Haarlemsche Courant!
Materiaalslag om Aken woedt voort
Nieuwsblad voor Noord'Holland Kennemer Editie
Zware gevechten in grens
gebied van Oost-Pruisen
289e Ja.rgf. No. 248 x x
Bureaux: Groote Houtstraat 9S
Postgiro 134958.
BijkantorenSoendaplein 21.
ÏJinulden-O. Rembrandtlaan 66
Verschijnt dagelijks, behalve
op Zon- en Feestdagen.
Zaterdag 21 Oct. 19C
Ui tg.: Graf. Bedrijven Damiate.
Haarlem, Abonnementen: pei?
week 26 ct., per mnd. 1,15*
per kwartaal 3,42, fr. p. post
3,73. Losse nummers 6 cent*
JC 1297
Het Duitsche weermachtbericht van Vrijdag
luidt:
In Nederland hebben onze troepen in het
vernauwde bruggenhoofd Breskens, alsmede
op den landtong naar Zuid-Beveland Cana
deesche aanvallen bloedig afgeslagen. Ge
concentreerd vuur van alle wapens, hardnek
kige tegenstand en vastberaden tegenaanval
len hebben ten Oosten van Helmond de po
ging der Engelschen verijdeld ons bruggen
hoofd ten W. van de Maas in te drukken. Een
aantal vijandelijke tanks werd daarbij ver
nietigd.
De materiaalslag om Aken woedt voort. Het
dappere garnizoen der stad bracht den bin
nengedrongen Amerikanen in verbitterde
straatgevechten zware verliezen toe. Tegen
aanvallen van het Oosten uit brachten den
verdedigers verlichting. Op de dalhellingen in
het gebied van Bruyière stortten aanvallende
vijandelijke bataljons in ons vuur ineen of
werden in tegenaanvallen verdreven. Ook in
het brongebied van de Moselotte zijn nieuwe
aanvallen van Algerijnsche infanteristen en
Marokkaansche bergtroepen na geringe ter
reinwinst mislukt. Een vijandelijke afdeeling,
die dim "o-i*. i dag was afgesneden, werd
'J.
<m de steunpunten aan de kust van den
Atlantischen Oceaan worden buiten artillerie
vuur en activiteit van stoottroepen geen bij
zondere gebeurtenissen gemeld.
Het storingsvuur van de VI op Londen
duurt voort.
In Midden-Italië verijdelden onze 'troepen
ook gisteren alle pogingen van de Amerikanen
en hun hulptroepen, door onze bergstellingen
ten Zuiden van Bologna te stooten en daar
mede uit het gebergte los te breken. De ge
vechten breiden zich ook uit tot den sector
van Vergato. Aan de Adriatische kust zetten
de Britten hun door talrijke slagvliegtuigen
ondersteunde aanvallen over een breed front
zonder succes voort.
Op den Balkan zijn onze troepen in en ten
Z. van Belgrado in zware gevechten gewik
keld met de van verscheidene kanten opdrin
gende Bolsjewieken. In Zuid-Hongarije wier
pen Duitsche troepen tezamen met Hongaar-
^che formaties den vijand ten Z.O. van Szolok
terug en drongen door tot Mezoetur. In het
gebied van Debreczen heeft ook de dag van
gisteren zware gevechten gebracht. De stad
werd na hardnekkige verdediging door onze
troepen prijsgegeven. In het verloop van den
slag werden daar sinds den achtsten October
427 vijandelijke tanks vernietigd.
In de Woud-Karpaten heerschte gisteren bij
sneeuw en regen geringe gevechtsbedrijvig
heid. Alleen in het gebied van den pas van
Dukla ondernam de vijand talrijke vruchte
looze aanvallen.
Ten N. van Warschau en in de bruggen
hoofden aan de Narew bij Serok en Rozan
hebben de Bolsjewieken hun aanvallen hervat.
Zij werken afgeslagen, waarbij 33 tanks wer
den stukgeschoten.
