Haarlemsche Courant
Hevige strijd woedt bij Aken.
Nieuwsblad voor Noord-Holland Kennemer Editie
WAARSCHUWING
289e Jaarg, no. 273 x x
Bureaux: Groote Houtstraat 93
Postgiro 134933.
Bijkantoren: Soendapleïn SI.
IJmuiden-O. Rembrandtlaan 56
Verschijnt dagelijks, behalve
op Zon- en Feestdagen.
Maandag 20 Nov. 1944
CJitg.: Graf. Bedrijven Damiate,
Haarlem. Abonnementen: per
week 26 ct., per mnd. 1,15,
per kwartaal 3,42, fr. p. post
3,73. Losse nummers 6 cent.
Hoofdredacteur: P. C. Derks;
K 1297
Het opperbevel van de Duitsche weermacht
maakte Zaterdag bekend:
„De slag bij Aken is gisteren in den loop
van den dag over een frontbreedte van ruim
70 km tot de grootste stérkte ontbrand. Bij
mistig en regenachtig weer wordt aan beide
zijden met krachtig gebruik van tanks en ar
tillerie met de uiterste verbittering gestre
den. In voorbeeldige standvastigheid sloegen
onze troepen de met het zwaartepunt benoor
den Aken ondernomen en tot 42 maal toe her
haalde vijandelijke aanvallen uiteen. Bij wis
selvallige gevechten om eenige bijzonder vu
rig omstreden, plaatsen leed de vijand-zware
verliezen. De twee eerste dagen van den af-
weerslag werden 122 Amerikaansche tanks
stukgeschoten.
In het gebied ten Oosten van Diedenhofen
waren onze troepen ook gisteren in zware ge
vechten gewikkeld, in welker verloop de vij
and ver.der naar het Oosten kon opdringen.
Aan de stadsranden van Metz werden vijan
delijke aanvalstroepen tot staan gebracht. In
het strijdgebied van Mörchingen hebben de
door zware verliezen geteisterde Amerikaan
sche divisies*haar-groote aanvallen niet voort
gezet. In het Noorden.van de Westelijke Vo
gezen alsook aan de Bourgondische Poort
duurt in afzonderlijke sectoren de felle strijd
met opdringende Amerikaansche en Fransche
formaties voort.
Londen en het gebied van Antwerpen wer
den wederom met onze langeafstandswapens
beschoten.
Uit Midden-Italië komen berichten over
succesvolle eigen ondernemingen.
Van den Balkan wordt gemeld, dat onze
marschbewegingen volgens de plannen ver-
loopen.
In den afweerslag tusschen Boedapest en
het gebied van Miskolc- probeerden de bolsje
wieken in steeds nieuwe stormloopen tever
geefs de doorbraak te forceeren. Aan
Duitsche en Hongaarsche formaties gelukte
het, in krachtige tegenaanvallen dé hechtheid
van het front te bewaren. De vijand leed op
nieuw zware verliezen aan menschen en tanks.
Aan de geheele rest van het Oostelijke front
verliep de dag zonder gevechten van be-
teekenis.
De strijd aan het Westelijk front.
De derde dag van den grooten slag bij
Aken en de voortzetting van den aanval bij
Lotharingen, die thans elf dagen duurt, heeft
den Duitschen wapenen, afgezien van geringe
plaatselijke terreinverliezen, een volledig af-
weersucces gebracht. Noch in Lotharingen,
noch in Aken zijn de Anglo-Amerikanen er
in geslaagd door de Duitsche linies heen te
stooten. Zij moesten opnieuw zeer zware ver
liezen aan menschen en materiaal lijden.
Vooral het negende en eerste Amerikaansche
leger, die op een betrekkelijk smal front tal
rijke divisies hebben opgehoopt. Bij Geilen-
kirchen en het gebied ten Zuiden daarvan
verloor het negende. Amerikaansche leger gis
teren 45 gevechtswagens. In het met mijnen
bezaaide gebied en voor de bunkerstellingen
der Duitschers liggen zij onder een voortdu-
renden hagel van vuur, zoodat menig Ameri-
kaansch bataljon, reeds buiten gevecht ge
steld is, alvorens het rechtstreeks kan in
grijpen.
In Lotharingen.
