NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD.
Blanken en Zwarten.
6e Jaargang?.
Maandag 24 September 1888.
No. 1603.
ABOKEMEUTSPRIJS:
ADVERTENTIES:
Dit Nummer Maat uit twee Maden.
Haarlem een luxe-stad.
S T A I) S X i K U W S.
De „Russische Berg".
HAARLEM'S DAGBLAD
Voor Haarlem, per 3 maanden1.20.
Franco doo: het geheele Rijk, per 3 maanden. -1.65.
Afzonderlijke nummers- 0.03.
Dit bind verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen.
Bureau: Kleine Houtstraat No. 9, Haarlem. Telefoonnummer 122.
▼an 15 regels 50 Cents; iedere regel meer 10 cents
Groote letters naar plaatsruimte.
Bij groote opgaven aanzienlijk rabat.
Abonnementen en Advertentiën worden aangenomen door
onze agenten en door alle boekhandelaren, postkantoren en courantiere.
Directeuren-Uitgevers JF. C. PEEREBOOM en J. B. A1IS.
Roof dagenten voor het BuitenlandCompagnie Generale de Publieite Etrangère 6. L. BAJJBE Co., JOR. F. JONES, Suer., Parigt, 31btt Faubourg Montmartre.
EERSTE BLAD.
//Haarlem is geen koopstad en zal dat
ook nooit worden. Zoo men wil, dat Haar
lem bij voortduring bloeien zal, trachte
men vermogende personen tot zich te trek
ken, die hier hun groot inkomen verteren
en make het hun zoo aangenaam moge
lijk, opdat zij zich hier prettig gevoe
len. Dan zal Haarlem kunnen blijven wat
het thans is, eene welvarende gemeente
Zoo spreken velen. Wij zullen de laat-
sten zijn om te ontkennen, dat het van
groot belang is, dat lieden van kapitaal
hier de renten van hun geld komen ver
teren en wij begroeten iederen nieuwen
inwoner, die een groot vermogen heeft,
met vreugde.
Evenwel, wij verklaren niet te kunnen
begrijpen, waarom beido niet kunnen sa
mengaan, en handel eu industrie zich niet
zouden kunnen uitbreiden in Haarlem,
tegelijk met de toename van vermogende
ingezetenen, in de wandeling renteniers
genaamd. Heeft werkelijk ooit één der
laatsten de stad verlaten, omdat hier en
daar fabrieksschoorsteenen staan en zal het
iemand ter wereld onaangenaam aandoen
zoo hij op straat een vrachtwagen ont
moet? Nog nooit heeft een der haarlem-
sche fabrieken afbreuk gedaan aan de
fraaie wandelingen in en om de gemeente.
Integendeel geeft de bedrijvigheid, de
drukte die het gevolg zijn van een bloeien-
den hande1 en een uitgebreide nijverheid
iets karakteristieks, ieis gezelligs aan een
stad en wij meenen, dat het schilderach
tige Spaarne, dat wij dagelijks in de ge
legenheid zijn te bewonderen, niet schil
derachtig meer zou zijn zoo de schepen
en stoombooten er uit werden verwijderd.
Waarlijk, de industrie in Haarlem doet
geen afbreuk aan de fraaie omgeving der
stad, de groote aantrekkelijkheid voor de
velen, die hier, na zich uit zaken of amb
ten te hebben teruggetrokken, van hun
vermogen of pensioen komen leven. Noch
de heerlijke, rustige bekoorlijkheid van den
Hout, noch de stille wandelingen op het
Bolwerk en den Zijlweg lijden schade door
het rommelen of rooken van fabrieken.