In het grensgebied van Oost-Pruisen tus-
schen Sudauen en Schirwindt en vooral tus-
schen de Rominterheide en Ebenrode- duren
de zware gevechten voort. In het gebied van
een volksgrenadierdivisie .werden 42 tanks
stukgeschoten. Ten Z.O. van Libau en ten Z.
van de Golf van Riga sloegen troepen van het
leger, alsmede formaties Germaansche en Let-
landsche S.S.-vrijwilligers herhaaldelijk vij
andelijke aanvallen af en vernietigden 29
tanks.
Aan den weg naar de IJszee aanvallende
bolsjewistische bataljons werden uiteengesla
gen. De vijandelijke druk op onze stellingen
ten W. van Petsamo is sterker geworden.
Formaties Amerikaansche terreurbommen-
werpers vielen overdag Zuid-West-Duitsch
gebied aan en wierpen vooral bommen op de
steden Mainz, Mannheim, Ludwigshafen,
Karlsruhe en Wiesbaden. In den afgeloopen
nacht ondernamen de Britten terreuraanval-
Ien op Stuttgart en Neurenberg. Artillerie van
de luchtmacht en nachtjagers schoten 27 En-
gelsch-Amerikaansche vliegtuigen, waaronder
16 viermotorige bommenwerpers, omlaag.
De strijd in Nederland.
De Britsch-Canadeesche aanvallen aan de
Beneden-Schelde ten Zuiden van Tilburg en
ten Oosten van Helmond duren overal voort,
meldt het D.N.B. De Britten probeeren met
deze aanvallen, waarvoor zij telkens nieuwe
versterkingen aanvoeren, hun basis voor
grootere operaties tegen den Rijn te verbree-
den. Aan het front van Breskens stelden de
Canadeezen thans ongeveer honderd batterijen
op, die telkens vergeefs aanvallende troepen
moeten ondersteunen. Ook werden hier nieu
we infanterie- en pantserformaties in den
strijd gebracht. Ten Oosten ten ten Zuiden
van Breskens oefenden de Canadeezen een
zwaren druk uit. Plaatselijke penetraties wer
den afgegrendeld. Canadeesche aanvallen aan
den Zuidkant van dit bruggenhoofd werden
afgeslagen. Eveneens mislukten alle Canadee
6che aanvallen in de richting van den toegang
tot Zuid-Beveland. Bij Venraai en ten Noord-
Oosten van Deurne kwam het tot verbitterde
De Hoofd-inspectie voor de Lucht
bescherming vraagt:
Weet U, dat men op een brandende
staafbrandbom geen water moet
werpen, maar die moet bedekken
met zand?
gevechten op korten afstand. De Geallieerden
hebben hier eveneens zeer sterke strijdkrach
ten geconcentreerd en probeeren door aanval
len uit het Noorden het Duitsche bruggen
hoofd aan de Maas op te ruimen. Dit brug
genhoofd wordt gevormd rond de steden
Venlo en Roermond over een breedte van 50
kilometer en een diepte van 20 kilometer. Ten
Oosten van Maastricht leefden de gevechten
na een langdurige pauze wederom op. Plaat
selijke aanvallen van Amerikaansche troepen
mislukten. Voor den eersten keer in dezen
oorlog werden een dezer dagen aan de Bel-
gisch-Nederlandsche grens door de Duitsche
troepen Indianen als gevangenen binnenge
bracht. Zooals gemeld wordt, behooren deze
Indianen tot het eerste Canadeesche leger.
Interinf meldt: In het Vlaamsch-Nederland-
sche gebied is de druk der Canadeesche for
maties op eht bruggenhoofd van Breskens
toegenomen. Desondanks konden de verdedi
gers hun positie handhaven. In het bruggen
hoofd aan de Maas ten Oosten van Helmond
stortten aanvallen van sterke Britsche infan
terie- en tankformaties ineen.'De geweldige
materiaalslag om Aken duurt voort. In de
stad zelf biedt een kleine uit volksgrenadiers
bestaande bezetting, nog steeds taaien en suc-
cesvollen tegenstand.
