NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD. Blanken en Zwarten. 6e Jaargang?. Maandag 24 September 1888. No. 1603. ABOKEMEUTSPRIJS: ADVERTENTIES: Dit Nummer Maat uit twee Maden. Haarlem een luxe-stad. S T A I) S X i K U W S. De „Russische Berg". HAARLEM'S DAGBLAD Voor Haarlem, per 3 maanden1.20. Franco doo: het geheele Rijk, per 3 maanden. -1.65. Afzonderlijke nummers- 0.03. Dit bind verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen. Bureau: Kleine Houtstraat No. 9, Haarlem. Telefoonnummer 122. ▼an 15 regels 50 Cents; iedere regel meer 10 cents Groote letters naar plaatsruimte. Bij groote opgaven aanzienlijk rabat. Abonnementen en Advertentiën worden aangenomen door onze agenten en door alle boekhandelaren, postkantoren en courantiere. Directeuren-Uitgevers JF. C. PEEREBOOM en J. B. A1IS. Roof dagenten voor het BuitenlandCompagnie Generale de Publieite Etrangère 6. L. BAJJBE Co., JOR. F. JONES, Suer., Parigt, 31btt Faubourg Montmartre. EERSTE BLAD. //Haarlem is geen koopstad en zal dat ook nooit worden. Zoo men wil, dat Haar lem bij voortduring bloeien zal, trachte men vermogende personen tot zich te trek ken, die hier hun groot inkomen verteren en make het hun zoo aangenaam moge lijk, opdat zij zich hier prettig gevoe len. Dan zal Haarlem kunnen blijven wat het thans is, eene welvarende gemeente Zoo spreken velen. Wij zullen de laat- sten zijn om te ontkennen, dat het van groot belang is, dat lieden van kapitaal hier de renten van hun geld komen ver teren en wij begroeten iederen nieuwen inwoner, die een groot vermogen heeft, met vreugde. Evenwel, wij verklaren niet te kunnen begrijpen, waarom beido niet kunnen sa mengaan, en handel eu industrie zich niet zouden kunnen uitbreiden in Haarlem, tegelijk met de toename van vermogende ingezetenen, in de wandeling renteniers genaamd. Heeft werkelijk ooit één der laatsten de stad verlaten, omdat hier en daar fabrieksschoorsteenen staan en zal het iemand ter wereld onaangenaam aandoen zoo hij op straat een vrachtwagen ont moet? Nog nooit heeft een der haarlem- sche fabrieken afbreuk gedaan aan de fraaie wandelingen in en om de gemeente. Integendeel geeft de bedrijvigheid, de drukte die het gevolg zijn van een bloeien- den hande1 en een uitgebreide nijverheid iets karakteristieks, ieis gezelligs aan een stad en wij meenen, dat het schilderach tige Spaarne, dat wij dagelijks in de ge legenheid zijn te bewonderen, niet schil derachtig meer zou zijn zoo de schepen en stoombooten er uit werden verwijderd. Waarlijk, de industrie in Haarlem doet geen afbreuk aan de fraaie omgeving der stad, de groote aantrekkelijkheid voor de velen, die hier, na zich uit zaken of amb ten te hebben teruggetrokken, van hun vermogen of pensioen komen leven. Noch de heerlijke, rustige bekoorlijkheid van den Hout, noch de stille wandelingen op het Bolwerk en den Zijlweg lijden schade door het rommelen of rooken van fabrieken. Dit is thans zoo en dit zal ook in de toekomst zoo zijn. Als de nijverheid in onze gemeente zich uitbreidt, wat wij voor stellig en zeker houden, wanneer het groote spoorwegplan, het project-Telders, eerlang mag worden uitgevoerd, dan zal dit zijn aan het Noorder-Buitenspaarne, waar de fabrieken onmiddellijk aan het water lig gen, in de directe nabijheid van het spoorweg-station. Wien zal het hinderen, zoo daar stoomhamers dreunen, raderen snorren en torenhooge schoorsteenen hunne zwarte rookwolken uitwerpen? Daar zullen de fabrieken een op zichzelf staand bedrij ving stadsgedeelte vormen, dat niemand behoeft te passeeren zoo hij dat niet wil, en de wandelaars in den Hout zullen zich niet kunnen voorstellen, dat in dezelfde stad ook de nijverheid wordt beoefend. Wij begroeten de vestiging van iederen nieuwen ingezetene van vermogen met vreugde, maar liever nog zien wij een fa briek bouwen, die aan tal van werklieden brood geeft, welke dit brood in Haarlem koopen. Men vergete toch nietdat een fabrikant aan arbeids- loonen en aan zijn eigen verteringen, meer geld in de stad brengt