Haarlemsche Courant De slede bracht uitkomst in den winter 290e Jaarff., No. 35 IJmutden, Verschijnt dagelijks» behalve op zon- en Feestdagen. Nieuwsblad voor Noord-Holland Zaterdag 10 Febr. 1941 Oitg.: Graf. Bedrijven D.imiate, H-iar'stn. Abonnementen: per week et., per mad. 1.15, pei kwartaal 3.42. fr. p. post 3.73. Losse nummer» cent. Een en ander over Huize Waterland. Waar de sfeer van de 18e eeuw bewaard bleef Tot een der weinige buitenplaatsen van de achttiende eeuw. die den tijd hebben weten te trotseeren, behoort Waterland, de patri ciërswoning te Velsen, welke zeer velen van buiten en ook talrijke personen ven binnen kennen, aangezien het huis gedurende enkele jaren voor het publiek geopend geweest. Degenen, die er toen een bezoek aan hebben gebracht, zijn onder den indruk gekomen van óe sfeer, die er hecrschte, de sfeer van de achttiende eeuw met haar pruik en haar hoe pelrok. haar rustige menschen. haar zwierige koetsen en haar hoofsche manieren. Wanneer de bezoekers van den drukken Rijksweg kwamen, waar het moderne verkeer heer en meester was. zagen zij een uitgestrekt grasveld, dat het hun gemakkelijker maakte hun gedachten in rustige banen te leiden en zich op den teruggang tot de achttiende eeuw \-oor te bereiden. Zij bemerkten dat de om geving r.og welverzorgd was en goed bij het huis paste. Zij bewonderden de zorgvuldig onderhouden paden en wandelden over het breedste hiervan, dat hen naar de woonstee bracht, het rustige, statige witte huis, waarin de sfeer van een geheel anderen tijd werd be waard. Waterland heeft nauw den naam Boreel zich verbonden gekregen. Het was een der drie vroegere buitenplaatsen, waarvan de oud- burgemeester van Haarlem, wijlen jhr. mr. J. "W. G. Boreel van Hogelanden, eigenaar was. In 1939 besloot mevrouw M. van Tuvll van SerooskerkenBoreel van Hogelanden het huis voor het publiek open te stellen, waarna dit van 2 Mei 1939 al gedurende vier dagen per week op bepaalde uren zich een indruk van de sfeer kon vormen. Waterland werd \-oortaan museum genoemd, maar het is ver keerd daarbij te denken aan een verzamel plaats van zekere voorwerpen, bewaard ir ne.jes gerangschikte, maar niet levende col let;. Integendeel, terecht verwachtte men iets bijzonders, wanneer men door de oprij laan van het huis wandelde en de twaalf treden opging, die de steop voor den ingang telt. Men begreep dan reeds eenigszins. waar om mevrouw Kooy-Van Zeggelen en Van Mal- sen boek- en novellefiguren in en om Water land hebben laten dwalen. Waterland, dat aldus als middelpunt werd uitverkoren, ver raste de bezoekers door zijn sfeer, waardoor men zich een duidelijken indruk van den geest der achttiende eeuw kon vormen. Men bewonderde de zware deuren aan den ingang, waardoor men in de ruime onlvangha! kwam en keek naar de hooge kamers, die er om heen zijn gegroepeerd. Vooral in de ka mers was het goed te vertoeven, want men stelde vast, dat de muren en plafonds van kunstig stucadoorswerk zijn voorzien, terwijl talrijke schilderijen op de aandacht beslag legden. Op de wanden van een der kamers konden de bezoekers schilderingen bewonde ren, welke aan Van der Venne worden toe geschreven. Natuurlijk was er ook gelegen heid oude meubels te bezien, zooals uit de i tijd van Lodewijk XVI, en tevens een rijk versierd Engelsch kastje, dat hierheen is ge bracht door den heer Boreel, die tegen