Haarlemsche Courant
Ons sober „kunstlicht" voorheen en thans. Uer dieven ,la^bo<*k
290« Jaar?.. No. 15
Buieau.t Gruoie Houtstraat >1
Postgiro 134*39.
Bijkantoren: Soendapleln 2L
IJmulden. Kennemerlaan 154
Nieuwsblad voor Noord-Holland
Donderöac 18 Jan.1945
Oltg.; Graf. Bedrijven Damlate,
Haarlem. Abonnementen: per
week 26 ct„ per rand. 1.14.
per kwartaal 3.42. U. p. Post
3,73. Losse nummer» cent-
Hoofdredacteur: F. C. Derks.
K IJT
Convooi der Geallieerden
aangevallen.
Duitsthe motortorpedobooten hebben in den
afgeloopen nacht van het ravitailleeringsver-
keer tusschen Theems en Schelde van een
zeer krachtig beschermd vijandelijk convooi
twee volgeladen vrachtschepen van samen
7000 bruto-registerton tot zinken gebracht.
Eigen schade of verliezen ontstonden daarbij
niet.
Het offensief der Sovjets.
De militaire medewerker van het D. N. B.
schrijft, dat het Sovjet-Russische winteroffen
sief zonder voorbeeld is wat de breedte, dt
gelijkschakeling der talrijke aanvalspunten en
het totale in den strijd brengen van alle aan
wezige strijdkrachten betreft Het gaat om
meer dan enkel om een doorbraak met een
bepaald strategisch doel. Het gaat er om. den
geheelen Duitschen afweerrauur in het Oosten
met een slag omver te werpen en den Bols
jewisten alle wegen naar het hart van Europa
vrij te maken De Duitsche leiding put haai
k- bt niet uit in een sterke frontale afweer,
t* - zoekt de beslissing midden uit de be
weeglijkheid. die naar gelang plaats en tijd
zelf kan worden bepaald.
Massatrravon in Athene ontdekt
Gemeld wordt, dat in Athene het massa
graf is ontdekt van (500 lijken, terwijl elders
putten zijn gevonden, die 450 lijken bevatten,
alle slachtoffers van de Elas
Het aantal gijzelaars, dat in Elas handen
gevallen is, moet reeds 30.000 bedragen.
Roosevelt heeft aan Plastiras medegedeeld,
dat hij verwacht, dat de thans gevormde
Griekse he regeoring de Elas-partij niet ter
verantwoordrocnen
„Interim-raad der Vereenlgde
Naties."
Roosevelt heeft Dinsdag op de persconfe
rentie medegedeeld, dat de kwestie van de
vorming van een Interim-raad der Ver-
eenigde Naties" door hem besproken zal
den tiïdens de ontmoeting met Stalin en
Churchill
Het leven In Parijs.
Af'onbladet meldt uit Parijs, dat men daar
met 't oog op den catastrofalen toestand ern
stig vreest voor epidemieën De sterfte onder
kinderen en ouden van dagen is reeds groot
Wat het voedsel betreft, zelfs op de zwarte
markt is vrijwel niets meer te krijgen
Communistenbenden in Savoye.
Savoye wordt door benden communisten
geterroriseerd. Zij trekken het land door
vormen een plaag voor de bewoners. Een der
benden heeft den vroegeren vertegenwoor
diger van de regeering Vichy ontvoerd. Men
vreest, dat hij door middel van den kogel is
gedood
De Britsehe verliezen.
Volgens Reuter heeft Churchill in het Lager
huis verklaard, dat van het begin van den
oorlog tot 30 November 1944 de verliezen van
Groot Brittannië bedroegen: aan Canadeezen
48 9"5 man, aan Australiërs 84.863, aan Nieuw
Zeelanders 34.115, aan Zuid-Afrikanen
en aan manschappen uit de koloniën 28.946
man. In totaal bedragen volgens Churchill de
verliezen van het. Britsehe imperium tot 30
November 1944 1.043.544 man.
De militaire groet in Roemenie.