Dit is thans zoo en dit zal ook in de
toekomst zoo zijn. Als de nijverheid in
onze gemeente zich uitbreidt, wat wij voor
stellig en zeker houden, wanneer het groote
spoorwegplan, het project-Telders, eerlang
mag worden uitgevoerd, dan zal dit zijn
aan het Noorder-Buitenspaarne, waar de
fabrieken onmiddellijk aan het water lig
gen, in de directe nabijheid van het
spoorweg-station. Wien zal het hinderen,
zoo daar stoomhamers dreunen, raderen
snorren en torenhooge schoorsteenen hunne
zwarte rookwolken uitwerpen? Daar zullen
de fabrieken een op zichzelf staand bedrij
ving stadsgedeelte vormen, dat niemand
behoeft te passeeren zoo hij dat niet wil,
en de wandelaars in den Hout zullen zich
niet kunnen voorstellen, dat in dezelfde
stad ook de nijverheid wordt beoefend.
Wij begroeten de vestiging van iederen
nieuwen ingezetene van vermogen met
vreugde, maar liever nog zien wij een fa
briek bouwen, die aan tal van werklieden
brood geeft, welke dit brood in
Haarlem koopen. Men vergete toch
nietdat een fabrikant aan arbeids-
loonen en aan zijn eigen verteringen, meer
geld in de stad brengt dan een rijk ren
tenier, die alleen de behoeften van zijn
huisgezin heeft te bekostigen.
Zoo de voor fabrieken beschikbare
bouwterreinen in bet midden der stad of
in de onmiddellijke nabijheid van hare
fraaie omstreken lagen, zouden wij zeggen:
,/Er moet een keus worden gedaan. Of
Haarlem moet een luxe-stad zijn, af zij
moet er zich op toeleggen uitsluitend han
del en industrie tot zich te trekken.'' Nu
echter die beide belangen naast elkander
kunnen bestaan zonder dat een daarvan
door het andere wordt benadeeld, is het
onze vaste overtuiging dat het groote
aantal onzer ingezetenen dat, zonder be
paalden werkkring te hebben zich in
Haarlem gevestigd heeft om de fraaie na
tuur, van ganscher harte kan.medewerken
tot het bevorderen van den bloei van
handel en nijverheid in Haarlem.
Men is soms geneigd, Haarlem met
den Haag te vergelijken, maar deze ver
gelijking gaat o. i. in meer dan een op
zicht mank. Den Haag heeft zijn opera,
zijn beroemd muziekkorps en, hoe gaarne
we ook den bloei van Zandvoort zouden
zien, als badplaats haalt het niet bij het
wereldberoemde Schevenicgen. Daarbij is
den Haag de hotstad en heeft de weelde
en pracht, welke een hofstad met zich
medebrengt op Haarlem voor. Daarom en
om vele andere redenen, die ieder gemak
kelijk zelf vinden kan, is onze stad als
luxe-stad niet met den Haag te ver
gelijken.
Reeds meermalen werd geconstateerd,
dat de bevolking van Haarlem sedert ja
ren met groote schreden vooruitgaat. Zelfs
voor hem, die de statistische cijfers van dien
vooruitgang niet kent, is dit gemakkelijk
te zien. In weinige jaren zijn tal van
nieuwe straten verrezen en van het begin
tot het einde bewoond, voortdurend wor
den nog aan alle kanten allerlei woningen
bijgebouwd en bij zulk een vooruitgang,
die van jaren her dagteekent, is de hoop
gewettigd dat ook in de volgende jaren
het aantal inwouers zal blijven toenemen.
Bij ieder die dezen vooruitgang met
aandacht gadeslaat, moet de vraag wel
eens rijzen waar op den duur deze uit
breiding het best zal kunnen geschieden,
en dan trekt het de aandacht, dat, be
halve aan den Zijlweg, nergens beter ge
bouwd kan worden dan juist in die thans
misdeelde wijk benoorden de rails. Aan
de Houtzijde is het vol, wie daar nog
wilde bouwen zou het te Heemstede moe
ten doen, aan de Amsterdamsche Poort zal
niemand gaan bouwen, omdat de weg
daarheen door de Spaarnwouderstraat lang
en niets minder dan fraai is. Behalve aan
den Zijlweg dus, vindt men de eenige ge
legenheid benoorden de rails.
