Haarlemsche Courant
Zware strijd op Walcheren duurt voort
Nieuwsblad voor Noord-Holland Kennemer Editie
Aanvallen aan de Maas
verijdeld.
Nederlandsche vrijwilliger
1 ontvangt het oorlogskrnis.
289e Jaarg. No. 261 X x
Bureaux: Groote Houtstraat 93
Postgiro 134958.
Bijkantoren: Soendaplein 21.
IJmuiden-O. Rembrandtlaan 5fi
Verschijnt dagelijks, behalve
op Zon- en Feestdagen.
Maandag1 6 Nov. 1944
Uit§.: Graf. Bedrijven Damiate,
Haarlem. Abonnementen: pe?
week 26 ct., per mnd. 1,15,
per kwartaal 3,42, fr. p. post
3,73. Losse nummers 6 cent.
Hoofdredacteur: F. C. Derks.
K 1297
Het opperbevel van de'weermacht maakte
4 November bekend:
Op Walcheren ep aan den benedenloop van
de Maas bieden onze troepen de door slag
vliegers en tanks ondersteunde Canadeesche
en Engelsche aanvallen verbitterden tegen'
stand.
Ten Noord-Qosten van Roosendaal en bij
Oosterhout zijn harde gevechten met den in
onze stellingen binnengedrongen vijand aan
den gang.
Ten Zuid-Oosten van Helmond werden de
aanvallende Britten met vernieling van ver
scheidene tanks afgeslagen.
De in het woud van Hürtgen op een smal
front opgedrongen Amerikanen werden door
onze grenadiers op hvfn uitgangsstellingen te
ruggeworpen. Ten Zuid-Oosten daarvan wordt
om enkele plaatsen fel gestreden.
Van de Lotharingsche grens, ten Zuiden van
het Rijn-Marnekanaal tot in het gebied van
St. Die handhaafden wij ons hoofdgevechts-
veld tegen den opnieuw in verscheidene sec
toren aanvallenden vijand.
Op den weg Rémiremont-Gerardmer kon
den Fransche formaties eerst na verscheidene
vergeefsche aanvallen penetraties van minder
belang bereiken.
Geconcentreerd vuur van alle wapens sloeg
een vrij krachtigen vijandelijken tankaanval
op het Zuid-Westelijke front van Duinkerken
uiteen. Door licht afweergeschut der vesting
Lorient werden twee oorlogsschepen van den
tegenstander tot zinken gebracht en andere
in brand geschoten. Eigen verkenningstroepen
lieten voor St. Nazaire vijandelijke bunkers
de lucht in vliegen en drongen tot 30 km. ten
Oosten van de stad in het door Amerikaan-
sche troepen bezette gebied door.
In midden-Italië werden aanvallen der Ame
rikanen ten Westen van Imola afgeslagen
evenzeer als pogingen van Britsche formaties
om den Ronco-sector ten Oosten en Noord-
Oosten van Forli te passeeren.
Het vlak ten Westen van Rhodes gelegen
eiland Calchi is weer van vijanden gezuiverd.
In Macedonië zijn onze troepen in harde ge
vechten gewikkeld met de in talrijke sectoren
opnieuw aanvallende Bulgaarsche formaties.
Eigen aanvallen op de bolsjewisten aan den
bovenloop der Westelijke Morava vorderen
goed.
Aan de Donau bleven bolsjewistische aan
vallen op dd bruggenhoofdstellingen bij Duna-
foeldvar zonder succes. Pantsergrenadiers
sloegen ten Zuid-Oosten van Budapest aan
den spoordijk naar Szolnok sterke vijandelijke
aanvallen in verbitterde gevechten af. De ten
Noord-Westen van Ungvar op een breedte van
10 km. aanvallende bolsjewieken konden
slechts een penetratie van minder belang be
werkstelligen.
In Oost-Pruisen leverde een eigen aanval bij
Goldap ondanks hardnekkigen tegenstand
goede resultaten op. In Koerland verminderde
de felheid der vijandelijke aanvallen ten Zuid
oosten van Libau nog meer. Daarentegen zet
ten de Bolsjewieken in het gebied van Autz
De Nederlandsche onderdaan en Ger-
maansche vrijwilliger Casper Spork, stuks-
commandant in een S.S. pantserverkennings-
afdeeling heeft van den Führer op 23 October
wegens bijzondere dapperheid het Ridder
kruis ontvangen. Spork is de derde Neder
landsche oorlogsvrijwilliger aan wien de
Führer het ridderkruis heeft v'erleend.