Leden van bet Roemeensehe leger moeten
van heden af leden van de Sovjet-weermacht
het eerst groeten. Dat beteekent, dat een Roe-
meensch officier een Sovjet, soldaat het eers1
moet saluecren. aldus meldt de B. N. O. Ei
heerscht over dit besluit onder de Roemeen
sehe officieren groote ontevredenheid
Pan-slavisch comité.
Radio Belgrado meldt, dat de Soviet var
Belgrado er in heeft toegestemd, zitting te
i in een Pan-SIavisch comité
Tijdgenooten der verlichte
in het duister:
Sigaretten in Amerika op de bon.
Gemeld wordt,, dat binnen veertien dagen
in Amerika de sigaretten zullen worden ge
rantsoeneerd.
Burgerlijke Stand.
HAARLEM, 1# Jan.
BEVALLEN12 Jan. A. ter Horst-GIffai d. d.
M. M. van Leeuwen-Ochse Freiwald. z. H. R.
van Drll-Koentleis, d. 13 Jan. J. M. Spooi-Her-
kes, -/.. L. van der Gvoef-Badorrck, z J. Steen
ken-Hoogkamer, z M P. van de Wakker-Atlmi-
iaal. d. A. O. Quast-Kwarts, d. J. J. Hendrlks-
Klemans, d T. Mulder-Warmerdam, d. 14 Jan.
W. D F. Naessens-Joustra. z. J. P. Breed-Bogers
d. 15 Jan. P. Bijl-Beekhof, z. C. J. Kessels-Hel-
sen. z. F,. A Drogtrop-Lammers, z C. A Hilter-
man-Engwerda, d 16 Jan. A Mol-Veldman, z.
Ij Brückner-Beugellnk. z.
OVERLEDEN: 10 Jan. M G.. 10 m.. van L.
G van Buuringen. Antonieslraat. 11 Jan. C. J
Lans. 61 j.. Dr. Schaepmanstraat. A. M. Kruijer.
54 Westerhoutpark. A. Huiskes, 33 j., Gast-
huiavèst a. C. de Wildt, 26 J Rosehaghestraat.
W, Kromhout. 71 i Kamperlaan. 12 Jail E. E. de
Droog-Driessen, 43 J.. Westergracht. 13 Jan.: D
Mol-Frederiks. 75 j.. Leidschevaart. F. N. A.
Groos. 67 j.. Rollandstraat. B. J. Behrens 63 J..
Kinderhuisvest. M. W C.. 2 m z. van C Ver-
donkschot. Saturnusstraat. 14 Jan.: J. P Visser,
70 j.. Lange Heerensiraat. E. W. Beth, 66 Jaar.
Regentesselaan. J. Kappelhof-ter Smitten. 77 j..
Westergracht. W. C. Beers 24 J., Pijnboomstraat
II C. Hölsken-van der Helm, 61 J., Zijlweg. J.
Waalewijn. 76 j-, Duinoordstraat. 15 Jan J. Dui-
neveld. 76 J.. Pres. Steïjnstraat. P. P. Schljve-
naar. j Hoisteijnstraat. M. J. A. Lohman, 56
v. d. Vinnes li as t.
eeuw
Gedempte voetstappen afgewisseld door het
geklos van klompen, melancholisch zoemende
rijwicllantaarns wier lichtschijnsel nauwelijks
kan worden onderscheiden, het doffe geklik
van een defecte rijwielbel. schurende velgen
en knerpende-, ratelende bandsurrogaten; dit
alles vormt de zonderlinge geluidenreeks, die
gedurende de vroege avonduren tusschen de
sombere huizenrijen klinkt. Als een lichtba
ken fungeert slechts het vuurpuntje van den'
rookenden voorbijganger, die zich in het don
ker doolhof der stad een weg baant.
