Haarlemsche Courant
Toen een barre winter zich tot
in April deed gelden.
290c Jaar*.. No. 43
Bureaux: Groote Houtstraat M
Postgiro 1349».
Bijkantoren: Soendapleln JL
IJmulden. Kennemerlaan 154
Nieuwsblad voor Noord-Holland
Dinsdag w Fefer. 1345
Gltg.: Gr al Sedrijvea Damiate,
Haarlem. Abonnementen: per
week 26 ct„ per mod. 1,13,
per kwartaal 3.41. fr. p. poet
3.73. Losse nummers t cent.
Hoofdredacteur- F C. Derka.
K 1397
Van hel Oostelijk front.
Inzake den strijd in het Oosten werd Za
terdagmorgen van Duitsche zijde medege
deeld. dat de aanvallen der Sovjets in Neder-
Silezië zijn versplinterd. De Duitsche tegen
acties en de hergroepeeringen van den tegen
stander in groote gedeelten van het front ge
ven den toestand een nieuw karakter. Wordt
de situatie in het Weaten bepaald door de
Duitsche afweerresultaten, op de plaatsen,
waar de Geallieerden op hun zwaartepunten
door de Duitsche linies trachten te dringen,
in het Oosten wordt de 'toestand door een
nieuwe tactiek bepaald. De Duitsche leiding
gaat er toe over af te wijken van de tot dus
ver gevolgde tactiek door eigen acties te
ondernemen, hetgeen groote aandacht verdient.
Het opperbevel der Sovjets heeft zijn troepen,
die ten Oosten van de lijn Frankfort aan den
OderKüstrin staan, opnieuw gegroepeerd en
het front tot het gebied van Zuid-Pommeren
en Neder-Silezië uitgebreid, ten einde de
aanvalswig voor den grooten aanval op Ber
lijn te vc-rbreeden. De Duitschers streven er
naar de Sovjets door eigen activiteit te ren
men. De aanval in de richting van de Rijk:
hoofdstad geschiedt in langzamer tempo Er
wordt momenteel vooral gevochten in Zuid-
Pommeren. waarbij de plaatsen Graudenz en
Schwetz worden genoemd, zoo werd Zater
dagmorgen verder gemeld. De Duitschers
hebben niet verheeld, dat zij het verlies van
Tuchel en Konitz niet licht opvatten. De stad
Breslau is door de Sovjets omsingeld, maar
bindt aanzienlijke troepenmachten. De Duit
schers hebben Grossen en Grünberg ontruimd
en achten dit niet van belang ontbloot, maar
geconstateerd wordt. dat hieraan bepaalde
doeleinden zijn verbonden en een en. ander
niet aan een eenzijdige Sovjet-handeling is
te wijten. Er is een versterkte Duitsche acti
viteit in de lucht op te merken, waardoor
de Sovjet-aanvalskracht op een zeer kwets
bare plek wordt getroffen.
Op een persconferentie heeft de militaire
spreker van de Wilhelmstrasse voor buiten-
landsch journalisten verklaard, dat de stad
Sommerfeld weer in Duitsch bezit is.
Sovjet-pantserspitsen zijn afgesneden en de
tegenstander heeft vele tanks verloren.
Sagan heerschen straatgevechten.
Communistisch blad in
Zwitserland.
De Zwitsersche Bondsraad heeft, voorloopig
voor den duur van een half jaar, goedge
keurd, dat de Communistische Partij in Zwit
serland een zesmaal per week met een op
laag van 40 000 exemplaren te verschijnen
blad zal uitgeven, hetwelk Voorwaarts zal
zijn genaamd.
Verkiezingen in Griekenland.
Radio Londen meldt, dat vermoedelijk voor
loopig slechts in 40 van de 300 kieskringen
van Griekenland verkiezingen zullen worden
gehouden. Het zal voor het eerst sinds
zijn, dat er in Griekenland vrije verkiezingen
plaats hebben. Volgens Radio Londen kan de
organisatie voor de vrije verkiezingen niet
sneller worden opgebouwd.
