2e Jaargang. Maandagfi25 Augustus 1884. No. 347. FEUILLETON. ABONNEMENTSPRIJS: Voor Haarlem per maand40 Cents. "Franco door geheel het Rijk p. maand 55 Afzonderlijke Nommers 5 Verschijnt Dagelijks uitgenomen Zon- en algemeene Feestdagen. Brieven, gelden, advertentiën enz. franco te adresseeren aan het Bureau, Kleine Houtstraat No. 9. Hoofdagenten voor het Buitenland: Compagnie Générale de Publicilé Et rangé re G. L. DAUBE Co., JOU. F. JONESSucr., Parijs, 31bis Faubourg Montmartre. ADVERTENTIËN: van 15 regels 25 Cent; iedere regel meer 5 cents. Groote letters naar Plaatsruimte. Advertentiën worden aangenomen tot 's middag 12 uur. MUSEUMS EN ANDERE BEZIENSWAARDIGHEDEN VAN HAARLEM. Rijksmuseum van Schilderijen op het Paviljoen. Geopend op werkdagen van 10 tot 4 uur: op Zou- eu Feestdagen van 121 tot 4 uur. Kinderen beneden de 8 jaar Lebben geen toegang, kinderen van S tot 12 jaar alleen onder geleide. Toegang vrij. Koloniaal museum op het Paviljoen. Ingang Drcefrijde 2c deur. Geopend dagelijks van 10 tot 4 uur. Toegang 25 cents per persoon. Donateurs en leden der Nederiandsche Maatschappij ter bevordering van Nijverheid hebben op vertoon van diploma vrijen toegang, donateurs met gezelschap, leden met 1 dame. Museum van kunstnijverheid op het Paviljoen. Ingang Dreefzijdc le deur. Geopend dagelijks van 10 tot 4 uur. Toegang 25 cents per persoon. Donateurs en leden der Nederiandsche Maatschappij ter bevordering van Nijverheid hebben op_ vertoon van diploma vrijen toegang, donateurs met gezelschap, leden met 1 dame. Bisschoppelijk museum voor kerkelijke oudheid, kunst en geschiedenis, vooral van Nederland en meer bijzonder van het Hatrlemsche Bisdom, Kruisweg No. 59. Geopend dagelijks, uitgenomen Zaterdag. Zon- cu Feestdagen, van 105 uur. Toegang 25 cents per persoon. Doorloopemic toegangskaarten voor ecu gclieql jaar i 1 gulden. Museum der stad Haarlem op het Raadhuis. Geopend van 15 April tot 14 October alle werkdagen van 104 uur, van 15 October tot 14 April op die dagen van 10—3 uur tegen betaling van 25 rents per persoon, alleen op Zondagen kosteloos van 124 uur, de overige Christelijke feestdagen tegen betaling van 25 cents per persoon. Kinderen beneden de 8 jaren worden in het geheel niet toegelaten; kinderen van S tot 14 jaren niet dan onder behoorlijk uelcide.- Tei/lers museum in de Damstraat. Geopend dagelijks uitgenomen Zaterdag. Zon- en Feestdagen v "Woensdao- en Zaterdag van 2—4 uur. Orgel-bespeling in de Groote Kerk. Dinsdag van 12 c i Donderdag van 2 Teglers bibliotheek. Geopend Woensdag, Donderdag, Vrijdag c Toegang (denr Oudegroenmarkt) Zaterdag van 14 uur. Stadsbibliotheek Prinsenhof. Geopend De Administratie van Haarlem's DagMadh.Q&h het voornemen opgevat om 5 December a. s. weder twee Premiën te verloten. Deze zullen zijn: le premie,een keurige mahoniehouten tafel 2de premie, een zestal keurige stoelen. Deze voorwerpen zullen in een nader aan te kondigen meubelma gazijn of op eene andere voor ieder zichtbare plaats worden tentoonge steld. Ieder, die zich abonneert, ont vangt een lot, henevens, zoolang de voorraad strekt, een exemplaar van een boeienden Roman cadeau. DE ADMINISTRATIE. Oppositie en Regeeringsbeleid. Wanneer men de verklaringen, door de Regeering bij het ontstaan van het Nisero-incident in de Kamer afgelegd, vergelijkt met de bemoeiin gen aan het Ëngelsche hof, dan schijnt het, alsof deze met elkander in strijd zijn. Immers, plaatste de mi nister van Buitenlandsche Zaken zich in den beginne op een zeer onaf hankelijk standpunt, en betoogde hij in vrij 'krachtige bewoordingen, dat er voor Engeland geen enkele aan leiding bestond om zich met onze Indische zaken in te laten, het later gesloten verdrag, daaren tegen, beoogt eene samenwerking tusschen Engeland en Nederland, ter bereiking van het hoofddoel der geheele beweging: de bevrijding van de bemanning der Nisero, door den Sultan van Tenom in verzekerde be waring gehouden. Toch komt het ons voor, dat deze tegenstrijdigheid in hoofdzaak niet zoo erg is, als men dit wil doen voorkomenen dat zij, „DE UITDRAGER". Roman uit het alledaagsche leven. 