POPULAIR MEIIS
Oplage 10000 Ex.
Dinsdag 13 November 1883.
No. 108.
FEUILLETON.
„GROEFWANG".
ABONNEMENTSPRIJS:
Voor Haarlem per maand40 Cents.
Franco door geheel het Rijk p. maand 55
Afzonderlijke Nommers5
Verschijnt Dagelijks uitgenomen Zon- en algemeene Feestdagen.
Bureau: KLEINE HOUTSTRAAT No. 9.
Drukkers-UitgeversBOMANS Co., te Haarlem.
ADVERTENTIËN:
van 15 regels 25 Cent; iedere regel meer 5 cents.
Groote letters naar Plaatsruimte.
Advertentiën worden aangenomen tot 's middag 12 uur.
Hoofdagenten voor liet Buitenland: Compagnie Générale de Publicité Etraugère G. L. DAUBE Co. JOHn. F. JONES, Sucr., Parijs, 31bis, Faubourg Montmartre.
Van Haarlem naar
Amsterdam.
7-—. 8.32, 8.55. 9.30,11.15,
11.39* 11.56. 1.8, 2.39*,
3.53, 4.15, 4.44, 5.42, 6.40,
7.13, 7.44* 8.54,9.46,10.23,
10.59*.
VERTREKUREN der SPOORTREINEN.
Van Amsterdam naar
Van Haarlem naar Haarlem.
Rotterdam.
7.53*, 8.33,9.4,10.13.12.12*
12.46,1.53, 3.50, 4.16, 5.12,
5.43», 8.1, 10.13.
6.15, 7.30*. 8.10, 8.30, 9.35,
9.50,11.5,11.50* 12.15, 1.5,
1.30, 3.26, 3.45, 4.30. 4.45,
5.20* 7.30, 8.30,9.50,11.—.
WINTERDIEN ST.
Van Rotterdam naar
Haarlem.
6.40, S.10,9.10,10.20* 11.5,
1.23*, 2.45. 3.35, 5.10,' 6.27*,
7 20, 8.50, 9.50*.
De vertrekuren zijn berekend
Station Delftsche Poort.
De met een geteekende treinen alleen le en 2e klasse.
Van Haarlem naar
den Helder.
6.51,10.7,1.37, tot Alkmaar,
5.2, 8.57.
Van den Helder naar
Haarlem.
6.10, 9.30, 1.30, 7.20
Van Haarlem naar
Zandvoort.
Station H. IJ. S. M.
7-55, 10.15, 11.38, 1.33,
4.59, 8.3.
Van Zandvoort naar
Haarlem.
8.26 10.49, 12.42, 4.17,
6.15, 8,28.
Bericht aan onze lezers.
VAj die zich nog in den
loep Ton dit jaar abon-
neeren ontvangen at
pr mie:
le. den boetenden tloman:
8te Hoek des 9'aders.
2e. F>/i prachtigein riet
kiettren gedritkfen wand
ka fender.
JlllllVDK.
Maar al te waar is het, dat de
jenever de kanker is, die aan onze
huiselijke en maatschappelijke toe
standen knaagt.
Treed de woning slechts binnen
van den huisvader, die er aan ver
slaafd is. Twist en tweedracht heb
ben er hun zetel opgeslagen; sinds
lang is de liefde, die de echtge-
nooten voor elkander koesterden,
uit hun harten verbannen, en zoo
ze elkander al niet haten, dan toch
zijn koelheid en onverschilligheid
voor de liefde in de plaats getre
den. Smoordronken komt de man
soms thuistierendrazend en
vloekend; het geld, waarvoor hij
een geheel e week in het zweet
zijns aanschijns heeft moeten wer
ken, waarmee hij verplicht is, vrouw
en kinderen te onderhouden, hij
heeft het verbrast! Nu staat hij daar,
iu den toestand van een krankzin
nige, ja erger nog, hij staat bene
den het redelooze vee! Niet ineenc
is hij een >laaf van den drankduivel
geworden; neen, eertijds was hij
een oppassend jongeling. Kwade
vrienden lokten hem raee, en hoewel
eerst aarzelend, was hij niet lang
in staat nu eens aan hun vriende
lijke uitnoodigingen, dan weer aan
hun spotternijen weerstand te bie
den; ook hij betrad den drempel
(Een roman uit deu aehtetcn eeuw.)
uit het uoocflerrseü tan
ADOLF GLASER,
6)
Ofschoon de leer der christelijke
broeders weinig ingang vond bij de
mannen van het dorp, zoo namen
dezen toch allengs deel aan de bij
eenkomsten, die reeds geregeld op
vastgestelde dagen plaats hadden.