het einde van de achttiende eeuw gezant in Enge land was. Waterland trok reeds in de eerste weken van zijn openstelling voor het publiek velet aandacht. De belangstelling ging vooral uit naar de kostbare collectie schilderijen en portretten, waarvan werd medegedeeld, dal deze door een familiefonds werden beheerd, zoodat zij niet korden worden verkocht. Er waren werken van bekende schilders bij, zoo als Willem Maris en Peronneant. Inzake de familieportretten kan worden opgemerkt, dat zich hierbij afbee'dingen bevonden van jhr. Wi'lem Boreel, welke het eerst den naam Van Hogelanden droeg en van den heer Bo reel, die voorzitter van de Tweede Kamer was bil de herziening van de Grondwet in 1848. Verder kon de aandacht nog uitgaan naar glaswerk, boekerijen, Sèvre- en Sak sisch porcelein, een in latere Empire-stijl ver. bouwde kamer en nog een aantal curiosa. Het i? te hopen, dat huize Waterland, v neer de tijd rustiger is geworden, opnieuw voor het publiek open zal worden gesteld. Want er is voor deecnen, die belang in de sfeer van de achttiende eeuw stellen, heel veel te bewonderen BRUTALE OVERVALLEN. Onder voorwendsel, dat zij een politioneel onderzoek moesten instellen vervoegden zich 'e avonds om tien uur twee onbekende perso nen aan het perceel Stuyvesantplein 2, waar een kruidenierszaak is gevestigd. Zij bedreig den den bewoner met wapens en drongen tot den zolder door. Talrijke levensmiddelen, waaronder hoeveelheden suiker, roggevlok- ken, jam, margarine en kaas behoorden tot den buit. Ten huize van een bewoner van de Hendrik Roosenlaan pleegden enkele pseudo-polltie- martnen er-n brutale overval. Vrijwel alle aan wezige levensmiddelen, zooals vleesch. tarwe en brood, alsmede een groot bedrag aan geld werden ^or de dieven meegenomen. Nadat de gestolen goederen op een auto waren gela den wisten de daders te ontkomen. Enkele gewapende personen, van wie er eer gek'cod was in een Duitsch uniform, onder namen een overval in een perceel in de Tem- peiiersstraat. Het voorgenomen gebruik var hun vuurwapenen, had tot resultaat, dat zij zich zonder moeite konden meester maken van vier coupons stof. Drie kilogram suikerbleten op bon 520. In de provincies Noord-Holland, Zuid- Holland en Utrecht zijn de bonnen 320 van de derde noodkaart geldig verklaard voor het koopen van 3 K.G. suikerbieten. Deze bor.- nen moeten vóór Donderdag 15 Februari bij den kleinhandelaar in aardappelen worden ingeleverd. Nadat de handelaren zijn bevoor raad zal aflevering volgen. PROF. Dr. H. H. KUIJPER OVERLEDEN. Te Groningen, waarheen hij zich als vluch teling had moeten begeven, is in den ouder dom van 80 jaar overleden prof. dr. K. H. Kuijper, zoon van den bekenden dr. A Kuijper De overledene was vele jaren verbonden aatl de Vrije Universiteit te Amsterdam en heeft geruimen tijd in Bloemenaaal gewoond. HET WERK VAN DE HAAP.LEMSCHE RF.DDINCSÏIRIGADE In het afgeloope.n jaar werd bij 125 ongevallen de hulp van leden van de Haartemsche Red dingsbrigade ingeroepen en wel verdeeld als volgt; 101 stras tongevallen1 ongevallen door gas- of kolendampvergiftiging (bij één geval mocht hulp niet meer heipen); 14 wateronge vallen. 5 tijdens de duisternis. 