Haarlemsche Courant
Wat
nu?
Radiorede van den Rijkscommissaris
tSOr Jaar*., No. 8
Bureaux ilroote Houisiraal N
postgiro 134968.
Bijkantoren: Soendapleln 91.
IJmulden, Kenrvemerlaan 134
Verschijnt dageltjka. behalve
ov Zon- en Feestdagen
Nieuwsblad voor Noord-Holland
Woensdag 10 Jan. IMS
01 tg.Grü. Bedrijven Oamlate,
Haarlem. Abonnementen: per
week 36 ct., per mnd 1.1»,
per kwartaal 3.U. fr p poet
3,73. Losse nummers cent.
Hoofdredacteur- r. C Derk*.
K 1297
Indien allen medewerkenis rantsoenverhooging
mogelijk. - De Nederlanders bezitten ook thans
nog de mogelijkheid hun lot te hein vloeden.
Rijkscommissaris Rijksminister Dr. Seyss-
Jnquart heeft in een radiorede tot het Neder-
landsche Volk verschillende actueele proble
men behandeld. Hij gaf daarin allereerst een
uiteenzetting van den huidigen stand der
voedselvoorziening en herinnerde aan de
rantsoenen, die wij in het begin van het vo
rige jaar hadden, rantsoenen, die ons thans
sprookjesachtig schijnen: 1800 gram brood en
70 gram meel. 150 gram vermicelli e.d., 250
gr suiker, 125 gr jam. 125 gram vleesch, 146
gram boter, 50 gram kaas. ongeveer 3 kg.
aardappelen en 1*4 liter melk. Die rantsoe
nen hadden kunnen blijven bestaan tot den
nieuwen oogst, omdat het Duitsche Riik voor
al het uitgevoerde voedsel een gelijkwaar-
digen invoer had toegezegd (b.v. graan voor
groente). In het najaar echter is een gron
dige wijziging gekomen in de situatie. Er
zijn daarvoor verschillende oorzaken aan te
wijzen: spoorwegstaking, het uitvallen van
de binnenvaart, dus vermindering van trans
portmiddelen. Maar ook andere oorzaken:
Het Rijk kon door den veldtocht in Frankrijk
en de bomaanvallen in West-Duitschlend
voorloopig minder aanvoeren, dan in de be
doeling lag, de Weermacht moest door het
wegvallen van treinen en schepen zich in 't
land zelf gaan voeden, de boeren werden on
gerust en hielden hun producten vast, de
vijand vernielde Walcheren en ook Zuid-Be
veland en Brabant vielen weg als verzorgers.
Zoodoende ontstond een situatie, waarbij de
verantwoordelijke Nederlandsche autoritei
ten slechts zeer kleine rantsoenen ter beschik
king konden stellen Wanneer echter alle dee-
len van de bevolking zich tot het uiterste in
spannen is een verhooging mogelijk tot 1400
gram brood, 125 gram vleesch. 100 gram olie,
50 gram kaas en zeker 3 Kg. aardappelen, waar
bij echter zekere voorwaarden vervuld moe
ten zijn (geregeld dorschen. geregeld vervoer,
geen verkoop in den zwarten handel, enz
Het allerbelangrijkste blijft aller bereidwillig
heid al het mogelijke te doen. Toen b.v. de
leider van de afd. Vervoer van het dept. van
Waterstaat onderdook gaf dat een verlies van
minstens twee weken tijd. Mag hij daarvoor
het grootkruis van een huisorde verwachten?
Gezonheidsloestand van het
Nederlandsche volk.
De gezondheidstoestand van het Nederland
sche volk is. zooals met cijfers werd aange
toond, eer beter dan slechter geweest, als men
de bezettingsjaren vergelijkt met de jaren
19141918. Toen steeg b.v. het sterftecijfer van
12.4 tot 13.1 om in 1917 door de griep-epidemie
17.1 te bereiken. Nu steeg het cijfer in 1940
1945 van 9.5 op 10. De besmettelijke ziekten
zijn zelfs minder geworden. Sterker nog spre
ken de cijfers van huwelijk en geboorte. Tij
dens den oorlog 19141918 zijn die tot op de
helft gedaald. Van 1940 tot 1943 zijn ze geste
gen van 20.8 tot 23 p m de bevolking van
Nederland steeg in 1943 voor het eerst boven
de 9 millioen. De oorzaken zijn het verdwijnen
der werkloosheid, een betere regeling der be
lastingen, kinderbijslag en in het algemeen
de zorg voor de kinderrijke gezinnen Hoewel
de belastingen moesten worden verhoogd, de
in' 'cnstenbelasting b.v. tot het drievoudige,
betaalt, een gehuwd arbeider of kleine ambte
naar met 3 of 4 kinderen 'hans minder in
komstenbelasting dan in 1939. Al deze maat
regelen leidden er toe, dat de Nederlandsche
bevolking de toekomst met vertrouwen tege
moet zag
En toch beweert de vijandelijke propaganda
dat het Nederlandsche volk onder een onbe-
schrijfelijken druk onder terreur geleefd zou
hebben. De proef op de som leveren vooral
twee bevolkingsgroepen die het meest weer
loos staan tegenover ruw optreden en gebrek
aan discipline, n.l. de kinderen en de vrouwen.
