Uit den Vreemde. gemaakt heeft onder Europeesche sterrekundigen. De prachtige teles coop, een geschenk van zijn oom, is geheel door hem persoonlijk op gezet waarlijk geene kleinig heid terwijl het observatorium naar zijn eigen idee ingericht is, ofschoon hij geen ander wetenschap pelijk onderricht heeft genoten, dan hetgeen hij zelf uit de boeken heeft gebaald. De Transvaal moet trotsch zijn op zulk een burger, die iets doet, waarvoor andere Staten gaarne goed zouden betalen en op andere wijzen beloonen. De te Pretoria verschijnende Volks stem neemt het bovenstaande be richt van het Natalsche blad over, maar voegt daarbij, dat de bedoelde sterrekundige geen Engelschman is, maar de zoon van een Ned. Herv. predikant uit de Kaap-kolonie, en dan ook niet Bellott, maar Ballott heet. De ongerustheid over de An- choria (zie vorig nummer) wordt nog vermeerderd door de omstan digheid, dat te New-York binnen- geloopen schepen zwaar stormweer op den Atlantischen Oceaan tusschen 25 September en 2 October rap porteeren. Een eerbiedwaardig welwil lend rechter te Parijs raadpleegde voor hij de straf uitsprak, zijn beide bijzitters wat de hoegrootheid der straf betreft. Wat zoudt gij dien schurk geven, broeder? zegt hij, zich tot den bijzitter aan zijne rechterzijde wendende. Mij dunkt drie jaar. Eu wat is uw oordeel, broe der? vroeg hij aan de linkerzijde. Ik zou hem een jaar of vier geven. Beklaagde, klonk het nu op den meest humanen toon uit den mond des rechters, ik zal u geen lange en strenge straf opleggen, gelijk ik zou gedaan hebben, als ik de uitspraak van mijn eigen ge moed had gevolgd. Ik heb daarom mijn geleerde broeders geraadpleegd en ik zal hun advies volgen: «Zeven jaar.» DE JAVAANSCHE VBOUW. Eene Schets). De verhouding tusschen man en vrouw in de Europeesche maat schappij, verschilt in vele opzichten van die, waarin de Javuansche echt- genooten tot elkaar staan. Schoon onze Hollandsche uitdruk king: «hij staat onder de pantoffel» haar wederga vindt in de Javaan- scbe spreekwijze: «hij staat onder het kleed», zijn de vrouwtjes, waarop deze uitspraken toepasselijk worden bevonden, talrijker in Holland dan op Java. Het «man en vrouw zijn één», is in het Inlandsche huwe lijksleven een onbestaanbare toe stand, omdat de vrouw de dienares, ja, veelal de slavin is van haren man, dien zij als haar «heer en meester» moet erkennen. Volgens een zedekundig geschrift, de Woelang Reh, moet de Javaau- sche vrouw haar echtgenoot hulde en eerbied bewijzen, in alles zijn wil opvolgen en alle diensten, welke hij van haar eischt, zonder de min ste tegenspraak verrichten, al zijn zij dikwerf maar al te zeer in strijd met hare waardigheid en hare eer. Zij is hem slaafsche gehoorzaamheid schuldig en ieder verzet tegen hem wordt haar toegekend als dubbele zondein de eerste plaats tegenover Toewan Allah (God) en ten tweede tegenover den man, die Hij over haar gesteld heeft. De vijf vingers van elke hand moeten de Javaansche vrouw aan hare plichten tegenover haar echt genoot herinneren en opdat zij zich te dezen opzichte niet aan verzuim blootstelle, dient zij er de verschil lende beteekenissen van te weten. Deze zijn: lo. De duim (djempol) geeft eene voorstelling van het hart, dat zacht, malsch en poezelig behoort te we zen, gelijk e m pol (het zachte, vlee- zige gedeelte van een kokosnoot). 