In tallooze woningen heeft de duisternis-
misère eveneens haar intrede gedaan. Plof
fende carbidlampen, walmende oliepitjes en
nietige kaarsrestjes speculecren thans en
soms niet zonder resultaat op de prikkel
baarheid der huisgenooten, voor wien het
lichtproblecm steeds lastiger wordt. Door het
opraken der onmisbare grondstoffen werden
er in menig gezin reeds drastische beperkende
maatregelen getroffen Het parool: Vroeg
naar bed! beteekent echter geenszins een op
lossing. temeer daar de schemerirrg veelal om
half zes invalt. Het valt niet te ontkennen,
dat het spel var. vreemde schaduwen en don
kere gedaanten, die zich vaak al tastend en
voorzichtig door de gangen en vertrekken der
woningen bewegen, van inv loed is op de hui
selijke sfeer Weinigen behooren immers tot
de bevoorrechten, die over een solide licht
installatie beschikken, zoodat de overigen zich
met gebrekkige-, meestal kostbare middelen
moeten behelpen. De knutselaars en liefheb
bers van lectuur, zij zullen thans gedurende
de lange trieste winteravonden slechts op be
scheiden wijze hun ontspanningsbezigheden
kunnen beoefenen De huisvrouwen, wier
energie overdag door noodzakelijke bood
schappen, bonperikelen, werkzaamheden ten
behoeve van de voedselvoorziening en 1001
andere zorgen en beslommeringen geheel
wordt opgeëiecht, zijn eveneens de dupe der
stroomlooze periode Bij het matte licht zijn
de nijvere handen veelal niet in staat het
dringende verstelwerk der gezinskleeding uit
te voeren.
Nu onder de huidige omstandigheden vrij
wel iedereen het electrische licht voor onbe
paalde» tijd moet ontbeeren. begint men eerst
recht te beseffen, welk een ingrijpende gevol
gen dit ongerief veroorzaakt. Elke stedeling
was als het ware automatisch op de resulta
ten van het technisch vernuft, dat ook de
leetriciteit op velerlei gebied bood en waar
van men slechts door het omdraaien van een
knopje kon profiteeren, ingesteld. Voor onbe-
paalden tijd zal men dit comfort moeten mis
sen.
Wanneer men tegenwoordig het traditio-
neele schemeruurtje in den huiselijken kring
doorbrengt, dan dwalen de gedachten onwille
keurig via de dagelijksche beuzelingen en het
opwindende wereldgebeuren naar het ver
leden met zijn primitieve samenleving, toen
het begrip natuur en mensch niet zoo'n schril
contrast vormde als thans, nu de ontbindende
ernietigende factoren zich schier overal
doen gelden.
Het is daarom wel eens interessant om juist
in zoon donker hoekje bij den half gedoofden
haard (welke een luxe voor dezen tijdte
piekeren over het ontstaan van het eerste
kunstlicht, waaromtrent destijds in het orgaan
van den economischen voorlichtingsdienst de
volgende wederwaardigheden werden mede
gedeeld-
De Titiaan Prometheus, zoo vertelt de sage,
bracht den mensch, tegen den wil van Zeus,
het vuur: tot straf werd hij aan een rots in
den Kaukasus gekluisterd. Toen daarna de
oermensch uit den vuurhaard in zijn hol een
houtblok nam en het tusschen de rotsspleten
klemde teneinde beter te kunnen zien, was de
scheiding tusschen vuur en licht ontstaan. Het
eerste kunstlicht was geboren. Zoo is de hars
spaan de eerste kunstmatige lichtbron en zijn
de harsspaanhouder en de reeds door Home-
vermelde harsspaanlamp de eerste ver
lichtingsartikelen.
Oorspronkelijk kan de olielamp echter even
een-. onder de lichtbronnen van het voorhis
torische tijdperk worden gerangschikt De
brandstof bestond uit olijfolie, terwijl de pit
van hennepheede aan de oppervlakte dreef.
Door de Romeinen werd bijzondere aandacht
besteed aan de fraaie uitvoering dezer ver
lichtingsattributen. waarbij soms van kostbare
materialen zooals goud en albast, doch ook
van brons, glas, leem en terra sigillata werd
gebruik gemaakt Staande in lantaarns, han
gende aan kettingen of rustende op zuilen
kwamen de artistieke vormen dezer oude
lampen uitstekend tot bun recht.
