Haarlemse
Hevige strijd ten Noorden van Aken.
Nieuwsblad voor Noord-Holland
289e .Taarg. No. 238
Bureaux: Groote Houtstraat 93
Postgiro 134958.
Bijkantoren: Soendaplein 21.
IJmuiden-O. Rembrandtlaan 56
Verschijnt dagelijks, behalve
op Zon- en Feestdagen.
Dinsdag 10 Oct. 1944
Ui tg.; Graf. Bedrijven Damlate,
Haarlem. Abonnementen: per
week 26 ct., per mnd. 1,15,
per kwartaal 3,42, fr. p. post
3,73. Losse nummers 6 cent.
K 1297
Het weermachtbericht van Zondag 8 Octo
ber luidde:
Aan de Nederlandsch-Belgische grens, in
het bijzonder aan de Westerschelde, wordt
nog steeds verbitterd gestreden.
De groote-strijd in het gebied ten Noorden
van Aken duurt met onverminderde hevigheid
voort. De Amërikanen zetten daar ook gis
teren, na hevige artiilerievoorbereiding en
onder het in den strijd brengen van sterke
formaties slagvliegtuigen, hun aanvallen
voort, doch liepen vast in den strijd om kaze
matten en versterkte steunpunten, die onze
troepen hardnekkig verdedigen. Zware ge
vechten om eenige penetratieplekken worden
nog gevoerd.
De zuivering van het bosch van Parroy
maakt verdere vorderingen. Ten Noord-Oos
ten van Epinal werd een vijandelijke ge
vechtsgroep ingesloten. Aan weerskanten van
Rémiremont wordt de vijandelijke druk
sterker.
Voor onze kuststeunpunten nemen het ar
tillerievuur en de gevechtsactie der infanterie
toe.
Het storingsvuur der V.l op Londen werd
voortgezet.
In de Etruskische Apennijnen hervatte het
8ste Amerikaansche leger, na hevige artille
rievoorbereiding, zijn aanvallen. Valscherm
jagers en grenadiers wierpen de vijandelijke
aanvalsgroepen in den tegenaanval naar hun
uitgangsstellingen terug. Een vijandelijke pe
netratie in^ple bergen ten Westen van Roccas
Casciano werd afgegrendeld. Een heuvelstel
ling in het brongebied van den Rubicon wis
selde meermalen van bezitter.
Op den Balkan duurt de sterke druk van
den vijand aan den mond van de Theiss, voor
Belgrado en in het gebied van Zajecar voort.
In Zuid-Hongarije zijn hevige gevechten
ontbrand met de nog steeds aanvallende bol
sjewistische formaties, in het bijzonder om
den overgang over de Koeroes. In de pasge-
bieden der Woud-Karpaten zette» de bolsje
wisten hun aanvallen voort, die in den te
genaanval werden afgeslagen.
In den slag om de passen der Oostelijke
Beskiden hebben de onder bevel van Gene-
raloberst Heinrici daflper strijdende troepen
op doeltreffende wijze ondersteund door onze
luthtmacht, alle'doorbraakpogingen der bol
sjewisten naar het Slovaaksche gebied ver
ijdeld. In zware gevechten werden daar se
dert den 8sten September 442 pantserwagens
en stukken stormgeschut vernietigd of buit
gemaakt, bovendien 3200 gevangenen binnen
gebracht.
Tusschen de Memel en de Boven-Windau
zijn onze troepen in zwaren afweerstrijd ver
wikkeld met verder opdringende Sovjet-Rus
sische infanterie- en pantserstrijdkrachten.
Sedert den 5den October werden in deze ge
vechten 180 vijandelijke tanks stukgeschoten.
Tusschen Duna en de Goif van Riga verlie
pen de bevolen distancieeringsbewegingen
volgens de plannen. De achtervolgende vij
anden'werden afgeslagen.^
Op het eiland Oesel werd Arensburg na
grondige vernieling van alle voor den oorlog
belangrijke installaties prijsgegeven. In de
wateren van Oesel en in het Oostelijke deel
van de Oostzee schoten bewapeningsvaartui
gen der marine 11 vijandelijke bommenwer
pers neer.