dan een rijk ren tenier, die alleen de behoeften van zijn huisgezin heeft te bekostigen. Zoo de voor fabrieken beschikbare bouwterreinen in bet midden der stad of in de onmiddellijke nabijheid van hare fraaie omstreken lagen, zouden wij zeggen: ,/Er moet een keus worden gedaan. Of Haarlem moet een luxe-stad zijn, af zij moet er zich op toeleggen uitsluitend han del en industrie tot zich te trekken.'' Nu echter die beide belangen naast elkander kunnen bestaan zonder dat een daarvan door het andere wordt benadeeld, is het onze vaste overtuiging dat het groote aantal onzer ingezetenen dat, zonder be paalden werkkring te hebben zich in Haarlem gevestigd heeft om de fraaie na tuur, van ganscher harte kan.medewerken tot het bevorderen van den bloei van handel en nijverheid in Haarlem. Men is soms geneigd, Haarlem met den Haag te vergelijken, maar deze ver gelijking gaat o. i. in meer dan een op zicht mank. Den Haag heeft zijn opera, zijn beroemd muziekkorps en, hoe gaarne we ook den bloei van Zandvoort zouden zien, als badplaats haalt het niet bij het wereldberoemde Schevenicgen. Daarbij is den Haag de hotstad en heeft de weelde en pracht, welke een hofstad met zich medebrengt op Haarlem voor. Daarom en om vele andere redenen, die ieder gemak kelijk zelf vinden kan, is onze stad als luxe-stad niet met den Haag te ver gelijken. Reeds meermalen werd geconstateerd, dat de bevolking van Haarlem sedert ja ren met groote schreden vooruitgaat. Zelfs voor hem, die de statistische cijfers van dien vooruitgang niet kent, is dit gemakkelijk te zien. In weinige jaren zijn tal van nieuwe straten verrezen en van het begin tot het einde bewoond, voortdurend wor den nog aan alle kanten allerlei woningen bijgebouwd en bij zulk een vooruitgang, die van jaren her dagteekent, is de hoop gewettigd dat ook in de volgende jaren het aantal inwouers zal blijven toenemen. Bij ieder die dezen vooruitgang met aandacht gadeslaat, moet de vraag wel eens rijzen waar op den duur deze uit breiding het best zal kunnen geschieden, en dan trekt het de aandacht, dat, be halve aan den Zijlweg, nergens beter ge bouwd kan worden dan juist in die thans misdeelde wijk benoorden de rails. Aan de Houtzijde is het vol, wie daar nog wilde bouwen zou het te Heemstede moe ten doen, aan de Amsterdamsche Poort zal niemand gaan bouwen, omdat de weg daarheen door de Spaarnwouderstraat lang en niets minder dan fraai is. Behalve aan den Zijlweg dus, vindt men de eenige ge legenheid benoorden de rails. Men behoeft waarlijk niet te vragen, of deze buurt als zoodanig wel gezocht is. In hoe korten tijd ziju de woningen aan den Schoterweg en aan den Schotersin gel niet verrezen en het is zeker, dat men gaarne uaar en verderop zou willen gaan wonen, te meer omdat de toegang langs het lommerrijke Bolwerk zoo fraai mag heeten. //Zou" willeu wonen, zeggen we, omdat we niet aan die uitbreiding gelooven, zoolang daar niet afdoende ge zorgd is voor een veilige communicatie. Wij behoeven hier niet in details te treden over den treurigen toestand die er thans heerschende is, ieder kent hem van minder of meer nabij en wij hebben er vaak genoeg op gewezen, dat de staat van zaken aan den Juusweg en aan den Kruis weg allerellendigst en ten eenenmale onhoudbaar is. Het kan niet anders of bij de steeds toenemende last en het aaugroeiende gevaar zullen de bewoners dier wijken, vooial zij die kin deren hebben, naar gene zijde der stad verhuizen, en, zoo zij daar geen woning kunnen huren die in hun smaak valt, en zij geene bepaalde zaken of bezigheden in Haarlem hebbeB, naar elders vertrekken. Reeds nu zijn tal van huizen b.v. in de Frans Halsetraat onbewoond, en het is niet moei lijk tal van personen te noemen die in de laatste jaren de stadswijk beuoorden de rails, hoewel met leedwezen, wegens de fraaie omgeving met het oog op de vei ligheid. en den voortdurenden last hebben verlaten en zich aan deze zijde gevestigd. Hier valt met bruggetjes niets te doen. Zulke hulpmiddelen zien er aardig uit op het papier, maar