30. Maar Jonaszeg me toch eens, om Gods wille, vroeg Christina hoe kom je toch aan zooveel rijkdom? Ik weet wel, hoe weinig je mij ook mededeelt, dat wij jaren achtereen een mooi duitje verkregen hebben, en het nu vrij wel stellen kunnen, maar zoo zooveel heb ik nooit kunnen denken. Het is alles eerlijk verkregen. daar kuu-je op rekenen. Wij kun nen zoowat, met alles wat er in den winkel steekt, dertig tot twee en dertigduizend daalders bij elkaar hebben. De hypotheek was heel een voudig. Ik had het geld langzamer- voor zoover zij niet valt weg te cij feren, het noodzakelijk gevolg is der gebeurtenissendie sedert hebben plaats gevonden. Het is voorzeker een der voor naamste bepalingen van het volken recht, dat de regeering van eiken geordenden staat, de bescherming van personen en eigendom niet al leen uitstrekt tot de eigene onderda nen, maar haar ook verleent aan de vreemdelingen, die zich op haar grondgebied bevinden. Nu zal nie mand het ontkennen, dat ons kolo niaal gebied een gedeelte uitmaakt van den Nederlandschen Staat. Hol- landsche ambtenaren voeren het be wind; Hollandsche troepen trachten er de orde te handhaven; de Neder iandsche volksvertegenwoordiging geeft er de wetten, waarnaar Indië wordt geregeerd, en als zoodanig is onze Staat direct of indirect verant woordelijk, voor alles wat ook daar geschiedt. Wordt door den een of den ander inbreuk gemaakt op het volkenrecht, hetzij de overtreder op roerling of getrouw onderdaan is, hij moet gestraft worden, en wel door of van wege de Nederiandsche auto riteiten. Toen derhalve Britsche on derdanen wederrechtelijk van alles wat zij bezaten, van hunne vrijheid zelfs, werden beroofd, had Engeland het volste recht voor deze misdaad genoegdoening te vorderen. Wat evenwel geschiedde. Eene expeditie, afgezonden om den roover te straffen en de gevangenen te ontzettenmis lukte, hoe dapper zich het koloni ale leger ook kweet; de Sultan voerde eenvoudig de bemanning mede naar de ontoegankelijke binnenlanden, en de uitgezonden troepen scheepten zich weder naar Kotta Radja in. Onze macht was daardoor gebroken, doch tevens kon deze poging Engeland van onzen goeden wil overtuigen. hand uit de affaire genomen en in I effecten belegd. Bij brand en oor- 1 logstijd is dat altijd en slecht ding, I ook gaf het maar drie en een half percent intrest. Eduard had over de i vierduizend daalders schulden ge maakt, die, om schande te voorko men, toch betaald moesten worden. In den laatsten tijd had heer Ar nold daarenboven groote verliezen geleden; 't geld was schaarsch en tot iedereen wou hij ook al niet gaan. Ge kent den trots wel van den ouden Arnold. Dus werd de acte opgemaakt, en ik gaf hem mijn geld. Dat ik voor mij zulke bepa lingen maakte, zoodat mijnheer zijn zoon mij niet met ieder voorval uit onze affaire jagen kon, waarin ik loud ben geworden; dat «Ivoude- Steen» niet voor eene kleinigheid weggaat, en ik dan alles kwijt ben.... dat sakkerloot, zal mij toch wel niemand kwalijk nemen. Wat gaat mij zijn zoon aan? Heeft die zich Nu was het zeker een verkeerden greep van de Britsche staatslieden, hunne bemiddeling aan te bieden. Een weinig nadenken zou