Oorlog en modder.
Uit Londen wordt bericht, dat de Engel-
schen en Canadeezen bij het offensief in het
gebied van Kleef op groote moeilijkheden
stuiten. Een oorlogsverslaggever van de Daily
Express schrijft aan zijn blad, dat de zware
wapens, zooals tanks en zwaar geschut, door
den modder bijna niet vooruit kunnen komen.
Het is de modder, die den aanvallers naast
het slechte weer, de grootste bezwaren be
zorgt. De Engelschen weten van den eersten
wereldoorlog wat het zeggen wil in den mod
der te moeten vechten, doch alle toen onaei-
vonden moeilijkheden zinken bij de huidige
in het niet
Houthaler verdronken.
Droevig ongeluk op de Lorentzkade
Zaterdagmorgen om halfzeven had de acnt-
en-zestigjarige heer A. W. zijn woning aan de
Brouwersstraat 123 verlaten en ging met een
handkar in de richting Overveen, om daar wat
hout te halen. Het was nog donker, toen hij
de Lorentzkade bereikte, om via een brug
getje over de Houtvaart langs den Vlaamschen
weg verder te gaan. Het publiek had zich
echter reeds over de houten leuning van de
brug ontfermd, zoodat het bij donkerte ge
vaarlijk is te passeeren. Vermoedelijk is W.
verkeerd geloopen en te water geraakt. Om
wonenden hebben hulpgeroep gehoord, doch
zij waren niet in de gelegenheid hulp te ver-
leer.en. Later is de politie gewaarschuwd, die
na korten tijd dreggen het stoffelijk overschot
op het droge bracht.
Burgerlijke Stand.
HAARLEM 16 Februari 1943
BEVALLEN: 10 Febr.. A. van Keeken—de Vries,
z.; 13 Febr., C. Rozenhart—Wanders, d.; 14 Febr.,
A. Llps—Koster, z.; H. Dirks—Waterman, z.; 15
Febr., M. J. Luder—Wagemaker. d.: A. C. A.
HoedjesKaldenbach, d.: J. W. Heeremans
Boon, d.: 16 Febr., A. PeetoomMarquardt.
OVERLEDEN: 10 Febr., B. Boers, 66 j.. Adr de
Jonghestraat; 11 Febr., H. P. Dekkerde Smet.
65 j., Rollandstraat; J. C. van der Meeren, 78
Ted. van Berkhoutstraat; 12 Febr., F. H. Butjs,
68 j., Ipenrodestraat; C, van Kessel—van der
Laan, 8! Lange Begi.inestraat; T. Portegies—
Scholtcn, 78 J., Lar.ge Boogaardtstraat; 13 Febr.,
G. van Beem. 78 j.. Trompstraat; K. van Pel, 81
j.. Kempstraat; G. Wijkhuizen. 70 J., Westerhout-
park; J. van Schoonneveldt—Vos. 75 j.. Boeken
rodestraat: D. Louw—Wlelinga. 49 j. Da Costa-
straat; W. den Braber. 26 J,. Kamperlatfh; 14 Febr.
J. J. van Alphen, 76 j.. Kenaupark; B. Mink. 65
j., Kanariestraat: 15 Febr., C. J. M 6 d.. d van
J, van der Veldt, Schouwtjeslaan: C. J. Wltte-
man—Maas, 77 j„ Atjehstraat: M. C. M„ 2 m., d.
van J. Hulshout, Visserstraat; J, Netz, 44
Grebbe rstraat.
Wat de Haarlemmers in 1771
m edemaahten
Maar 22 April kon de schoonmaak toch
beginnen.
