NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD.
?e Jaargang.
Vrijdag 7 Maart 1890.
No. 2048.
asver;t;eitisi:
IN DEN VREEMDE.
HAARLEM'S DAGBLAD
ABQIf IMEITSPRIJSf:
Voor Haarlem per 3 maandenf 1.30.
Franco door het geheele Rijk, per 3 maanden. -1.65.
Afzonderlijke nummers-0.03.
Dit blad verschijnt dagelijks, behalve op Zen- en Feestdagen.
Bureau: Kleine Houtstraat No. 9, Haarlem. TeBefoonnssEnmer 2321.
van 15 regels 50 Cents; iedere regel meer 10 cent»;;
Groote letter* naar plaatsruimte.
Bij Abonnement aanzienlijk rabat.
Abonnementen en Advertentiën worden aangenomen door
onze agenten en door alle boekbandelaren, postkantoren en conrantier».
Direotearen-Uitgevers J. C. irEEREBOOH sn J. B. AVIS.
Hoofdagenten voo- het Buitenland: Compagnie Gendrale de Fuèlicite Ftrangère O. L. JDAVBE tp Co., JOHN F. JONESSue:., Faryi Blbit Faubourg Montmartre.
Van Verre en van Vibij.
XIX.
VROUWEN-CONCURRENTIE.
Er worden in den laatsten tijd, en
terecht, krachtige pogingen aangewend
om de ongunstige positie waarin de
vrouw ook zelfs in beschaafde landen
verkeert, te verbeteren en meer gelijk te
maken aan die des mans. Onze wetten
toch laten al hun licht schijnen op den
man en stellen de vrouw geheel in de
schaduw en de klacht van de vrouwen,
dat de heeren der schepping uitsluitend
voor zich gezorgd hébben is wel bitter,
maar niet zonder grond.
Het is derhalve begrijpelijk dat de
vrouwen door aaneensluiting gaan tracht
ten zich in betere maatschappelijke ver
houding te brengen. In Amerika heeft
men het r^eds zoover gebracht, dat in
enkele staten ook aan de vrouwen het
stemrecht is toegekend. Zonder hier te
willen beoordeelen of een dergelijke ge
lijkstelling wel gewonscht mag heeten,
is het zeker, dat in Nederland voorshands
dit deel der emancipatie nog wel ach
terwege zal blijven. De voorvechters der
emancipatie zien dat zeer goed in en
verspillen den tijd daarom niet met op
dat aanbeeld te kloppen. Wel echter
leggen zij er zich op toe, om toelating
der vrouwen fce verkrijgen in alle moge
lijke vakken, en in korte jaren hebben
tal van vrouwen zich betrekkingen ver
overd, die vroeger uitsluitend doorman
nen werden vervuld.
Dat ziet men vooral bij het onderwijs.
Normaalscholen en kweekscholen hebben
in de laatste jaren een ontzaggelijk aan
tal onderwijzeressen gekweekt, toen dit
door de invoering van het onderwijs in
handwerken op de lagere school noodig
was. Vooral plaatst men haar als leer
kracht gaarne in de laagste klasse der
lagere scholen en men zou onbillijk we
zen zoo men niet wilde erkennen, dat
zij daarin beter op haar plaats zijn dan
de meesten barer mannelijke vakgenoo-
ten. Of zij echter tegen de inspannende
bezigheid evengoed bestand zijn als dezen,
is een vraag, die door vele medici ont
kennend beantwoord is.
Men vindt verder in ons land vrou
welijke apothekersbedienden, telephonis-
ten, telegrafisten en hier en daar eene
enkele vrouwelijke dokter of tandarts.
En men kan niet zegg«n, dat zij in die
betrekkingen minder goed voldoen dan
de mannen; sommigen beweren zelfs,dat
zij over het algemeen hare bezigheden
ernstiger opvatten en accurater werken
dan de leden van het sterke geslacht.
In zooverre is dus haar optreden ge
rechtvaardigd door de werken. Het is
echter te betreuren, dat ook in deze
geen maat wordt gehouden en dat do
voorstanders van emaucipatie zich heb
ben laten verlokken tot eene gcnerali-
seerende manier van propaganda voor
de zaak der vrouwen, welke die zaak
zelve in het oog van kalm nadenkende
lieden wel eens belachelijk-maakt. Het
weekblad de Huisvrouw vooral, dat in
de ontwikkelde kringen veel gelezen wordt,
draaft, eenmaal op dit chapiter geko-
meD, wel eens wat door. Met ade
laarsblik weet de redactie van dat
blad ia couranten en tijdschriften
de berichten te vinden, waarin lof wordt
toegezwaaid aan eene dame, die uitblinkt
in een vak, dat tot dusverre een mono
polie voor de mannen wa3. Dat zij der
gelijke berichten gaarne in hare kolom
men opneemtligt in den aard der
zaak, maar minder juist is het, wan
neer zij daaraan aterostiepe en lakonieke
volzinnetjes toevoegtwaarin zij op
een toon die voor tegenspraak niet vat
baar schijnt, te kennen geeft„dat nu
gebleken is, dat ook de vrouw voor dat
en dat vak zeer geschikt is te noemen."