Het plan der Amerikanen in Lotharingen
van Mörchingen uit in de richting van Saar-
burg door te stooten mislukten onder het ge
bruik van sterke tank- en gemotoriseerde
formaties. Zeer krachtige aanvallen van nu
meriek sterkere tank- en infanterieformaties
tegen he6 Zuidelijk front van de vesting Metz
werden in den tegenaanval opgevangen. De
druk tegen.de Noordelijke flank van de ves
ting hield ook Zondag aan, zonder dat de
Amerikanen diepe penetraties konden be
werkstelligen.
In de Vogezen
In het voorterrein der Centrale Vogezen
mislukten talrijke aanvallen tegen de Duit
sche stellingen. Daarentegen ontstond aan de
Zwitsersche grens ten Westen van Delle tij
delijk een critieke toestand, doordat de Fran
sche troepen onder Amerikaansch commando
met sterke strijdkrachten tot in den rug der
Duitsche linies waren doorgedrongen. Nog in
den middag kon het gevaar echter worden
opgeheven door het in den strijd werpen van
plaatselijke reserves. De doorgedrongen
strijdkrachten werden afgesneden en terugge
worpen en de oude toestand werd hersteld'.
Voorts wordt nog gemeld: Ondanks de he
vigheid der Geallieerde aanvallen bij Roer
mond, dragen de gevechten niet het kenmerk
van operaties van grooten omvang. Men
neemt aan, dat de Geallieerden daar beperkte
doelen nastreven. In- verband hiermede wijzen
Duitsche militaire kringen er op, dat de Ge
allieerden een buitengewoon groote hoeveel
heid materiaal in den strijd hebben moeten
brengen om in het bezit van eenige havens,
in de eerste plaats van Antwerpen, te ko
men. Het gevolg is echter, dat een groot deel
van het materiaal verbruikt is en dat de ha
vens nog onbruikbaar zijn.
Van Duitsche militaire zijde wordt nog ge-
meid, dat de krijgsoperaties der Anglo-Ameri
kanen tegen het Duitsche Westelijke front het
karakter dragen van een groot, offensief. Van
de Noordzeekust tot de Zwitsersche grens
over een lengte van 700 kilometer wordt aan
drie zwaartepunten: bij Metz bij Aken en bij
Venlo gestreden en verwacht kan worden, dat
de operaties nog zullen toenemen. Reeds
thans schijnt vast te staan, dat de Duitsche
strijdkrachten voldoende zijn.
Ons luchtwapen viel vijandelijke ravitail-
leeringïtolonnes aan, vernietigde een trans
porttrein en schoot 14 andere treinen in brand.
Anglo-Amerikaansche terreurvliegers vielen
Weenen, Salzburg alsmede plaatsen in Opper-
Silezië aan. Bovendien werden hier en daar
bommen geworpen op West- en Zuid-West-
Duitschland. 27 vijandelijke vliegtuigen wer
den vernietigd.
De crisis in België
Aan de Deutsche Zeitung ontleenen wij, dat
het geallieerde oppercommando in de Belgi
sche crisis heeft ingegrepen. Generaal Erskine,
die als leider der Britsche troepen in Brussel
vertoeft, heeft Donderdag voor den Belgischen
zender verklaard, dat het bevel der Belgi
sche regeering aan de verzetbeweging om de
wapens in te leveren niet alleen" de instem
ming heeft van het geallieerde oppercomman
do, doch dat generaal Eisenhower en de ge
allieerden de Belgische regeering in haar
streven, rust en orde te verzekeren, zullen
steunen.
Over eenige reactie hierop van de zijde der
verzetbeweging is tot dusver niets bekend
geworden.
Het West-Europeesche blok
Moskóu waarschuwt
De „Istwestija" houdt zich thans ook bezig
met het Engelsche plan inzake de vorming
van een Europeesch Westelijk blok en schrijft,
dat de inzichtens nopens dit plan uiteen kun
nen loopen.
Het is volkomen begrijpelijk, als er waar
schuwende stemmen worden vernomen, die er
aan herinneren, dat Frankrijk niet slechts
naar het Westen, doch ook naar het Oosten
moet kijken en dat een nauwe samenwerking
tusschen Frankrijk en Sovjet Rusland ook
na den oorlog geboden blijft. Niet ten on-
rechten wordt derhalve een Westeuro'peesche
groepeering als een blok tegen de Sovjet-Unie
gericht of als een mislukte herhaling van
den toestand voor den oorlog gekenschetst.
De Kapitein-corpscommandant van politie
te Velsen waarschuwt de bevolking namens
den Officier van Justitie te Alkmaar, zich
niet meer naar het Noorden der provincie
te begeven om aardappelen en andere voe
dingsmiddelen te halen. De toegangswegen
zijn door politie en C. C. D. afgezet en er
wordt strenge_ controle uitgeoefe^.