2o. De wijsvinger(panoedoeh) geeft te kennen, dat wanneer de man iets aanwijst, wat hij van zijne vrouw wil gedaan hebben, zij aan zijn ver langen moet voldoen. 3o. De middelste vinger(pa- noenggoel wijst aan dat de man meer is dan de vrouw. 4o. De ring vinger (djaridji ma- nis duidt aan, dat zij lief of zoet (manis) zijn. 5o. de pink (djentik) beteekent, dat zij manlief in alles ijverig en vlug bijstaan en zich te allen tijde jegens hem zachtmoedig betoonen moet. Ook in de wijze, waarop een huwelijk tot stand komt en in al wat daaraan voorafgaat, blijkt ten duidelijkste, dat de vrouw in het Javaansche leven eene ondergeschik te rol vervult, eene nietige plaats bekleedt. De voorbereiding tot den echt van verlooving, welke gelijk bij ons, soms jaren lang door beide partijen tot vervelens toe wordt uitgerekt, weten de Javanen hoe genaamd niets af- heeft ongeveer op de volgende wijze plaats. Wanneer een vader voor zijn zoon, dien wij gemakshalve Wirja zullen noemen, eene levensgezellin zoekt, begint hij met een bezoek af te leggen bij een zijner vrienden of kennissen, van wiens dochter hij wel eens heeft gehoord. Bij dat be zoek deelt hij ilen vader van het meisje, Tadjem genaamd, het doel zijner komst mede en vraagd hem dan of hij genegen zou zijn, ziju dochter aan Wirja uit te huwen, ingeval zij dezen mocht behagen. Bij toestemmend antwoord wordt na eenige dagen het bezoek her haald nu echter komt de aanstaande bruidegom zelf mede, om het meisje van naderbij te beschouwen. Beiden nemen met den vader van Tadjem op de balé-balé (zitbank) plaats in het daaropvolgen gesprek loopt over zeer alledaagsche zaken, ter wijl van een huwelijk geen enkel woord wordt gerept. De Sirihdoos, gevuld met alle benoodigdheden voor 't betelkauwen: kalk, pruimtabak, catechu en bla deren van den azecapalm, komt te voorschijn en het kauwen neemt een aanvang. Van tijd tot tijd laat de vader van Fadjem haar voorkomen om zijn aanstaanden schoonzoon in de gelegenheid te stellen het toe komstig bruidje eens wat nader op te nemen. Na eenigen tijd op de aangenaamste en gezelligste wijze gekout te hebben, trekken de gas ten huiswaarts. Onderweg openbaart Wirja zijn meening over het meisje, dat hij zo .even heeft gezien en zegt hoe hij over een huwelijk denkt. Heeft hij besloten in 't huwelijks bootje te stappen, zoo wordt ten der den male bij zijne aanstaande een bezoek gebracht, terwijl zijn vader dien van Tadjem te kennen geeft dat Wirja met Tadjem wenscht te trouwen. De huwelijksgift of eigen lijk den koopprijs wordt bepaald en het volgende tot de bruid gezegd: «Kowè d: pek bodjonWirja» (Wirjo neemt u tot vrouw,) het meisje antwoord hierop dood kalm (No e woe) (uw wil geschiedde.) Zooals mijne lezers zullen hebben opgemerkt, behoeft de jongeling dus niet om het jawoord te komen bij het meisje, maar bij haren v a- derl Alleen wanneer de bruid we duwe is, wordt op dezen regel eene uitzondering gemaakt. Bij de slui ting des huwelijks is de bruid af wezig en slechts vertegenwoordigd door haar wak el (gevolmachtigde), die de koopsom (maskawin, 't hu welijksgoud) in ontvangst neemt. Wanneer een meisje kans heeft, dat zij ingelijfd wordt bij het gild der oude vrijsters, dat op Java ech ter niet veel leden telt, wordt het huwelijksmiddel te baat genomen. Men gaat naar de passar(markt) en koopt er twee