BINNENLAND.
zich. een geneesheer dadelijk af: //tal ik
hem aderlaten, laten purgeeren of doen
zweeten?" terwijl de tegenwoordige docto
ren te minder handelend optreden, naar
mate zij meer oordeelkundig te werk gaan.
Zou het niet mogelijk, zelfs waarschijn
lijk, zijn dat in het sociale organisme even
als in elk ander, ook een natuurlijke ge
neeskracht aanwezig is. Als het zoo is,
hetgeen wij door de studie der sociale
wetenschap kunnen leeren, dan verre van
maatregelen te willen voorschrijven, zal
men zich moeten bepalen tot het onder
zoeken van wat natuurlijk en wat kunst
matig is in de organisatie van onze maat
schappij, om dan met vaste overtuiging
en desnoods met den moker in de hand
het kunstmatige te vernietigen om het
natuurlijke te bevrijden van de banden die
het omknellen, om de vrije, dat is natuur
lijke ontwikkeling van de maatschappij
zoo mogelijk gemakkelijker te maken.
De korte duur des levens verplicht ons
somtijds te handelen naar ons beste weten
maar wanneer wij zien, waarnaar dat han
delen ons soms brengt, moeten wij ons
toch afvragen of het niet beter is te
onderzoeken naar de natuurlijke regeling
der maatschappelijke verschijnselen door
de natuurlijke wetten, die de maatschappij
beheerschen en of dit ons niet verder en
eerder zoude brengen naar het ideaal
//Het grootst mogelijke geluk voor allen."
De studie der sociale wetenschap kan
ons op die vraag een antwoord geven en
daarom is die studie noodzakelijk.
Er zijn er die het bestaan van eene
natuurlijke maatschappelijke orde looche
nen en daarom strijden voor eene kunst
matige vanwege den staat of historische
invloeden, doch die door hunne dagelijk-
sche handelingen loochenen en eiken dag
het bestaan der sociale wetenschap aanne
men, ofschoon zij het bestaan ervan hard
nekkig blijven ontkennen.
De sociale wetenschap onderstelt, dat
de maatschappij onderworpen is aan den
invloed van regelmatig werkende oorzaken,
wier aaneenschakeling wij kunnen bestu-
deeren langs den proefondervindelijken weg,
ten einde allengs beter hunne waarschijn
lijke gevolgen te berekenen.
De tegenstanders van deze stelling, hoe
zeer zij ook alle verschijnselen willen toe
schrijven aaü de beschikkingen van het
godsbestuur, laten uit hunne daden maar
al te duidelijk blijken, dat zij wel dege
lijk aan natuurlijke causaliteit in de maat
schappelijke verschijnselen, dat is aan de
sociale wetenschap, gelooven.
Anderen meenan dat de vooruitgang
van de maatschappij afhankelijk is van den
invloed van zoogenaamde groote mannen,
die gebeurtenissen veroorzaken, uitvindin
gen of ontdekkingen doen, die zonder hen
niet tot stand waren gekomen.
Het tegendeel is echter duidelijk, de
omstandigheden hebben die groote man
nen gevormd.Het schijnt dat wanneer de om
standigheden rijp zijn, de werktuigen nooit
ontbreken. Andersom gebeurt het wel, dat
een man, zooals men zegt, te vroeg wordt
geboren, hetgeen eenvoudig beteekent, dat
de denkbeelden, die hij verkondigt, nog
niet rijp zijnhij gaat onder in den strijd,
uit gebrek aan de onontbeerlijke strijd
krachten.
Wel hebben de groote mannen invloed
gehad op de gebeurtenissen van hun tijd,
maar veel minder dan men meestal denkt.
Daarom zeide spreker meen ik dat
de studie van de geschiedenis, aldus op
gevat, ons van weinig nut kan zijn; maar
wel de geschiedenis van de oorzaken, dat
is de geschiedenis der maatschappelijke
verschijnselen, der beschaving.
