ADVERTENTIEBLAD.
ATTENTIE.
4e Jaargang.
Maandag 26 Juli 1886.
No. 935.
ABONNEMENTSPRIJS:
Verschijnt Dagelijks uitgenomen Zon- es algemeene Feestdagen.
ADVERTENTIËN:
Dit Nimmer tataat lit 2 Mei.
„Het Himoristisclie ZoiapWaf
Een nuttige instelling.
feuillbtc
„De GemasMe m Palermo".
nm-1
Voor Haarlem per maand40 Gent».
Franeo door geheel het Rijk p. maand 55
Afzonderlijke Hommers 5
Brieven, gelden, advertentiën enz. franco te adresseeren
aan het Bureau, Kleine Houtstraat No. 9.
Hoofdagenten voor het BuitenlandCompagnie Générale de P ub licit e Etrangère Q. L.
DAUBE Co., JOH. F. JONES, Sucr., Parijs, 3Ibis Faubourg Montmartre.
▼an 15 regels 25 Cent; iedere regel meer 5 cents.
Groote letters naar Plaatsruimte.
AdTertentiën worden aangenomen tot 's middags 12 uurt
MUSEUMS EN ANDERE BEZIENSWAARDIGHEDEN VAN HAARLEM.
Koloniaal museum van hei Paviljoen. Ingang aan de Droefzijde 2e deur. Geopend dagelijk» van lö tot 4 uur. Toegang 25 cent» per peraoon. Donateur» en leden der Nederlandacbe Maatschappij ter bevordering van Nijverheid hebW «f
»ertoen van diploma vr\jen toegang, donateur» met gezelschap, leden met i dame. Museum van kunstnijverheid op het Paviljoen. Ingang brontzijde van het Paviljoen op het terras. Geop, dag. v 104 uur. Toegang 25 ct. p. persoon. Donateurs ea
rSiender Nederlandache Maatschappij ter bevordering vaH Nijverheid nebben op vertoon van diploma vrijen toegang, donateurs met gezelschap, leden met 1 dame. Bisschoppelijk museum voor kerkelijke oudheid, kunst en geschiedenis, voor»;
Ttn Nederland en meer bijzonder van het Haarlemache Bisdom, Xruisweg No. 59. Geopend dagelijks, uitgenomen Zaterdag, Zon- cn Feestdagen, van 165 uur. Toegang 25 cent» per persoon. Doorloopende toegangskaarten voor een geheel jaar
1 guldon. Museum der stad Haarlem op het Raadhuis. Geopend van 15 April tot 14 October alle werkdagen van l04 uur, van 15 October tot 14 April op die dagea van 108 uur tegen betaling van 25 cents per persoon, alleen Of
Sondagen kosteloos vaa 124 uur, de overige Christelijke fasstdag'en teg3a betaling van 25 cents per persoon. Kinderen beneden de 8 jaren worden in het geheel niet toegelaten; kinderen van 8 tot 14 jaren niet dan onder behoorlijk geleide.—
Weveirt museum in de Damstraat. Geopend dagelijks uitgenomen Zaterdag, Zon- en Feestdagen van 118 unr. Teylert bibliotheek. Geopend Woensdag, Donderdag, Vrjjdag ea Zaterdag van 14 uur. Stadsbibliotheek Prinsenhof. Geopaii
Woensdag ea Zaterdag van 2—4 nnr. Orgel-bespeling in de Groote Kerk. Dinsdag van 1—2 ea Donderdag van 2—8 uur. Toegang (denr Oudogroenmarkt) vrij.
Bij dit Mad ontvangt
men een «Proefnummer* van
behoorende bij IIAABLUM'S
DAGBLAD van 26 Juli.
Men leze vooral het mede bij
dit nummer gevoegde intee-
Jcenbiljet.
DE ADMINISTRATIE.
Maandag en Dinsdag, 26 en 27
Juli a. s., ontvangen onze geabon-
neerden te dezer stede het LOT
voor de op 2 Augustus a. s. te hou
den verloting.