ajalingans (beentjes van gaboesvisch, die veel op een pop of mensch gelijken), kleedt ze aan als bruid en bruide gom, waarvoor een klein partijtje wordt aangericht. Viscb, bloemen en koewé-koewé (koekjes) om ringden 't echtpaar, kortom: men bootst zoo goed mogelijk een trouw plechtigheid na en het meisje ge loofd dan ook stellig, dat over eeni gen tijd een jongman zal opdagen, om haar ten huwelijk te nemen. Op welk eene wijze de man wel eens misbruik maakt van zijn meer derheid en gezag over de vrouw, moge blijken uit de volgende ware gebeurtenis. Een Loerah had al bet geld, dat de dorpsbewoners opge bracht en hem ter bewaring gege ven hadden, voor 't grootste gedeelte tot eigen gebruik aangewend. Hij kwam ruim f 300 te kort en daar hij spoedig de ontvangen gelden in de stad moest verantwoorden, pij nigde hij zijn hersens, om een mid del te vinden tot aanvulling van 't ontbrekende. Eindelijk schiet hem iets te binnenhij zal in dit netelig geval zich van zijne jange vrouw bedienen; hare schoonheid doet hem hopen op 't wel gelukken zijner plannen. In de naburige dessa P„ woonde een zeer rijke Petinggi(districthoofd) die zeer op schoone vrouwen gesteld was. Hij had de vrouw van het dorpshoofd als jong meisje goed ge kend aangezien zij op 12 jarigen leeftijd haar dessa had verlateD, zou er, dacht de Loerah geen mogelijk heid bestaan, dat men haar herkende. Het dorpshoofd roept zijne vrouw tot zich en stelt haar op de hoogte van de alles behalve aangename om standigheden, waarin hij verkeert. Hij raadpleegt met zijne ega, hoe hij het zal aanleggen, om de verteerde f 300. - bij elkaar te krijgen. Na lang wikken en wegen zou de vol gende list te baat genomen worden. De vrouw van den Loerah zou zich naar de dessa begeven, waar de rijke ongehuwde Petinggi woonde. Om in haar eigen dorp niet erkend te worden, zou zij in kleeren van de laagste klasse, heel vroeg op reis gaan en te verkoop eenige vruchten medenemen, die in de bewuste dessa niet groeiden. Zij moest dan op een of ander manier toegang zoeken te verkrij gen tot 't districtshoofd, hem de vruchten zeer goedkoop geven en tegelijkertijd om een nachtverblijf verzoeken; zij zou voorgeven, uit eene verre plaats afkomstig te zijn en den volgenden morgen hem voorstellen in zijne dienst te treden. De jeugdige Petinggi zou haar om hare schoonheid ten huwelijk vra gen (zij moest hem al dadelijk ver tellen, dat zij weduwe was, anders kon zij het jawoord niet geven) welk verzoek zij toestemmend moest beantwoorden op voorwaarde, dat zij mooie kleeren en edelgesteenten zou ontvangen. Zij moest dan zoo veel vragen, dat 't verkregene bij verkoop ruim f 300 zou opbrengen. Als zij dan met den Petinggi eeni ge dagen getrouwd was geweest en het gevraagde in haar bezit was moest zij de plaat poetsen. De loerah zou dan de mooie kleeren en edel gesteenten te gelde maken en zich zoodoende uit den geldeliiken nood redden. Zoo gezegd, zoo gedaan. De vrouw van het dorpshoofd aanvaardde den volgenden morgen van den dag, waarop het plan be raamd was, de reis naar de dessa P. Alles gelukte naar wensch en de Petinggi haalde het Trojaansche paard binnen. De vrouw wist haar rol zoo goed te spelen, dat 't niets kwaads vermoedend hoofd in de val liep. Een week nadat 't slimme wijfje bij haar nieuwen ecligenoot haar verblijf had gehouden ging zij op de vlucht