4 werden gered. verdronk; van de overige 9 waterongevallen werden er 6 gered en S verdronken. In aanmerking genomen met andere jarex het aantal hulpverleeningen zeer laag. Wat verdrinkingsongevallen tijdens de duisternis aan gaat zal dit wel z'n oorzaak hierin vinden, dat men zich des avonds na acht uur niet meer in de openlucht mag begeven en dus de kans op te ter geraken tijdens de duisternis veel kleiner geworden. Wat de straatongevallen aangaat, t auto- tit rij wiel verkeer is sterk vermin derd. Voorts dient nog opgemerkt te worden, dat door het afsluiten van het telefoonverkeer de leden zeer moeilijk konden worden opgeroe- er dus ongevallen hebben plaats gehad waarbij geen hulp kon worden verleend. Burgerlijke Stand. HAARLEM. 8 Febr. 1945 OVERLEDEN 1 Febr.: W M. Meijers-Frensen 9S j., Hagestraai. 2 Febr R. J. T. Oesterreich. 69 j Stuyvesantstraat. 3 Febr.: J M. P. Walt- man, BS j., Thomson'.aan. 4 Febr.: M. W., 6 d. P. A. Wijtlcamp, Karolingenstraat. 5 Febr. H. Hoed. 86 j.. Johannes de Breukstraat. A. C. E.. de Könnigh. 64 Jaar, Zljlweg. A. Winkler—-van Blaaderen 73 j. Garenkokerskade 7 Febr. H. J. v. Hazebroek-Rijbroek, 95 j.. Z.B >aarne. GEBOREN: 31 Jan.: J. C. J. Joores-Eaklcer, d. 5 Febr P. Heilker-Visser, z. 7 Febr. W. Boe- :aaixl-Dekkers, z. L. Slobbe-van Leeuwen, d. E. L. Koot-Kootjmnns, d. G. M van Loevezijn- Steenksmp, z. 8 Febr.: M. P. Bos-Stek, z. ONDERTROUWD: 8 Febr.: P. Donker en A. W. Blonk. J. van Berkel en J. J. Scholder. M. H r.n Waard en C. Stam. GEHUWD: 8 Febr.: N. de Jong en L. Pet. L. J. Roeland en J. G. Smolenaars, C. Vrugt en H, Toebes. INBRAAK-KALEI DOS COOP Het perceel De ClercQstraat 143 werd door inbrekers bezocht. De daders verdwenen met medeneming van twee thee-serviezen er. een eetservies, een keukenuitrusting, een regen een zomermantel, een nest schalen en vijf pond bruine boonen. Uit Van Dijks koe"-:fabriek wisten de dieven een aantal meubelen te ontvreemden Voorts werd een inbraak gemeld in het filiaal der fa. A. H. aan den Klevcrparkweg De inbrekers zagen hun poging met succes bekroond, want de gestolen levensmiddelen boden een groote verscheidenheid. Er worden onder meer 27 ontbijtkoeken, 4 balen erwten, rozen versnaperingen, 2 balen suiker, 10 kg jam enz. vermist. Door verbreking van een slot aan de achter zijde van den bollenschuur van den heer R. aan den Zijlweg verschaften inbrekers 2ich toegang tot de ruimte, waar 15 hl anthraciet as opgeslagen. Dit extra brandstofrantsoen bleek het doel van hun komst te zijn. Een partij levensmiddelen, die in een per ceel aan de Kennemerstraat werd aangetrof fen. verwisselde eveneens van bezitter. Men deed voorts aangifte dat de dieven ook een woning aan de Spiegelstraat 9 hadden geopereerd, waarbij o a. drie heerencostuums, een regen- en een winterjas werden gestolen. HET CONFLICT IN DE GEREF. KERKEN De scheuring die in de Gereformeerde kerken Is ontstaan naar aanleiding van de besluiten die de generale synode in betrekking tot de genomen heeft, blijft zich mei name in de pro vincie Groningen voortzetten. Thans ls ook een scheuring ontstaan in de kerken van Schouwer- zijl. Uithuizenneeden en Zuidhorn. De kerke- raad van Schouwerztjt heeft zich voorlooplg los gemaakt van het verband der kerken op grond van de interpretatie die de synoce gegev,.. heeft van de beslissingen der generale synode 1995 en het feit. dat zij bepaalde ambtsdra gers van den kansel heeft geweerd. De predi- kani dezer gemeente, ds. M. Janssens. heeft zich teens vrijgemaakt van de synodale beslis singen. In Ulthuizermeeden