Overal kan men echter zien hoe onbevangen
de kinderen den Duitschen soldaat tegemoet
treden. En kan niet elke Nederlander vast
stellen dat vrouwen en meisjes in de donkere
wintermaanden 's avonds onbekommerd alleen
op straat loopen of fietsen? Zou dit het geval
zijn. als zij bang waren voor de Duitsche sol
daten? Is het niet zoo. dat de Nederlandsche
vrouwen en meisjes de vrije keus hebben bij
het bepalen van haar houding tegenover den
Duitschen soldaat? In Brabant schijnt dat vol
gens radioberichten anders te zijn
Ook hoort men wel zeggen, dat de recht
banken onder druk zouden staan Nooit is
echter pressie op de rechters uitgeoefend, hoe
wel deze soms bij ernstige vergrijpen opval
lend lichte straffen oplegden. Alleen werden
rechter, die weigerden verder te werken, ont
slagen. Wie dienst weigert, verliest zijn post
De nieuwe rechtbanken, welke werde:i inge
steld hebben zeer bevredigend gewerkt en
tot de politieke ontspanning bijgedragen Wat
de bijzondere Duitsche rechtbanken aangaat,
kan worden vastgesteld dat het aantal ter
dood veroordeelden, ook als men er de gev
len van doodschieten bij verzet bij rekent,
minder bedraagt dan het aantal slachtoffers
van een enkelen Engelsch-Amerikaanschen
terreuraanval op de stad Nijmegen
Het principe der bezettingsmacht was de
Nederlanders in hun particuliere leven zoo
veel mogelijk ongehinderd te laten en de poli
tieke activiteit in zoovem te controleeren.
dat er geen vijandelijke actie uit ontstaat.
Een Amerikaansch politie-offlcier zelde dezer
dagen, dat hij niet in Duitschland kwam voor
een bezetting van orde. maar voor een bezet
ting der verovering. Wat zegt de Nederlander
van de Duitsche bezetting? Was zij er een van
verovering of een van orde
De gebeurtenissen in September.
Over de gebeurtenissen van September zei
de Rijkscommissaris, dat voordien vele Neder
landers. vooral Hollanders, liever afwachtten
hoe de strijd tusschen de groote mogendheden
afloopen. Dat kan nu niet meer en het
beeft wellicht dit voordeel, dat Nederland
door 't lijden en het overwir.nen van eigen
nood bewust en met overtuiging kan intreden
in den kring dergenen, die in de toekomst
zullen beslissen over het lot van ons con
tinent.
Het was mogelijk geweest ook in dezen tijd
met uiterste discipline veel te redden. In-
plaats daarvan kwam de georganiseerde sabo
tage. Het signaal daartoe was de spoorweg
staking, waarop de heeren in Londen vree-
selijk trotsch schijnen te zijn. De feiten zijn
de volgende: geen spoorwegman is vervolgd,
de stakers zijn ontslagen. Zij zullen alleen
dan in zoodanigen omvang weer aan het werk
kunnen komen, als de bezettende macht doel
matig acht. De verantwoordelijke leiders
zullen ter verantwoording geroepen worden,
maar de bezettende macht heeft daar echter
geen haast mee.
Over eventueele hulp van het Roode Kruis
zei de Rijkscommissaris, dat de thans in het
vooruitzicht gestelde hoeveelheden niet van
veel beteekenis zijn. Wanneer men van de
3 milliard gulden bezittingen in het
buitenland levensmiddelen kocht in Argenti-
een deel van de lVz millioen ton
scheepsruimte met eigen bemanning naar
Holland liet varen, behoefde niemand hier
honger te lijden Waarom gebeurt dat niet
Door de blokkade? Of willen d? Nederlan
ders in het buitenland dat niet
Over de reorganisatie van het Roode Kruis
hier te lande zei de Rijkscommissaris, dat het
noch in de bedoeling ligt uit het Nederland
sche Roode Kruis een nat.-socialistische partij-
organisatie te maken, noch er een Duitsche
instelling van te maken.