Het eenvoudige hollandsche spreekwoord
„eén zwaluw maakt nog geen zomer,"
is hier op zijn plaats. Men zou even
goed kunnen beweren dat, aangezien de
Lessepa instaat is het grootsche plan
van een Panama-kanaal te ontwerpen,
alle mannen dit zouden kunnen doen,
omdat toch ook de Lesseps een man is;
en zelfs de redactie van de Huisvrouw
zal moeten toegeven, dat niet alle vrou
wen geschikt zijn voor ontdekkingsrei
ziger in woeste streken, omdat freule
Tinne als zoodanig zoovele uitstekende
eigenschappen bezat.
Deze overdrijving van de Huisvrouw
maakt een komisch contrast met de
echt-huishoudelijke voorschriften en
recepten, welke men erin vindt, en die
speciaal gericht zijn tot haar, wier
schoonen naam het blad als titel heeft
aangenomen, tot de Huisvrouw.
Er wordt veel geklaagd over de wei
nige trouwlustigheid der tegenwoordige
jongelingschap en menig ouderenpaar,
dat onbemiddeld is, gewent zijne doch
ters reeds vroeg aan de gedachte, dat
zij zich een vak zullen moeten kiezen
om later in haar eigen onderhoud te
kunnen voorzien. Bij de tegenwoordige
uitgebreidheid der school-opvoeding, moet
men reed3 vroeg beslissen welken weg
men uit zal gaan.
Wie zal het dien ouders misduiden,
wanneer zij hunne dochters in staat wil
len stellen, om, wanneer deze niet hu
wen, haar eigen brood te verdienen in
eene fatsoenlijke en vrij onafhankelijke
betrekking
Maar op die manier draait men toch
in een kringetje rondDat onder onze
jonge mannen zoovelen vrijgezel blijven,
i3 niet alleen uit voorkeur voor het celi
baat, maar ook toe te schrijven aan de
moeilijkheid in het verkrijgen van eene
positie in de maatschappij,
j Die moeilijkheid nu wordt, zooals vau
zelf spreekt, nog vergroot door de con
currentie die de vrouwen den mannen
tegenwoordig aandoen. Bij het onder-
j wijs, waarop zich onze hollandsche
meisjes om verschillende redenen het
liefst toeleggon, valt dit daardoor het
meest in het oog, en menig jongmensch
die de akte in den zak heeft, sollici
teert tot in het oneindige, om eindelijk,
moedeloos geworden, het land te verla
ten en elders zijn fortuin te zoeken, of
in ons land eene andere carrière te kie
zen. In dat laatste geval is hij natuur
lijk de eerste jeugd al tamelijk te boven,
vóór hij zich eene levensgezellin kan
kiezen wanneer hij niet door de
langdurige eenzaamheid, voor het huwe
lijk weinig roeping meer heeft.
Men ziet het: er is een volmaakte
cirkelgang. Omdat de jonge mannen zoo
weinig trouwlustig zijn, kiezen de meis
jes zich een vakomdat do meisjes zich
een vak kiezen, kunnen de jonge mannen
vaak niet huwen.
Wie hieruit de conclusie wilde maken,
dat wij vrouwen uit alie vakken zouden
willen houden, zou verder gaan dan
v/ij zelf. Wel zouden wij het betreuren,
indien langzamerhand in alle beroepen
en bedrijven de man van de zijde der
vrouw de concurrentie moest ondervin
den, die hem thans in het onderwijs
wordt aangedaan. En daarom achten wy
die Zfaisü/ozé^-opschroeving zoo ge
vaarlijk en verkeerd. Hoe meer men
daaraan toegeeft, des te m-er wordt de
vrouw zelf de schuld, dat de man haar
niet ten huwelijk vraagt.
STADSNIEUWS.
Haarlem, 6 Maart 1890.
In de bruidenbus ten raadhuize is in
het jaar 1889 eeae som van f 447.31J/
ontvangen.