ls de predikant, ds. C G. _os, met de helft van den kerkeraad en de helft der gemeente uitgetreden. Hier doet zich het unieke feit voor. dat beide groepen in onder ling overleg gebruik maken van het bedehuls. waarbij zij beurteUngs Zondags de vroege en de late diensten hebben. Deze kerk telt 1277 zielen waarvan 637 belijdende leden. In Zuidhorn zijn van de 14 kerkcraadsleden t 10 uitgetreden en ook de predikant, ds. W. J Otterlo en de hulpprediker, cand. W. J. Ar nold, beroepen predikant te Vrouwepolder (Z.) hebben zich losgemaakt van het kerkverband. Ook hier troffen belde groepen in betrekking tot het kerkgebouw een minnelijke schikking. Deze kerk telt 1084 zielen, waarvan 678 belijden de leder.. Totaal hebben zich ln ons land nu 62 kerken vrijgemaakt. ONGEVALLEN IN HET VORIG JAAR. Volgens niet-officieele gegevens zijn er ge durende het vorig jaar in de gemeente Haar lem honderd-achttien verkeersongevallen ge beurd, waar ven er elf van ernetigen aard waren. In totaal werden bij deze ongevallen negen personen gedood en vier-en-zevenlig gewond. Herinnering aan het beleg van Haarlem In 1572-75. In ons land is Januari gemiddeld de koudste maand van het jaar en laten we hopen, dat het ergste weer achter den rug is,'want juist ni wenschen we zoo min mogelijk van de winter sporten te genieten. Ook hebben we minder oog gehad voor de inderdaad fraaie gezichten, welke weer te zien waren in het Bolwerk, in den Hout en in Bloemendaal, toen de sneeuw de boomen bedekte. De koude en de slecht be- zoolde schoenen lieten het niet toe groote wan delingen temaken. Voor de natuur hadden we dus geen aan dacht, maar wel voor groote sleden, welke trachtten het zoo gestagneerde verkeer eenigszins in tact te houden voor het noodza kelijke vervoer van levensmiddelen naar d< stad. De slee gleed dus over de sneeuw en al zag men in Haarlem niet de fraaie arresleden. getrokken door paarden, welke op verren af stand al te hooren waren door het vroolijke gerinkel, in de omgeving was het anders. In de Haarlemmermeer verrichten nog verschei dene landbouwers hun werkzaamheden, waar bij de slede voor hen uitkomst bood. Jammer was het aantal sleden voor een stad als Haar lem in den tegenwoordïgen tijd te gering, waardoor anders voor een deel aan de noo- den tegemoet gekomen zou kunnen worden. De slede is een transportmiddel, dat ver scheidene eeuwen gebruikt wordt en ook door de Haarlemmers, die in den winter van 1572 1573 tijdens het beleg met zooveel moeilijk heden te kampen hadden. Voor hen waren ei tijden, dat er weinig eten in de stad aanwezig was, doch de slee bracht uitkomst en het ge volg was vele levensmiddelen, welke verkocht werden tegen prijzen, waarop de tegenwooi- dige huisvrouw ze niet kan verkrijgen. Zwarte handelaren kende men gelukkig niet, waar door de prijzen, bij welke stagnatie dan ook. niet omhoog gingen en een hoogte bereiken, die aan het ongelooflijke grenst. Doch laten we eerst in herinnering brengen op welke wijze die winter van 1572 eer gelukkige factor was. Onder water geloopen weilanden om de stad en het Haarlemmer meer werden eind December met ijs bedekt en dit was sterk genoeg, om sleden, at werden ze door paarden getrokken, te dragen slede bad een flinke oppervlakte en een pro viand. gelijk aan het gewicht van zes perso nen, kon vervoerd worden. In 2ijn werk ,.Het beleg van Haarlem" vertelt