NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD.
De Goudvallei.
5e Jaargang.
Zaterdag 14 JaiHiari 1888.
No. 1389.
ADVERTENTIES:
S I A I) S N I E U W S.
ABONNEMENTSPRIJS:
Voor Haarlem, per 3 maanden/1.20.
Franco door liet geheele Rijk, per 3 maanden. -1.65.
Afzonderlijke nummers- 0.03.
Dit blad verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen.
Bureau: Kleine Houtstraat No. 9, Haarlem. Telefoonnummer 122.
van 15 regels 50 Cents; iedere regel meer 10 cents.
Groote letters naar plaatsruimte.
Bij groote opgaven aanzienlijk rabat.
Abonnementen en Advertentiën worden aangenomen door
onze agenten en door alle boekhandelaren, postkantoren en courantiers.
Hoof'dag ent en voor het Buitenland: Compagnie Génerale de Publicite Etrangére G. L. O AU BE Co., JOH. F. JONES, Sucr., Parijs, 31bis Faubourg Montmartre.
Haarlem, 13 Januari.
Voor de Donderdag door B.
m W. gehouden verhuring van het
weiland «de Koekamp», gelegen
in het Frederikspark, zijn ingeko
men 4 biljetten voor de huur van
dat perceel als weiland, waaronder
1 dat niet in aanmerking kon ge
nomen worden. Het hoogste van
de 3 overige was van J. van den
Berg, voor f140 'sjaars. Bovendien
is ingekomen een biljet van de Cric
ketclub «Rood en Wit» alhier, waar
bij wordt geboden f 150 's jaars,
mits zekere voorwaarden worden
gewijzigd. Uitspraak Donderdag a. s.
Door het prov. bestuur van N.-Hol-
land is Donderdag bij enkele in
schrijving aantesteed het onder
houden vau en het doen van eeui-
ge herstellingen en vernieuwingen
aan de gebouwen der Rijks Hooge-
re Burgerschool te Alkmaar, van
den dag der goedkeuring van de
aanbesteding tot en met 31 Decem
ber 1889. Raming f1643. Minste
inschrijver N. van der Voort te Alk
maar voor f 1414.
Gisteren trad voor het Genootschap
//Oefening in Wetenschappen" op dr. Fre-
derik van Eeden, arts te Bussum met oene
voordracht over Hypnotisme.
Spreker verklaarde op populaire wijze
de strekking vau hypnotisme ter genezing
van zieken, gesteund door suggestie (het
opdringen van een denkbeeld aan den pa
tient die in hypnose verkeert, door den
medicus.) Hij wees er op, dat de offici-
eele wetenschap langen tijd (in Duitsch-
land ook thans nog) de voordeelen van
hypnotisme en suggestie in de geneeskun
dige praktijk had ontkend en dat eerst
in den laatsten tijd door de schitterende
resultaten van de behandeling van dr.
Liébeault en door den bijval van een be
roemd geleerde als prof. Charcot, hypno
tisme en suggestie in de geneeskundige
wereld een voorwerp van ernstige studie
waren geworden, zoodat de thans daarover
bestaande literatuur eene gansche biblio
theek zou vullen.
Met nadruk betoogde spr. dat de be
wering van velen, als zoude de behande
ling van zieken door hypnose, vruchteloos
of nadeelig zijn, door de praktische uit
komsten werd weersproken.
Spreker gaf verder eene uitlegging van
de wijze waarop de hypnose en de sug
gestie geschieden, en wees er op dat men
deze nieuwe geneeswijze niet voor een
panacee houden noch gelooven moet dat
alleen zeer zenuwachtige personen er voor
vatbaar zijn. Hypnotisme en suggestie
toch kunnen, ouder leiding van een medi
cus, alleen verstoorde functiën regelen,
doch geen vernielde organismen weder
herstellen.
Men hoort over deze nieuwe geneeswijze
zóóveel en zóó vreemd spreken, dat het
hoogst nuttig heeten mag, dat een medi
cus, die ervaring heeft opgedaan (men weet
dat dr. van Eeden met dr. van Renter-
ghem sedert eenigen tijd te Amsterdam
patiënten met hypnose en suggestie be
handelt) dwaalbegrippen komt wegnemen
en veel verklaart wat duister, onbegrijpe
lijk en ongeloofelijk scheen. Om die reden
achten wij het geweuscht, van deze voor
dracht melding te maken, hoewel zij plaats
had in besloten kring.
Het kwam ons evenwel voor dat in Óen
opzicht de heer van Eeden niet juist was.
Hij zeide nl. dat de patient, na zijn ont
waken uit den hypHotischen slaap, zich
niet meer herinnert wat er met hem ge
beurd is. Wij meenen echter, uit eigen er
varing, dat in lichte hypnose de pa
tient, na zijn ontwaken, zeer precies weet
wat de geneesheer tot hem heeft gezegd.