UjSp- Onze geabonneerden
buiten de stad ontvangen het
LOT met de courant die Dinsdag
avond a. s. verschijnt, dus de cou
rant van 28 Juli. Evenals bij
vorige verlotingen is het lot in de
courant gedrukt, op de vierde
bladzijde in de laatste kolom
der advertentiën, bovenaan.
Ieder die zich vóór
1 Augustus abonneert, ont
vangt de nog loopende num
mers tot dien datum gratis,
alsmede een lot in de te hou
den verloting.
DE ADMINISTRATIE.
i.
Onder de vele maatschappijen, die
ten doel hebben kunsten en weten
schappen te bevorderen, liefde daar-
Het auteursrecht van dit werk is volgens Ae
Wet verzekerd.
102) XXIVe HOOFDSTUK.
RüW GEWELD.
Wie zegt dat?
Ik! Rosa's bloed zal over u
komen, laffe moordenaar! Maar
verder. Niet genoeg, dat gij den
moord bedreeft, gij moest de schuld
er van nog op een ander werpen.
Dit gelukte u door uwe medehel
pers. O, het was een duivelsch web,
dat gij samen spandet, een net,
waarin Henri van Montfort en Carlo
Borgia gevangen werdenGeheel
natuurlijk, ging zij voort, ter
wijl hij afgemat op eenen stoel
zonk, dat deze beiden u en An-
voor aan te kweeken of de wel
vaart van een groot of kleiner deel
der bevolking in de hand te wer
ken, is voorzeker de Nederlandsche
Maatschappij tot bevordering van
Nijverheid een der meest belangrijke.
De nijverheid toch was en is nog
steeds een tak van bestaan voor
velen onzer landgenootenreeds voor
eenige eeuwen had Nederland zich
op dat gebied een welverdienden
naam verworven, en zelfs in de mid
deleeuwen en nog vóór dien tijd
gaven onze voorvaderen menig be
wijs, hoe ervaren zij waren in me
nig ambacht en in hetgeen op han
denarbeid en kunst betrekking had.
Het Friesche laken was al ten tijde
van Karei den Grooten, dus voor
meer dan duizenl jaar, wereldbe
roemd, en de machtige vorst droeg
bij voorkeur een gewaad van die
stof. Wat er in de middeleeuwen ge
wrocht werd op het gebied der nij
verheid, daarvan geeft menig ge
bouw uit dien tijd o. a. der Groote
r oude St. Bavokerk alhier een
merkwaardig b -wijs. De glasschil
deringen van gebroeders Crabet zijn
nog onoveitroffen; het smeewerk
uit die eeuwen bewijst genoeg, hoe
de smeden van toen hun ambacht
verstonden. Haarlem, Leiden en zoo
veel andere steden waren heinde en
ver om hun laken en bier hekend.
Geen enkel ambacht, of door de
samenstelling van de gilden in die
tijden, waardoor niemand zich als
meester mocht neerzetten, die niet
vooraf doorslaande bewijzen van zijn
bekwaamheid in het door hem uit
geoefende vak gegeven had, kwam
het meer en meer tot volkomenheid
en waren de proefstukken echte
meesterstukken.
Zoo ging de nijverheid in ons land
meer en meer vooruit, en toen na de
heropening van het edict van Nan-
tonio FraDgi in den weg stonden.
Gij wildet Vinetta voor u verove
ren, maar deze strekte zijne met
bloed bevlekte handen naar Julia
Cagliari uit. Ook zij viel en Henri
van Montfort werd van haren moord
beschuldigd. Wat hij geleden heeft,
wie zal het beschrijven! Ge
brandmerkt hebt gij hem, maar de
Heer wilde zijnen ondergang niet
en hij keerde terug naar Sicilië.
Hij is een raadgever des konings
en daarom zult gij sidderen
roekelooze booswicht!
Een lange pauze volgde op deze
woorden.
Enrico trachtte op te staan, maar
hetzij de wijn zijne krachten be
dwelmd had, of hij door latheid over
vallen werd, hij kon niet van zijn
plaats.
Mirando begon opnieuw te spre
ken, donderend klonken hem deze
woorden in de ooren.