en kwam in 't zelfde plunje waarmee zij de dessa was uitgegaan belast en beladen bij baar eersten man aan, die haar natuur lijk met vreugde ontving en zich haastte de buit te verkoopen. Het slimme echtpaar had echter buiten den waard gerekend, want juist op het oogenblik dat de Loerah de klinkende munt zou opstrijken, werd op het verkochte beslag gelegd en het dorpshoofd met zijn lief vrouw tje een plaats in den kerker aan gewezen. Wat er verder heeft plaats gehad, of de Petingi zijn vrouw heeft opgeëischt, dit is mij on bekend gebleven. Volgens een oud-Javaansch wet boek moeten de vrouwen zich vijf maal per dag in de kali (rivier) baden opdat zij den zegen des He mels mogen bekomen. Zoo zij in een twist door haar man geslagen wordt kan zij hem aanklagen en dwingen tot het betalen van boete. Het aan raken van vrouwen is zonde tegen den hemel. In de Kitab Toepah wordt onderscheid gemaakt tusschen doodslag bedreven op eeu man of eene vrouw. In 't laatste geval heeft de moordenaar slechts den hal v en bloedprijs te betalen. Wanneer de vrouw met alle geweld van haar echtgenoot wil scheiden gaat zij naar een danshuis om dansmeid te worden, in welke hoedanigheid zij drie dagen en nachten moet ge weest zijn wil haar scheiding wettig zijn. De Javaansche vrouw is huiselijk van aard en in den omgang zeer gezellig. Met de meeste gastvrijheid opent zij de deur voor eiken gast, landzaat of vreemdeling, wien zij zonder de vraag: „gebruikt u melk en suiker?" een kopje heete koffie met eenige koekjes palmsuiker aan biedt of eenige Javaansche ciga- retten op een klein bordje. Behalve hare gewone huiselijke bezigheden verledigt zij zich met 't verven en batikken (beschilderen) van klee- dingstukken, terwijl haar de taak is opgedragen steeds voor een goe den voorraad strootjes, die zij zelve maakt, te zorgen. Dejopvoeding der kinderen wordt aan de Natuur overgelaten, de jeugd geniet op Java in al haar doen en laten een on beperkte vrijheid. Daarom zijn voor beelden vai. moederliefde in de Ja vaansche samenleving zeer schaarsch omdat de vrouw met eene zekere mate van onverschilligheid om haar kroost bezield is niet alleen, rnaar haren kinderen in alles den zin geeft. De gevolgen hiervan zijn natuur lijk, dat zij ook onder de pantoffel komt van hare zonen en dochteren. De voorgesch even zachtmoedigheid die moeder Eva ten opzichte van haar echtgenoot moet betrachten, ontaardt dikwerf in eene hoedanig heid die haar in eene Xantippe ver andert. Meermalen ben ik getuige geweest van tooneeltjes, waarin bet lieve wijfje haar man zoo duchtig toetakelde, dat deze in bescherming moest genomen worden. Zoo ge beurde het eens, dat de vrouw van een landbouwer toevallig vernam, hoe deze met eenige dorpsmeisjes grappen had uitgehaald, die op zich zelve beschouwd een zeer onschuldig karakter hadden, maar waaruit de jaloersche ega slechte gevolgtrekkin- maakte welke natuurlijk aan- ig gaven tot een hevig con flict tusschen de beide echtgerooten. De vrouw, die heel goed wist, dat zij in een openlijken aanval voor Adam zou moeten zwichten, wachtte tot dat hij in een diepen slaap lag verzonken en nu nam 't wijfje de kans waar om den gewaanden on trouwe met een s a p o e (bezem) te geeselen. De arme man, die geheel ontwapend wellicht van 't Moham- medaausch Walhalla droomde, was zoo onthutst, dat hij de vlucht