Zoo wij hierin dwalen zal het ons aange
naam zijn van deze verkeerde opvatting
te worden teruggebracht.
Voor het overige zullen onze lezers zich
herinneren dat in ons nummer van 5
Dec. 1887 een hoofdartikel over hypno
tisme voorkomt, dat in populairen vorm
eene beschrijving eener séance geeft.
De heer P. H. van der Leij vervulde
Donderdagavond de tweede en laatste volks
voordracht door het Nutsdepartement
Haarlem in dezen winter gegeven. De tal
rijke glazen, flesschen en toestellen, op en
bij de tafel in 't voorste gedeelte der zaal
van 'tNutsgebouw geplaatst, lieten geen
twijfel over welk onderwerp dezen avond
zou worden behandeld.
De heer van der Leij begon met zijn
toehoorders te herinneren aan de groote
vorderingen, welke de natuurkundige we
tenschappen, vooral in de laatste tijden,
hadden gemaakt, vorderingen die nog steeds
een reusachtig verloop hadden en waar
door allengs meer en meer geheimen der
natuur werden ontsluierd. Niet alleen op
en in de aarde wroet de mensch, ook de
zee en haar bodem, de dampkring worden
doorvorscht, en zelfs bespiedt het men-
schelijk oog de geheimen van den sterren
hemel. Hoe meer men echter in de ver
borgenheden der natuur tracht door te drin
gen hoe meer moest worden erkend,dat men
nog zeer weinig wist, doch al mocht dit
tot bescheidenheid stemmen, het ontmoe
digde niet, maar spoorde integendeel aan
tot dieper vor3chen en zorgvuldiger onder
zoek.
Spreker vroeg de aandacht voor eenige
eenvoudige natuurverschijnselen, die hi*
zijnen toehoorders zou trachten te verklaren
•n wel eenige verschijnselen, die zich voor
deden in de dampkringslucht, het gas
dat wij inademen, dat, fel bewogen, huizen
en boomen ter neder werpt, de zee doet
golven en bruisen of, zachtkens voortge
stuwd, een aangename koelte te weeg brengt,
die verfrisscheud en weldadig aandoet.
Hoogst belangwekkend waren de proeven
welke spr. verbolgens nam. De eerste proef
diende om de eigenschappen van liet kool
zuurgas aan te toonen. Dit gas ontwik
kelde spr. door middel van stukjes marmer
en zoutzuur. Opgevangen in flesschen, bleef
het, door zijne grootere zwaarte dan die
der dampkringslucht, daarin hangen, ter
wijl spr. proefondervindelijk aantoonde, dat
het onbrandbaar was. Keerde hij het glas
om, dan verspreidde het gas zich onmid
dellijk in den dampkring en was het glas
weder met gewone lucht gevuld. De vlam
van een kaars doofde er in uit.
Door dezelfde eigenschap kan hetover-
gesclionkeu worden van het eene glas in
het andere. Ook dit toonde spr. aan. Dat
het gewicht heeft werd mede bewezen.
Vervolgens toonde spr. aan dat kalk-
water, wuHrdoor dit gas wordt geleid, troe
bel wordt; duinwater niet. Duinwater ech
ter, waardoor het gas is geleid, werd na
bijvoeging van kalkwater troebel: een be
wijs dut gewoon Water ook koolzuur op
neemt.
Spreker noemde als toepassing dezer eigen
schap de vervaardiging van het bekende
spuitwater. Koolzuur ontwikkelt zich even
zeer door verbranding van turf,kool,dierlijke
stoffen enz. Ook bij de ademhaling wordt
dit gas gevormd; de mensch ademt het
uit. Spreker bewees dit door te blazen in
een glas gevuld met kalkwater, dat daar
door eveuoens troebel werd.
Het koolzuur is ongeschikt voor de
ademhaling. Er zijn in Italië en Indië
grotten en valleieu, die steeds tot zekere
hoogte met dit gas, dat voortdurend door
onzichtbare openingen in den grond aan
gevoerd wordt, gevuld zijn en waarin het
verblijf voor levende wezens doodelijk is.
Een volgende proef toonde aan dat kool
zuur, ontsnappende uit een ijzeren vat
waarin het onder een geweldige drukking
is saamgeperst, zooveel koude ontwikkelt
dat het water tot ij» doet stollen. Door
den druk nog te vergrooten wordt dit gas
vloeibaar, en in dien toestand wordt het
tot allerlei doeleinden aangewend: tot
praeserveeren van vlcesch, visch en an
dere levensmiddelen, terwijl het ook dient
om den eigetiaardigen, prikkelenden smaak
van het bier te versterken. De volgende
proeven deden de eigenschappen van het
waterstofgas kennendit is lichter dan
de lucht en moest daarom in omgekeerde
flesschen worden opgevangen.