Ook de voorstanders der leer van den
vrijen wil kunnen niet aannemen, dat de
studie der sociale wetenschap vruchten kan
dragen.
De aanhangers der sociale wetenschap
ontkennen het bestaan van den vrijen wil
ten stelligste; zij leeren dat elk onzer
handelingen door eene reeks samengestelde
drijfreeren wordt veroorzaakt, welke het
mogelijk maakt, dat wij door studie eHoe
kunnen komen, de vermoedelijke handelin
gen der menschen te berekenen en bij be
nadering te voorsyellen.
De meeste handelingen, die ons dage-
lijksch gedrag uitmaken, zijn zoo regel
matig, dat het niet moeilijk is ze met vol
doende juistheid te berekenen.
Welnu, als de meeste handelingen der
menschen bepaald worden door zulke regel
matige redenen, dan moeten er maatschap
pelijke verschijnselen uit volgen, die met
eene overeenkomstige regelmatigheid wor
den voortgebracht en zelfs met een groo-
ter regelmatigheid, want de gevolgen van
exceptioneele beweegredenen gaan verloren
in de massa der gewone beweegredenen.
Hieruit valt dus af te leiden, dat de
maatschappelijke verschijnselen wetenschap
pelijk kunnen verklaard en berekend wor
den en de algemeene wetten, die hen be
heerschen, kunnen opgespoord en gevonden
worden, hetgeen alweer bewijst dat er wel
degelijk eene sociale wetenschap, de socio
logie, bestaat en het voor een ieder plicht
is om zich op hare studie toe te leggen.
Een laatste categorie van menschen, die
de mogelijkheid der studie van de sociale
wetenschap ontkennen zijn zij, die aan de
zekerheid harer uitkomsten twijfelen, maar
hen zou men kunnen vragen van welke
wetenschappen, buiten die der wiskundige,
de uitkomsten dan wel zeker zijn.
Wij moeten ons bij gebrek aan meer
onfeilbare middelen tevreden stellen met
de wetten, die wij kunnen opsporen en
doorgronden, die de wetenschap vormen,
wier bestudeering de verklaring en de
berekening der verschijnselen kan aan de
hand doen. Ieder die staatkundige meenin
gen uit, al wie verzekert dat deze of gene
richting aan de algemeene zaak gegeven,
heilzaam of noodlottig zal zijnerkent
daarmede de sociale wetenschap, want hij
erkent daardoor dat er voor de maatschap
pelijke handelingen eene natuurlijke volg
orde bestaat en dat wijl deze volgorde na
tuurlijk is, men er de gevolgen van kan
berekenen, evenzeer is het geloof aan de
wetgeving het bewijs van de erkenning der
sociale wetenschap. Sommigen zullen ont
kennen, dat men vooraf kan berekenen,
welke de invloed van een wet zal zijn en
toch zullen zij door zekere wetten te ont
raden of andere aan te prijzen, stilzwijgend
erkennen dat de gezamenlijke wilsuitingen
van de maatschappelijke eenheden wel vat
baar zijn voor berekening. Al weder een
bewijs voor de erkenning der sociale we
tenschap.
Het is niet mogelijk met verkeerde ele
menten een geheel tot stand te brengen,
dat de eigenschappen bezit, die elk dier
elementen mist. Daaruit vloeit voort de
wet, dat de eigenschappen van eene samen
hangende massa bepaald worden door de
eigenschappen van de enkele voorwerpen
waaruit zij saamgesteld is.
Op breedvoerige wijze toonde spreker
aan met beelden ontleend aan de natuur,
dat de eenheden die de kiemen bevatten
der planten of der dieren een streven heb
ben om het oorspronkelijk, saamgesteld
geheel weder voort te brengen. Op dezen
grondslag toonde hij ook aan, dat eveneens
in dat samengesteld geheel waarvan de
eenheden menschen zijn, de eigenschappen
der samenstellende eenheden de eigenschap
pen bepalen van het geheel.
Ook het onderzoek daarvan behoort tot
de sociologische wetenschap.