Het bruggenhoofd Belgrado werd na ver
nietiging van alle voor den oorlog belang
rijke installaties ontruimd. Ten Noorden van
de Woud-Karpaten concentreeren de Sovjet-
Russen in het gebied van Krosno sterke strijd
krachten met het doel naar Krakau op te
rukken. Ten Noord-Westen van Debreczen
maakte een Sovjet-Russische tankvoorhoede
vorderingen, doch werd in een tegenaanval
teruggeworpen. Het zwaarst woedde de strijd
om Debreczen zelf. Eerst nadat het gros der
Duitschers nieuwe stellingen aan den bosch-
rand juist ten Noorden der stad had betrok
ken, ontruimde de verbeten vechtende ach
terhoede al vechtende de laatste groep huizen.
Churchill en Eden uit Moskou
vertrokken.
Het D.N.B. meldt uit Stockholm: Minister
president Churchill en Eden hebben Donder
dag Moskou verlaten. Voor zijn vertrek uit
Moskou heeft Churchill gezegd: „Wij hebben
zeer hard gewerkt. Wij waren een arbeiders-
en soldatenraad". Staling heeft persoonlijk op
het vliegveld afscheid genomen van zijn En-
gelsche gasten.
Landingsoperaties op de
Phiiippijnen.
Van Japansche zijde wordt officieel
medegedeeld dat vijandelijke strijdkrach
ten in de -ochtenduren van Dinsdag lan
dingsoperaties hebben ondernomen tegen
het eiland Suluan in het centrale deel van
de Phiiippijnen.
In een mededeeling van het Japansche
keizerlijke hoofdkwartier wordt gezegd
dat op 17 October een vijandelijke vloot
tezamen met een vrij -groot aantal trans
portschepen in de baai van Leyte (Philip
pijnen) verschenen is. Sinds den middag
van den 18en October wordt de kust ge
bombardeerd en toeschoten. Japansche een
heden hebben tegenaanvallen ondernomen.
Het Japansche -hoofdkwartier heeft voorts
een beknopte uiteen-zetting gegeven over
de gevechten bij Formosa. De Japanners
hebben de vijandelijke vlootstrijd-krachten
sinus den 12en October in de wateren oos
telijk van Formosa en hij Luzon herhaal
delijk aangevallen en ze verdreven, nadat
3e vijandelijke vloot met de helft vermin
derd was.
Tot zinken gébracht werden elf vlieg-
kampsdhepen, twee slagschepen, drie krui
sers en nog een kruiser of torpedojager.
Voorts werden acht vliegkampschepen,
twee slagschepen, vier kruisers, nog een
kruiser of torpedojager en dertien niet
nader geïdentificeerde oorlogsbodems be
schadigd. Bovendien ontstonden twaalf
groote branden op de vijandelijke oorlogs
schepen, 112 vliegtuigen werden neer
geschoten.
Aan Japansche zijde worden 312 vlieg
tuigen vermist, 30 tot 40 kleinere vaartui
gen gingen verloren. Deze gevechten
krijgen de benaming: de luchtslag voor
Formosa.
Op 17 October hebben twintig van vlieg
dekschepen opgestegen vijandelijke vlieg
tuigen het eiland Car Nicobar ten noorden
van Sumatra aangevallen, zoo wordt voorts
uit Tokio gemeld. Japansche jagers wik
kelden de vijandelijke vliegtuigen in
nevige gevechten en schoten er vijf neer.
Den volgenden dag grepen ook vijandelijke
oorlogsschepen in. In den loop der gevech
ten brachten Japansche vliegtuigen een
vliegdekschip en een torpedojager tot
zinken.
Nederlandsch-Belgische grens
gesloten.