Verklaringen van Roosevelt.
President Roosevelt heeft verklaard te ho
pen, dat het Congres dezen winter zal be
raadslagen over een>$tvetsvoorstel tot invoe
ring van den dienstplicht voor na den oorlog.
Elke jongeman van 18 tot 23 jaar zal op zijn
minst 1 jaar moeten dienen. In Argentinië is
de militaire dienstplicht reeds ingevoerd. Elke
man tusschen 20 en 50 jaar is daaraan onder
worpen.
President Roosevelt heeft voorts verklaard,
dat de neutrale staten geen zetel zullen krij
gen aan de tafel vder vredesconferentie.
Geen kolen naar Frankrijk
De onderhandelingen, die gevoerd zijn door
een Gaullistischen afgevaardigde inzake de
levering van steenkool door Groot-Brittannië,
die bijzonder dringend voor het civiel gebruik
in Frankrijk noodig is, zijn, naar uit Parijs
via Bern aan de D.Z. gemeld wordt, op niets
uitgeloopen, daar Engeland het beschikbaar
stellen van de noodige scheepsruimte heeft
afgewezen en bovendien op eigen moeilijk
heden inzake de kolenvoorziening moest
wijzen.
AMBTENAREN ONTSLAGEN IN ITALIë
Radio Moskou meldt uit Rome: Volgens een
officieele mededeeling heeft de ministerraad
70 ambtenaren van het departement van Bui-
tenlgpdsche Zaken, die beschuldigd worden
van medewerking met de fascistische regee
ring, ontslagen. Zij vormén 16 pCt. van het
diplomatieke en consulaire personeel.
Ned. Hervormde Gemeente
te Santpoort.
Herdenkingsdienst ter gelegenheid van
het honderdjarig bestaan.
Het honderd-jarig bestaan van de Ned.
Hervormde Gemeente van Santpoort is Zon
dagmorgen herdacht in een dienst, welke
geleid werd door dr. M. van der Voet, predi
kant van Haarlem-Noord. Aan deze gods
dienstoefening werkte het kerkkoor mee
onder leiding van den heer Steenpoorte. Het
zong o.a. na het lezen van Psalm 46 en het
eerste deel van Openbaring 21, Gezang 149,
verzen 1, 2 en 3 „Groote God, wij loven U"
en na de predicatie Gezang 225, verzen
1, 2 en 4.
Ds. Van der Voet had als tekstwoord ge
kozen „Psalm 90 vers 1: „Heer, Gij zijt ons
geweest een toevlucht van geslacht tot ge
slacht". In zijn inleiding tot de predicatie
zeide de voorganger, dat God den tijd oor
deelt uit de eeuwigheid en dat het bij de
menschen andersom is, omdat zij de uren,
dagen en jaren tellen. Voor hen is de eeuwig
heid onmetelijk en bij God is de tijd slechts
een ondeelbaar oogenblik er van. De men
schen leven onder de koepel en onder het
gericht der eeuwigheid, waaronder uit zij
niet kunnen vluchten. Dan weten zij alleen
iets over den tijd, in verband met den leef
tijd. Nu de Ned. Hervormde Gemeente van
Santpoort honderd jaar bestaat, kan men
spreken van een deel van de eeuwigheid. Is
er eigenlijk reden, om den dag te herdenken?
Er zijn periodes in de vaderlandsche ge
schiedenis, welke snel voorbij zijn gegaan en
welke zoo veel pijn hebben gebracht. De
tegenwoordige tijd is weer zoo anders als
vroegere en is ontzettend beklemmend. Van
dag tot dag worden de menschen door vele
dingen omsingeld en nu wordt de gemeënte
in dezen tijd opgeroepen om te gedenken.
Spr. vervolgde, dat de periode van hon
derd jaar geleden zoo rustig was; de men
schen waren de tegenvoeters van die uit het
tegenwoordige geslacht. Het was de tijd van
de Camera Obscura, de tijd van lange pijpen
en veel tabak. In godsdienstig opzicht was
het léven gemoedelijk benevens rustig en de
verdraagzaamheid wilde men handhaven. De
gezapige rust van den braven burgerman was
het hoogste goed. Alles ging gepaard met
vroomheid, waarbij men zich echter niet met
felheid naar buiten keerde, omdat dat niet
aan de orde was. Daarna volgde de tijd van
het modernisme Het jeugdige modernisme
vande vorige eeuw, dat eerlijk was, waar
tegenover de orthoxie een struisvogelpolitiek
voerde, sloeg om in een sterk critischen geest.