Hoofdzakelijk kwam dit door een
artikel in hunne leer, dat namelijk
alle menscheu voor God gelijk wa
ren. Van al hunne predikingen had
den deze woorden den grootsten
indruk gemaakt. De dorpsbewoners
wisten niets anders, dan dat zij met
lichaam en ziel aan de heeren toe
behoorden.
▼an die kroegen, waarvan de hou
der zich verrijkt, ten koste van zijn
klanten, die zich daar lichamelijk
en zedelijk dooddrinken, ten koste
van hun vrouwen, die aan ellende
ter prooi zijn en van hun kinde
deren, die, eens groot geworden,
hun vader in dien hartstocht voor
den drank zullen evenaren en over
treffen Zoo werd de dronkaard wat
hij nu is, want, hoewel hij in het
eerste jaar na zijn huwelijk zich
goed gedroeg, kreeg weldra de oude
gewoonte de overhand en met den
dag zonk hij dieper. Had hij geld,
dau zat hij in de kroeg, en ver
maakte zich daar met andere drin
kebroers den eenen borrel na den
anderen door het keelgat te jagen,
en, zooals het gewoonlijk gaat, het
bleef daarbij niet. Ruwe woorden,
vloeken, dubbelzinnige taal waren
daar schering en inslag. Hij had
eerst zijn vrouw nog het grootste
gedeelte van zijn weekgeld ter hand
gesteld, allengs verminderde dat tot
de helft, het derde, ja, ten laatste
kreeg ze zoo goed als niets en moest
maar zien, hoe ze rondsprong; al
was het dan ook, dat ze haar toe
vlucht moest nemen tot de armen-
bedeeling. Nu is hij niet meer in
staat, iets uit te voeren, zonder
vooraf een groot glas jenever uit
gedronken te hebben. Staat hij 's mor
gens op,dan is hij krachteloos; over al
zijn ledematen beef t hij en zou niet
geschikt zijn, iets te denken, iets
te doen, zonder zich met jenever
ontnuchterd te hebben. Meen niet
lezer, dat ik overdrijf; meer dan
twee jaar heb ik in de nabijheid
van een kroeg gewoond, die men
in Amsterdam op bijna iederen hoek
van een straat aantreft. Meer dan
eens, als ik toevallig 's morgens
vroeg op was, heb ik er vóór zes
uur meer dan honderd man zien
Heinrode werd begrensd door
andere hecrenbezittingen, en wan
neer eens tusschen de bezitters een
geschil ontstond, moesten zij zich
aan de uitspraak van den her
tog, die van tijd tot tijd in Ehresberg
zijne rechtszittingen hieid, onder
werpen. Ook moest heer Heino
jaarlijks een aantal krijgslieden op
de been houden, en in oorlogstijd
zelf, aan de spits van een groot
aantal gewapende mannen, zich
onder de bevelen van den hertog
scharen. Dit was echter, zoover men
sehen geheugen reikte, nooit voor
gevallen. Wel geschiedde het vaak,
daheer Heino zelf te beslissen had
over geschillen tusschen zijne on
derdanen; en betrof het zware mis
drijven, dan mocht hij de zwaarste
straffen opleggen en den misdadi
ger ter dood doen brengen. Allen
kenden de beteekenis van de hooge
houten zuil: zinspeelende op de
macht der wet. Zichtbaar voor
binnengaan, die daar hun dagtaak
met jeneverdrinken begonnen.