Onder bolsjewistischen druk poogden Fin-
sche regimenten onze distancieeringsbewegin
gen in. KEoord-Karelië en Lapland te storen.
Voor Tornio aan de Zweedsch-Finsche grens
is het daarbij, nadat de vijandelijkheden door
de Finnen geopend waren, tot hevige botsin
gen gekomen.
Socialisatie van bedrijven in
Frankrij^.
Met betrekking tot het doel en den inhoud
van het door de voorloopige Fransche regee
ring aangekondigde socialisafieprogramma pu
bliceert de „Tribue de Lausanne" richtlijnen,
die de officieel? meening weerspiegelen, aldus
meldt het D.N.B.
Volgens deze gegevens zullen de aandeeien
van ondernemingen, zooals b.v. trusts, banken,
mijnen en verzekeringsmaatschappijen, ongel
dig worden verklaard. De gesocialiseerde .on
dernemingen zullen al naar haar aard onder
een regionale, plaatselijke, coöperatieve, vak-
vereenigings- dan wél staatsleiding staan.
De z.g directieraad zal voor een derde ge
deelte uit vertegenwoordigers van het perso
neel van de onderneming bestaan, voor ee>
derde gedeelte uit vertegenwoordigers der
verbruikers en ten slotte uit de gedelegeerden
van de socialiseerende officie?10 -nstanties De
socialisatie van een reeks transportonderne
mingen, van het luchtvaartverkeer en van de
koopvaardij zal op Europeeschen of interna
tionalen grondslag volgens dezelfde democra
tische DrinciDec word en uitgevoerd.
TWEE NIEUWE MINISTERS IN ENGELAND
Naar de Britsrhe berichtendienst meldt is
Viscount Swinton, resident-minister -in West-
Afrika, benoemd tot minister zonder porte
feuille. Sir William Jowitt is aangewezen als
minister voor sociale verzekering
De benoeming van Swinton beoogt het een
minister met kabinetsrang mogelijk te maken
al zijn tijd te wijden aan het ontwerpen van
plannen voor de burgerlijke luchtvaart. De
aanwijzing van Jowitt als minister van sociale
verzekering zal practische beteekenis krijgen,
als het wetsontwerp tot het instellen van een
ministerie van sociale verzekering is aange
nomen.
Swintons benoeming beteekent, dat hij af
stand doet van zijn ambt in West-Afrika, dat
hij sedert 1942 heeft bekleed.
Ten Westen van Moermansk gingen de
bolsjewisten met sterke strijdkrachten tot den
aanval over. Hevige gevechten zijn ontbrand
om onze steunpunten aan de Sovjet-Russisch-
Finsche grens.
Duitsche jagers schoten aan het Oostelijke
front met geringe eigen verliezen de laatste
twee dagen 75 Sovjet vliegtuigen neer.
Bij aanvallen van Amerikaansche terreur-
bommenwerpers op Midden-Duitschland wer
den Kassei, Maagdenburg, Merseburg en Bie
lefeld bijzonder getroffen.Britsche bommen
werpers vielen Emmerik aan. Ook Breslau en
andere Silezische plaatsen waren het doel van
vijandelijke luchtaanvallen. Door luchtdoel
artillerie der luchtmacht en in verbitterde
luchtgevechten werden boven het gebied van
het Duitsche Rijk en in het gevechtsgebied in
het Westen 121 vliegtuigen, waaronder 75
viermotorige bommenwerpers, neergeschoten.
Naar Interinf meldt is het Zuid-Nederland-
sche gebied ten Noorden en ten Zuiden van
Aken thans geworden tot een gebied, waarin
een zeer zware strijd wordt geleverd. Hier
probeeren de formaties van het eerste Ame
rikaansche leger met alle geweld de Duitsche
verdedigingslinies in Oostelijke richting te
forceeren. Een tweede gebied teekent zich af
ten Zuiden van het bruggenhoofd van Metz.
