POPULAIR MEIIS Oplage 10000 Ex. Dinsdag 13 November 1883. No. 108. FEUILLETON. „GROEFWANG". ABONNEMENTSPRIJS: Voor Haarlem per maand40 Cents. Franco door geheel het Rijk p. maand 55 Afzonderlijke Nommers5 Verschijnt Dagelijks uitgenomen Zon- en algemeene Feestdagen. Bureau: KLEINE HOUTSTRAAT No. 9. Drukkers-UitgeversBOMANS Co., te Haarlem. ADVERTENTIËN: van 15 regels 25 Cent; iedere regel meer 5 cents. Groote letters naar Plaatsruimte. Advertentiën worden aangenomen tot 's middag 12 uur. Hoofdagenten voor liet Buitenland: Compagnie Générale de Publicité Etraugère G. L. DAUBE Co. JOHn. F. JONES, Sucr., Parijs, 31bis, Faubourg Montmartre. Van Haarlem naar Amsterdam. 7-—. 8.32, 8.55. 9.30,11.15, 11.39* 11.56. 1.8, 2.39*, 3.53, 4.15, 4.44, 5.42, 6.40, 7.13, 7.44* 8.54,9.46,10.23, 10.59*. VERTREKUREN der SPOORTREINEN. Van Amsterdam naar Van Haarlem naar Haarlem. Rotterdam. 7.53*, 8.33,9.4,10.13.12.12* 12.46,1.53, 3.50, 4.16, 5.12, 5.43», 8.1, 10.13. 6.15, 7.30*. 8.10, 8.30, 9.35, 9.50,11.5,11.50* 12.15, 1.5, 1.30, 3.26, 3.45, 4.30. 4.45, 5.20* 7.30, 8.30,9.50,11.—. WINTERDIEN ST. Van Rotterdam naar Haarlem. 6.40, S.10,9.10,10.20* 11.5, 1.23*, 2.45. 3.35, 5.10,' 6.27*, 7 20, 8.50, 9.50*. De vertrekuren zijn berekend Station Delftsche Poort. De met een geteekende treinen alleen le en 2e klasse. Van Haarlem naar den Helder. 6.51,10.7,1.37, tot Alkmaar, 5.2, 8.57. Van den Helder naar Haarlem. 6.10, 9.30, 1.30, 7.20 Van Haarlem naar Zandvoort. Station H. IJ. S. M. 7-55, 10.15, 11.38, 1.33, 4.59, 8.3. Van Zandvoort naar Haarlem. 8.26 10.49, 12.42, 4.17, 6.15, 8,28. Bericht aan onze lezers. VAj die zich nog in den loep Ton dit jaar abon- neeren ontvangen at pr mie: le. den boetenden tloman: 8te Hoek des 9'aders. 2e. F>/i prachtigein riet kiettren gedritkfen wand ka fender. JlllllVDK. Maar al te waar is het, dat de jenever de kanker is, die aan onze huiselijke en maatschappelijke toe standen knaagt. Treed de woning slechts binnen van den huisvader, die er aan ver slaafd is. Twist en tweedracht heb ben er hun zetel opgeslagen; sinds lang is de liefde, die de echtge- nooten voor elkander koesterden, uit hun harten verbannen, en zoo ze elkander al niet haten, dan toch zijn koelheid en onverschilligheid voor de liefde in de plaats getre den. Smoordronken komt de man soms thuistierendrazend en vloekend; het geld, waarvoor hij een geheel e week in het zweet zijns aanschijns heeft moeten wer ken, waarmee hij verplicht is, vrouw en kinderen te onderhouden, hij heeft het verbrast! Nu staat hij daar, iu den toestand van een krankzin nige, ja erger nog, hij staat bene den het redelooze vee! Niet ineenc is hij een >laaf van den drankduivel geworden; neen, eertijds was hij een oppassend jongeling. Kwade vrienden lokten hem raee, en hoewel eerst aarzelend, was hij niet lang in staat nu eens aan hun vriende lijke uitnoodigingen, dan weer aan hun spotternijen weerstand te bie den; ook hij betrad den drempel (Een roman uit deu aehtetcn eeuw.) uit het uoocflerrseü tan ADOLF GLASER, 6) Ofschoon de leer der christelijke broeders weinig ingang vond bij de mannen van het dorp, zoo namen dezen toch allengs deel aan de bij eenkomsten, die reeds geregeld op vastgestelde dagen plaats hadden. Hoofdzakelijk kwam dit door een artikel in hunne leer, dat namelijk alle menscheu voor God gelijk wa ren. Van al hunne