Spreker deelde mede, dat dit gas zich
met het koolzuurgas mengt; ten bewijze
daarvan deelde hij de proef mede, die men
had genomen, door twee glazen bollen met
nauwe openingen, ieder met een dezer
gassen gevuld, op elkander te plaatsen
zoodanig, dat de openingen op elkander
pasten. Na eenigen tijd bleek het, dat de
gassen zich haddeu doordrongen. Merk
waardig waren de proeven met zuurstof
door spreker genomen. Achtereenvolgens
werden gloeiend zwam met staal verbon
den, kool, zwavel en phosphorus in dit
gas verbrand, hetgeen onder een schitte
rend licht, geelachtig of helderwit gekleurd
en onder een vonkenregen geschiedde.
Steenkoolgas met zuurstof vermengd
levert aangestoken de krachtigste warmte
bron. Ook dit werd door spreker bewezen.
IJzer smolt daarin oogenblikkelijk.
De voordracht werd besloten met eenige
mededeelingen betreffende de dierlijke
warmtevorming, die bij den mensch ge
woonlijk 37° Celsius bedraagt. Bij som
mige dieren, zooals slangen en schildpad
den, was weinig dierlijke warmte te be
speuren, en vandaar het verschijnsel, dat
deze diereu weinig lucht en voedsel be
hoeven, daar de meerdere of mindere mate
van dierlijke warmte afhangt van het
grootere of geringere gebruik van voedsel.
De hoeveelheid lucht, die een mensch
uoodig heeft, bedraagt per etmaal onge
veer 12000 liter; dieren en brandstoffen
verslinden oneindig veel meer van dit gas;
men zou dus moeten vreezen zeide
spreker dat de voorraad uitgeput ge
raakte, maar daarvoor was geen gevaar,
aangezien de natuur steeds zorgde voor
nieuwen toevoer.
Spreker besloot zijne rede met den
wensch dat men nog lang in 't genot zou
mogen blijven van gezonde, frissche lucht.
De heer Prinsen Geerligs bedankte spre
ker in eenige welgekozen bewoordingen
voor de aangename, leerrijke voordracht,
die men had genoten en waardoor de
kennis der ons omringende natuur weder
niet weinig was verhoogd.
Het luid applaus der toehoorders be
wees, dat deze woorden naar aller hart
waren gesproken.
Donderdagavond hield de vereeni-
ging «Sociaal Belang» in de bene
denzaal van «Weten en Werken»,
hare eerste ofdcieele gewone ver-
gad ring.
De heer L. E. Gerdessen had de
leiding ook van deze vergadering
op zich genomen. Met een harte
lijk woord riep hij den aanwezi
gen het welkom toe en bedankte
voorts, uit naam der oprichters van
aSociaai Belang», voor den krach-
tigen steun, door deze vereeniging
aanvankelijk ondervondenzij toch
telt reeds 110 leden.
Het bestuur werd, na twee vrije
stemmingen en eene herstemming,
samengesteld uit de heeren (alph.)
D. de Clercq, L E. Gerdessen, W.
Gosler, A. Rutgers en C. Witte-
veen Cz., die volgens art. 6 van het
reglement hunne functiën onderÜDg
zullen verdeelen.
Een der leden stelde voor, den
naam «Sociaal Belang» zoo spoedig
mogelijk te vervangen door «Maat
schappelijk of Volksbelang» ten
einde verwarring van begrippen te
voorkomen.
Over dit voorstel zal worden be
slist in de volgende vergadering,
waarin eenige punten van het pro
gramma der «Liberale Unie» zullen
worden besproken en het voorstel
behandeld, den tegenwoordigen af
gevaardigde, mr. A. J. W. Farn-
combe Sanders, uit te noodigen, in
eene openbare vergadering van «So
ciaal Belang» zijne zienswijze om
trent die punten mede te deelen.
Blijkens het rapport van den heer
N. van der Sleen aan de Vereeniging
tot bevordering der Volksgezondheid
was het gehalte der melk, geleverd
door de Haarl. Melk-Inrichting
gedurende de maand Dec., als volgt:
Soortelijk v Vaste
gewicht. stoffen.
Maximum 1.032 3.4 pet. 12.6 pet.
Minimum 1.030 3.0 11.45
Gemiddeld 1.0311 3.29 12.21
De arrond.-rechtbank veroordeelde
Donderdag den beklaagde B., be
schuldigd van wederrechtelijk ver
bruik van Eau-de-Cologne (zie
Haarl. Dagbl. van 30 December
1887) tot eene geldboete van 25
gulden, subs. 6 dagen hechtenis.
Ingekomen aanvragen van werk
zoekenden bij de Arbeidsbeurs aan
het bureau van Haarlem's Hagbl.: 1
timmermaDsaankomeling, 1 bakkers
knecht, 1 bakkersleerling.