De Amerikanen zijn hier over een breed front
in den aanval, In het Vlaamsch-Nederland-
sche gebied bleven de Canadeezen pogingen
in het werk stellen om de toegangen tot het
eiland Walcheren te bereiken. Al hun aan
vallen in deze richting werden bloedig afge
slagen. In het gebied ten Zuiden van Arnhem
heerschte gisteren, behalve dan het weder-
zijdsche artillerievuur, over het algemeen
rust. Tijdens de verbitterde worsteling ten
Zuiden van het penetratiegebied bij Metz
slaagden de Amerikanen er in enkele kilome
ters terrein te winnen. Het beireft hier
slechts penetraties van vooruitgeschoven
pantserwiggen, terwijl de volgende infanterie-
formaties door de Duitsche steunpunten in
toom werden gehouden.
Het offensief der Sovjet-Russen.
Interinf meldt uit Berlijn:
Het Sovjet-Russische offensief in de rich
ting Memel en Libau won heden opnieuw
terrein in de richting van Memel. De Rus
sische strijdkrachten in dezen sector bedragen
80 infanteriedivisies, 6 tankcorpsen en 12 tank
brigades. De Bolsjewistische pantserspitsen
bereikten in de avonduren een gebied, dat on
geveer 25 km ten Oosten en Noord-Oosten
van Memel ligt. In den rug van deze troepen
vet-dedigen zich nog talrijke Duitsche ge-
vechtsposten tegen concentrische aanvallen
der Bolsjewisten.
Churchill en Eden in Moskou.
Radio Moskou bericht, dat Churchill en Eden
in Moskou zijn aangekomen. Veldmaarschalk
Sir Ellen Brook, chef van den Britschen ge-
neralen -staf en generaal Sir Hastings Ismay
zijn eveneens in Moskou gearriveerd. Attlee
heeft in het Lagerhuis een verklaring afge
legd over de reis van Churchill en Eden naar
Moskou, waarbij hij o.a. zeide, dat het doel
van de reis is, te beraadslagen met Stalin en
Molotof. Het bezoek is een gevolg van de
conferentie van Quebec. Stalin, die destijds
de uitnoodiging om naar Quebec te komen
niet heeft kunnen aannemen, heeft de gele
genheid begroet om Churchill zoo snel moge
lijk na Quebec te kunnen spreken. De bijeen
komst te Moskou heeft de goedkeuring van de
Amerikaansche regeering, die-vertegenwoor
digd zal zijn door den ambassadeur der Ver-
eenigde Staten te Moskou, Harriman. Chur
chill en Stalin hebben Maandagavond het
eerste ouderhoud gehad. Hierbij waren aan
wezig Molotof en Eden, alsmede de Brifsche
ambassadeur Clark Karr Maandagavond is
ook een bêspreking gevoerd tusschen Eden en
Molotof. Aan dit onderhoud namen deel de
plaatsvervangende commissaris vaff^buiten-
landsche zaken Wysjinski en Clark Karr.
Gevechten tusschen Finnen en
Duitschers.
Nadat tot 29 September de bewegingen van
de Duitsche troepen in Noord-Finland zonder
eenige wrijving .en ongestoord door Finsche
formaties waren verloopen, is het tegen begin
van October voor het eerst onder den druk
van Sovjetcommissarissen tot gevechtshande
lingen met Finsche afdeelingen gekomen.
Duitsche achterhoeden werden in den rug
-meevallen en verloren daarbij dooden en ge
vangenen, meldt het D.N.B.
Ook Finsche formaties, die achter de Duit
sche linies waren gebleven voor evacuatie- en
bewakingsdoeleinden en wegens hun tot dus
ver getoonde kameraadschappelijke houding
ongemoeid waren gelaten, openden op 1 Oc
tober de vijandelijkheden. Met nieuw aange
brachte troepen ter sterkte van een divisie
overvielen zij zwakke Duitsche ravitaillee-
ringsafdeelingen in de grensplaats Torneo.
