte hem vermin
derd toerekenbaar: hij is een
zeer immoreel mensch, die een
streng tegenwicht noodig heeft:
twee jaar gevangenisstraf met
aftrek van preventief en ter
beschikking stelling van de re
geering. Arrest over veertien
dagen. (Hbld.)
Centrale keuken in
werking.
Op het oogenblik worden
voorbereidende maatregelen
getroffen voor het verstrekken
van warme maaltijden aan de
Haarlemsché bevolking. De be
doeling is, dat hiermee op
Maandag 16 October een begin
wordt gemaakt. Op verschil
lende punten van de stad zal
het voedsel uitgereikt worden.
De regeling der tijden en het
inleveren van bonnen, enz.,
zal nader bekend worden ge
maakt.
Het Haarlemsche
onderwijs.
Het ligt in het voornemen
van het gemeentebestuur de
scholen, zoowel middelbare als
lagere scholen met ingang van
Maandag 16 October te sluiten.
Er is geen brandstof aanwezig,
zoodat de lokalen niet ver
warmd kunnen worden. Dat
beteekent echter niet, dat de
leerlingen geheel vrij zullen
zijn. Af en toe komen zij een
uurtje of langer (een en"ander
hangt af van de temperatuur)
in de klas bijeen en dan zal het
onderwijzend personeel huis
werk opgeven of een korte be
spreking houden.
Het personeel der scholen
krijgt er een taak bij. Bij de
administratie der Centrale
Keuken, welke 16 October in
werking treedt, zijn krachten
noodig. Aan hen, die bij het
gemeentelijk en bijzonder on
derwijs werkzaam zijn, is ver
zocht medewerking te ver-
leenen.