Men behoeft waarlijk niet te vragen, of
deze buurt als zoodanig wel gezocht is.
In hoe korten tijd ziju de woningen aan
den Schoterweg en aan den Schotersin
gel niet verrezen en het is zeker, dat
men gaarne uaar en verderop zou willen
gaan wonen, te meer omdat de toegang
langs het lommerrijke Bolwerk zoo fraai
mag heeten. //Zou" willeu wonen, zeggen
we, omdat we niet aan die uitbreiding
gelooven, zoolang daar niet afdoende ge
zorgd is voor een veilige communicatie.
Wij behoeven hier niet in details te
treden over den treurigen toestand die er
thans heerschende is, ieder kent hem van
minder of meer nabij en wij hebben er
vaak genoeg op gewezen, dat de staat van
zaken aan den Juusweg en aan den Kruis
weg allerellendigst en ten
eenenmale onhoudbaar is. Het
kan niet anders of bij de steeds toenemende
last en het aaugroeiende gevaar zullen de
bewoners dier wijken, vooial zij die kin
deren hebben, naar gene zijde der stad
verhuizen, en, zoo zij daar geen woning
kunnen huren die in hun smaak valt, en zij
geene bepaalde zaken of bezigheden in
Haarlem hebbeB, naar elders vertrekken.
Reeds nu zijn tal van huizen b.v. in de Frans
Halsetraat onbewoond, en het is niet moei
lijk tal van personen te noemen die in de
laatste jaren de stadswijk beuoorden de
rails, hoewel met leedwezen, wegens de
fraaie omgeving met het oog op de vei
ligheid. en den voortdurenden last hebben
verlaten en zich aan deze zijde gevestigd.
Hier valt met bruggetjes niets te doen.
Zulke hulpmiddelen zien er aardig uit op
het papier, maar beteekenen in de werke
lijkheid niets. Want, toegegeven al eens,
dat men door een brug te passeeren, al
thans het gevaar ontwijken kan, is dan
de 1 a 8 t minder groot geworden Een zes
meter hooge brug te beklimmen en af te
dalen is, vooral bij herhaling, verre van
aangenaam en voor kinderen is het gevaar
om van een brug af te tuimelen, miastens
even groot als dat om door een rangee-
rende locomotief te worden overreden.
Men brenge hier een flinke, afdoende
communicatie aan, zoodat Haarlem niet
langer in twee deelen gesplitst zij, maar
een geheel worde. Dan is er eene uit
nemende gelegenheid tot uitbreiding, dan
zal men gaarne in die wijk zich vestigen
en, zoo het aantal inwoners van Haarlem
naar denzelfden maatstaf blijft toenemen,
als thans het geval is, zal hier binnen
weinige jaren een bloeiende, uitgebreide
stadswijk verrezen zijn.
Wij hebben willen aantoonen, dat ook
diegenen die vreezen dat een uitbreiding
van handel en nijverheid in Haarlem, ge
fortuneerde ingezetenen zonder bepaalden
werkkriüg, zou verjagen, zich bij het groote
spoorwegplan van ganscher harte kunnen
aansluiten.
Nogmaals, wij zijn er van doordrongen,
deze zaak is voor Haarlem eene levens
kwestie. Wij weten dat het moeilijk, maar
gelooven niet dat het onmogelijk zal zijn,
de onderhandelingen met de Holl. Spoor
tot een goed einde te brengen, ook wat
betreft de finaucieele bijdrage der Ge
meente en wij nemen deze gelegenheid
waar, ons volkomen vertrouwen uit te
spreken in het beleid van onzen Ge
meenteraad.
Haarlem, 22 September.