Later werden ook drinkvaten, ampullen,
welke met drie kettinkjes aan de plafonds
aren bevestigd, voor dit doel gebezigd. Zoo
de hanglamp in de middeleeuwen ontstaan.
Naarmate de techniek voortgang boekte,
kwamen er nieuwe verlichtingsmaterialen in
gebruik. De tinnen lampen uit de zestiende
eeuw. pomplampen en andere voorwerpen op
dit gebied, b'eken in vervlogen tiiden goed
in de gestelde eischen te beantwoorden.
Omstreeks 1850 deed de raapolielamp als
mi ge lichtbron in talrijke gezinnen dienst.
Op de eenzame boerderijen gebruikten onze
voorouders in deze periode zelfs de hars-
«poan en slechts bij uitzondering, zooals fees-
en werd de kaars ontstoken.
De kaars als aloude lichtbron heeft zich
niet alleen kunnen handhaven, doch is onder
de huidige omstandigheden zelfs voor velen
een uitkomst. Herinneringen aan Kerstfees
ten. waar het twinkelende kaarslicht de ge
zichten der kleuters deed .stralen", zijn van
blijvende waarde, terwijl ook bij kerkelijke
plechtigheden de kaarsen de sfeer en wijding
in vele gevallen verhoogen. T!jdens het Ro-
meinsche tijdperk kende men reeds verschil
lende soorten zooals talk-, pek- en waskaar
sen. De kandelaar, die hierbij behoort, bood
zoowel in het grijze verleden als thans naar
gelang van de perioden een ongekende ver
scheidenheid in uitvoeringen. Door het ge
bruik van krooniusters c-n gesiepen glas be
reikte men ook met deze verlichting een ver
rassend effect- De kaarsen-illuminatie kwarr.
het treffendst tot uiting in de zoogenaamde
Rococoperiode, waar vaak de schittering der
sieraden, liet blinkende tafelzilver, de fraaie
costuums on de weelderige omgeving domi
neerden. De stearine-kaarsen dateeren sedert
1818, terwijl de parafinekaarsen in 1836 een
belangrijke voorui ng in de productie be-
teekenden. Het ar -cel( dat nog steeds in
Gouda wordt vervaardigd, geniet een zekere
vermaardheid
De uitvinding der gasverlichting, welke aan
het begin der achttiende eeuw plaats had.
bracht een groote omwenteling. De practische
toepassing werd omstreeks 1891 gestimuleerd
door de uitvinding der gloeikous. Dit proces
voltrok zich echter langzaam. Er kan hierbij
worden opgemerkt, dat ook de petroleumlamp
in die dagen reeds een geduchte concurrent
der gasverlichting was.
Tof voor luttele maanden triomfeerde de
gloeilamp nog vrijwel overal over het duister.
Zc werd in 1854 on:worpen en is onafschei
delijk verbonden aan den naam van den be
roemden uitvinder Edison. Ontelbare millioe-
nen lampen werden in de achterliggende
periode voor vele doeleinden gebezigd en'
zoowel het matte schijnsel der „spaarlamp"
bjj een ziekbed, als de brecde machtige flit
sende lichtvakken der vuurtorens onzer don
kere kusten: zij vertegenwoordigen de gloei
lamp in al haar verscheidenheid.
Voorloopig behoort dit alles tot het ver
leden, de heerschappij der gloeilamp is onder
broken. Als dolende tijdgenooten der ver
lichte eeuw kunnen we slechts met de kleu
ters in deze Egyptische duisternis de ver
zuchting slaken: Als eens weer alle lichtjes
branden.
Piano.recital Theo van der Pas.
Toen ik het programma van dit recital in
handen kreeg, en ik daarop Bach, Beethoven,
Ravel en Chopin met typeerende werken ver
tegenwoordigd zag, was mijn eerste opwelling
een mooi evenwichtig programma: doch achter
af ben ik mij gaan afvragen of we met der
gelijke programma's niet al te eenzijdig voor
gelicht worden op het gebied der klavier1
literatuur Hooren wij bijv. niet te weinig
Scarlatti, Schumann, Brahms. Fauré en mo
dernen? Om nog niet te gewagen van tal
klavier-componisten, die onverdiend zoo goed
als totaal vergeten zijn.