Uitgaande van het beginsel, dat de
eigenschappen der eenheden die van het
geheel bepalen, volgt hieruit dat de socio
logie ons het onderling verband zal leeren
kennen, dat er bestaat tusschen de men-
schelijke eenheid en demenschelijke samen
leving met al de nauwkeurigheid, die de
aard der te bestudeeren verschijnselen met
zich brengt, en zal dantoonen wat de
middelen zijn om wijzigingen tot stand te
brengen in het wezen der personen en
daardoor de vooruitgang der geheele maat
schappij te bevorderen.
Nog vestigde spreker er de aandacht op
dat de sociologie slechts streeft naar het
bereikbare en, telkens weer gesteund door
de verkregen resultaten^ sneller dan men
kan vermoeden de baan zal doorloopen,
die zij zich heeft afgebakend.
Welke uitkomsten de sociologie zal op
leveren is evepmin te bepalen als die van
andere wetenschappen, maar steeds zal zij
er naar kunnen streven de gevolgen uit
de oorzaken afteleiden en door op die
oorzaken invloed uit te oefenen en den na
tuurlijken gang van zaken te betrachten,
de gevolgen kunnen leiden, voorkomen
of wijzigen, steeds rekening houdend met
de onregelmatigheden, die zich bij alle
natuurregelen voordoen en die aan bijom
standigheden hunne oorzaak te danken
hebben.
Te Heemstede is Zondagnacht
brand uitgebroken in het rookhok
bij den kuiper Hekket aldaar. Dit
hok, waarin zich eene aanzienlijke
hoeveelheid vleesch en spek bevond
werd even als dit eene prooi der
vlammen. Door het tijdig en flink
optreden der brandweer met spuit
no. 1 bleven de belendende wonin
gen gespaard. Het verbrande was
verzekerd. Oorzaak onbekend.
Men schrijft ons
Te Hoofddorp wedijvert men om
den armen tegen het aanstaande
Kerstfeest wel te doen.
De «Groote Dorcasvereeniging»
is in staat gesteld door het ontvan
gen van ruime giften, vooral van
buiten de gemeente, aanzienlijke in-
koopen te doen ten bate der be-
hoeftigen.
Een 70-tal wollen dekensen
andere wollen en katoenen goede
ren liggen ter uitreiking gereed.
Ook de «Kleine Dorcas» doet het
hare. Wel mag men daarom zeg
gen te Hoofddorp wedijveren de
jonge dames met elkander om de
armoede te lenigen.
Uit Aalsmeer wordt gemeld
Yoor het fort, dat in de buurt
schap Kudelstaart gebouwd zal
worden, heeft het ministerie van
oorlog een deel van den openbaren
weg, aan de gemeente behoorende,
noodig. Op advies van eene com
missie uit den raad heeft deze be
sloten den gemeentegrond voor
f 811.43 te verkoopen, onder voor
waarde, dat de omgelegde weg in
beheer en onderhoud aan het rijk
kome.
RECHTSZAKEN.
Donderdag werd te Utreoht de zaak behandeld
contra Ulbo baron Thoe Schwartzenberg e» Hohen-
lansberg, oud 64 jaren, thans in verzekerde be
waring, wegens «valschbeid in geschrifte en het
desbewust gebruik maken van valsche stukken
ten nadoele der Vereeniging tot ondersteuning
en zedelijke ontwikkeling van hulpbehoevende
blinden te Utrecht.. Het geldt een bedrag van
f 2800.
Zeer bezwarende getuigenissen werden tegen
hem aangevoerd. De resultaten van het getui
genverhoor waren van dien aard, dat zijn pre
ventieve hechtenis, die ten einde liep, met 30
dagen is verlengd.
De behandeling werd des avond, nog niet ten
einde gebracht.
Zaterdagmorgen 10 uur werd de behandeling
van deze zaak voortgezet
Deze zitting was gewyd aan het verhoor van
getuigen en van den beklaagde.