Aneta verneemt uit Brussel, dat de Ne-
derlandsch-Belgische grens door de Ge
allieerden is gesloten.
Nederlanders, die in België vertoeven,
kunnen niet naar hun land terugkeeren.
BEVLOEIINGSWERKEN IN DEN SOEDAN.
Naar de zender Jaffa uit Khartoem meldt,
werd besloten tot den aanleg van nieuwe be
vloeiingswerken in den Soedan, waarvan de
totale kosten 300.000 pond zullen bedragen. In
Egyptische kringen wordt er op gewezen, dat
de geforceerde uitbreiding van den landbouw
in den Soedan voor Egypte een concurrentie
beteekent. Bovendien levert het toenemende
gebruik van het Nijlwater voor bevloeiings
werken ook een gevaar op voor de bevloei
ingswerken in Egypte.
Gemeentelijk (Meer) Uitgebreid
Lager Onderwijs.
Veertig jaar geleden werd tot oprichting
besloten.
19 October was het veertig jaar geleden
dat de gemeenteraad van Haarlem besloot
tot stichting van een school voor meer uit
gebreid lager onderwijs, welke school uiter
lijk na twee jaar geopend moest zijn. Het
initiatief hiertoe was uitgegaan van tien
leden van den raad, die de wensehelijkheid
betoogden van de oprichting van een school
voor MULO in de gemeente. Van de leer
lingen, die destijds de lagere school hadden
afgeloopen en die voor hun verdere oplei
ding gebruik moesten maken van een andere
onderwijs-inrichting, kwam er een klein deel
op het Gymnasium, terwijl een groot deel
naar de Hoogere Burgerschool met 5- en 3-
jarigen cursus ging. Evenwel hadden lang
niet alle jongens en meisjes, die van het
middelbaar onderwijs gebruik maakten, met
het oog op hun verdere vorming daaraan
behoefte en kwamen noodgedwongen op de
H.B.S. Wel bestonden er omstreeks 1904 ver
schillende bijzondere scholen voor MULO,
doch vele ouders konden, om welke redenen
dan ook, hun kinderen daarvan geen gebruik
laten maken. Naar de overtuiging der raads
leden, behoorde in Haarlem, reeds lang van
gemeentewege aan de behoefte van dat on
derwijs voldaan te zijn. Op hun voorstel be
sloot daarom de raad tot opheffing van de
bestaande H.B.S. met drie-jarigen cursus en
tot stichting van een school voor MULO.
Het heeft echter nog bijna drie jaar ge
duurd, alvorens jeugdige stadgenooten Meer
Uitgebreid Lager Onderwijs konden volgen
1 September 1907 werd de cursus geopend in
de voormalige H.B.S. aan de Jacobijnestraat
en als hoofd trad op de heer E. L. Brouwer,
die 23 Januari van dat iaar in die functie was
benoemd. In de Stoofsteeg is de school nog
eenigen tijd gehuisvest geweest, waarna het
nieuwe gebouw aan de Jacobstraat betrokken
werd. De school telde aanvankelijk 144 leer
lingen, die verdeeld waren in negen klassen
(de eerste zes klassen vormden eigenlijk een
lagere school). De belangstelling voor het
MULO-onderwijs nag in den loop der jaren
toe en de "scholen aan de Tuchthuisstraat
(hoofd de heer F. T. Popma) en aan de Nas-
saulaan 37 a (hoofd de heer W. Kloeke) wer
den daarom omgezet in scholen voor MULO.
Tot 1919 bestonden in Haarlem drie MULO
scholen met negen klassen. Daarin kwam
met ingang van 1 September van dat jaar
een verandering. Van de drie bestaande
scholen werden de kopklassen vereenigd tot
twee scholen en deze te zamen ondergebracht
in het gebouw aan de Jacobstraat. De leer
lingen (114 jongens en 113 meisjes) van de
MULO nummer 1 aan de Jacobstraat werden
v.erdeeld over de drie opleidingsscholen; de
leerlingen van de zes laagste klassen van de
MULO-scholen 2 (Tuchthuisstraat) en 3 (Nas-
saulaan) bleven In hun gebouw. In de Jacob
straat werden nu twee scholen gevestigd, n.l.