Als we dit seizoen geen ijs en sneeuw meer
krijgen, 2ullen wij blij zijn en we ontzeggen
ons gaarne de vele genoegens, welke de win
tersporten bieden. Een ieder verlangt immers
naar het voorjaar en wat warmte, want
brandstoffen ontbreken in honderden gezinnen
en boomen staan er in Haarlem en omgeving
eer, welke in aanmerking kunnen ko
men, om door de particulieren gerooid of ge
kapt te worden.
Laten we optimistisch zijn en het beste er
van hopen, doch een mogelijkheid bestaat er
natuurlijk nog. De lezers zullen herinneringen
bewaren aan winters, waarin het in Februari
en Maart weer begon te vriezen en sneeuw
de straten bedektc.
In dit verband is het wel aardig na te gaan
hoe het verloop was van een winter
17701771, dus bijna 175 jaar geleden. Waarom
juist deze periode uitgekozen? Onder onze
oogen kwam toevallig weer een gedeelte van
een dagboek, welk gepubliceerd is in het
Jaarboek 1942 van de vereeniging „Haerlem"
en waarbij mej. dr G. H. Kurtz een inleid:
en toelichting geeft. Het dagboek bevat de
belevenissen van Jan van den Briel, een ge
pensioneerd Indischgast, die zich in 1754 in
"•richt gevestigd had. De vele overstroomingen
in de Betuwe en de daardoor bemoeilijkte
communicatiemogelijkheden deden het gezin
besluiten hun huis aldaar te verkoopen
ich in Haarlem te vestigen. ..waar den gods
dienst en ordentelijk geselschap beter te ge
nieten" vielen. Jan van den Briel huurde ei
huis op de Nieuwe Gracht.
Het dagboek is niet rijk aan belangrijke
gebeurtenissen, maar geeft een goed beeld
ran den gezeten burger, wiens bestaan gevuld
wordt met kerkgang, visites en kleine uit
stapjes. Hieronder zullen we wat vertellen
van hetgeen Van den Briel opgeteekend heeft
over de wintermaanden en dan blijkt, dat het
reeds op 17 November 1770 hard begon te
vriezen. Drie dagen later zette de dooi
echter in. De dagboekschrijver doet geen me-
dedeelingen over ijs in December, maar wel
van een zwaren storm op den negentienden,
waarbij eenige schade aan schoorsteenen. da
ken en schuttingen wordt aangebracht.
De maand Januari 1771 bracht de eerste drie
dagen stormachtig weer, doch daarna draait
de wind en na sneeuw- en hagelbuien begon
het zoodanig hard te vriezen, dat er op de
schaatsen gereden kan worden op de Haar
lemsche grachten. Het ijs Is zoo dik, dat er
narrensleeden verschijnen en sledevaarten
worden gehouden De wintervreugde moet
dan eens een imposant, beeld hebben
gegeven, want op den avond van 15 Januari
„was alhier een sleedevaart van 12 narre-
sleeden, die de gantsche stad doorreed, zijnde
de voorste en agterste vol musikanten. en in
de andere hoeren en dames, ider door 2 flam
bouwen verligt en door alle de dienders ge-
assisteert". Het stadsbestuur had intusschen
maatregelen genomen om ondanks de vorst
bij brandgevaar handelend te kunnen optre
den. Op 13 Januari waren er biljetten aan
geplakt, door middel waarvan werd medege
deeld, dat voor alle hulzen aan de grachten
bijten in het ijs moesten worden gehakt en wel
met een lengte van zes en een breedte van
vier voet, hetgeen op kosten van de betrok
ken Haarlemmers diende te geschieden.