beteekenen in de werke lijkheid niets. Want, toegegeven al eens, dat men door een brug te passeeren, al thans het gevaar ontwijken kan, is dan de 1 a 8 t minder groot geworden Een zes meter hooge brug te beklimmen en af te dalen is, vooral bij herhaling, verre van aangenaam en voor kinderen is het gevaar om van een brug af te tuimelen, miastens even groot als dat om door een rangee- rende locomotief te worden overreden. Men brenge hier een flinke, afdoende communicatie aan, zoodat Haarlem niet langer in twee deelen gesplitst zij, maar een geheel worde. Dan is er eene uit nemende gelegenheid tot uitbreiding, dan zal men gaarne in die wijk zich vestigen en, zoo het aantal inwoners van Haarlem naar denzelfden maatstaf blijft toenemen, als thans het geval is, zal hier binnen weinige jaren een bloeiende, uitgebreide stadswijk verrezen zijn. Wij hebben willen aantoonen, dat ook diegenen die vreezen dat een uitbreiding van handel en nijverheid in Haarlem, ge fortuneerde ingezetenen zonder bepaalden werkkriüg, zou verjagen, zich bij het groote spoorwegplan van ganscher harte kunnen aansluiten. Nogmaals, wij zijn er van doordrongen, deze zaak is voor Haarlem eene levens kwestie. Wij weten dat het moeilijk, maar gelooven niet dat het onmogelijk zal zijn, de onderhandelingen met de Holl. Spoor tot een goed einde te brengen, ook wat betreft de finaucieele bijdrage der Ge meente en wij nemen deze gelegenheid waar, ons volkomen vertrouwen uit te spreken in het beleid van onzen Ge meenteraad. Haarlem, 22 September. De door Burgem. Weth. dezer gemeente aan den Raad ingezonden begrooting voor 1889 sluit aan inkomsten en uitgaven tot een bedrag van f954.201.02. Er zullen worden geheven 40 opc. op de hoofdsom der gebouwde eigendommen, 10 opc. op die der ongebouwde eigendommen en 66 opc. op die der personeele belasting; het aandeel in de rijks directe belastingen bedraagt f 121.47S.758. De hoofdelijke om slag is uitgetrokken op f172000.even als voor 1888. De opbrengst voor de gemeentereiniging op f 23036.30 pCt. vergoeding van het Rijk voor lager on derwijs op f25148.92, voor middelbaar onderwijs-subs. f 7000.bijdrage voor booger onderwijs f 10557.375. De uitgaven voor politie aan jaarwedden met inbegrip voor brandspuitlieden f39.485.41, andere kosten voor veiligheid enz. f88.233.75. Kosten ophalen vuilnis enz. f50.536.77. Kosten lager onderwijs f 101.828.14, mid delbaar en hooger onderwijs f97521.25, kosten van andere scholen en kunsten en wetenschappen f9767.78. Kosten armwezen f85562.Renten en afloss. f84717, Kosten voor openbare vermakelijkheden w. o. stedelijk muziekkorps f 6700. Onkosten voor marktwezen f1770.De onvoorziene uitgaven zijn berekend op f 9590.44s. Heden bevond zich te dezer stede de heer H. J. Alings, kolonel van het 4e regiment infanterie uit Lei den, ten einde het hier in garnizoen liggende bataillon infanterie te in- specieeren. Zondag, 23 September, zal de verzameling platen, betrekking heb bende op het meubelvak, moderne duitsche renaissance, nog op het Museum van Kunstnijverheid alhier tentoongesteld zijn. Zondag toegang vrij. Door den architect A. van der Steur Jr. is Vrijdag aanbesteed het verbouwen van het perceel No. 12 aan He Groote Houtstraat voor reke ning van den heer S. Bertram. Ingeleverd zijn 10 inschrijvings biljetten. Hoogste f 8520, Zuiderhoek te Amsterdam. Laagste f5509, M. van Ommeren alhier. De wandelaar die de Parklaan doorgaat en een blik werpt op de ruïne van het fabrieksgebouw de «Phoenix», zal heden verbaasd staan over een zonderling gevaarte dat men bezig is daar te bouwen. Het schijnt een soort van luchtspoorweg, die met een soort van plateau in het lommer vlak bij het bek aan de Spaarnezijde begint en dan daalt, om vervolgens weder te rijzen, weer te dalen en ten slotte in een punt te eindigen, dat op het gezicht even hoog is als het begin. nit is de zoogenaamde montagne rusae («russische berg») een ver maak van den nieuweren tijd, dat hierin bestaat dat men plaats neemt in sierlijke wagentjes en van het