moest nemen. Eenige uren daarna zaten de twistenden zoo vreedzaam mogelijkalsof er niets gebeurd ware, rijst met een gebakken vischje te nuttigen. Toen ik den Javaan vroeg of bij genoegen nam met de onzachte behandeling, waarvan de sporen nog zichtbaar waren, ant woordde hij doodleuk: «Och mijn heer, ik heb zeker een groot kwaad bedreven, anders had mijne vrouw mij zoo niet gestraft en als ik wraak nam, zou Allah mij wellicht zwaar voor mijn misdaad doen boeten». Nabkatus. LEGER EN VLOOT. De meesterkrecht aan 's Rijkswerf te Wil. lemsoord, E. Eaber, hetft etne gratificatie van f100 ontvangen voor bewezen buiten gewone diensten bij het lichten van het ge zonken ramschip „Schorpioen". LETTEREN EN KUNST. De gastvoorBtellingen welke Ernst Possart in deze maand in verschillende steden des lands met het Duitsche gezelschap van den heer Van Lier zal geven, zijn aldus vast gesteld Woensdag 13 te 's Hage, „Der Kaufmann von Venedig"; Donderdag 14 te Utrecht, „Faust"; Vrijdag 15 te Zwolle, „Faust"; Zaterdag 16 te Groningen, „Faust"; Maan dag 18 te Leiden, „Der Kautmann von Ve nedig"; Woensdag 20 te Haarlem, „Faust"; Donderdag 21 te Rotterdam, „Faust". Op Woensdag 27 wordt nog eene voor stelling te 's-Hage gegeven. FINANCIEELE MEDEDEELINGEN. In de Zaterdag middag te Amsterdam ge houden buitengewone algemeene vergadering der aandeelhouders van de Stoomvaartmaat schappij „Zeeland" onder voorzitterschap van den heer mr. J. P. R Tak van Poort vliet, werd het voorstel gedaan tot uitgifte van een leening, groot £3,600 000, a Spet., tot betaling van alle leeningen der Maat schappij. Vertegenwoordigd waren 428 aandeelen, rechthebbende op 266 stemmen. Op voorstel van commissarissen werd'der directie machtiging verleend aan het leening- voorstel uitvoering te geven. svmMkkiïrmmm. Het stoomschip „Sumatra," van Batavia, arriveerde den Ssten October te Suez en heeft de reis naar Amsterdam voortgezet. Het stoomschip „P. Caland" kapt. Bonjer, van New-York, arriveerde den 8sten Octo ber te Rotterdam. Het stoomschip „Zeeland" van Java naar Rotterdam, arriveerde 9 Oct. te Marseille. Het stoomschip „Leerdam", kapt. Slieren- dregt, vertrek 9 Oct. van New York naar Rotterdam. Het stoomschip „Edam", kapt. Taat, van Amsterdam naar New York, passeerde 10 Oct. des ochtends 7.30 uur Dover. Matige W. wind. Het stoomschip „Batavia", van Java naar Rotterdam, passeerde 10 Oct. des ochtends Dover. Het stoomschip „Zuid-Holland" van Java naar Rotterdam, arriveerde 9 Oct. Perim, Het stoomschip „Noord Holland", kapt. Kromwijk vertrok 9 Oct. van Rotterdam naar Ned Indie. siWIERBEKICHTEN, 11 Oct 1 56 M. feovoa. A. P 4 96 M oudft M. P &RUJL-KIS11 Oct 1 52 botsn gSAaKTBS&ifSTsa, Haarlem, 11 Oct. Graan- en Zaadmarkt. Roode tarwe f 0.— a f 0.— witte tarwe f7.50 a 17.— rogge 4.25 a f 0.haver f3.35 a f3.20 Garst 5.15 a f5.10 Duiven- boonen f 0.a f 0.Paardenboonen f 5.75 a f0.Bruine boonen f 0. - a f 0.Groene Erwten f7.25 a f0.— Witte Erwten f0. a f0.Capucijners f0.h f0.— Kanarie zaad f 0.— f0.— Oliezaad f0.a f0. Koolzaad f 0.— a f 0.— Geel mosterdzaad f 0.a f0.Bruin mosterdzaad f 0.a f Karweizaad 0.a f 0. MSTJCKDAM, 11 Oct. Dapryscn d- r Aardappelen waren volgt: Friesche Dokkumer Jammen f2,a 2.25; dito Franekcr i 2 a 2.10; dito Eugelsche f 1.35 a 1 40; dito Hauburger f165 a 1.70; Zeeuwsche spuische Jammen f2,80 a 3. dito Flakkeesche f 2.60 a 2.80; dito Blauwe f 2 10 a 2.3iGeld. Blauwe f 2.30 a 2.50, dito Kralen f 0.a 0 Pruisische Ham burgers f 2 40 a 2 60: Katwijker Zand f 0. a 0.