De vorst bleef aanhouden, met het gevolg,
dat er op 18 Januari over het ijs naar Spaarn-
dam kon worden gewandeld. Ook de eerste
geladen wagen kon er over rijden
Een dag later keken degenen, die groote
winterplannen mochten hebben gemaakt, ech
ter leelijk op hun neus. Toen de Haarlem
mers 's morgens buiten een kijkje gingen
nemen stelden zij vast, dat het niet meer zoo
bitter koud was en dat het minder had ge
vroren. Komt er dooi? vroeg men zich af. Dit
was reeds 's avonds het geval, want toen had
men „geringe stofregen en slappe dooy". Des
middags had een „zeylschuytje" nog over het
ijs kunnen gaan. maar nu werd de dooi zoo
snel, dat er reeds vier dagen later niet meer
aan sleden en schaatsen behoefde te worden
gedacht. Het ijs mocht echter zwak zijn, toch
bleef het de grachten nog dagenlang bedek
ken, zoodat de brouwers er op 28 Januari nog
gaten in dienden te zagen om er water uit te
halen.
Was het gedaan met den 6trengen winter?
7 Februari bleek, dat het tegendeel het geval
was. Er was weer een strenge vorst en door
dat er meestal een Oostelijke wind woei was
het zeer koud. Eerst op 16 Februari was er
een verandering op te merken en moesten de
schaatsen weer worden ingevet en de sleden
naar den zolder verhuizen.
De maand Maart begon en roerde, als zoo
vaak het geval is, zijn staartIn het dag
boek werd namelijk op 11 Maart geconsta
teerd: „De passeerende nagten heeft het soo
hart gevrooren, dat de grogten toeleggen"
Het weer was grillig en presenteerde „een
buy van donder, regen en hagel". De vorst
was minder hevig dan daarvoor, aangezien
de trekschuit naar Leiden kon blijven varen,
maar bleef toch de aandacht bezig houden
aangezien er nu eens erge koude en dan weer
sneeuw was. Het werd April en April deed
.vat hij wilde. Op 9 April noteerde de op
merkzame Jan van den Briel, behagelijk van
de warmte thuis genietend: „Tot heden toe
heeft men niet dan cout en bar weer, vrie-
sende de slooten nog de meeste nagten toe".
Maar de Haarlemmers hadden het ergste toch
achter den rug. Zoowaar kon van den Briel
reeds voor de eerste maal thee in zijn „thuyn-
tje" drinken en plezante wandelingen maken.
15 April bleef hij evenwel thuis, want het
weer was toen slecht; hagel, sneeuw, regen
stormwind deden om beurten hun best.
Ook 's nachts viel er veel sneeuw, maar daar
mede werd de zoo strenge winter van 1770-
1771 toch uitgeluid. Een paar dagen later
werd er in den huize Van den Briel namelijk
gewerkt, dat het een lust was, want zoo
schreef de heer des huizes 22 April, tevreden
knikkend: „Leg voor de laatste maal van 't
jaar vuur aan en Caatje maakt een begin me!
schoonmaken".
Verzamelen van prenten en
teekeningen.
Een avond prenten kijken in
Teller's Mnseom
Het verzamelen van prenten en teekenin-
gen is een even leerzame als veredelende lief
hebberij tenminste als zij met toewijding en
kennis beoefend wordt. De echte verzamelaar
beschouwt zijn liefhebberij dan ook als een
kunst, waaraan hij de heste uren van zijn
leven gewijd heeft. Ook anderen laat hij
meestal gaarne van zijn collectie genieten en
\-3n tijd tot tijd noodigt hij zijn vrienden en
kennissen bij zich uit om een avond de nieu
we aanwinsten van zijn collectie te bezien-
tiger,. Zulke rustige uren prenten kijken
een ouderwetsch maar geenszins v
ouderd genoegen
Onze grootvaders en overgrootvaders be
zochten gaarne zulke bijeenkomsten en onder
hun kleinkinderen en ac'n'erk'cinkinderen
inden zich nog altijd van die fijnbesnaarde
liefhebbers der prentkunst, voor wie
avond van stille intimiteit als 't ware een
levensbehoefte is. al dient gezegd, dat hun
aantal wel vrij gering zal zijn. Toch is het
feit, dat de belangstelling voor de kunst
en dus ook voor de prentkunst gedurende de
oorlogsjaren is toegenomen.