Omtrent den Nederlandschen onderdaan en
Germaanschen vrijwilliger. S.S. Unterschar-
führer Casper Spork, stukscommandant van
een S.S.-pantserafdeeling, die van den Führer
wegens bijzondere dapperheid het ridderkruis
ontvangen heeft, kan nog worden medege
deeld, dat hij op 10 Augustus 1922 geboren is
en laatstelijk te Maastricht woonde. De eer
ste Nederlander, dien de Führer in Februari
1943 met het ridderkruis onderscheidde was
Gerardus Mooyman uit Voorburg, de tweede
Derk Elsco Bruins uit Weite, gemeente Vlagt-
wedde, die deze onderscheiding in Augustus
mocht ontvangen.
Sovjet-Rusland en de Luchtvaart
conferentie.
De Moskousche zender verspreidt een Reu-
terbericht volgens hetwelk Attlee op een
desbetreffende vraag heeft geantwoord.^dat
voor zoover hij wist, de Sovjet-Russische
regeering inderdaad geweigërd heeft aan de
Internationale Luchtvaart-Conferentie te
Chicago deel te nemen.
Het feit, dat de Sovjet-Unie weigert deel
te nemen aan de Internationale Luchtvaart-
Conferentie te Chicago wordt door het Berner
Tageblatt een voorwendsel om de onafhanke
lijkheid der Sovjet-Rassische politiek te
demonstreeren genoemd.
De Amerikaansche verkiezingen.
Naar de Britsche berichtendienst meldt
heeft president Roosevelt voor de microfoon
van' het Witte Huis zijn laatste verkiezings
rede gehouden, waarin hij onder meer zeide:
Om dezen oorlog te winnen is er slechts een
zekere weg, die een minimum van verlies
garandeert: Bij elke handeling moeten wij
over een overmacht aan materiaal beschik
ken.
hun geconcentreerde doorbraakpogingen met
tanks en krachtigen steun van artillerie voort.
Zij stuitten op den taaien tegenstand van onze
grenadiers. Enkele penetraties werden afge
grendeld.
In Noord-Finland verloopen onze marsch
en distancieeringsbewegingen bij geringe ge-
vechtsactiviteit volgens de plannen.
De vijand heeft zijn luchtaanvallen op de
burferbevolking voortgezet in het gebied links
van den Rijn en heeft bovendien met vrij
zwakke strijdkrachten' hier en daar bommen
geworpen, o.m. op München, Weenen en
Berlijn.
Na het aftreden van Horthy.
Szalasi „Leider der natie".
In den Hongaarschen Rijksdag is een wets
ontwerp ingediend betreffende de schikkin
gen noodig geworden door het aftreden van
Horthy als Rijksbestuurder. Het ontwerp
stelt de verkiezing van een Rijksbestuurder
uit en draagt de waarneming van de taak
van het staatshoofd op aan minister-president
Szalasi, die den titel „Leider der natie"
krijgt. In zijn bijeenkomst van heden behan
delt de Rijksdag dit wetsontwerp.
Japansche successen.
Volgens een mededeeling van het Japan-
sche hoofdkwartier hebben vliegtuigen van
het Japansche corps Canicasu op 1 Novem
ber in de Golf van Ley te: 1 kruiser, 3 tor
pedojagers en 1 transportschip tot zinken
gebracht. 1 Slagschip, 1 tweede slagschip of
groote kruiser, 1 kleine kruiser en 1 torpedo
jager werden beschadigd.
De houding van Roemenië.
Het Sovjet-Russische Agentschap Tass
meldt: Op grond van het wapenstilstands
verdrag heeft de Roemeensche regeering een
decreet tot zuivering van het staatsapparaat
aanvaard. In wezen is echter niet het minste
gedaan en blijft het staatsapparata in denzelf
den vorm als onder Antonescu.
De jeugd van de straat
In een brief van den secretaris-generaal
van het Departement van Opvoeding, Weten
schap en Kuituurbescherming wordt het ge-
wenscht geacht, dat de scholen, die thans
nog gesloten zijn, zoo spoedig mogelijk het
werk hervatten, teneinde de kinderen van
de zoo gevaarlijke straat te houden. Mochten
de plaatselijke omstandigheden of het feit,
dat de school niet voor onderwijsdoeleinden
kan worden gebezigd zulks verhinderen, dan
dringt hij er bij het onderwijzend personeel
op aan, dat zij contact met hun leerlingen
zoeken en deze door het opdragen van taken
en nuttige bezigheden te helpen.
Wat de toestand in Haarlem betreft, bren
gen we in herinnering, dat de jeugd.een paar
dagen in de week een uurtje op school komt.