—; Noordwijker do. f0.— a 0.— ;Hille- gommer dito f o.a 0.Haarlemmer do, f 1.20 a 1.30. Aanvcvoord 8 varache ladingen. Koffie. De markt verkeerde de afgeloopen week in vrij kalme stemming, ter oorzake der schommelingen op de speelmarkten. De markt sluit echter in iets vastere tendezjop de noteering van 321 2 a 33 ct. Suiker. Biet Tengevolge van meerder aan bod, liepen prijzen wederom terug en is de prijs thans voor Oct. en Nov /Dec. fl3l/8. In latere termijnen werd weinig gedaan. Het weder is de laatste dagen uitstekend voor het te veld staande; de Bieten zijn klein doch van goede kwaliteit. In zware gronden gaat de oogst moeilijk, tengevolge der droogte. In Geraffineerd gaat nog steeds weinig om, flinke posten worden slechts nu en dan ge sloten, echter tot wederom verlaagde prijzen. Wij noteeren: Crushed superior flSUgHR No 1 fl73<, RS prima f173/.. Rijst: Ongepelde vast Gepelde met gere gelde orders voor de consuaitie gevraagd. Specerijen. Noten kalni. Foelie vast. Na gelen hooger gehouden. Peper onveranderd. Katoen. Noteering van Vrijdag ter Beurze Looo Heden 1885. Middling fair 31 31*/4 c. 313/4 c. Fully Good Middling. 30'/- 31 31*/. Good 30 30*31*/4 Strict 293 430 30*/s Middling. 29*y429*/2 30*/4 Low Middling. 28 281/4 29* 2 Good Ordinary. 261/426,'/2 29 g Good Tinnevelly (nom.) 253/426 28 r Fully good Dhollerah. 25 25*/a 28*/a Good Dhollerah. 24 241/2 27*/s g Goodfair Dhollerah nom. 23 23*/4 261 4 Good Oomra. 24 24'/2 „27 Fully goodf. Oomra. 22*/. 23 261 Goodfair Oomra. 22 223/= 25l/s«/ Fine Bengal. 25 251/»" 26*// /t Good Bengal nom. 23 233/.; 243/j Heden zeer flauw. Loco partijen ruimer aangeboden. Oct.. 275/s ct. Febr. 273/e ct. Maart 27l/s ct koopbaar, Tin flauw met weinig zaten tot de vol gende prijzen: Banka loco f618/f> Billiton f61, termijn 1 a s/s hooger. Petroleum-bericht van P. G. C. Calkoen. Makelaars, Amsterdam, 9 Oct. De Amerikaansche Petroleum-noteeringen waren sedert ons laatste bericht volgens Reuters telegram New-York 6373/4,63/4, 63/„, 63/4, 63/., ctpgall. Philadelphia 6s/f, 6s/f, 65/fl 63/,„ 63/4, 63/4 ct. per gall. Ruwe Olie 62'/s, 643/8, 63'/., 657/s, 645/8, 6l34 ct. per vat. In navolging der hoogere Amerikaansche berichten, was de markt alhier in zeer vaste stemming, terwijl eenige partijen tot notee ring verhandeld werden. In latere leveringen vonden enkele zaken plaats. De noteering is heden bij minstens 25 vn. fce ontvangen aan het Amsterdamsch Petro leum-Entrepot Disponibel f 7.70 a f Entr* Oct.-levering 7.70 Nov./Dec. 7.80 Jan 'Maart, 7.85 Nobels Petr. (Rus sische) lev. Nov./Dec. 7.60 In consumtie vrij aan boord f 9. Bij kleinigheden f */4 a f J/s hooger. De voorraad aan het Amsterdamsch Petro leum-Entrepot bedroeg op 2 Oct 59.154 vn. Afgeleverd8 885 Voorraad op heden 50.269 Verwacht wordende ladingen: eFairmont" (zeilklaar 16 Sept) 7-358 „Lizzi Ross" 15 7,716 „J.E. Graham" 22 8 951 „Z Ring./ (gezeild 23 8 350 Tarwe op levering fl lager, Mei f213. Noteorhur van do Commissie voor don ":r?Rnhandel. Roggfl oo levering lager, Oct. f118, 117. Maart f125. ^oteer.ng van Munne Thole. Kooisüact vast, April f 249.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1886 | | pagina 3