Het bekijken van prenten kan enen werkelijk
een kunst op zichzelf noemen, die men moet
leeren en onder deskundige leiding pas goed
leert verstaan. Kunstenaarsvereenigingen al
Pulchri Studio in Den Haag en Arti in Am
sterdam hebben al sinds menschenheugenis
dergelijke bijeenkomsten gehouden. Die kijk-
avonden hadden al spoedig zulk een succes,
dat hooge gasten als wijlen Koningin Sophie,
die als een ijverig beschermster der schoone
kunsten bekend stond. meermalen aan dit
fijne, artistieke genot deelnam
Ook in onze stad is men op dit gebied ntet
achter gebleven, want hier zijn eveneens ver
zamelaars die gaarne een ander een kijkje
gunnen ln hun collectie Speciale vermaard
heid had de kijkavond in Teyler's Museum
die tot het uitbreken van den oorlog
op den verjaardag van Pleter Tcyler gehou
den werd Deze dag de 25ste Maart
wordt nog altijd door de Teylerlanen feeste
lijk herdacht. In de bakkerij van den heer
De Dood werden dan. volgens een bepaald
recept, Teylerbrooden met sukade en kren
ten gebakken, waarop zieken, weezen en
ouden van dagen werden getracteerd. Men
besloot des avonds den feestdag met prenten
teekeningen kijken in het museum. Onder
leiding van den conservator, de heer H. van
Borssum Buisman, schaarden zich ongeveer
twintigtal genoodigden om een lange ta-
waarna de heer Buisman een inleldine
gaf tot de collectie die hij voor dien avond
in een bepaalde groep uit den rijken voor
raad van het museum bijeen had gebracht.
Daarna stopten de hoeren de lange Goudsche
pijpen met geurige tabak die in fraaie antieke
kistjes voor hen gereed stond en onder de
gezellig omhoog kringelende wolkjes begon
men met de bezichticing der etsen, litho's,
teekeningen of aquarellen. In deze vredige
stemming werd blad voor blad zorgvuldig
bekeken en meermalen namen de kijkers de
loupe ter hand om tcere en meesterlijk ge-
teekende details nader onder het oog te ne
men en men kan zich voorstellen, dat die
dampende kunstbeschouwers een schilderach
tig taferee! opleverden, waarin een teekenaar
als Alexander Verheul plezier gehad zou
hebben. Na de laatste plaat werd onder het
genot van een glaasje wijn nog wat over de
prenten nagepraat. waarbij eenige schalen
roode en witte turons, eer. speciaal Haar-
lemsch schuimgebak in de kleuren van onze
stad. het zijne bijdroeg tot het eenvoudig
doch feestelijk karakter van den avond.
Intusschen had de heer Buisman bemerkt,
dat er voor prenten een groeiende belang-
:telling bestond. wat voor hem aanleiding
was de platen, die door het beperkte gezel
schap van den 25en Maart bezichtigd waren,
ook voor een grooter publiek in het museum
te exposeeren en zoo ontstonden de tijdelijke
tentoonstellingen die gedurende de iaren voo:
den oorlog een speciale vermaardheid had
den en het aanzien van onze stad in de kunst
wereld niet weinig verhoogden
Met dit al zal men het met ons eens zijn,
dat het verzamelen en bezichtigen van pren
ten en teekeningen mits dit op deskundige
wijze geschiedt tot die schoone genoegens
behooren, die den geest verrijken en ook in
de donkerste tijden het. leven waard maken
geleefd te worden.
JAN D, VOSKUIL, leveren.
BAKFIETS GESTOLEN.
De recherche heeft den
37-jarigen J. van T. en den
27-jarigen J. V. aangehouden,
die bekenden een bakfiets te
hebben gestolen.