predikingen had den deze woorden den grootsten indruk gemaakt. De dorpsbewoners wisten niets anders, dan dat zij met lichaam en ziel aan de heeren toe behoorden. ▼an die kroegen, waarvan de hou der zich verrijkt, ten koste van zijn klanten, die zich daar lichamelijk en zedelijk dooddrinken, ten koste van hun vrouwen, die aan ellende ter prooi zijn en van hun kinde deren, die, eens groot geworden, hun vader in dien hartstocht voor den drank zullen evenaren en over treffen Zoo werd de dronkaard wat hij nu is, want, hoewel hij in het eerste jaar na zijn huwelijk zich goed gedroeg, kreeg weldra de oude gewoonte de overhand en met den dag zonk hij dieper. Had hij geld, dau zat hij in de kroeg, en ver maakte zich daar met andere drin kebroers den eenen borrel na den anderen door het keelgat te jagen, en, zooals het gewoonlijk gaat, het bleef daarbij niet. Ruwe woorden, vloeken, dubbelzinnige taal waren daar schering en inslag. Hij had eerst zijn vrouw nog het grootste gedeelte van zijn weekgeld ter hand gesteld, allengs verminderde dat tot de helft, het derde, ja, ten laatste kreeg ze zoo goed als niets en moest maar zien, hoe ze rondsprong; al was het dan ook, dat ze haar toe vlucht moest nemen tot de armen- bedeeling. Nu is hij niet meer in staat, iets uit te voeren, zonder vooraf een groot glas jenever uit gedronken te hebben. Staat hij 's mor gens op,dan is hij krachteloos; over al zijn ledematen beef t hij en zou niet geschikt zijn, iets te denken, iets te doen, zonder zich met jenever ontnuchterd te hebben. Meen niet lezer, dat ik overdrijf; meer dan twee jaar heb ik in de nabijheid van een kroeg gewoond, die men in Amsterdam op bijna iederen hoek van een straat aantreft. Meer dan eens, als ik toevallig 's morgens vroeg op was, heb ik er vóór zes uur meer dan honderd man zien Heinrode werd begrensd door andere hecrenbezittingen, en wan neer eens tusschen de bezitters een geschil ontstond, moesten zij zich aan de uitspraak van den her tog, die van tijd tot tijd in Ehresberg zijne rechtszittingen hieid, onder werpen. Ook moest heer Heino jaarlijks een aantal krijgslieden op de been houden, en in oorlogstijd zelf, aan de spits van een groot aantal gewapende mannen, zich onder de bevelen van den hertog scharen. Dit was echter, zoover men sehen geheugen reikte, nooit voor gevallen. Wel geschiedde het vaak, daheer Heino zelf te beslissen had over geschillen tusschen zijne on derdanen; en betrof het zware mis drijven, dan mocht hij de zwaarste straffen opleggen en den misdadi ger ter dood doen brengen. Allen kenden de beteekenis van de hooge houten zuil: zinspeelende op de macht der wet. Zichtbaar voor binnengaan, die daar hun dagtaak met jeneverdrinken begonnen. In het ruwe schetste ik u den dronkaard, die zich zeiven met vrouw en kinderen ongelukkig maakt. Dit is echter het eenige kwaad niet, door het onmatig gebruik van sterken drank veroorzaakt! Neen, vraag het slechts aan de moeders, die tevergeefs trachten hun zoons van verkeerde wegen terug te voeren, waarop zij zich in dronkenschap begeven heb ben. Angstig wachten zij op hun tehuiskomst en weet ge, wat die moe ders dan voor hun liefde en bezorgd heid tot loon krijgen? Neen, ze zullen het u niet zeggen, ze zullen het schaamteloos gedrag van hun ont aarde zoons niet bekend maken, maar de tranen, die zij heimelijk weg