De onderwijzer houdt dan een korte bespre
king en geeft een taak op. Op die wijze
hoopt men de leerlingen van de straat te
houden.
DIESELOLIE GESTOLEN.
Bij de politie is aangifte gedaan van dief
stal van vijf liter dieselolie uit een pakhuis
aan den Schalkwijkerweg, ten nadeele van
een bewoner uit Llsse.
GOEDEREN GESTOLEN VAN EEN
GEËVACUEERDE.
Mevrouw L. uit Velsen, die tijdelijk elders
woont, had haar goederen opgeslagen bij een
bewoner aan den Zijlweg te Haarlem. Een
medebewoner heeft lakens, sloopen, kopjes
doeken, een jongenstrui, flanellen en luiers
gestolen en ze verkocht aan een kapper. Na
dat de eigenaresse bij de politie aangifte had
gedaan van verduistering zijn de mede-bewo
ner en de kapper, terzake diefstal en hëling
in arrest gesteld.
OP DE TANDEM AAN HET HOUT
HAKKEN?
Uit een pakhuis aan de Lange Héerenvest
zijn twee groote hakbijlen en een tandem
gestolen. Hiervan is aangifte gedaan bij de
politie.
VOORKOMT WATERSCHADE DOOR VORST
IN VERLATEN PERCEELEN.
De Directies der Waterleidingbedrijven van
Haarlem en»Bloemendaal maken bekend, dat
in de wegens evacuatie verlaten woningen
thans maatregelen moeten worden genomen
tegen het ontstaan van vorstschade door het
bevriezen van de waterleiding.
Allereerst moet de watermeter tegen be
vriezen worden beschermd, want schade, toe
gebracht aan den watermeter door vorst of
anderszins is voor rekening van den gebrui
ker. Is de meter buitenshuis in een meterput
geplaatst, dan moet deze worden beschermd
door zorgvuldig afdekken of het aanbrengen
van een tusschendeksel. Bevindt zich de wa
termeter binnenshuis, dan moet een tocht
vrije omtimmering of omhulling van isolee-
rende materialen worden .aangebracht.
Voorts moet men de binnenleiding laten
leegloopen door alle tapkranen en de leeg
loopkranen bij den watermeter open te zet
ten, nadat de hoofdkraan zorgvuldig is ge
sloten De stortbakken moeten worden door
getrokken. Zij er zakken in de waterleiding
aanwezig, dan moeten deze krachtig worden
doorgeblazen.
Voor inlichtingegn of het laten wegnemen
van den watermeter dient men zich te richten
tot de hieronder vermelde kantoren van de
vorengenoemde waterleidingbedrijven.
Haarlem, Kampersingel 4, telefoon 10279 en
11834.
Bloemendaal, Donkerelaan 16, telefoon 22275.
Haarlemsche spelen in vroeger
eeuwen.
In de laatste jaren is het beoefenen van
sport op Zaterdagmiddag of Zondag een af
leiding van bijzondere beteekenis geworden
en het organiseeren van wedstrijden was van
groote waarden voor de duizenden sportlief
hebbers. Daaraan is op het oogenblik voor-
loopig een einde gekomen. Op Zondagmiddag
blijven tallooze huisvaders, die al of niet van
hun vrouw vergezeld naar het,sportveld trok
ken, thuis of zij maken, en misschien wel tot
genoegen van de moeder, een wandeling met
de kinderen. Dat beteekent dus voor velen,
dat de wandelsport, zij het dan ook zonder
medewerking van een groote organisatie, in
aanzien is gestegen en dat talloozen genie
ten van de prachtige najaarstinten in de
bosschen.
Hoe vermaakte de jeugd van eenige eeuwen
geleden zich op Zondag in de stad? Zij koos
voor haar spel wel eens het kerkhof uit, dat
vroeger naast de Groote Kerk was gelegen.
Op Zondagmorgen trokken de jongens er bij
voorkeur op uit, hetgeen natuurlijk veel hin
der opleverde, als er des morgens ii* de kerk
dienst werd gehouden. Daarom hebben de
vroede vaderen uit de veertiende eeuw ver
schillende maatregelen getroffen en verbo
den uitgevaardigd, waardoor voorkomen
moest worden, dat het spel op het kerkhof
beoefend werd. Evenmin mocht op Zondag
morgen in de omgeving van de kerk, als er
een predicatie gehouden werd, gespeeld wor
den. Deze bepalingen betroffen niet alleen
spelen, waarbij partijen tegenover elkaar kwa
men, maar ook kinderspelen, zooals men die
tegenwoordig hoepelen, tollen en knikkeren
noemt, werden ook veel op het kerkhof be
dreven, hetgeen niet in overeenstemming was
met de bestemming van de plaats.