De door Burgem. Weth. dezer gemeente
aan den Raad ingezonden begrooting voor
1889 sluit aan inkomsten en uitgaven tot
een bedrag van f954.201.02. Er zullen
worden geheven 40 opc. op de hoofdsom
der gebouwde eigendommen, 10 opc. op
die der ongebouwde eigendommen en 66
opc. op die der personeele belasting; het
aandeel in de rijks directe belastingen
bedraagt f 121.47S.758. De hoofdelijke om
slag is uitgetrokken op f172000.even
als voor 1888. De opbrengst voor de
gemeentereiniging op f 23036.30 pCt.
vergoeding van het Rijk voor lager on
derwijs op f25148.92, voor middelbaar
onderwijs-subs. f 7000.bijdrage voor
booger onderwijs f 10557.375. De uitgaven
voor politie aan jaarwedden met inbegrip
voor brandspuitlieden f39.485.41, andere
kosten voor veiligheid enz. f88.233.75.
Kosten ophalen vuilnis enz. f50.536.77.
Kosten lager onderwijs f 101.828.14, mid
delbaar en hooger onderwijs f97521.25,
kosten van andere scholen en kunsten en
wetenschappen f9767.78. Kosten armwezen
f85562.Renten en afloss. f84717,
Kosten voor openbare vermakelijkheden
w. o. stedelijk muziekkorps f 6700.
Onkosten voor marktwezen f1770.De
onvoorziene uitgaven zijn berekend op
f 9590.44s.
Heden bevond zich te dezer stede
de heer H. J. Alings, kolonel van
het 4e regiment infanterie uit Lei
den, ten einde het hier in garnizoen
liggende bataillon infanterie te in-
specieeren.
Zondag, 23 September, zal de
verzameling platen, betrekking heb
bende op het meubelvak, moderne
duitsche renaissance, nog op het
Museum van Kunstnijverheid alhier
tentoongesteld zijn. Zondag toegang
vrij.
Door den architect A. van der
Steur Jr. is Vrijdag aanbesteed het
verbouwen van het perceel No. 12
aan He Groote Houtstraat voor reke
ning van den heer S. Bertram.
Ingeleverd zijn 10 inschrijvings
biljetten. Hoogste f 8520, Zuiderhoek
te Amsterdam. Laagste f5509, M.
van Ommeren alhier.
De wandelaar die de Parklaan
doorgaat en een blik werpt op de
ruïne van het fabrieksgebouw de
«Phoenix», zal heden verbaasd staan
over een zonderling gevaarte dat
men bezig is daar te bouwen. Het
schijnt een soort van luchtspoorweg,
die met een soort van plateau in
het lommer vlak bij het bek aan
de Spaarnezijde begint en dan daalt,
om vervolgens weder te rijzen, weer
te dalen en ten slotte in een punt
te eindigen, dat op het gezicht even
hoog is als het begin.
nit is de zoogenaamde montagne
rusae («russische berg») een ver
maak van den nieuweren tijd, dat
hierin bestaat dat men plaats neemt
in sierlijke wagentjes en van het
plateau af in snelle vaart laags de
rails vliegt naar beneden, dan weer
naar boven, weer naar beneden en
ten slotte weer naar boven tot het
eindpunt. Daar gekomen is de snel
heid van den trein juist uitgeput
en rollen de wagentjes op dezelfde
wijze langs de rails weder terug.
De geheele toestel ia van ijzer en
de rails rusten op pilaren, die cp
stevige dwarsliggers zijn bevestigd.
De haan is 82 meter lang en het
punt van afrit, het hoogste, 51/»
meter hoog. Het is dus een rit over
bergen en door dalen, die men hier
voor tien cents maken kan.
Dit vermaak is in ons land niet
nieuw. In ScheveniDgen is, zooals
men weet, een dergelijke inrichting
langen tijd geweest en de eigenaar
van dezen spoorweg heeft dezen ruim
KT TO TOT II.I1BTO KT.