Het opperbevel der Duitsche troepen in
Noord-Finland heeft daaruit de gevolgtrek
kingen gemaakt en beschouwt Finsche afdee
lingen, die de Duitsche formaties aanvallen of
haar bewegingen storen, als vijanden.
Uitreiking noodkaarten
tweede serie.
Voor de uitreiking der noodkaarten der
tweede serie te Haarlem is het morgen
Woensdag de beurt aan de letters Hart tot en
met Hom en Donderdag aan het restant van
de letter H vanaf Hon, I en J tot en met /ong.
Nieuwe stamkaart (kringnummer 187) en het
strookje van de noodkaart der eerste serie,
waarop de letter K en het woord „noodkaart"
voorkomt, meebrengen.
Het H.G.V.-orkest treedt weer op.
.Groote belangstelling voor het eerste
concert.
Onder groote belangstelling had Zondag
namiddag het aangekondigde concert der
H.O.V., met haar eigen apparaat plaats. Wat
men nauwelijks had durven verwachten, dat
ons uiteengeslagen orkest zijn vroeger ver
band weer zou terugvinden, beleefde rrfén
dezen middag als 'n klinkklaar feit en als een
blijde gebeurtenis. Het verschijnen op het po
dium van dirigent Marinus Adam en concert
meester Gijs Beths, beiden met bloemen aan
hun lessenaar verwelkomd, werd dan ook met
een ovationeel applaus begroet. De admini
strateur der H.O.V., de heer H. H. Luyken, die
in het jongste verleden het concertbedrijf
gaande hield, meende het dienstig het publiek
in te lichten omtrent de pogingen om Haarlem
zijn eigen orkest weer terug te geven en ge
leidelijk te komen tot een normalen toestand
met een bestuur. Als overgang daartoe 'kon
hij reeds een waarnemend dus provisorisch
bestuur voorstellen, bestaande uit de hee
ren J. G. H. Braakman,-C. H. Vrugt en J. J.
Delfos, respectievelijk voorzitter, penning
meester en secretaris), waarbij straks nog kon
gevoegd worden de heer J. Spoor, die zich
met de propaganda wil belasten.
Door omstandigheden is het orkest nog niet
volledig, althans niet op zijn vroegere sterkte,
maar door medewerking van eenige zeer te
waardeeren krachten, toch volwaardig in
staat om artistiek verantwoord werk te le
veren. Wat dezen middag trouwens op emi
nente wijze gedemonstreerd werd. De heer
Luyken deelde mede, dat het in de bedoeling
ligt, voot zoover mogelijk, iederen Zondag
een concert te geven. Het spreekt vanzelf,
dat de aangekondigde reeks abonnements
concerten niet kan doorgaan; zij die hierop
reeds inteekenden, kunnen het gestorte be
drag tejug ontvangen. Spr. sprak zijn dank
uit jegens de orkesten van Amsterdam, Den
Haag en Rotterdam, die ons van muziek voor
zien hebben, toen ons eigen orkest dit niet
doen kon. Met behoud van de subsidies en
met de belangstelling van het publiek, kan
de H.O.V. thans haar eigen taak en bestem
ming volbrengen. Ook met het organiseeren
van recitals, in samenwerking met de firma
Alphenaar, hoopt de H.O.V. verder te gaan.
Alvorens het concert een aanvang nam voer
de tevens nog het woord de heer drs. J.
Braakman, als voorzitter van het waarnemend
bestuur, en wel om de vorming van dit inter
regnum te verklaren, om dank te zeggen aan
den heer Luyken en het herboren H.O.V.-
orkest onder Adam's leiding het beste toe te
wenschen.