plateau af in snelle vaart laags de rails vliegt naar beneden, dan weer naar boven, weer naar beneden en ten slotte weer naar boven tot het eindpunt. Daar gekomen is de snel heid van den trein juist uitgeput en rollen de wagentjes op dezelfde wijze langs de rails weder terug. De geheele toestel ia van ijzer en de rails rusten op pilaren, die cp stevige dwarsliggers zijn bevestigd. De haan is 82 meter lang en het punt van afrit, het hoogste, 51/» meter hoog. Het is dus een rit over bergen en door dalen, die men hier voor tien cents maken kan. Dit vermaak is in ons land niet nieuw. In ScheveniDgen is, zooals men weet, een dergelijke inrichting langen tijd geweest en de eigenaar van dezen spoorweg heeft dezen ruim KT TO TOT II.I1BTO KT. Een verhaal uit den ameriiaanschen burgeroorlog. 31) XXe HOOFDSTUK. ONDER DE BRUG. Wat is er te doen? De kolonel zal er eenigen gevangen laten nemen. Onge veer vijftien of twintig van die unionisten zullen gesnapt worden, voor zij er aan denken. Stackridge in de eerste plaats. Hij heeft den schoolmeester geholpen. Heeft de kolonel het bevel tot die gevangenneming gekregen Neen, maar hij neemt de verantwoordelijkheid op zich. Het is eene noodzakelijkheid, en het goevernement zal het hem wel toestaan. Iedereen, van wien het bekend is dat hij zich in de club der unionisten in den wapenhandel heeft geoefend, en geweigerd heeft zijne wapenen over te geven, zal gevangen genomen worden. Men kan op geen andere wijze die gevaarlijke menschen onschadelijk maken, zeide Augustus, terwijl hij met zijne van juweelen schitterende vingers over zijn krullend haar streek. Maar waarom wilt gij bij dien grap niet tegenwoor dig zijn? Er staat op de lijst een naam van een man, die meent, dat ik zijn voorspraak zou zijn. Het is toch de oude Yillars niet? riep Lyeander uit. Ja, het is de oude Villars, lachte Augustus. als gij daarmee uw eerbiedwaardigen schoonvader bedoelt. Bij George, Gus, is dat niet wat al te erg? Wat zul len de menschen daarvan zeggen? Daar geef ik niet veel om. Hoe oud en blind hij ook is, toch is hij werkelijk een van de ergste vijanden voor onze zaak. Zijn invloed is onder een zeker soort menschen zeer groot, en hij laat nooit eene gelegenheid voorbijgaan, om de afscheiding af te keuren. Dat hij overal onraad stookt, en de verraders aanmoedigt zich tegen het goevernement der geconfedereerden te wapenen, is reden genoeg, om hem benevens de anderen gevangen te nemen. Inderdaad zeide Sprowl, terwijl hij zich onder de kin streek, het zal voor onze plannen beter zijn, hem te verwijderen. Ja zeide Bythewood; de meisjes hebben be schermers noodig, en uwe vrouw zal u hartelijk verwel komen. En Virginia, voegde Sprowl er bij, zal mis schien een weinig gunstiger over uen rijken, schoonen, in vloedrijken Augustus Bythewood denken. Ik begrijp het. Daar was nog een ander die het begreep; het werd Penn eensklaps duidelijk, waarom deze onbarmhartige Augustus zich altijd zoo vriendelijk had voorgedaan. Hij greep naar het pistool, dat Strackridge hem had ge geven; zijüe schitterende oogen waren op den man met de sierlijke lokken gevestigd. Als ik ontdekt word, schiet ik hem dood, mom pelde hij in zich zelf. De oude man zal in de gevangenis niet lang leven zeide Sprowl. Dat is wel goed, zeide Bythewood. Indien zijne dochters ten einde raad zijn, dan kunnen wij ons van hunne eeuwigdurende dankbaarheid verzekeren, als wij hem van de baan schuiven. Maar zijne bezittingen zeide Lysander op angsti- gen toon. Daar kunt gij mee doen wat gij wilt, antwoordde Bythewood met een minachtend gebaar. Ik geloof dat de oude man, daar hij deze onlusten voorzag, zijn geld in effecten van den Ohio-spoorweg heeft belegd. Als het zoo is, kunt gij dat eerst krijgen, als wij het noorden ge tuchtigd hebben. Dat zal spoedig geschieden, zeide Lysander ver trouwelijk. Kom, ik moet verder reizen, zeide Augustus. En ik zal dien ellendigen schoolmeester gaan zoeken. Wordt vervolgd

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1888 | | pagina 1