MULO 1, onder leiding van den heer Brou
wer met 54 jongens en 52 meisjes; als leer
lingen en MULO 2, onder leiding van den
heer Popma, met 55 jongens en 68 meisjes.
Het vroegere MULO verloor door deze wijzi
ging 1123 leerlingen.
Een volgende reorganisatie van het onder
wijs had in September 1921 plaats, hoewel
dit voor het MULO alleen een naamsveran
dering beteekende, daar gesproken werd van
Uitgebreid lager onderwijs en het onderwijs
hetzelfde bleef. De tot 1921 bestaande ULO
werden veranderd in lagere scholen. Inmid
dels had de heer Brouwer den pensioenge
rechtigden'leeftijd bereikt. Daar de gemeente
raad van meening was, dat in de vacature
niet behoefde te worden voorzien,, trad de
heer Popma als hoofd op van de gecombi
neerde scholen Tot 1 Maart 1930 heeft de
heer Popma zijn krachten gegeven aan het
Haarlemsche onderwijs. De heer J. A. J.
Paulen volgde hem op totdat deze in 1934 om
gezondheidsredenen het onderwijs verliet
Sedert 1 April 1934 treedt de heer J. J, Klim-
bie als hoofd op en 1 October j.l. zou hij
wegens het bereiken van den zestigjarigen
leeftijd afgetreden zijn, doch hij blijft nog in
functie tot zijn opvolger in Haarlem is.
De uitbreiding van de stad was oorzaak,
dat vijftien jaar geleden ook aandacht be
steed moest worden aan het geven van uit
gebreid lager onderwijs in andere deelen
van de gemeente. De gemeenteraad besloot
op 31 Juli 1929 een»crediet van 190.000 be
schikbaar te stellen voor den bouw van een
school, later ULO b. genoemd, op een terrein
achter Huis te Zaonen, Tot hoofd werd later
benoemd de heet; J. B. J. van der Haar, die
sedert de opening der school in het Juno-
plantsoen in 1932 de leiding heeft.
In een snel tempo en regelmatig steeg het
aantal leerlingen voor de beide onderwijs
inrichtingen. Daarom ging de gemeenteraad
er op 10 Mei 1933 toe over een derde school
in te richten; het werd economisch niet ver
antwoord geacht een nieuw gebouw te stich
ten in de Amsterdamsche buurt en daarom
werd de school aan de Parklaan voor de
ULO-school C ingericht, welke 1 September
1933 werd geopend. De afstand van Haarlem-
Oost werd wel groot geacht, doch bezwaren
waren er niet aan verbonden, in aanmerking
genomen de leeftijd der leerlingen.
Tot hoofd werd benoemd de heer A. K. D.
Spruit, wien in 1940 eervol ontslag werd
verleend. Zijn opvolger werd de heer F. C.
de Joode, die nog hoofd van deze school is.
In 1940 moest de school overgebracht wor
den naar de Prins Hendrikstraat en sedert
eenigen tijd is zij gevestigd in de school aan
de Karolingenstraat. Hierdoor is dus het
plan van 1933, om in Haarlem-Oost over een
school voor uitgebreid lager onderwijs te be
schikken, verwezenlijkt. Niet uitgesloten* is
het, dat later een nieuw gebouw gesticht
wordt.
Smeden hebben het
druk.