In 1400 en 1500 vermaakten jong en oud op
vrije dagen zich met het kolven of balslaan
met kolven. Een ander spel was het balschie-
ten, waarbij een met lood gevulde, langwer
pig ronde houten bal door de klootbanen ge
rold moest worden. Het meest beoefend werd
het kaatsen. Twee partijen stelden zich in
een grooten regjithoek op en wierpen elkan
der een bal toe. Later is h'et spel gewijzigd,
zooals men dat thans nog kent en in het bij
zonder in Friesland beoefend wordt. Om
streeks 1500 kegelde men in de openlucht en
de banen, welke hiervoor noodig waren, wer
den ook wel „bollebanen" genoemd.
De omgeving van de Groote Kerk was een
geliefde plaats van samenkomst, doch buiten
de poorten waren eveneens speelterreinen,
waar men zich rustig aan verschillende spelen
kon wijden. De wandelsport werd ook be
oefend, hetgeen blijkt uit een verbod; men
koos niet altijd het voetpad en daarom werd
in het midden van 1500 o.a. bepaald, dat het
verboden was op weilanden buiten da stad
een pad te maken, een bepaling, welke op dit
oogenblik ook nuttig zou zijn, niet alleen
voor de wielrijders, die in Den Hout de wan
delwegen gebruiken, maar ook voor de wan
delaars, die in plantsoenen e.d. den kortsten
weg kiezen.
De bekendste plaats voor spelen is in den
loop der eeuwen de Baan geweest. Dat de
Koekamp van 1880 tot 1895 het centrum was
voor vele jeugdige voetballers en dat daar
sedert begin 1935 tallooze zwemsters en zwem
mers hun sport in het Sportfondsenbad be
oefenen, is bekend. Over de beteekenis van
de Baan voor het spel deelt de heer W. P. J.
.Overmeer in „Haarlemsche straatnamen" het
volgende mee: „Onder Baan dienen wij te
verstaan een afgesloten effen terrein als b.v.
in lijn-, kegel-, kolf-, malie-, speelbaan enz.
We mogen ons dan ook de Baan oudtijds niet
voorstellen als de straat, tegenwoordig onder
dezen naam bekend. Het was het terrein,
waaraan in 1876 de naam is gegeven van
Frederikspark. Toen de oude landsheeren nog
veel in Haarlem verblijf hielden, was het de
kaatsbaan der graven. Doch later werd
's Gravenhage de vaste zetel van de hooge
regeering. Toen werd in Haarlem het paleis
(het raadhuis) verlaten en de kaatsbaan werd
niet meer gebruikt. Echter zou deze toch een
soortgelijk doel behouden, want Hertog Ael-
brecht van Beieren gaf het uitgestrekte ter
rein aan dö stad ten geschenke tot een speel
plaats, onder voorwaarde, dat ten eeuwigen
dage aan de Baan geen andere bestemming
mocht worden gegeven. Deze schenking, welke
van 20 Februari 1390 dateert, geschiedde we
gens „menighe trouwen dienst, die Ons onse
lieve en getrouwhe stede van Haarlem ghe-
daA hebben en noch doen sullen". Het recht
bleef gehandhaafd en in eere gehouden tot
den tijd van Koning Lodewijk Napoleon. In
1808 werd deze eigenaar van de buitenplaats
„Welgelegen". Zijn particuliere tuin moest
worden vergroot en na eenige onderhande
lingen stond de regeering van Haarlem hem
de Baan af voor 6.000. Deze afstand was
gegrond op een plan van Koning Lodewijk
Napoleon, dat dit terrein tot een botanischen
tuin zou worden aangelegd. Iri 1828 kwam de
Baan weer in het bezit van de stad, welker
bestuur haar liet aanleggen onder den naam
Koekamp, een naam, welke later werd ver
anderd in Frederikspark. Het gemeentebestuur
heeft de Baan voor goed opgeheven als pu
blieke speel- en ontspanningsplaats door het
in 1895 te verpachten aan de „Maatschappij
tot exploitatie van Staalwaterbronnen". Tij
dens de landing der Engelschen en Russen in
Noord-Holland in 1799 was de Baan ingericht
tot artilleriepark van het Fransch-Bataafsche
leger en bleef als zoodanig nog ettelijke jaren
bij de Haarlemmers bekend. Ook noemde men
haar wel Prinsessetuin als begrepen in den
tuin van het Paviljoen, bewoond door de
Prinses-weduwe van Willem.«W met haar
dochter".
U gebruikt toch uw telefoon niet
bij luchtalarm of bij bominslag?