Enrico sidderde voor den dood,
tes in 1685 door Lodewijk XIV dui
zenden Franschen hun land verlieten,
trokken een aantal hunner naar het
gastvrije Nederland, waar zij nieuwe
bronnen voor de nijverheid, deden
vloeien en door hun meerdere ken
nis op industrieel gebied nieuwe
takken van bestaan in het leven
riepen.
Tot ongekende hoogte waren
scheepsbouw en wat daarmede in
betrekking stond, in het midden en
op het einde der zestiende en het
begin der zeventiende eeuw geste
gen, en op allerlei gebied waren
onze voorvaderen zoo ervaren, dat
Peter de Groote voornamelijk uit
ons land de bekwaamste handwerks
lieden naar Rusland lokte, om de
bewoners van dat rijk als leermees
ters in tal van ambachten voor te
gaan.
Na de toepassing van den stoom
op de nijverheid hielden we onzen
ouden roem niet zoo staande; En-
gelschen, Duitschers en Amerikanen
deden tal van uitvindingen en
brachten gewichtige heivormingen
in bijna eiken arbeid te weeg; en
zoo is het niet te verwonderen, dat
zij ons in menig opzicht verre voor
bijstreefden. Toch is de nijverheid
in ons land nog altijd allerbelang
rijkst en vooral in de laatste 25
jaar heeft zij weer een hoogere
vlucht genomen. Behalve de scheeps
timmerwerven, lakenfabrieken, steen-
potten- en pannenbakkerijen, kalk
branderijenjeneverstokerijen, papier
molens, bierbrouwerijen en de talrijke
handwerken, die reeds vroeger
bestonden, of uitgeoefend werden,
noemen we slechts de suikerraffina
derijen, zoutziederijen, tabak en
sigarenfabrieken, glasblazerijen, di
amantslijperijen rijtuigfabrieken
lettergieterijenmeubelmakerijen
fabrieken voor stoom- en andere
hij wenschte verre van de plaats
te zijn, waar hij zijne misdaden be
dreef.
Maar dit ging niet, hoe zou hij
Palermo verlaten kunnen, daar het
land reeds in de macht van den
rechtmatigen heerscher was.
Terwijl Enrico hierover nadacht,
ging Miranda voort hem zijn zon-
denregister voor te lezen.
Daarin ontbrak geen enkel zijner
misdrijven en het slot was, dat zij
hem reeds lang veracht en geens
zins het plan had, zich op nieuw
in zijne armen te werpen.
Nog liever wilde zij den schan
delijksten dood sterven dan nog
eens met Enrico in aanraking komen.
Neen, dat nooit!
Gij zijt de prooi van den dui
vel! - riep zij hem toe; hare
woorden klonken als een vloek.
Nu sprong Enrico op, zijne krach
ten waren weer teruggekeerd en
hij kondigde Miranda haar laatste
werktuigen, spiegel en terra-cotta-
fabrieken, ook die voor Delftsch
aardewerk, en we zijn overtuigd, dat
we nu nog slechts op een klein
gedeelte onzer nijverheid gewezen
hebben.
Al is in ons land de industrie
dus niet het hoofdmiddel van be
staan, toch blijkt uit deze kleine
opsomming voldoende, dat de nij
verheid aan veel duizenden werk
en brood, aan een kleiner getal
zelfs overvloed en rijkdom moet
verschaffen, en daarom is het ge
lukkig te noemen, dat er een maat
schappij bestaat, wier doel het is
de belangen onzer nijverheid met
alle haar ten dienste staande mid
delen te bevorderen.
Natuurlijk bedoelen we hiermede
de Maatschappij tot bevordering van
Nijverheid, reeds opgericht in 1777,
en waarvan onze geëerbiedigde Ko
ning Beschermheer is. Zoo het waar
is, dat men den boom aan zijn
vruchten kent, en wie zou er aan
twijfelen? dan is voorzeker deze
maatschappij van het allergrootste
gewicht voor de duizenden, die door
en in de nijverheid hun bestaan en
welvaart vinden. Immers wanneer
we nagaan, wat zij gedaan heeft
sedert hare oprichting en wat zij
tot stand gebracht heeft, dan on
derschrijven wij volgaarne de woor
den gesproken door den geachten
voorzitter van het congres, onlangs
hier gehouden, adat het jeugdige
stekje, in 1777 uit den boom, de
Hollandsche Maatschappij van We
tenschappen gepoot, zich krachtig
heeft ontwikkeld en rijke vruchten
draagt». Alsvorens echter op die
vruchten te wijzen, willen we het
doel, en het streven dezer Maat
schappij eens meer van nabij be
schouwen.