Ingekomen aanvragen van werk
gevers: 2 letterzettersaankomelingen.
Heden morgen te een uur werd in de
bovenzaal vau het logement wvan ouds
't Raadhuis" te O verveen geopend de
tentoonstelling van bloeiende bol- eu knol
gewassen, georgauiseerd door de afdeeling
FEIUÏIjIIBTO KT.
130!
XLIVe HOOFDSTUK.
De twee Median a's
Ik bad alleen de verovering van dezen schat gehoopt,
antwoordde de edele avonturier droefgeestig, voor de
bevrijding en de grootheid van mijn land. Het droevig lot
dat den man bedreigt, van wien ik de verwezenlijking mij
ner hoop verwachtte, maakt deze verwachting tot een ijdeleu
droom.... Dat alle rijkdommen der Goudvallei voor altijd
in deze woestijnen begraven blijvenwat is mij thans
daaraan gelegen? Ik zweer dus en beloof op mijn eerewoord
van nooit, aan wien ook ter wereld, het bestaan der «Goud
vallei» te verraden.
Het is wel, zeide Bois-Rosé, gij kunt thans
vertrekken.
Nog niet, zoo gij mij zulks toestaat, gaf de ge
vangene ten antwoord. In al hetgeen hier onder mijne
oogen voorvalt, ligt een geheim, dat ik mij niet zoek te
verklaren.... Maar....
Dat ia eenvoudig genoeg, onderbrak hem Pepe,
die jonge man, zeide hij op Fabiaan wijzende...
Nog niet, voegde deze er plechtig bij, den jager
een teeken gevende geen verdere uitleggingen te ge
ven, in de rechtbank der gerechtigheid, die thans in
tegenwoordigheid van den Oppersten Rechter (Fabiaan wees
naar den hemel) voor de beschuldiging zoowel als voor de
verdediging zal geopend worden, zal alles voor Diaz dui
delijk worden, ind en hij bij ons wil blijven. In de woestijn
zijn de minuten kostbaar, en door overpeinzingen en stilte
moeten wij ons voorbereiden tot den vreeselijken plicht, dien
wij zoo aanstonds moeten vervullen.
Het is juist het verlof om te blijven dat ik verzoek.
Ik weet niet of die man onschuldig of schuldig is. Al het
geen ik weet is, dat hij de aanvoerder is dien ik uit eigen
beweging gekozen heb, en dat ik tot zijne laatste oogeu-
blikken bij hem zal blijven, gereed om hem ten koste van
mijn leven tegen u te verdedigen, als hij onschuldig is, be
reid om mij te onderwerpen aan het vonnis, dat hem zal
veroordeelen, indien hij schuldig is.
Goed dangij zult hooren en oordeelen, zeide
Fabiaan.
Die man is een der grooten der aarde, ging Diaz
droevig voort en hij ligt daar in het stof, gekneveld als
de laagste misdadiger.
Maak zijne boeien los, Diaz, hernam Fabiaan,
maar beproef niet om den moordenaar mijner moeder aan
de wraak eens zoons te onttrekken, en tracht van don An
tonio de belofte te krijgen niet te ontvluchten; wij laten
dit alles aan u over.
Ik sta er u voor in, dat hij niet vluchten zal, ant
woordde de avonturier, even zoo goed, als dat ik hem
zelf in de vlucht niet behulpzaam zal zijn.
En Diaz ging met snelle schreden naar don Estevan.
Op het gezicht van Diaz, die zijne zijde scheen verlaten
te hebben, teekende zich eene uitdrukking van smart op
zijn mannelijk gelaat.
Komt gij als vriend of als vijand tot mij, Diaz?
zeide hij. Zoudt gij ook eeu van diegenen zijn, die er
een geheim genoegen in scheppen om de vernedering der
menschen te zien,die zij in de dagen van hun macht aanbaden?
Ik ben een van diegenen, die slechts de gevallen groot
heden aanbidden, gaf Diaz ten antwoord, en die zich
niet gekwetst gevoelen door het bittere der taal, dat het
ongeluk veroorzaakt!
Bij het uitspreken dezer wooiden, die door zijne houding
en zijn droeven blik bevestigd werden, haastte Diaz zich
den gordel los te maken, waarmede de armen van den
edelen gevangene waren gebonden.
Ik heb mijn woord verpand, dat gij niet zoudt trach
ten u te onttrekken aan het lot, welk dit ook zijn moge,
dat u wacht in de hand van die mannen, die een nood
lottig toeval op onzen weg heeft geplaatst, voegde Diaz
er bij. It heb gedacht, dat gij nooit hebt kunnen
vluchten.
En gij hebt wel gedaan, Diaz, gaf don Estevan
ten antwoord, maar vermoedt gij het lot, dat die schel
men mij beschoren hebben?