dr. J. W. Wijn. dat de proviandeering tot 7 Februari geduurd heeft. Het aantal sleden, dat in het geheel aankwam, kan op een kleine 800 worden ge schat. Het uitgangspunt van de sledencon- vooien was Sassenheim, waar de Prins een •erschanste legerplaats had doen aanleggen. De sleden werden niet alleen gebruikt om levensmiddelen naar de stad te krijgen, doch ze waren eveneens nuttig bij de krijgsver richtingen. Na een dooi van enkele dagen, waardoor het ijs zwak werd, volgde er aan het einde van Januari weer een vorstperiode en de aan voer van sleden werd begunstigd. Gemiddeld kwamen er tusschen de 30 en 40 per dag bin nen en op 28 Januari zelfs 80, waardoor de levensmiddelen goedkoop werden. Met de sleden kwamen ook telkens soldaten in de stad, die bij de burgers werden ingekwar tierd. De proviandeering met sleden nam ln het begin van Februari een einde. Nadat op den vijfden dezer maand nog 8 sleden waren aangekomen, gingen den volgenden dag 13 sleden met victualie op het Meer verloren. Een dag later kwam het laatste convooi bin nen, bestaande uit 128 sleden, hetgec-n een ge luk was, omdat het ijs al begon te kraken. Er zijn dus in dien winter van 1572 heel wat sleden binnengekomen en hoewel het aantal van 800 niet groot lijkt voor een stad van on geveer 20.000 personen, toch was er een uitzondering daar gelaten voldoende. De aanvankelijke voorraden zullen behoorlijk ge weest zijn, omdat de aanvoer niet zoo vlot verliep als in latere eeuwen. De toestand was critiek bij het optreden van dooi en ordon nanties op de levensmiddelen moesten dan worden afgekondigd Na een dooiperiode van vier dagen was „het laatste pulver ln de f'esch en het laatste meel in den oven". Den Ssten Januari werd bepaald, dat hamsteren van brood verboden werd, dat de prijs van een roggebrood drie stuivers bedroeg en van zoete melk een blank (3/4 stuiver). Aan het einde der maand gelastten de burgemeesters, dat gerst en haver door rogce gemaald moest worden. Dit blijk van wijs vooruitzien vond echter geen waardeering. deelt dr Wijn o.a mee en de bepaling moest na korten tiid wor den opgeheven, wegens murmuratie. onder de schamele gemeente, die niet tevreden was voor zij voor haar drie stuivers weer een goed roggebrood van zes pond kon krijgen., Hét eind van Januari was weer gunstig voor der. aanvoer en de prijs van een pond ossen- vleesch werd vastgesteld op 3 groot (onge veer 7cent in den tegenwoordigen tiid) en voor een pond koeienvleeseh betaalde de Haarlemmer een braspenning (6V£ cent). Be gin Februari was de prijs van een rogge brood van zes pond gelijk aan een wittebrood van één pond en dan was er te koop koeien- en zoete kaas, boter, zoete melk. Rijnwijn, wijnappel en hennen. Toen de vorst verdwenen was. geschiedde de aanvoer per boot en de levensmiddelenpo sitie verbeterde terstond. Rogge, erwten, vïsch. bier en andere artikelen kwamen in ruime mate binnen en het bakken van haver en mout voor brood werd gestaakt. Op deze wijze hebben de sleden dus onge veer 375 j3ar geleden goede diensten bewezen voor de Haariemscbe bevolking. Was het nu maar ook mogelijk) Zsanenbosch werd Zaanenplantsoen. Toen we dezer dagen in de omgeving van den Orionweg wandelden bleek, dat er van het Zr.anenbosch (ook spreekt men wel van het bosch van Bredius, naar den laatatcn bewoner) nog enkele boomen stonden, zoodat dit gedeelte van