Haar doel is duidelijk in haar
uur aan.
Zij lachte verachtelijk.
Ik wist wel, wat mij te wach
ten stond, toen ik hierheen kwam,
zeide zij. Aanvankelijk was ik
van plan de wereld van een mon
ster te verlossen, maar ik laat dit
werk aan den beul over, en stel
mij vrijwillig in uwe handen. Straf
mij er voor, dat ik eens zoo blind
was, den Satan niet in u te her
kennen.
Na deze woorden wierp zij den
dolk weg en strekte de armen uit,
alsof zij den doodsteek verwachtte.
Enrico nam den dolk niet op,
die voor zijne voeten lag, maar gaf
een sein met eene bel.
In een oogenblik kwamen zijne
gezellen en bedienden toeschieten.
Allen staarden Miranda aan, die
weder den sluier voor haar gelaat
getrokken had.
Maakt u meester van deze
vrouw I riep hij, zij heeft den
naam uitgedrukt: bevordering der
nijverheid heeft zij langer dan hon
derd jaar in haar vaandel geschre
ven en er naar gestreefd, hoe veel
omvattend die arbeid ook was, dien
naar haar beste vermogen te vol
brengen. Alles, wat dienen kon, om
de nijverheid op elk gebied meer
tot volkomenheid, te brengen, in te
voeren; allen die eenig handwerk
uitoefenen of in de fabrieken zich
op eenigen tak van industrie toeleg
gen, voor te lichten, tot vraagbaak
te strekken en van raad te dienen,
de resultaten van wetenschappelijke
onderzoekingen op dit gebied be
kend te maken, nuttige instellingen
zedelijk niet alleen, maar ook gel
delijk te steunen, wanneer dit nood
zakelijk was, in één woord de nij
verheid en hen, die er zich mee
bezighouden vooruit te doen stre
ven en vooruit te helpen, ze heeft
het met ijver en wat meer zegt
met vrucht gedaan; ze heeft we
tenschap en kunst dienstbaar ge
maakt tot volvoering harer groot-
sche en veel omvattende taak, ze
kan met vreugde terugzien op den
door haar afgelegden weg, zich ver
blijden in den tegenwoordigen toe
stand en hoopvol naar de toekomst
heenzien, die gewis nog meer en
beter vruchten van haar arbeid ver
wachten kan.
We willen nu meer in het bij
zonder nagaan, hoe de Maatschappij
getracht heeft aan haar streven en
haar roeping te beantwoorden en
onwillekeurig treden dan de beide
Museums, door haar krachtig op
treden in het leven geroepen, op den
voorgrond. In het Paviljoen alhier
op een der schoonste punten van
den Hout, waar voorheen de schil
derstukken der levende meesters
werden tentoongesteld, is thans een
verzameling van kunstwerken bij-
dood verdiend. Weg met haar,
zij mag het zonlicht niet meer aan
schouwen!
Ik ben bereid! hernam
Miranda op fleren toon. Mijn
leven is een gesloten boek en wat
ik misdreven heb, wisch ik uit door
eenen vroegen dood. Gij echter,
Enrico Bertolini, zult heengaan, be
laden met den vloek van allen en
voor eeuwig verdoemd zijnl
Weg met haar! bulderde
Enrico en de dienaren leidden haar
weg.
Diepe stilte volgde.
Sidderend stond Enrico daar, bleek
als een lijk. Op dit oogenblik was
hij het echte beeld van een tiran,
die, voor de wraak beeftzelfs zijnen
vrienden voer eene huivering door
de leden en zij dachten, dat het
raadzaam was, voor zulk een man
op de hoede te zijn. Zij herinnerden
zich de waarheid der oude spreuk:
Vandaag ik, morgen gij, en