Marinus Adam had zijn programma smaak
vol en doelmatig samengesteld, ten einde met
zijn bezetting iets te kunnen leveren, dat in
goede verhouding zou klinken. En hij be
reikte op dit punt een prachtig resultaat, zoo
zelfs, dat men geen o'ogenblik het verlangen
kreeg naar het effect van een grooter en
semble. Vivaldi, Mozart, Handel en zelfs
Schubert, werden zuiver gepondereerd weer
gegeven, naar het (dank karakter dat deze
muziek eigen is. Zoo was het een ware lust
te luisteren naar den intiemen, warmen klank
van het strijkorkest, in het Concerto grosso
in a kl. fe van Vivaldi, waarin de oude ge
trouwe aanvoerders der groepen, Gijs Beths.
Leendert de Graaf, Fred. Leidner en Eduard
Biele, het concertino vormden. De zin voor
het ware musiceeren, waarbij ieder speler in
het geheel opgaat, triomfeerde hier en maakte
deze fraaie muziek levend en bekorend.
Jacques Moolenijzer trad op als solist met
een hobo-concert van Handel, dat, zooals men
het bij dezen componist wei eens meer aan
treft, gedeelten beval, die men uit andere
van zijn werken kent. Met dat al een nobel
stuk en dankbaar voor het instrument ge
schreven. Moolenijzer vertolkte het concert
beheerscht en in de Allegri zelfs vrij, rustig.
Zijn prestatie werd door het publiek blijk
baar zeer gewaardeerd.
Het hoogtepunt van den middag was buiten
kijf de vertolking van Mozart's A-dur-conceri.
met concertmeester Gijs Beths als solist. In
de ideale verhouding van viool-solo met een
bescheiden, maar in finesses verzorgden or-
chestralen achtergrond, werd dit verrukke
lijke muziekstuk van den meest absoluten
muzikant die misschien ooit geleefd heeft,
voor de zooveelste maal een wonder van
schoonheid. Wij zijn er Beths zeer dankbaar
voor. x
Ten 'slotte zegevierde nogmaals de musi-
ceerlust der herboren H.O V in de verklan
king van Schubert's Vijfde Sympbonie, die
zoowel naar den geest als naar de materieele
conceptie parallel loopt met het oudere sym-
phonisch wërk van Haydn. Adam laadde de
uitvoering met energie, pittige spiritualiteit
en een tikje gemoedenjkheid en kreeg precies
gedaan wat hij wilde.
Dit kon gelden als een bewijs, dat de goede
ge-st van samenwerking bij allen aanwezig
is en als het getuigenis van de volwaardig
heid. waarover vooraf gerept werd.
JOS. DE KLERK.
Rolschaatsen brengen uitkomst.
Aan vindingrijkheid is er ook tegenwoordig
geen gebrek. Momenteel kan men dikwijls- in
Haarlem opmerken, dat rolschaatsen niet
alleen aangenaam, wat de afleiding die zij
bieden betreft, maar ook nuttig kunnen zijn
Vele scholieren maken er eiken dag gebruik
van om van en naar hun onderwijsinrichting
te gaan en tot hen behooren ook leerlingen
van hoogere scholen.
Nu de trams niet meer rijden bieden dè
rolschaatsen tevens aan oudere personen uit
komst. Gisteren kon men zelfs enkele foren
sen opmerken, die zich op rolschaatsen naar
Amsterdam begaven. Al met al biedt dit
echter nog een zonderling beeld, hoewel er
ook in dit opzicht niets nieuws ondër de zon
is, aangezien een dergelijk verschijnsel zich
de laatste jaren reeds meer heeft voorgedaan.
vraagstuk zonder
opiossing: Geen
electriciteit.
Gedurende de laatste jaren is
het publiek steeds meer gaan
beseffen welk een waarde het
„zwarte goud" heeft. Voor tal
rijke doeleinden zijn kolen
onontbeerlijk, zoo absoluut
noodzakelijk, dat het onvol
doende beschikbaar zijn hier
van zefer vérgaande conse
quenties met zich brengt. We
ondervinden het aan den lijve,
vooral nu de stroomlevering
is gestaakt, en onmiddellijk
blijkt, dat .vervangingsmidde
len voor electriciteit heel moei
lijk of in het geheel niet zijn
te vinden.