Een verhaal uit den ameriiaanschen burgeroorlog.
31)
XXe HOOFDSTUK.
ONDER DE BRUG.
Wat is er te doen?
De kolonel zal er eenigen gevangen laten nemen. Onge
veer vijftien of twintig van die unionisten zullen gesnapt
worden, voor zij er aan denken. Stackridge in de eerste
plaats. Hij heeft den schoolmeester geholpen.
Heeft de kolonel het bevel tot die gevangenneming
gekregen
Neen, maar hij neemt de verantwoordelijkheid op zich.
Het is eene noodzakelijkheid, en het goevernement zal het
hem wel toestaan. Iedereen, van wien het bekend is dat hij
zich in de club der unionisten in den wapenhandel heeft
geoefend, en geweigerd heeft zijne wapenen over te geven,
zal gevangen genomen worden. Men kan op geen andere
wijze die gevaarlijke menschen onschadelijk maken, zeide
Augustus, terwijl hij met zijne van juweelen schitterende
vingers over zijn krullend haar streek.
Maar waarom wilt gij bij dien grap niet tegenwoor
dig zijn?
Er staat op de lijst een naam van een man, die
meent, dat ik zijn voorspraak zou zijn.
Het is toch de oude Yillars niet? riep Lyeander uit.
Ja, het is de oude Villars, lachte Augustus. als
gij daarmee uw eerbiedwaardigen schoonvader bedoelt.
Bij George, Gus, is dat niet wat al te erg? Wat zul
len de menschen daarvan zeggen?
Daar geef ik niet veel om. Hoe oud en blind hij ook is,
toch is hij werkelijk een van de ergste vijanden voor onze
zaak. Zijn invloed is onder een zeker soort menschen zeer
groot, en hij laat nooit eene gelegenheid voorbijgaan, om
de afscheiding af te keuren. Dat hij overal onraad stookt,
en de verraders aanmoedigt zich tegen het goevernement
der geconfedereerden te wapenen, is reden genoeg, om hem
benevens de anderen gevangen te nemen.
Inderdaad zeide Sprowl, terwijl hij zich onder de
kin streek, het zal voor onze plannen beter zijn, hem
te verwijderen.
Ja zeide Bythewood; de meisjes hebben be
schermers noodig, en uwe vrouw zal u hartelijk verwel
komen.
En Virginia, voegde Sprowl er bij, zal mis
schien een weinig gunstiger over uen rijken, schoonen, in
vloedrijken Augustus Bythewood denken. Ik begrijp het.
Daar was nog een ander die het begreep; het werd Penn
eensklaps duidelijk, waarom deze onbarmhartige Augustus
zich altijd zoo vriendelijk had voorgedaan.
Hij greep naar het pistool, dat Strackridge hem had ge
geven; zijüe schitterende oogen waren op den man met de
sierlijke lokken gevestigd.
Als ik ontdekt word, schiet ik hem dood, mom
pelde hij in zich zelf.
De oude man zal in de gevangenis niet lang leven
zeide Sprowl.
Dat is wel goed, zeide Bythewood. Indien zijne
dochters ten einde raad zijn, dan kunnen wij ons van hunne
eeuwigdurende dankbaarheid verzekeren, als wij hem van
de baan schuiven.
Maar zijne bezittingen zeide Lysander op angsti-
gen toon.
Daar kunt gij mee doen wat gij wilt, antwoordde
Bythewood met een minachtend gebaar. Ik geloof dat
de oude man, daar hij deze onlusten voorzag, zijn geld in
effecten van den Ohio-spoorweg heeft belegd. Als het zoo
is, kunt gij dat eerst krijgen, als wij het noorden ge
tuchtigd hebben.
Dat zal spoedig geschieden, zeide Lysander ver
trouwelijk.
Kom, ik moet verder reizen, zeide Augustus.
En ik zal dien ellendigen schoolmeester gaan zoeken.
Wordt vervolgd