pinken, de diepe smart, die op hun gelaat ligt te lezen, het is niets dan harteleed, want in dronkenschap heeft het kind zijn moeder vervloeit en de hand uitgestoken, om haar, zijn moeder te slaan en te mishan delen Dagelijks zijn geheele kolom men der couranten vol van allerlei vergrijpen en misdaden. Hier is het iemand, die om aan zijn hartstocht voor den drank voldoening te geven, zich verstout, de hand te leggen op het goed van anderen; daar is het een woestaard, die in zijn roes alles kort en klein slaat en zich verzet tegen de gestelde machten; elders zijn het ruwe vechtpartijen, waarbij de strijders, door den drank verhit, zich niet ontzien de messen te trek ken en elkander tal van wonden toe te brengen, ja, in hun onbeteu gelde woede tot moord overslaan. Zijn niet tal van zelfmoorden het gevolg van dronkenschap; zouden zij, die de hand aan zich zeiven durf den slaan, wel den moed daartoe gehad hebben, zoo hun geest niet door den drank beneveld was ge- icdereen stond deze in den hof van den burcht. Natuurlijk waren er onder de be woners van Heinrode velen die meen den, dat hun bij de eene of andere gelegenheid onrecht was geschied. Dezen nu vatten het gezegde, dat alle menschen gelijk waren, dade lijk in dien zin op, alsof de nieuwe leer hun het rech' zou geven om den heeren reketochap te vragen. Anderen gingen n et zoo ver, maar j daar zij meermalen van de aanma- I tigingen der dienstknechten van den burcht en van de gunstelingen des 1 heeren te lijden hadden, zoo vatten zij de leer der gelijkheid op hunne wijze op, en gaven hun misnoegen te kennen over de bevoorrechting, die de krijgslieden en bedienden genoten. Veel werd er onder de linde van het dorp op de bijeenkomsten be- praat, en velen, die de werkzaam heden der christelijke broeders tot weest? Bezoek maar eens de gevan genissen, ondervraag hen, die daar door eigen schuld gedoemd zijn, hun vrijheid te missen, en ge zult ver nemen, bij hoevelen de jenever in het spel geweest is. Woon slechts de zitting eener rechtbank bij en telkens én telkens zal het de drank zijn, die oorzaak was van strafbare daden. En al is het waar, dat velen tegen woordig bankroet gaan, om er boven op te komen, al blijkt het, dat iemand, die drie keer failliet is ge weest, eigen villa kan bouwen en équipage houdt, aan den anderen kant is het ook waar, dat zij, wier zaken geheel verloopen zijn, dikwijls te veel naar de herberg geloopen en daardoor geen acht op hun zaken geslagen hebbeu. Wat echter wel het meest de afschuwelijkheid van het onmatig jeneverdrinken bewijst, het is de zedeloosheid, waartoe de mensch in dronkenschap vervalt. Geen meester meer van zijn drif ten, is hij tot alles in staat; geen band is voor hem te heilig, geen daad te laag! Waar de stem van het geweten steeds luider zijn stem wil doen hooren, daar verstikt de dronk aard die stem, die hem nog terug wil voeren van den afgrond, waar aan hij zich bevindthij drinkt meer en meer, om zóó in dien zwijmelroes die stem tot zwijgen te brengen. Welaan dan, waarde lezer, strijd met mij tegen dat rampzalig mis bruik wel zult gij slechts moeilijk een dronkaard bekeeren, maar op andere wijze kunt gij medehelpen. Moeders! tracht uw kinderen reeds vroeg een afschuw tegen den jenever in te boezemen; niet door woorden zult ge daarin slagen, maar laat hun zien, hoe afzichtelijk, hoe