Door de September-gebeurtenissen lijdt het
land ook sterk aan gebrek aan kolen. Dat is
misschien nog ernstiger voor Nederland dan
het voedselgebrek. Het Duitsche Rijk heeft
zich bereid verklaard de kolen te leveren,
die noodig zijn voor de allernoodzakelijkste
energie en voor de openbare verzorgings-
bedrijven. De helft alleen al is noodig om
het lang droog te houden. De vraag is nu
maar: Hoe krijgen we de kolen hier. In elk
geval is de uiterste zuinigheid in heel het
land noodzakelijk.
Zeker is het, dat Holland thans in nood
geraakt is. Ja tot radeloosheid is vervallen.
Misschien leidt dit er toe, dat men nu alleen
gaat denken aan de belangen van land en
volk zonder zich Ie laten remmen door over
wegingen, die niet meer traditioneel kunnen
heeten doch reactionnair
De handen ineen.
In elk geval geloof ik, aldus de Rijkseom-
issaris. dat thans voor alles het eensgezinde
streven naar orde moet ontwaken, want de
•enige weg om in de huidige si'uatie stand
e houden, ligt daarin, dat allen de handen
ineen slaan om den nood te overwii nen onder
een richtinggevende leiding die geheel uit
Nederlanders bestaat Van Duitsche zijde zou
deze allen mogelijken steun ontvangen
Het oproepen van arbeidskrachten.
Daarna sprak de Rijkscommissaris over het
wegvoeren van fabrieksinstallaties en voor
raden en over het oproepen van 1740-jarige
Nederlanders voor den arbeidsinzet. In dezen
totaalsten van alle oorlogen moet alles, wat
bruikbaar is, beschouwd worden als belang
rijk voor den oorlog Daaronder valt ook het
geen Duitsche burgers behoeven wegens de
terreurbombardementen. Als tlians fabrieken
in Nederland stilliggen, wordt het noodzake
lijk te zorgen, dat ze elders weer kunnen
werken. Uitvoerig sprak de Rijkscommissaris
over de opvordering van de jeugdige arbeids
krachten in verband met de schending der
capitulatie-voorwaarden en het inschakelen
der verzetbeweging bij militaire operaties.
Hoewel het gerechtvaardigd zou zijn de weer
bare mannen zonder meer weg te voeren,
heeft men den arbeidsinzet gekozen. Deze
geeft den betrokken personen en hun gez:
nen bepaalde sociale voordeelen De Duit
schers van dien leeftijd dragen veel zwaar
dere lasten, zij 6taan trouwens voor hel
overgroote deel aan het front. De wijze var
'uitvoering der maatregelen tot den arbeids
inzet vinden ook de Duitschers niet aange-
men moge echter bedenken, dat dui
zenden in het Duitsche Rijk onder de terreur
bombardementen het vaak nog veel erger
hebben De directe oorzaak van de moeilijk
heden ligt in het verzet der Nederlanders
Bestond dat niet, dan kon men rustig groep
voor groep der betrokken mannen oproepen
en laten afreizen. Het is niet mijn bedoeling,
aldus de Rijkscommissaris, iemand de schuld
te geven. Ik wilde alleen een verklaring ge
ven van hetgeen geschiedt.
De vrgheid.
De ineenstorting van het Rijk zou d
bolsjewiseering van Europa beteekenen. Dit
was het volgende punt in de rede van den
Rijkscommissaris. waarbij hij uitvoerig in
ging op de gebeurtenissen in de z g. bevrijde
gebieden, in het bijzonder Polen en wees o\
de dwaasheid om te gelooven in een demo
cratisch Rusland „Waarom zou Duitschland
voor de bolsjewieken niet een democratische
mis waard zijn?" Stalin verlangt de macht
over Duitschland. Daartegenover is de na-
tionaal-soclaüstische vernieuwingsbeweging
van den Führer de bevestiging van dé Duit
sche taak bij de verdediging van het Avond
land.
Tegenover de Anglo-Amerikaansche vrij
heidsbegrippen die dadelijk vervliegen, als
er belangen bij in het spel komen, stelde de
Rijkscommissaris de Duitsche opvatting van
zrijheid in den zin van bewuste verbin
ding van rechten en plichten onder het ge
bod der verantwoordelijkheid ..Wij strijden
•oor de gelijkheid der gelijken", voor gelijk
recht en tegen bevoorrechting wegens stand
of klasse.