In de namiddagzitting werden de pleidooien
gehouden. De ambtenaar van het O. M., suhst.-
officier mr. N. de Ridder, nam z\jn requisitoir,
dat strekte tot schuldigverklaring van den bekl.
en tot zijne veroordeeling tot twee jaren ge
vangenisstraf, met bepaling dat de tijd der pre
ventieve hechtenis in mindering zal worden
gebracht.
De verdediger mr. D. Simons droeg daarna
zijn pleidooi voor, waarin hij concludeerde tot
vrijspraak of ontslag van rechtsvervolging op
alle punten.
De uitspraak werd bepaald op 29 dezer.
Z. M. de Koning heeft
aan het 2e westfaalsche regiment
no. II te Dusseldorf bij een onlangs
gevierd jubilé het regement be
stond 75 jaren 2000 mark doen
toekomen voor een nieuw casino en
bovendien den majoor het komman-
deurskruis van de Eikenkroon, een
eersten luitenant en den luitenant-
adj. het ridderkruis van die orde
geschonken. Z. M. is chef van dat
regiment.
De minister van Justitie
heeft het volgend schrijven aan
heeren procureurs-generaal bij de
gerechtshoven gericht
«Het heeft de aandacht getrokken
dat op verschillende plaatsen in het
rijk door lieden van verdacht allooi
pogingen worden aangewend, om
de landbouwende klasse te bewe
gen tot emigratie naar Amerika,
door onware voorspiegeling omtrent
de vooruitzichten, die haar in dat
werelddeel wachten.
«Heeren procureurs-generaal ver
zoeken in verband met dat schrij
ven heeren burgemeesters en com
missarissen van politie een ieder in
zijn ressort een wakend oog te
doen houden op de handelingen
van lieden, die zich bezig houden
met het geven van inlichtingen om
trent en de bezorging van landver
huizing, en noodigen hun uit om
bijaldien blijkt, dat door hen kwade
praktijken, als waarvan hier boven
sprake, worden aangewend, hem
daarvan bericht te doen toekomen».
Naar de N. Asser Ct. ver
neemt, is Vrijdag te AsBen een
particulier telegram uit VGraven-
hage ontvangen, volgens hetwelk
door den Koning is vernietigd het
besluit van den gemeenteraad van
Smilde, om de 8 onderwijzers aan
de openbare lagere scholen in die
gemeente met 1 April a. s. te
ontslaan.
De maatschappijterbe-
vordering der veeartsenijkunde in
Nederland zal Zondag 13 Januari
a. s. half één, in het Geb. v. K.
en W, te Utrecht, eene buitenge
wone vergadering honden, waarin
behandeld zullen worden de voor
schriften betreffende het verrichten
van heelkundige operatiën door de
leerlingen van 's rijksveeartsenij
school, vastgesteld door den direc
teur en in werking getreden 22
Oct. jl.
De «Vereeniging van
voorstanders eener nederlandsche
octrooi-wet» zal 29 Dec. a. s. te
Amsterdam eene buitengewone al
gemeene vergadering houden ter
behandeling van de door het be
stuur ontworpen proeven van eene
onwerpwet, houdende bepalingen
op de octrooien voor uitvindingen
voor Nederland, zijne bezittingen
en koloniën.
De vereeniging «Neèr-
lands Werkman» te Amsterdam
welke verschillende verzekerings
kassen voor hare leden heeft ge
opend, bezit een eigen gebouw ge
bouw, gelegen in de Suikerbakker-
steeg hoek N.Z. Voorburgwal, waar
hare huishoudelijke vergaderingen
en gezellige bijeenkomsten worden
gehouden. De nuttige vereeniging
telt 2100 leden. Daaronder zijn een
zeker aantal, wellicht een paar hon
derd, die, zonder allen zich bij de
sociaal-democratische partij te heb
ben aangesloten, wel eens, geleid
door enkele volbloed sociaal-demo
cratische leden, met die partij méé
gaan. Door die betrekkelijk geringe
fractie nu schijnt het voornemen te
zijn opgevat het tegenwoordig be
stuur, bestaande uit de heeren F.