ongeluk kig een dronkaard is; maakt hun het huiselijk leven aangenaam door nuttige bezigheid en aantrekkelijk dusverre belachelijk hadden ge vonden, werden nu opmerkzaam en namen zich voor om de zaak eens wat meer van nabij te leeren ken nen. Zoo kwam het dat zij nu ook een gedeelte der mannen onder hun aanhang telden, en dac zich reeds allengs eene menigte tot den doop voorbereidden, in de hoop als leden van den bond in de toe komstige voordeelen te zullen dee- len. Velen werden echter bitter teleur gesteld. Zij hadden gehoopt dat hunne gekrenkte eigenliefde voedsel zou vinden, en nu werd hun voor gehouden, dat de leer der gelijkheid geene betrekking had op gelijken hoogen rang, maar op nederige plichtsbetrachting. Niet de hoogmoed maar de nederigheid gold als deugd en slechts de onzichtbare God zou rechter -over alle daden zijn. Een groot aantal viel weder af, maar toch bleef er eene kleine ge- genoegen af te wisselen; onthaalt hen te huis, en bovenal leert hun God vreezen en u liefhebben en uw kinderen zullen niet vallen! S. ALGEMEEN OVERZICHT. Op het diné, hetwelk de nieuwe Londensche Lord-Mayorgelijk dat aldaar gebruikelijk is bij zijne plechtige intrede aan de voornaam- sten des lands, waaronder ook de ministers en de buitenlandsche ge zanten gerekend worden, aanbiedt zijn enkele redevoeringen gehouden, die de nieuwsgierigheid van een groot deel van het publiek in gee- nen deele bevredigden. Had men er op gerekend, dat die redevoeringen belangrijke mededeelingen omtrent binnen- of buitenlandsche aangele genheden zouden behelzen, dan heeft men zich deerlijk vergist. De mi nister-president, de heer Gladstone roerde wel even de hangende kwes- tiën tusschen Frankrijk en China aan, doch zijne opmerkingen bepaal den zich slechts tot. het uitspreken van de verwachting, dat heide rijken het ten slotte ook zonder oorlog eens zouden worden. Frankrijkzoo meende hij, zou bij een strijd wel de overwinning behalen, doch die zegepraal zou zoo weinig roemvol en zoo nutteloos voor de-een staat blijken, dat de menschenleveus, die zij zou kosten, niet tegen de voor deelen zouden kunnen o .wegen. Natuurlijk beantwoordde de Fran- sche gezant de heer Waddington deze woorden van den Engelschen minister. Frankrijk, zoo sprak hij, wil den vrede en tracht daarom de vriend schapsbetrekkingen met China te onderhouden. Dit neemt evenwel niet weg, dat de regeering te Parijs geenszins van plan is, van hare een- meente, die hoop en troost uit de nieuwe leer putte. Ofschoon Groefwang bijna altijd in de nederzetting der broeders ver toefde, kwam hij dikw Is genoeg bij zijne moeder, van w e hij ver nam dat een dreigend on weder boven de hoofden der priester- unentrok. De dienstknechten h tddeu aan heer Heino medegedeeld, dat de on tevredenen in het dorp tot de nieuwe leer overgingen, en de moeder van Groefwang had gehoord, toen de vrouwen van eenige dienstbaren er van spraken, dat vrouwe Ilse. de gemalin van den heer, hen in hare bescherming had genomen, toen hij in zijn toorn de zeven vreemde man nen uit zijn gebied wilde verdrijven. Wel is waar had hij schijnbaar toe gegeven, maar de oude vrouw moest uit het gesprek hebben kunucn op maken, dat hij zeker 't, con of ander tegen de vreemde indringer- in zijn schild voerde.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1883 | | pagina 1