Er behoort slechts één criterium et zijn: Wat
presteert de man? Wij willen vrijheid van 't
geloof voor iedereen en dulden niet dat men
met den godsdienst politieke zaakjes tracht te
doen. Alle vrijheid berust ten slotte op het
gebod van de verantwoordelijkheid tegenover
onze gemeenschap.
De Anglo-Amerikanen willen niet, dat elk
op zijn wijze zalig wordt, dus gaat de strijd
verder. Onze strijd voor de vrijheid is tegen
niemand gericht, die onze vrijheid eerbiedigt,
hij wordt gestreden voor allen die een recht
vaardige orde wenschen in volksche gemeen
schap. Met steeds nieuwe ..Duitsche wonde
ren" zullen de tegenstanders verslagen wor
den. Is het nu niet beter, zoo vraagt de Rijks-
missaris het Nederlandsche volk, zich aan
de feiten te houden en de eigen toekomst niet
afhankelijk te maken van de vernietiging van
anderen, maar te streven naar gemeenschap-
pelijken opbouwenden arbeid''
Wat nu'
Voor de Nederlanders bestonden er drie
mogelijkheden om in het huidige conflict po
sitie te kiezen, want afzijdig staan is onmo
gelijk:
of met het Rijk zijn strijd te voeren,
óf in onverstoorbare discipline onder een
bezetting van orde de beslissing af te wach
ten,
óf na het binnentreden in het oorlogscon
flict de moeilijkheden en gevaren eener be
zetting der verovering te dragen.
Ongetwijfeld zijn thans al heel wat beslis
singen gevallen, die den weg schijnen te be
palen. Desondanks bezitten de Nederlanders
ook thans nog de mogelijkheid hun lot te be-
ivloeden. Wat nu?
De strijd in ons land.
Duitschers vormen bruggehoofd
bij Wansum.
Bij Wansum, in het Noorden van Limburg,
hebben de Duitsche troepen een bruggenhoofd
over de Maas gevormd. De laatste dagen is
dit bruggenhoofd blootgesteld aan de aan
vallen van Engelsche en Amérikaansche divi
sies, die evenwel door de Duitschers werden
afgeslagen. De Duitschers wisten bovendien
daarbij vele gevangenen te maken en den
ijand aanzienlijke verliezen toe te brengen
Ten N.W. van Nijmegen is het den Duit
schers verder gelukt, de plaats Heumen na
verscheiden aanvallen te bevrijden.
De strijd in het Westen,
Fransch front opengescheurd.
In het Noordelijk deel der Ardennen heb
ben de Duitschers hevige aanvallen onder
nomen in den sector Hierneux-Stavelot.
Tegenaanvallen der Amerikanen hadden
eveneens plaats Veel tanks namen aan den
strijd deel De verliezen waren aanzienlijk,
doch bleken aan Amerikaansche zijde hooger
te zijn. In één maand hebben de Amerikanen
hier 45.560 man verloren
Ten Oosten van Bastogne werden de Ame
rikanen teruggeworpen, terwijl in den Elzas
de Duitsche troepen nieuwe successen be
haalden, doordat zij ook hier de Maginot-
linie binnendrongen.
Volgens den Duitschen woordvoerder is de'
toestand voor de Amerikanen bij Straatsburg'
ernstig geworden.
Dinsdagmorgen werd bericht, dat Eisen
hower 34 divisies in den strijd geworpen
heeft. Meer en meer krijgt de strijd aan het
Westelijk front het karakter van een groote
slijtageslag. Bij Bastogne volgden Ameri
kaansche en Duitsche aanvallen elkander op
Tusschen Saargemünd en Bitsch kwam het
ernstig treffen. Ook ten Noorden van
Straatsburg zetten de Duitschers nieuwe troe-
den strijd om het bruggehoofd
Bij Reinau en Frledenheim werd het Fran-
sche front over een groote breedte diep open
gescheurd, waarbij vele plaatsen door de
Duitschers bevrijd werden.
Terreuraanvallen op Duitschland.
Zondag hebben bommenwerpers der Ge
allieerden West en Zuid-West Duitschland
aangevallen Ook was de stad Munchen
derom het doel van een aanval Daarbij werd
vooral de binnenstad zwaar getroffen
vliegtuigen werden neergeschoten
Het Zuiden hongert.
De Daily Mirror bevat een correspondentie
gewijd aan den toestand in Zuid Nederland
Hierin wordt medegedeeld, dat de voedsel-
schaarschte in Noord-Brabant zoo groot is
dat de ambtenaren, werkzaam in openbaren
dienst, eenmaal per week een werkdag vrij
krijgen, teneinde bij de boeren op het plat
teland voedsel te verzamelen.
Victor Emanuel ziek.