Lensen, voorzitter, J. B. J. van den
Berg, secretaris en C. D. Welker,
penningmeester, ordelievende en
flinke mannen, te doen aftreden, om
in hunne plaats een ander, uit hunne
vrienden samengesteld bestuur te
doen kiezen.
Het doel van deze omwenteling
is niet alléén om de vereeniging
«Neêrlands Werkman» te drijven
naar den S. D. Bond, maar vooral
om het Vereenigingsgebouw open te
stellen voor de S. D. bijeenkomsten,
nu het gebruik van het Volkspark
met Maart aanst. daarvoor is op
gezegd.
Begrijpelijk genoeg willen de overi
ge leden die omwenteling niet aan.
Vrijdagavond nu waren een 600
leden in het gebouw van den Wer
kenden Stand bijeengekomen om
deze zaak eens te bespreken. De
vergadering was huishoudelijk, en
daarom mogen wij het besprokene
niet mededeelen. Wel kunnen wij
vermelden, dat het in die vergade
ring dikwijls zeer rumoerig toeging,
en dat de minderheid, haar zin niet
kunnende doordrijven, eene stem
ming onmogelijk heeft gemaakt.
De vergader'ing heeft zoodoende
niet tot een bepaalden uitslag ge
leid, maar wederom is gebleken hoe
rumoermaken als middel wordt ge
bezigd om de vrijheid van anderen
te belemmeren. (Hblad.)
Recht voor Allen kon
digt aan, dat het met Januari een
dagblad wordt. Het zal aan alle
eischen van een dagblad voldoen
sociaal-politieke beschouwingen, ka
mer-overzichten, binnen- en buiten-
landsch nieuws en steeds een feuil
leton bevatten.
Een cac a o-f a b r i k an t
heeft dezer dagen verzocht zijn re
clamebord te mogen vastspijkeren
aan de in sukkeldraf door 's-Hage
rijdende celwagens.
Op het verzoek is wel afwijzend
beschikt, maar geen nood, het idee
alleen is reeds een reclame.
Men schrijft ons uhtPur-
merend
De 31/» geldleening ad f 34500
door het bestuur der gemeente Pur-
merend uitgeschreven, tengevolge
van den aankoop der «Doelen en
aanhoorigheden», is in haar geheel
toegewezen aan de heeren Tutein
Nolthenius De Haan te Amster
dam tot den koers van 98*/s De
door het gemeentebestuur gestelde
maximum-koers bedroeg 967«*/«.
Uit Hoorn wordt gemeld:
In eene vergadering van de cen
trale liberale kieevereeniging van
het hoofdkiesdistrict Enkhuizen, Za
terdag alhier gehouden, werd tot
voorzitter gekozen de heer P. van
Krieken, predikant te West woud,
nadat de heer Van Vlissingen, di
recteur van de H. B. S. te Enk
huizen, om gezondheidsredenen had
gemeend te moeten bedanken.
Tot vice-voorzitter werd benoemd
de heer Jb. Kooiman te Andijk, ter
wijl tot secretaris werd gekozen de
heer J. Willinge, burgemeester te
Hensbroek, in plaats van den heer
H. van der Hoeven, die het district
metterwoon had verlaten. De heer
J. Breebaart te Winkel werd be
noemd tot vice-penningmeester.
Tevens werd bepaald, dat 10 De
cember a. s. te Benningbroek eene
vergadering zal worden gehouden
om een gros te maken van de can-
didaten voor het lidmaatschap van
de Provinciale Staten van Noord-
Holland.
Door den horlogemaker
J. Huijts te Gulpen is een nieuw
systeem remontoirhorloge uitgevon
den, waarvoor hij reeds patent heeft
aangevraagd. Het opwinden daarvan
geschiedt met de rugzijde het hor
loge is geheel stofdicht, en kan in
water gelegd worden, zonder dat
het vocht binnendringt.