In het ruwe schetste ik u den
dronkaard, die zich zeiven met vrouw
en kinderen ongelukkig maakt. Dit
is echter het eenige kwaad niet, door
het onmatig gebruik van sterken
drank veroorzaakt! Neen, vraag het
slechts aan de moeders, die tevergeefs
trachten hun zoons van verkeerde
wegen terug te voeren, waarop zij
zich in dronkenschap begeven heb
ben. Angstig wachten zij op hun
tehuiskomst en weet ge, wat die moe
ders dan voor hun liefde en bezorgd
heid tot loon krijgen? Neen, ze zullen
het u niet zeggen, ze zullen het
schaamteloos gedrag van hun ont
aarde zoons niet bekend maken, maar
de tranen, die zij heimelijk weg
pinken, de diepe smart, die op hun
gelaat ligt te lezen, het is niets dan
harteleed, want in dronkenschap
heeft het kind zijn moeder vervloeit
en de hand uitgestoken, om haar,
zijn moeder te slaan en te mishan
delen Dagelijks zijn geheele kolom
men der couranten vol van allerlei
vergrijpen en misdaden. Hier is het
iemand, die om aan zijn hartstocht
voor den drank voldoening te geven,
zich verstout, de hand te leggen op
het goed van anderen; daar is het
een woestaard, die in zijn roes alles
kort en klein slaat en zich verzet
tegen de gestelde machten; elders
zijn het ruwe vechtpartijen, waarbij
de strijders, door den drank verhit,
zich niet ontzien de messen te trek
ken en elkander tal van wonden
toe te brengen, ja, in hun onbeteu
gelde woede tot moord overslaan.
Zijn niet tal van zelfmoorden het
gevolg van dronkenschap; zouden
zij, die de hand aan zich zeiven durf
den slaan, wel den moed daartoe
gehad hebben, zoo hun geest niet
door den drank beneveld was ge-
icdereen stond deze in den hof van
den burcht.
Natuurlijk waren er onder de be
woners van Heinrode velen die meen
den, dat hun bij de eene of andere
gelegenheid onrecht was geschied.
Dezen nu vatten het gezegde, dat
alle menschen gelijk waren, dade
lijk in dien zin op, alsof de nieuwe
leer hun het rech' zou geven om
den heeren reketochap te vragen.
Anderen gingen n et zoo ver, maar
j daar zij meermalen van de aanma-
I tigingen der dienstknechten van den
burcht en van de gunstelingen des
1 heeren te lijden hadden, zoo vatten
zij de leer der gelijkheid op hunne
wijze op, en gaven hun misnoegen
te kennen over de bevoorrechting,
die de krijgslieden en bedienden
genoten.
Veel werd er onder de linde van
het dorp op de bijeenkomsten be-
praat, en velen, die de werkzaam
heden der christelijke broeders tot
weest? Bezoek maar eens de gevan
genissen, ondervraag hen, die daar
door eigen schuld gedoemd zijn, hun
vrijheid te missen, en ge zult ver
nemen, bij hoevelen de jenever in
het spel geweest is. Woon slechts de
zitting eener rechtbank bij en telkens
én telkens zal het de drank zijn, die
oorzaak was van strafbare daden.
En al is het waar, dat velen tegen
woordig bankroet gaan, om er boven
op te komen, al blijkt het, dat
iemand, die drie keer failliet is ge
weest, eigen villa kan bouwen en
équipage houdt, aan den anderen
kant is het ook waar, dat zij, wier
zaken geheel verloopen zijn, dikwijls
te veel naar de herberg geloopen en
daardoor geen acht op hun zaken
geslagen hebbeu. Wat echter wel
het meest de afschuwelijkheid van
het onmatig jeneverdrinken bewijst,
het is de zedeloosheid, waartoe de
mensch in dronkenschap vervalt.
Geen meester meer van zijn drif
ten, is hij tot alles in staat; geen
band is voor hem te heilig, geen
daad te laag! Waar de stem van het
geweten steeds luider zijn stem wil
doen hooren, daar verstikt de dronk
aard die stem, die hem nog terug
wil voeren van den afgrond, waar
aan hij zich bevindthij drinkt meer
en meer, om zóó in dien zwijmelroes
die stem tot zwijgen te brengen.
Welaan dan, waarde lezer, strijd
met mij tegen dat rampzalig mis
bruik wel zult gij slechts moeilijk
een dronkaard bekeeren, maar op
andere wijze kunt gij medehelpen.