hun voor zeker tot de overtuiging gebracht hebben, dat er van geene bemidde ling sprake kan zijn, tusschen een oproerling en de wettige overheid. Met fiere beslistheid wees dan ook onze Regeering dit aanbod van de hand, en ruiterlijk verklaarde zij nimmer in zulk een voorstel te kun nen treden. Een oogenbliü scheen hetals zou er eene verkoeling ont staan tusschen de kabinetten van Londen en den Haag, doch zelfs dit gevaar mocht 's Konings ministers niet doen besluiten tot eene daad, die beneden onze waardigheid was en ons prestige in Indië een onher- stelbaren slag zou toebrengen. Im mers, juist op die mogelijkheid had de sluwe roover zijne berekeningen gebouwd. Wij weteu maar al te goed, dat hij er geenszins naar haakte om onder Ëngelsche heerschappij te ko men, al liet hij het ook in zijne brie ven aan den Britschen zaakgelas- tige dus voorkomen. Hij wilde een voudig in troebel water visschen en trachtte daarom op listige wijze het twistvuur te stoken. Voor onze regeering intusschen was het een moeilijk geval. Men behoeft waarlijk niet in alle staats geheimen ingewijd te zijn, om te beweren, dat wij bijna machteloos waren tegenover den oproerigen va- Door den langdurigen oorlog met Atjeh waren onze krachten uit geput. Het leger had nog steeds de handen vol, om de altijd driester wordende aanvallen van den vijand af te slaan; en de toestand van onze oorlogsvloot was ingelijks alles be halve rooskleurig. Intusschen vroeg de publieke opinie in Engeland, voorgelicht door lieden, die Neder- soms rechtvaardig gedragen? Maar Eduard en alle menschen zullen denken, vader! dat wij den goeden heer van Aken enkel uit eigenbelang hebben bemind, en.... Laat ze voor den duivel den ken wat ze willen; ik weet dat God en onze vroegere buurman en vriend wel anders denken. Ik ken mijn plicht en mijn recht; aan 't gebab bel van 't gepeupel stoor ik mij niet. Toen ik een arm mensch was, hebben ze mij bespot, toen was hun de lompenkoopman niet te gering om hunne gemeene schelmerijen over hem uit de schudden. Thans, nu ik een aanzienlijk, respektabel man ben geworden, is dat volk boos op me. Maak 't eens iedereen naar zijn zin Probeer 't maar eens, hoe ver je daarmee komt! Maar als ze Jonas Schalm noodig hebben, arm of rijk, dan ben ik de goede, lieve, eerlijke, brave meneer Jonas; ze likken de kandelaar om het smeer! land geen groote vriendschap toe droegen, steeds luider en luider, da den; ja, men drong er bij de regee ring en in het Parlement meermalen op aan, dat Engeland geheel zelf standig in deze zou optreden en zonder zich om onze rechten te be kommeren. eene expeditie zou uit zenden tot ontzet der gevangenen. Ieder die den politieken toestand in Groot-Brittannië in den laatsten tijd nauwlettend heeft gadegeslagen, weet, hoe machtig daar de stem van enkele drijvers is, en hoe gemakke lijk het hun valt, de onnadenkende menigte op hunne hand te krijgen; vooral wanneer zij kunnen specu- leeren op den nationalen trots. Hoe welwillend de ministers aldaar ook persoonlijk jegens ons gezind waren, het was hun onder de gegeven om standigheden onmogelijk geheel stil te zitten, en vandaar de aandrang van hunne zijde om lot een verge lijk te komen. De bekende, zoozeer gewraakte overeenkomst was van de onderhandelingen, die thans geopend werden, het gevolg; en wanneer wij de bepalingen, die zij bevat, meer nauwkeurig nagaan, zullen wij moe ten bekennen, dat zij gunstiger voor ons luiden, dan men met het oog op hetgeen vooraf gegaan was, kon verwachten. Of is het niet een groot voordeel, dat den sluwen roover daardoor de hoop ontnomen is op eene vijand schap tusschen Nederland en