De tijdsomstandigheden heb
ben er toe geleid, dat de sme
den allerminst over gebrek
aan werkzaamheden hebben ie
klagen. Nu de brandstoffen-
voorziening moeilijkheden op
levert, zoodat de gaslevering
te Haarlem moest worden ge
staakt, hebben velen pogingen
gedaan om toch nog op eigen
gelegenheid te kunnen koken
en het mes aan twee kanten
te laten snijden door tegelijker
tijd van de warmte te profi-
teeren. Er is een groote vraag
naar kachels, vooral van klein
formaat, terwijl ook fornuizen
zeer in trek zijn. Het gevolg
is, dat zolders en andere berg
plaatsen zijn nagezocht en
kachels, die langen tijd niet
zijn gebruikt, te voorschijn
zijn gekomen. Als vanzelf
sprekend verkeeren deze lang
niet altijd meer in goeden
staat, zoodat er een smid aan
te pas moet komen. In me
nige werkplaats kan men con-
stateeren, dat het wel even
zal duren alvorens de smeden
aan alle verzoeken om reoa-
rati°se.d. zullen hebben vol-
daa^r»-
Wat de Centrale
Keuken presenteert
Menu voor komende week.
Het menu van de Centrale
keuken te Haarlem is ook voor
de komende week afwisselend.
Maandag ontvangt men rogge-
vlokkenpap. Dinsdag is er
witte kool. Woensdag gevolgd
door roode kool, Donderdag
eet men weer roggevlokken-
pap. Vrijdag schaft de pot
bleten. Zaterdag is er zuur
kool en Zondag wordt er
tomatensoep afgeleverd.
Aflevering van zout
aan consumenten:
Het hoofd van den Distribu-
tiedienst maakt bekend, dat
door de Haarlemsche detaillis
ten op de bonnen 1-68, 2-68,
3-68 en 4-68 welke zijn voor
zien van het kringnummer 187,
onmiddellijk 200 gram zout -
mag worden afgeleverd, zoo
dra voldoende voorraad aan
wezig is.
Uitreiking noodkaarten
tweede serie.
Voor de uitreiking der
noodkaarten van de tweede
serie is het Maandag- te
Haarlem de beurt aan de
letters Schil tot en met Spro
en Dinsdag aan Spru en
Ihet restant van de S en aan
Ta tot en met Truf.
Nieuwe stamkaart (krimg_
nummer 187) en het strookje
yan de noodkaart der eerste
serie, waarop de letter K en
het woord nood'kaart voor
komt, meebrengen.
Misuwe aardappelbon.
Van 2 2 tot en met 28 Oct.
wordt op elk der bonnen 1-62,
1-63, 2-62, 2-63, 3-62, 3-63 en
4-62 van de noodkaart in de
provincies Noord-Holland en
Zuid-Holland een kilogram
aardappelen beschikbaar ge
steld." Op deze bonnen mag
eerst op Maandag 23 October
worden gekocht.
Jeuad brengt
uitkomst.
De Gemeente-Reiniging
te Haarlem heeft zioh er toe
genoodzaakt gezien het op
halen van huisvuil te sta
ken, aangezien de auto's, die
hiervoor werden gebruikt,
niet meer door persgas kun
nen worden voortbewogen.
Er worden maatregelen ge
troffen om ongewenschte
toestanden zooveel mogelijk!
te voorkomen. De Haarlem
mers zullen hun huisvuil zelf
naar een bepaalde plaats in
de stad kunnen brengen.
Dezer dagen is reeds tot
uiting gekomen, dat de jeugd;
er zakelijke ideeën op na
houdt. In een aantal straten
gingen jongens met een zelf
gemaakt wagentje huis aan
huis, met de boodschap, dat
zij bereid waren tegen een
geringe belooning het huis
vuil naar de daarvoor be
stemde plaats te brengen.
Het voorbeeld zal wel druk
worden nagevolgd
OOK IN AMSTERDAM
GEEN GAS MEER.
Als geivolg van de uitput
ting van den kolenvoorraad:,
zal met ingang van Woens
dag a.s. de gaslevering in
Amsterdam en de gebieden,
welke door Amsterdam van
gas worden voorzien, be
ëindigd worden.