En als of Van der Pas ongevraagd aan deze
opwelling wilde tegemoet komen, verving hij
dezen Woensdag-namiddag Beethoven's Appas-
sionata door de Walsenreeks op. 39 van
Brahms. Dit mag dan wel geen van de mar
kantste werken van dezen klassieken roman
ticus zijn, het geeft in ieder geval een typee
rend aspect van zijn kunst, dat het dankt aan
de sfeer van zijn Weensche omgeving.
Het Italiaansche Concert van Bach werd
door den concertgever klaar en strak gerea
liseerd. Met tamelijk veel reserve peilde hij
de diepere accenten van het mysterieuse
Andante.
Brahms' Walsen reiden zich in bonte beel
den, gevoelig en pétillant aan elkaar en de
Sonatine van Ravel werd onder den fijnzln-
nigen toets van Van der Pas andermaal een
wonder van jeugdige poëzie, met exquise
klankcharme gerealiseerd.
Ten slotte Chopin; gelukkig nu eens niet de
meest afgespeelde werken van den grooten
klaviercomponist. Eerst een delicate vertol
king van de Nocturne in F. gr. t., dan twee
Mazurka's in f kl. t. en tot besluit de zeer
karakteristieke Polonaise in fis kl. t. (op. 44).
dit laatste werk wist Theo van der Pas te
epateeren in de passages die in dit opus zeer
kenmerkend zijn, n.l. daar waar het rhythme
oppermachtig regeert, waar dus het karakter
van dezen Poolsch nationale» dans het sterkst
spreekt. Maar het opgetogen publiek wilde
meer, wetend hoe gul de gevierde concert-
gever met toegiften kan wezen: en het kreeg
dan ook voldoening en wel met niets minder
dan de Ballade in g kl t. van Chopin.
-TOS. DE KI FFK
ACHTDUIZEND AMSTERDAMMERS
GEDUPEERD
Te Amsterdam zijn uit een pakhuis in de
Groote Witteburgerstraat niet minder dan
achttien vaten spijsolie, in totaal 3600 liter ge-
itolen Door deze diefstal zijn achtduizend
Amsterdammers gedupeerd, aangezien de olie
moest dienen ter bevoorrading der winke
liers. De Amsterdamsche politie heeft de me
dewerking der burgerij ingeroepen, om de
dieven op te sporen.
J. J. DE ROODE OVERLEDEN
Te Amsterdam is op 78-jarigen leeftijd over
leden de heer J. J. de Roode Hij is hoofdre
dacteur van „Het Volk" geweest, voorts par-
lementsredacteur, hoofd van de aföeeling ar-
beidsverzekering van bet Internationale Ar
beidsbureau te Genève en redacteur buiten
land.
GEVONDEN VOORWERPEN
Bril, Captijn. Graafschapstraat 31; maandka-
lender. Schieudei-s, Zocherstraa: 28: portemon-
naie, de Konik. Floraplein 5; portemonnaie. Ja
cobs, Dunklerstraat 22: portefeuille. Walda. Rijks
straatweg 57: sleutels. Kloet, Bakenesse: gracht
49; sokken, Rutten. Molijnstraat 36: geld. Waag-
meester. v. Egmondstraat 52 rd.t hondje. Rozen
krans, Spaarne 98; handschoen. Scholz. Padang-
straat 6; portemonnale, Hage, Kopsstraat 22; por-
temonnale. Dirksen, Orionweg 121: wanten, de
Vries. Mr. Comelisstraat 28; want. Prinsen. Oost-
Indiësfnaat I; zaag, P. Bon, Rolland slaan 10.
De Haarlcmsche onderwereld
heeft weer een nieuwe, zwarte
bladzijde aan haar dagboek
toegevoegd. En zij zal de laat
ste niet zijn.