Uit een pakhuis aan de Lange
Heerenstraat zijn zeven fles-
scheen muskaatwijn, veertien
potjes jam en spiritus gestolen.
Weer ls de recherche er in
geslaagd twee vaten spijs-oHe
op te sporen, aan welken dief
stal de vier en veertigjarige
J. A. van D. zich schuldig had
gemaakt.
Eenige personen met vuur
wapen^ hebben zich toegang
verschaft tot een perceel aan
de Balistraat, waar zij twee rij
wielen en een koffer gestolen
hebben.
KLEEDINGSTUKKEN EN
DERGELIJKE GESTOLEN.
Een inbraak is gepleegd in
een woning aan het Wijde Gel-
deloozepad, waar gestolen zijn
costuums. mantels, jassen, kou
sen en andere goederen.
INBREKERS
OF HEETERDAAD BETRAPT.
De politie heeft den 38-jari-
gen J. B. en den 29-jarigen G.
H. betrapt tijdens een inbraak
in een kruidenierswinkel op de
Botermarkt. Daarna is een
huiszoeking gedaan in de wo
ningen van de aangehoudenen
en levensmiddelen werden in
beslag genomen, welke van
diefsts' afkomstig warer..
JONGENS LOERDEN OP
HANDTASCIÏJES.
Den laatsten tijd is talrijke
malen gebleken, dat degenen,
die het met de eerlijkheid niet
nauw nemen, het ook op hand-
taschiee ed. hebben gemunt.
Wanneer de vrouwen bij het
winkelen in de rij dienen te
staan, gebeurt het meer dan
eens. dat er een poging wordt
gedaan om hieruit distributie
bescheiden en geld weg te
nemen. Ook als de dames op
straat wandelen moeten zij
échter op hun hoede zijn. Dezer
dagen is dat weer eens geble
ken Een Haarlemsche vertoef
de in de Zuidpolderstraat te
Haarlem, toen haar handtasch
werd weggerukt. Zij bracht de
politie van den diefstal op de
hoogte en deze slaagde er spoet
dig in de daders aan te hou
den. Dit bleken twee Haarlem
sche jongens te zijn, namelijk
de veertienjarige J. N. A. en
de zestienjarige E. D. V. Zij
hebben intusschen reeds een
bekentenis afgelegd.
DE LEVENSMIDDELEN VAN
HET ZWEEDSCHE ROODE
ROODE KRUIS.
Het publiek woi'dt er nog
maals aan herinnerd, dat het
!en strengste verboden is de
bonnen, welke geldig verklaard
zijn voor het in ontvangst
nemen van de levensmiddelen
van het Zweedsche Roode
Kruis, bij den winkelier af te
leveren, alvorens een nader be
richt in ons blad is verschenen
of aanplakbiljetten in de stad
zijn opgehangen Anders kun
nen zoowel voor den winkelier
als voor het publiek moeilijk
heden volgen.
DIEFSTAL VAN FIETSEN.
Ter. nadeele van een bewoner
van de Nassaulaan 2ijn vier
fietsen gestolen
BABIES WERDEN NIET
WAKKER.
Ongewenscht bezoek is ge
bracht aan de inrichting voor
verpleging voor kraamverzor-
ging. waar drie Perzische tapij
ten gestolen zijn.
BON 327 VOOR GROENTE.
In de gemeenten in het Wes
ten van het land, waar de z g.
klantenbinding voor groente is
ingevoerd, is voor het tijdvak
4 tot en met 17 Maart bon
327 aangewezen voor het koo-
pen van groente. Het publiek
dient dezen bon voor Woensdag
21 Februari in te leveren bij
den handelaar, van wien het in
die periode groente en fruit
wenscht te koopen. Bij deelne
ming aan de Centrale Keuken
dient men dezen bon bij den
kaartverkoop voor het tijdvak
an 4 tot en met 17 Maart in
zijn geheel bij de C. K. in te