Haarlem-Noord wel grondig vernield is. De bena ming van bosch moet dus vervallen en zou beter veT- v-ngen kunnen worden door Zaar-.en-plantsoen, want bet is niet te verwachten, dat er in de toekomst iets terechS zal komen van een park met fraaie boomgroep te verkrij gen. zooals dit na het in uit voer brengen van het uitbrei dingsplan omstreeks J930 tot stand is gekomen. Reeds had de gemeenteraad van Scho ten Sn 1914 een uitbreidings plan gemaakt, en eerst na den ooriog werden gedeelten aan gelegd. De aankoop van het Huls ter Zaanen met de daas- bij gelegen gronden ln het jaar 1923 door de voormalige gemeente Schoten ging vlot ter. Het plan in de naaste omgeving van het huis keurde de gemeenteraad van Haar lem in 1929 goed. waarna tot den bouw van woningen aan de Zaanenlaan. Orionweg enz. begonnen werd en Hout en Plantsoenen werkte de plan nen uit. om een wandelpark te maken, waarbij de be staande oude boomgroep be houden bleef. Het Huls ..Ter Zaanen" werd in 1930 inge richt als filiaal van de Stads bibliotheek en in den loop der jaren hebben velen zich daar heen begeven, om boeken te halen. Bij de reorganisatie moest een schilderachtig laan tje. dat naar het huis voerde, verdwijnen voor een breeden weg. Het fraaie wit bepleisterde landhuis is een overblijfsel van het vroegere kasteel van Zaanen. Eenige eeuwen is Zaanen een heerlijkheid ge weest. die reeds in 1100 bekend was De heerlijkheid was bij zonder uitgestrekt en het oor spronkelijke kasteel stond in de omgeving van het tegen woordige Zaandam Het werd omstreeks 1300 verwoest en een nieuw werd in de omge ving bij de Delft gebouwd. Men beweert ook wel, dat een aantal edelen onder leiding van Willem van Zaanen, nadat 7.e gevlucht waren, omdat zij den moord op FlorLs V ge pleegd hadden, terugkeerden en toen deze heerlijkheid ge kocht hebben. Het kasteel is later, vermoedelijk door blik seminslag vernield. Daarna is het tegenwoordige landhui' e- bouwd ln 1923 heeft het er ge- ruimen tijd naar uitgezien, dat het geheele buiten zou verdwij nen De gemeente Haarlem heeft er echter voor gezorgd, dat het huis behouden bleef en een fraai wandelpark tot etand kwam. Dat het zeer gewaar deerd werd, bleek steeds uit het drukke bezoek Nu ziet het er echter kaal en dor uit. GEVONDEN VOORWERPEN, Ceintuur, Bouwen, Gibraltar- straat 13; gebit Hartman, Alte. r.astraat 18rood; hoed, v d. Bijl K!everp3rkwcg 192; hond. Hut- graaf, Zijlweg 12; maat, v. d. Werf, Pijnboomstraat 34- por- temoimaie m. i., Hoogenbirk, Spionkopstraat 28; portcm. m.i, v. Limbergen, woonschepenha ven; portem. m.i.. Wijfjes. Ti- morstra3t 81; portem. m.i., Mascretuw. Judith I.eysterstr. 28: tasch, Verhage. Rijksstraat weg 84rood, zak met wortelen, Kemper, Achterweg 8; horloge, Schaap, I angendrikstraat 11; mof. Knibbe, Wagenweg 210; portem. ml. Blankevoort, He- dastraat 6; portem. m.i.. Van Meeswijk. Iordensstraat 36. pa- rapluie. Grit. Wilgenstraat 46; sleutels. Hofman. Dolfijnstraat 12; zaag. Zwaneveld, Paul Kru gerkade Srood. PREDIKBEURTEN. Zondag 11 Februari 1949. HAARLEM. Ned. Hervormde Gemeente: Groote Kerk. 10 u. ds. Mackaay. Nieuwe Kerk. 10 u.. ds Beker; 3 u., ds. Van der Waal. Oosterkerk. 10 u„ dr. Emmen. Avondmaal; 3 u.. dr. Emmen, Dankzegging. Bakeneescrkerk, 9 30 t»., d« heer Smit {Kioderkerkj.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlemsche Courant | 1945 | | pagina 1