Het nieuwe wandelpark
te Deventer is nu voor het publiek
geheel opengesteld. Het is eene der
prachtigste wandelingen in en om
die gemeente, en een sieraad der
stad.
naar Parijs was gestapt, in de gedachte, dat zijn eigen per
soon nog veel welkomer zou zijn dan eenig bericht.
Toen zijn rijtuig de kerk van Saint-Roche naderde, kon
men door de dichte menigte niet sneller dan stapvoets voor
uitkomen.
Een mooi huwelijkriep zijn koetsier hem toe,
wijzende op de smaakvol met linten getooide paarden en
de deftig in 't zwart uitgedoschte bedienden, die het einde
van de trouwmis afwachtten.
Een glimlach, die eenige gelukkige gedachte openbaarde,
speelde om Georges lippen.
Maak wat voort, zeide hij eenvoudig, zonder de
opmerking te beantwoorden.
Een paar minuten later stapte hij voor de deur van zijn
oom uit.
De concierge en eenige buren schenen op het trottoir te
wachten. George vloog hen voorbij en holde de met bloe
men versierde trap op.
Hé, zeide hij bij zichzelven. Zou er.... En
glimlachende dacht hij verder: Zou Lucienne soms ge
trouwd zijn Wel, dan kom ik juist van pas.
De deuren van des dokters woonvertrek stonden wijd
open. Op een zilveren schaal zag George eenige kaarten
liggen.
Hij nam er een van op en las.
Een doodelijke bleekheid kwam over zijn gelaat en hij
bleef eenige oogenblikken in stomme verslagenheid naar het
opschrift staren.
Toen hij tot zichzelven kwam zonk hij neer op een zetel
en zijn hand omvouwde krampachtig het stuk papier, waarop
hij de namen van Sarah Blondel en Jacques Gerbier had
gelezen.
Dat alles had gelukkig niet meer dan eenige seconden
geduurd. Niemand was intusschen binnengekomen.
George stond op, ging wankelend eenige schreden verder
en snelde vervolgens het huis uit, de straat op zonder zich
rekenschap te geven van wat hij deed. Werktuigelijk volgde
hij een groepje heeren, die weldra stuitten op een menigte
nieuwsgierigen.
George was de kerk van Saint-Roch genaderd, die juist
door den bruiloftsstoet verlaten werd.
Sarah had juist in haar rijtuig plaats genomen. Gedach-
tenloos overzag zij de opeengepakte menigte omstanders,
die langs den straatweg geschaard stonden. Op eens schrikte
zij op; midden in 't volk was haar een bleek gelaat met
groote, vlammende oogen verschenen, een snel voorbijgaand
visioen, maar dat haar te duidelijk aan George Raynal
herinnerde.
Zij had hem gezien, zonder hem te herkennen; zonder
zijn tegenwoordigheid te vermoeden en zich ten speelbal
geloovende aan hare verbeelding. Niettemin had haar dit
zoodanig ontsteld, dat zij haar bewustzijn dreigde te
verliezen.
Jacques Gerbier, het hoofd vol hartstochtelijke droomen,
beschouwde haar met triomfantelijken blik en met onbe
schrijfelijke vreugde. Nu had hij haar, nu was zij de zijne.
Haar fortuin, waarvan hij zich ten koste van zooveel moeite
had weten meester te maken, was op dat oogenblik niet hij
hem in tel. En die vreugde, die hem de borst uit deed zet
ten, die uit zijn oogen vlamde, die van zijn voorhoofd
straalde die dolle vreugde werd door niets verstoord,
zelfs niet door het beeld van Francis Blondel, dat zoo menig
maal aan zijn moordenaar verschenen was.
Zijn slachtoffer was ver, begraven in het duinzand van
Audresselles, weggestopt voor altijd. Het gemoed van Gerbier
was tot rust gekomenzijn hand beefde niet terwijl hij die
zijner vrouw omklemd hield.
Zijne vrouw, die woorden klonken hem als muziek
in de ooren.
Wordt vervolgd.^