Moeders! tracht uw kinderen reeds
vroeg een afschuw tegen den jenever
in te boezemen; niet door woorden
zult ge daarin slagen, maar laat hun
zien, hoe afzichtelijk, hoe ongeluk
kig een dronkaard is; maakt hun
het huiselijk leven aangenaam door
nuttige bezigheid en aantrekkelijk
dusverre belachelijk hadden ge
vonden, werden nu opmerkzaam en
namen zich voor om de zaak eens
wat meer van nabij te leeren ken
nen. Zoo kwam het dat zij nu ook
een gedeelte der mannen onder hun
aanhang telden, en dac zich
reeds allengs eene menigte tot den
doop voorbereidden, in de hoop
als leden van den bond in de toe
komstige voordeelen te zullen dee-
len.
Velen werden echter bitter teleur
gesteld. Zij hadden gehoopt dat
hunne gekrenkte eigenliefde voedsel
zou vinden, en nu werd hun voor
gehouden, dat de leer der gelijkheid
geene betrekking had op gelijken
hoogen rang, maar op nederige
plichtsbetrachting. Niet de hoogmoed
maar de nederigheid gold als deugd
en slechts de onzichtbare God zou
rechter -over alle daden zijn.
Een groot aantal viel weder af,
maar toch bleef er eene kleine ge-
genoegen af te wisselen; onthaalt
hen te huis, en bovenal leert hun
God vreezen en u liefhebben en uw
kinderen zullen niet vallen! S.
ALGEMEEN OVERZICHT.
Op het diné, hetwelk de nieuwe
Londensche Lord-Mayorgelijk
dat aldaar gebruikelijk is bij zijne
plechtige intrede aan de voornaam-
sten des lands, waaronder ook de
ministers en de buitenlandsche ge
zanten gerekend worden, aanbiedt
zijn enkele redevoeringen gehouden,
die de nieuwsgierigheid van een
groot deel van het publiek in gee-
nen deele bevredigden. Had men er
op gerekend, dat die redevoeringen
belangrijke mededeelingen omtrent
binnen- of buitenlandsche aangele
genheden zouden behelzen, dan heeft
men zich deerlijk vergist. De mi
nister-president, de heer Gladstone
roerde wel even de hangende kwes-
tiën tusschen Frankrijk en China
aan, doch zijne opmerkingen bepaal
den zich slechts tot. het uitspreken
van de verwachting, dat heide rijken
het ten slotte ook zonder oorlog eens
zouden worden. Frankrijkzoo
meende hij, zou bij een strijd wel
de overwinning behalen, doch die
zegepraal zou zoo weinig roemvol
en zoo nutteloos voor de-een staat
blijken, dat de menschenleveus, die
zij zou kosten, niet tegen de voor
deelen zouden kunnen o .wegen.
Natuurlijk beantwoordde de Fran-
sche gezant de heer Waddington
deze woorden van den Engelschen
minister. Frankrijk, zoo sprak hij, wil
den vrede en tracht daarom de vriend
schapsbetrekkingen met China te
onderhouden. Dit neemt evenwel niet
weg, dat de regeering te Parijs
geenszins van plan is, van hare een-
meente, die hoop en troost uit de
nieuwe leer putte.
Ofschoon Groefwang bijna altijd
in de nederzetting der broeders ver
toefde, kwam hij dikw Is genoeg
bij zijne moeder, van w e hij ver
nam dat een dreigend on weder boven
de hoofden der priester- unentrok.
De dienstknechten h tddeu aan
heer Heino medegedeeld, dat de on
tevredenen in het dorp tot de nieuwe
leer overgingen, en de moeder van
Groefwang had gehoord, toen de
vrouwen van eenige dienstbaren er
van spraken, dat vrouwe Ilse. de
gemalin van den heer, hen in hare
bescherming had genomen, toen hij
in zijn toorn de zeven vreemde man
nen uit zijn gebied wilde verdrijven.
Wel is waar had hij schijnbaar toe
gegeven, maar de oude vrouw moest
uit het gesprek hebben kunucn op
maken, dat hij zeker 't, con of ander
tegen de vreemde indringer- in zijn
schild voerde.