Enge land; dat hij met de vijandschap bedreigd wordt van heide mogend heden, zoo hij blijft weigeren zich te onderwerpen aan het gezag van zijnen wettigen souverein, den Ko ning der Nederlanden? Aan ons ver blijft ook tengevolge dezer overeen komst het oppergezag, aan ons het recht om vredesvoorwaarden te stel len. Geen opheffing der blokkade Hiermede was iedere bedenking verder overbodig, en moeder Chris tina, hoe bekommert zij ook was, dat Eduard zich nu heel en al van hen vervreemden zoude, gewende zich aan het idee, eene rijke vrouw te zijn, zeer spoedig, met dat zoo natuurlijk welbehagen, dat zich ge woonlijk bij al diegenen vertoont, die eindelijk het gevoel van onaf hankelijkheid verkrijgen, nadat zij zich in 't zweet huns aanschijns. onder ontberingen van allerlei aard, naar hoven hebben gewerkt. Zij be gon met zich en de haren het leven wat genotvoller te maken, en daar Schalm reeds sedert jaren het don kere maar ruime vertrek onder het portaal, vroeger door Jan en Befje bewoond, van Van Aken gehuurd had, zoo nam zij een dienstmeisje, dat daar ruimte tot slapen vinden zoude. Zulke instellingen stond Jonas de zijnen heel gaarne toe, maar hij zonder onderwerping; ja, zelfs bij voortdurende weigering om te doen wat hem geboden wordt, het uit- zieht op eene voorbeeldige straf oefening. En nu vragen wij, is het met het oog op deze resultaten wel te recht vaardigen, dat men onze Regeering het ernstige verwijt naar het hoofd slingert, dat zij de eer des lauds heeft opgeofferd aan eene laffe vrees voor Britsche willekeur, 't Is waar, er zijn fouten begaan. Men had er nimmer in moeten toestemmen, dat een Engelsch regeeringsbeambte als onderhandelaar naar den oproerigen Sultan werd gezonden, om dezen door zijne onverstandige handelswijze in den waan te brengen, datgene wei gering om te gehoorzamen hem ten slotte voordeel zou aanbrengendoch het is zeer waarschijnlijk, dat de onhandige zaakgelastigde verder ging dan zijne opdracht luidde, en hij daardoor eene nuttige handeling in eene verderfelijke veranderde. Het geval was er eenmaal, en hei was thans slechts de kwestie de gevolgen zooveel mogelijk tegen te houden. Nu mag het zeer schoon klinken: zend een groot leger naar Atjeh en Tenom om op eenmaal het kwaad, dat als een kanker in onze Indische politiek invreet, met wortel en tak uit te roeiendoch de groote vraag is en blijft slechts: van waar zal da: leger komen. Ware het slechts met geld te ver helpen, het crediet van onzen Staat is nog groot genoeg em de noodige rijksdaalders in 's lands schatkist te doen vloeiendoch met zilveren of gouden munt alleen, bestrijdt men den vijand niet. De wervingen, die voor de gewone aanvulling onzer strijdkrachten in de keerkringslanden gehouden worden, getuigen voldoen- weigerde verscheidene aanzoeken van Christina, om den menschen ook iets van hunnen welstand te toonen. Mathilda legde intusschen dat sierlijke geschenk in hare latafel; zij wist dat zij dat levenslang be waren zoude, zonder het te dragen. Eduard's vrouw werd zij evenmin als die van een ander, dat zag zij wel in, en als het haar ook griefde hoe stug haar vader Eduard be handelde, hoe hard en verachtelijk hij van hem sprak, moest zij toch bekennen dat haar vader reden ge- i noeg had om van Eduard niets dan dwaze en kwaadwillige handelingen te verwachten. Betje zeide, nadat zij haar legaat ontvangen hadin den droogen brommenden toon, die haar tegen- over Eduard tot gewoonte was ge worden, haren dienst op, om hare oude dag-en zooals zij zeide, in rust en zonder verdriet door te brengen

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1884 | | pagina 1