Het was echter voor dien tijd noodzakelijk.
In de periode van den vorigen oorlog begon
voor de kerk het leven rondom den mensch
te groeien. De belangstelling van den predi
kant voor het maatschappelijk leven, die
tevoren weinig was, nam toe. Het vraagstuk
van oorlog en vrede, te beoordeelen uit het
hart der kerk, had aller aandacht. En wat
de tegenwoordige tijd betreft, kan o.a. her
innerd worden aan hetgeen de leiding der
kerk gedaan heeft. Het is te hopen, dat de
belangstelling in vele vraagstukken van dit
oogenblik verdiept en bestendigd mag
worden.
Thans staan we voor het heden en de
gedachten gaan even terug naar 25 jaar ge
leden', toen in een gedenkschrift vermeld
werd, dat het wereldgebeuren zich niet met
Santpoort bemoeide. Nu is het anders, daar
het gebeuren geen gehucht of dorp voorbij
gaat en Santpoort heeft het ook aan den
lijve ondervonden, b.v. door de evacuatie.
Het beste is te trachten te levenbij het
heden en eiken dag van God te aanvaarden.
Werpen we daarentegen een blik in de toe
komst, dan vragen we ons af, wat er van
het volk terecht zal komen en of de gemeente
zich staande zal houden. Zulke vragen be
klemmen ons, nu de oorlog zooveel leed ver
spreidt en de gemeente bijeen is, om te ge
denken. Toch doen we het laatste met over
gave en denken aan het tekstwoord „Gij zijt
ons geweest een toevlucht van geslacht tot
geslacht."
Over dezen tekst weidde spr. nader uit en
besloot met te zeggen, dat er dezen morgen
inderdaad reden is tot dankbaarheid. God
is steeds op bijzondere wijze in dit kerk
gebouw tegenwoordig geweest, waaraan de
leden tijdens den doop, belijdenis en heilig
avondmaal herinneringen hebben. God heeft
groote oogenblikken gegeven. Dan geven de
vensters van het gebouw uitzicht naar Jeru
zalem, en naar Jezus Christus, die ons be
waakt als we Hem trouw blijven. Jndien dat
zoo is, dan zullen de poorten der hel deze
gemeente niet overweldigen. Dankbaar ge
denken we dus Gods daden en met vol ver
trouwen gaan we de toekomst tegemoet,
want de toekomst is des Heeren.
Gebrandschilderde ramen.
De heer D: C. van de Wiel, secretaris
penningmeester van het herdenking,sfonds
1944 deed mededeelingen over het aanbren
gen van gebrandschilderde ramen. De com
missie, bestaande uit ds. R. H. Oldeman, J.
H. Visser, A. P. F. Bijtelaar, L. Gorter en
D. C. van der Wiel, heeft, dank zij den steun
van velen, gelden verzameld voor vier ra
men, welke na den oorlog 4- Zuidelijken
gevel aangebracht zullen worden. De ont
werpen zijn gemaakt door den heer Schrier.
uit Haarlem, naar ideeën en teksten van
ds. Oldeman. Ze geven een symbolische voor
stelling van dezen tijd. Het eerste raam be
vat beelden van de vier apocalyptische paar
den (naar aanleiding van Openbaring 6, ver
zen 2, 4, 5 en 8) en stelt de vernietiging van
den oorlog voor; het onderschrift luidt: „En
hun werd macht gegeven." Het tweede is
een verzinnebeelding van den angst van het
menschdom, met als onderschrift Mattheus
8 vers 25, „Heer, behoede ons, wij vergaan."
Het derde behandelt het behoud van het
geloof en het vierde is een vredesraam, een
tegenhanger dus van het eerste. Dit geeft
te zien de heilige stad met een vlucht duiven
het onderschrift wordt Jesaja 2 vers 4b: „Zij
zullen hun zwaarden slaan tot spaden en hun
spiesen tot sikkelen; het eene volk zal tegen
het andere volk geen zwaard opheffen en
zij zullen geen oorlog meer leerën."
Ook deed de heer Van de Wiel mededee
lingen over de plannen om in den Noorde
lijken gevel eveneens vier gebrandschilderde
ramen aan te brengen, met als onderwerpen
„De roep van Christus; komt herwaarts",
..Gij zijt het licht der wereld", „Zalig zijn
de barmhartigen" en „Ik ben met ulieden.
al de dagen tot de voleinding der wereld".