Concert der H.O.V.
Soliste: Lida Langerveld,
viool.
Het publiek blijft de Zondag
namiddagconcerten der H.O.V.
trouw bezoeken. En in een.
goedgevulde zaal valt de tem
peratuur, ook zonder centrale
verwarrrting, best mee. Althans
zoolang de vorst uitblijft; want
als deze begint te regeeren zal
het vooral voor de excertan-
ten een hachelijk geval wor
den. Met het licht gaat het nu
nog net; maar weldra zal met
het oog hierop een vervroegde
aanvangstijd gebiedende eisch
worden. Maar hoe dan ook, we
hebben weer onze concerten,
die ons èn kunstgenot èn ont
spanning geven; en alles wijst
er op, dat het Haarlemsche pu
bliek daarvan zoolang mogelijk
zal willen genieten.
Een goed verzorgde uitvoe
ring van Gluck's ouverture
voor de opera Iphigénie en Au-
Iide opende dezen Zondag-na
middag het concert. Adam
hield zich met een strak i .m-
po aan de origineele aandui
ding van den componist, waar
door menigen dirigent op eigen
initiatief nog al eens een niet
gewenschte versnelling in
treedt. De nobele muziek van
den grooten reformist Gluck
miste zijn effect niet. Hierna
ging het geestige symphonietje
La Reine van Haydn. Dit stuk
dankt zijn naam aan de om
standigheid, dat de componist
er als langzaam deel een reeks
variaties heeft ingelascht op de
romance La gentille et jeune
Lisette, die een der lievelings
liederen van de Fransche Ko
ningin Marie Antoinette was.
Over 't geheel werd de sym-
phonie pittig gespeeld, vooral
de finale viel gelukkig uit. De
romance met de variaties kon.
m.i. een tikje rustiger geweest
zijn.
'Mevr. Lida Langerveld kwam
als soliste met het derde viool
concert van Saint-Saëns, een
dankbare opgave voor wie deze
muziek technisch en geestelijk
weet te beheerschen en ze
vooral met de vereischte char
me vermag weer te geven.
Adam had met zijn orkest de
partituur goed onder handen
genomen, zoodat er vee' mooie
momenten van delicaa' -amen-
spel waren. De solis'^ ^elde
met veel entrain maa "'«met
haar stemming nog al eens be
denkelijk in conflict met het
steeds zuiver stemmende en
rustig intoneerende orkest.
Tot slot dirigeerde Adam
Weber's Oberon-ouverture. Dat
werd een brillante vertolking
van een onverwoestbaar la-
venskrachtig en fleurig mu
ziekstuk. JOS. DE KLERK.
Comité van
aanbeveling H. O. V.
Daartoe aangezocht door het
directorium, dat ad interim
Met bestuur der Haarlemsche
Orkest Vereenigiing waar
neemt, heeft de heer Johan
Spoor een comité van aanbe
veling gevormd. Dit heeft in
\Jroofdzaak ten doel het regel
matig bezoeken der concerten
van de H. O. V. zooveel mo
gelijk te bevorderen, niet al
leen momenteel, doch ook
later, wanneer het wederom
mogelijk zal zijn leden- en
volksconcerten, oratoria, pae-
dagogische- en jeugdconcerten
te geven, en tevens, onder
auspiciën van de H. O. V„
recitals te organiseeren.
Op uitnoodiging van den
heer Spoor zijn de volgende
dames en heeren. als lid tot
het comité toegetreden: mej.
J. Berdenis van Berlekom, mr.
B. J. Besier, mr. J. A. P. C.
ten Bokkel; jhr. P. J. Boogaert,
mr. C. G. Bijleveld. mr M. A.
van Eek, G. D. Gratama, F.
W. B. de Haas, baronnesse C.
van Hardenbroek, mej. C. M.
Heerkens Thijssen, notaris D..
M. Klijzing, G. J. C. Koot, dr.
K. Lubberink, mej. A. Maar
schalk, dr. W. M Naessens,
dr. J. A. G. Roeters van Len-
nep, P. J. Schuijer, dr. C.
Spoelder, jkvr. E. J. Strick v.
Linschoten en mevr. Lida Vo-
renkamp-Langerveld.
BIJZONDER ONDERWIJS.
De burgemeester van Haar
lem heeft besloten medewer
king te verleenen aan: le. het
uitbreiden van de bijzondere
lagere school aan het Roer
dompplein 19, met 2 lesloka
len; 2e. het aanschaffen van
meubelen (stoeltjes en tafel
tjes) ten behoeve van de bij
zondere lagere school (met
Moritessorimethode) aan da
Louis de Colignylaan 3.