Uit het levensmiddeier.be-
drijf va» „Arevo" in de Van
Nesstraat hebben langvingers
30 kazen, 12 kg erwten. 10 kg
zout, 5 kg boter, vet pudding
poeder en 20 kaasbonnen on.-
vreemd
Ook de winkel van de
„Unie" aan het Teylerplein
heeft ongewenscht bezoek ge
had. Hier bedroeg de buit 75
kg bruine suiker. 12 kazen en
20 pakjes koffiesurrogaat.
Uit een pakhuis in de Pa-
tientiestraat verdwenen een
motorrijwiel, een aantal ge
reedschappen. zes bussen pen-
boorolie, alsmede een hoevee.-
heid generatoranthraciet.
Dieven zijn doorgedrongen
:n de wasscherij van de S
Joannes de Deo. waar zij 30
kussensloopen, 30 bonte en
witte handdoeken, twee dok-
tersjassen, twee broedersjas-
sen, pyjamabroeken en vier
zakken met wasehpoeder heb
ben weggehaald.
Ten nadeele van een bak
ker aan de Oude Groenmarkt
zijn twee balen meel ont
vreemd.
Onbevoegden verschaften
zich via een dakraam toegang
tot een werkplaats aan <ie
Slagerspoortsteeg. Zij stalen
zeven drijfriemen, een wasch-
ketel met kolen en eenige ban
den, schoenklompen en een
aantal gereedschappen.
Des nachts werd ce eta
lageruit van een zuivelwinko!
in de Gierstraat vernield. Doo-
het gat. dat was ontstaan, heb
ben onbekenden eenige kazen
ontvreemd.
Leden van het dievengilde,
die in de kiosk in de Tempt-
icrsstrna: opereerden, namen
bij afwezigheid van levensmid
delen met geestelijk voedsel --
20 boeken genoegen. Zij w: -
in het bezit van de sletif'
der kiosk. De eigenaar ba
deze namelijk eenige dagen
«eleden verloren.
De stroomlooze
periode in Haarlem.
Geen vaste bedrag-en voor
gas en eleetriclteit.
We vernemen, dat het de be
doeling van de gemeente Haar
lem is, om gedurende den ttfd,
dat in verband met de bijzon
dere omstandigheden de leve
ring van gas en electrischen
droom is stopgezet, van de
verbruikers geen vergoeding
agen voor de vaste bedra
gen, welke Iedere maand be
taald moesten worden voor
vastrecht, meterhuur enz.
Dit standpunt is billijk, doch
in andere gemeenten, o.a. in
Zaandam, is het gemeentebe
stuur van meening, dat het
publiek in de algemeene kos
ten van de bedrijven moet bij
dragen. Daar is bepaald, dat
de meterhuur voor gas van
f 0 25 per maand doorbetaald
zal worden, dat vaste bedra
gen tot ongeveer de helft wor
den verlaagd en aan de munt-
gasverbruikers wordt een ver
goeding van f 0.25 in rekening
gebracht. Ook voor het elec-
triciteitsbedrijf zijn dergelijke
bepalingen gemaakt.
AANTAL SCHEIDTNGS-
ZAKEN VOOR DE
RECHTBANK.
Gedurende de oorlogsjaren
zijn de verzoeken, om echt
scheiding bij de Haarlemsche
rechtbank toegenomen en in
het afgeloopen jaar is het aan
tal gestegen tot 575, zoodat de
rechters veel werk hadden te
erzetten Ter vergeliiking
deelrn we de cijfers mee van
e voorgaande jaren: 1913 538
erzoeken1942 562; 1941 440;
1940 369: 1939 397: 1938 473.
Zij die in de komende week
enschen deel te nemen aan
de maaltiden der Centraie
Keuken moeten bon 300 (aard
appelen) en de bovenste helft
van de groentenbon 2e periode
1945 inleveren.
De Haarlemmers, die hun
noodkaart nog niet hebben af
gehaald. worden daartoe Vrij
dag nog in de gelegenheid ge-
'steid in de VleeschhaL