Spr. wekte allen ÓP deze plannen te steunen.
De president-kérkvoogd, notaris W. A
Dolleman, aanvaardde namens de kerkvoog
dij het geschenk, waarna dr. Van der Voet
een slotwoord sprak. Met het bidden van
het Onze Vader en het zingen van Gezang
293, 1, 2 en 3, werd de dienst gesloten.
Er kan poeder in plaats
van melk geleverd
worden.
Aangezien de mogelijkheid
niet uitgesloten is, dat in het
bijzonder in de groote steden
in het westen des lands niet
steeds voldoende vloeibare
taptemelk aanwezig zal zijn,
om de aangewezen hoeveelhe
den op de bonnen af te leve
ren, dient h« publiek er re
kening mede te houden, dat
in dergelijke gevallen inplaats
van taptemelk, taptemelkpoe-
der (z.g. walspoeder) beschik
baar zal worden gesteld eu
wel 100 gram taptemelkpoeder
voor iedere 7/8 L. taptemelk.
De prijs, waartegen dit melk
poeder aan consumenten ge
leverd dient te worden, be
draagt 9 cent per 100 gram
voor gemeenten, ingedeeld in.
prijsklasse 1 (d.w.z. die plaat
sen, waar de taptemelk-prijs
10 cent per liter bedraagt),
respectievelijk 8 cent per 100
gram voor gemeenten in prijs
klasse 2, (waar een prijs voor
taptemelk geldt van 9 cent
per liter).
Gasverstikking te
Alkmaar.
Zes personen om het leven
gekomen.
Donderdagmorgen werden
de bewoners van de Nieuw-
Doortslaan te Alkmaar er op
merkzaam op gemaakt, dat
van het perceel, bewoond door
de familie W. nog steeds alles
gesloten was. Men drong de
woning binnen en kwam daar
tot een wel zeer ontstellende
ontdekking. Het bleek, dat de
heer W. alsmede zijn echtge-
noote dood in bed lagen. Ook
bij drie meisjes in den leef
tijd van 7, 8 en 15 jaar waren
de levensgeesten reeds gewe
ken. De beide zoons. resp. 13
en 17 jaar oud, trof men be
wusteloos aan. Zij werden
naar het Centraal Ziekenhuis
vervoerd, waar de 13-jarige
jongen Vrijdagmorgen is over
leden. De toestand van den
anderen zoon is nog ernstig.
De heer W. heeft vermoede
lijk getracht langs trauduleu-
zen weg gas te verkrijgen,
waartoe hij aan de leiding ge
prutst beeft"
Te Almelo werd
veertig mille gestolen.
Op 15 November, ongeveer
18 uur, hebben tenminste zes
gewapende personen een over
val gepleegd op het kantoor
van de Nederlnr.dsch Bank te
Almelo. Het personeel werd
gedwongen ir, de'kiuis te gaan
en werd daar opgesloten. De
telefoondraden werden door
gesneden en vervolgens maak
ten de overvallers zich mees
ter van tien kisten met bank
biljetten van 100 en 25,
tezamen ter waarde van (naar
schatting) circa veertig mil-
lioen gulden.
Pianomatinee
Theo van der Pas
Woensdagmiddagzal l'heo
van der Pas een piano-matinee
geven in de Gemeentelijke
Concertzaal te Haarlem.
Voor de pauze speelt Theo
van der Pas het "Italiaansche
concert van J. S. Bach en" de
Sonate Appassionata van L. v.
Beethoven. Na de pauze speelt
hij een Sonatine van Robert de
Roos (eerste uitvoering) en drie
werkjes van -Fr. Liszt, t.w.
Waldesrauschen, Gnomenrei-
gen en Mephisto-wals.
DIACONESSENHUIS.
Bij het examen voor Alge-
meene Ziekenverpleging, diplo
ma A slaagden in het Diaconës-
senhuis de zusters: F. Bos-
graaf, H. Pronk, E. J. Schuyt,
C. van Strien, S. A. Zwaai, J.
M. Zwaan, C. Zwaan, K. Goe-
degebuur en de heer W. K.
Janssen.
VERKLARING VAN
FINSCHEN PREMIER.
De nieuwe Finsche premier
Paasikivi heeft verklaard, dat
Finland moet werken in we-
derzijdsch overleg met de
Sovjet-Unie en de wapenstil
standsvoorwaarden naukeurig
na moet komen.