Londen meldt, dat volgens
berichten uit Rome ex-koning
Victor Emanuel ernstig zjek is.
Umberto heeft zich in allerijl
naar het ziekbed begeven.
De onlusten In
Griekenland.
In Britsche politieke kringen
maakt men zich omtrent den
toestand in Griekenland nog
einig illusies en beschouwt
den stand van zaken als ern
stig- Men vreest, dat ook na
de benoeming van generaal
Plastiras de burgeroorlog nog
zal uitbreiden.
Swenska Dagbladet meldt uit
Londen, dat de toestand in
Griekenland een nieuwe uit
gebreide bespreking in het La
gerhuis noodig zal maken.
Een correspondent van de B.
.C., meldt uit Athene, dat
generaal Scobie nieuws voor
waarden voor een wapenstil
stand heeft uitgevaardigd.
tsehe tanks achtervolgen
nog steeds de wijkende strijd
krachten Noordelijk van Athe
ne.
Volgens de News-Chronicle
heeft de Grieksche premier ge
neraal Piastiras verklaard, dat
indien de Elas de wapens zou
neerleggen, zijn gezag als mi
nister-president zich zou be
perken tot de opstelling van
een strijdbaar leger. Indien zij
echter in hun aanmatigende
houding volharden, dan zou ik
mij, aldus Piastiras, aan het
hoofd van een liquldeerinesle-
gcr stellen en enkele dagen
zouden voldoende zijn om de
tegenstand te bedwingen.
Het aantal gewonden
'tijgende.
De News-Chronicle meldt,
dat de stijging der naar de
Vereen. Staten gebrachte ge
wonden de laatste weken een
grooten omvang heeft aange
nomen In Amerika zijn 60 000
gewonden aangekomen; du i6
30 pet meer dan in Juli 1944.
TARWE IN HAARLEMMER-
LI EDE GESTOLEN.
De Haarlemsche recherche
heeft drie personen aangehou
den. die zich hadden schuldig
gemaakt aan diefstal van drie
mud tarwe, ten nadeele van
een landbouwer uit Haarlem-
merliede en Spaarnwoude. Een
mud ls achterhaald en aan den
eigenaar teruggegeven.
DF. HEER F. T. POPMA
OVER!,EDEN.
In den ouderdom van 76 jaar
is te Haarlem overleden de
heer F. T. Popma, oud-hooTd
der ULO-school aan de Jaeob-
straat Van 1907 tot 1 Maart
1930 is de overledene bij het
Haarlemsche onderwijs werk
zaam geweest.
HET CONFLICT IN DE
GEREF. KF.UK.
Aangezien ds. D. K. Wielinga
J Dzn. en ouderling W Schou
ten. beiden te Capelle a. d.
ÏJsscl, zich niet willen confor.
meeren aan de besluiten der
generale synode heeft d» classis
Rotterdam der Gcref. Kerken
beiden in hun ambt geschorst.
Doordat de andere leden van
den Kerkcraad e'k rontnc: met
de c:assis weigerden verk'aar-
■\p deze dat zij ■'ofinltief op
gehouden hebben den raad der
kerk van Capelie a. d Ifssel
e vormen wia'om ondpr lei
ding van den kerkeraad van
Kralingen een nieuwe kerke
raad gekozen werd
DIEFSTAL OP HET STAD
HUIS.
Op een der afdeelingen van
het Haarlemsche Stadhuis is
it een geldkistje een bedrag
an 500 tot f loon gestolen.
GEVONDEN VOORWERPEN.
Etui. Serné. Kempstraat 15;
handschoen. De Vetten, Krit-
ingerstraat 15. handschoenen,
i Nonnekes Spaarne 93; man
teltje. Hoitslag. Brouwerskade
47rdmuts. Verzijl, Soenda-
plein 27: vulpen. Harman. Sprui
ten Boschstraat wanten.
Kuit, Pegasusstraat 75.
Autoped. H Hoefnagel. Sa-
turnusstrnat 24: bril. Bureau
Smedestr 9. drukwerk Schreu
der=. Zocherstraat 2R- etui v.
d Meuten Koppestokstr.ia' 19;
handschoen, de Kruis Spaan
se..evaartstraat 97: hoed. Vree-
ken, Jan Evertsens'r 5 oor-
tem m.i Hakmes, Kerkstraat
15; porte. mi. Serné. Kemp
straat 15; portem. m.i., Schrein-
ders, Zocherstraat 28; ring.
Bieten. Sehalkwijkerweg 167;
wagen v. IJs. Acaciastraat 11;
want, Hattum, Marsstraat 11.