Zeer velen hebben het gis
teren reeds zonder licht moe
ten stellen. En zij weten maar
al te goed, wanneer zij alle
gevolgen van het stroomloos
zijn onder oogen hebben ge
zien, dat het leven weer heel
wat moeilijker is geworden.
Geen electriciteitWat
houdt dit in? Er zijn gelukki
gen,- die nog wat kaarsen en
misschien ook een restantje
petroleum hebben. Zij zijn
tijdelijk geholpen, maar lang
zullen zij er toch geen plezier
van kunnen hebben Verreweg
de meesten zijn gedwongen
vroeg naar bed te gaan Hier
uit volgt, dat men ook bij
tijds thuis is. Wanneer de -
duisternis is ingevallen geeft
het weinig vreugde op straat
te zijn Zaklantaarns, zoo men
er nog over beschikt, wil men
niet gebruiken, omdat zij nog
dikwijls genoeg van pas moe
ten komen. En dus is men ge
dwongen in het donker zijn
weg te zoeken. wat vooral
tegenwoordig geen aanbeve
ling verdient.
Geen electriciteitMen is
er aan gewend zich 's morgens
met een eléetrisch apparaat te
scheren? Dat is voorloopig
niet meer mogelijk De vrouw
des huizes wil de stofzuiger
gebruiken? Ze ontdekt, dat zij
op stoffer en blik is aange
wezen. Men wil wat muziek
hooren via de radiodistri'outie;
het zal spoedig niet meer kun
nen. Men kijkt naar de elec-
trische klok om bijtijds te
kunnen weggaan. Het uur
werk staat echter stil Wordt
er gebeld? denkt men Het is
niet mogelijk. want er moet
voortaan worden geklopt....
Ook de electriscbe kachel wei
gert dienst.
En de vrouw des huizes wil
nog vlug wat wa-ssohen. De
electrische waschmachine blijkt
op non-actief te zijn Ze houdt
van electrisch koken. maar
ontdekt, alleen op gas te zijn
aangewezen. Ze begrijpt, dat
ze voorloopig niet aan perma
nenten behoeft te denken,
evenmin als de heer des hui
zes zich met behulp van een
electrische tondeuse kan laten
knippen
Geen electriciteit. Wat doet
de tandarts wanneer er een
kies moet worden geplom
beerd? De groenteman, die
nog aardappelen en wortelen
in zijn machine liet schrappen,
moet zijn klanten teleurstellen.
De opticien dient zijn werk
op een anderen grondslag te
plaatsen. De fotograaf zit met
de handen in het haar. De
schoenmaker doet meer han
denarbeid
En hoe moet het met de
bioscopen? Het was er bon
dag drukker dan ooit, omdat
velen, voorloopig voor het
laatst, nog eens een film wil
den zien Zelfs in de voet
paden moesten stoelen worden
gezet. Langen tijd stonden de
menschen in de rii om kaartjes
te krijgen.
Hoe gaat het met cabaret-
en variété-voorstellingen Er
is geen licht, maar bovendien
kan er 'geen microfoon wor
den gebruikt zelfs den eiec-
trischen Hawaiian-guitaar het
zoo populair geworden instru
ment, is het zwijgen ongeiegd!
En de electrische klokken van
algemeen nut zullen niet meer
werken Electrische kantoor
machines zijn op non-actief.
Liften werken niet meer
We leven in een zeer moei
lijken tiid Iedereen ondervindt
er de ernstige gevolgen van.
De huisvrouw moet nog meer
offers brengen En hoe moeten
"ieken en kleintjes 's avonds
en des nachts worder
geholpen De hoop moge
worden geuit, dat de stroom -
looze tijd kort zal ziin
GEVONDEN VOORWERPEN-
Hangertje, v. Rossum, Lan-
gedijkstraat 32. Horloge, Lefe-
bre, Kempstraat 8 zw., na 5 u.