Gedurende het jaar 1889 werden
door de Haarlemsche Tramwaij Maat
schappij vervoard 44.79.94 personen. De
opbrengt van het personenvervoer be
droeg ƒ40.948 70.
In het bestuur der afdeeiing „Haar
lem" der Maatschappij ter bevordering
van Bouwkunst is, ter vervanging van
den heer A. van der Steur Jr., die be
dankt had als voorzitter, de heer J. Leyh
met bijna algemeene stemmen gekozen.
Woensdagavond had in de groote zaal
der sociëteit Vereeniging" de jaarlijksche
uitvoering plaats van de jongere leer
lingen der Muziekschool van de Maat
schappij tot bevordering der Toonkunst,
afdeeiing „Haarlem."
Onder leiding der leeraren en leerares
de heeren Robert, Schlegel en Appy en
mejufi. Bastiaans werd een uitgebreid
programma ten gehoore gebracht.
Naar hetgeen wij mochten hooren
komt het ons voor dat de leerlingen een
uitstekende leiding by een hoogst prae-
tischen leergang genieten. Op alle in
strumenten bij de muziekschool in ge
bruik en in den zang, werden daarvan
bewijzen afgelegd.
De talrijke aanwezigen, ouders en ge-
noodigden, gaven bij vele nummers door
een warm applaus blijk van hunne in
genomenheid met het ten gehoore ge
brachte, dat zoozeer van de vorderingen
der leerlingen getuigde.
Veoraracliten ia ïeyler.
Woensdagavond hield Dr. E. van dor
Von zijne derde voordracht, die tot on
derwerp had: consonantie en dissonantie
van tonen.J
Als men twee tonen vereenigt, waar
van de trillings verhoudingen door zeer
eenvoudige cijfers worden uitgedrukt,
dan is er consonantie. Zoo b.v. bij den
grondtoon met den octaaf (12) enz.,
maar de consonantie wordt minder naar
mate de cijfers grooter worden, totdat
eindelijk de septiem een dissonant is.
Spreker doet dit door middel van de
sirene hooren.
Pythagoras wist dat al, maar gaf er
geen verklaring van.
In het in 1865 uitgekomen boek van
Eule wordt een metaphysische verkla
ring gegeven, hierop gebaseerd dat do
menschelijke geest alleen behagen schept
in orde en regelmaat en bedroefd is,
als hij die niet vindt.
Eerst ongeveer 25 jaar geleden werd
er eene aannemelijke verklaring gegeven
door Helmholtz.
Hij begon met twee tonen die geheel
eensklickend (unisoon) waren, te ont
stemmen. Wanneer nu (op de sirene) 2
tonen samenklinken, waarvan de een 12
stooten geeft tegen de ander 8 of 16,
dan hoort men vier zoogenaamde zwe
vingen van den toon. Een musicus die
een viool stemt, weet wel dat het instru
ment nog niet goed gestemd is, zoolang
hij nog zwevingen (battementen) hoort.
Deze battementen zijn vooral hoor
baar bij in toon verschillende orgelpijpen.
Die battementen kan men laten overgaan
in volslagen dissonantie, hetgeen spreker
aantoont met twee unisoon geluidgeven
de stemvorken, waarvan do een van een
steeds grooter stuk was wordt voorzien.
De battementen nemen voortdurend in
snelheid toe, tot zich eindelijk een geheel
dissonant geluid doet hooren.
Heeft men zingende gasvlammen in
glazen buizen, die een geheel gelijken
toon doen hooren, dan is het verlengen
van een der buizen met een kartonnen
koker, voldoende om battemeeten en ten
slotte dissonantie te geven.
Waaraan is het verschil te wijten,dat
wij maken tusschen dissonantie en con
sonantie
Wat voor het oog intermitteerend
licht is, dat zyn voor ons oor de batte
menten, echter met een verschil, want
bij lichtindrukken, die elkaar snel opvol
gen, krijgt ons oog den indruk weer van
een streepdat doen de snel opvolgende
battementen voor ons oor niet.
In de cortische vezelen in ons oor
trillen die vezelen mede, welke tusschen
den hoogsten en den laagsten toon van
de kwint gelegen zijn. Als die trillin
gen 33 in de seconde zijn worden bat-
tementen naar onze hersenen geseind,
het onaangename verdwijnt echter ge
heel als de trillingen meer dan 130 in
de seconde bedragen.
Hoo grooter verschil in trillingsaantal
de grondtoon vormt met den meeklin-
kenden toon, des te grooter is de con
sonantie.
En toch is de septiem, wier trillings—
cijfer het meest met don grondtoon ver
schilt, dissonantWij zullen later zien
waarom.
De reden dat toneD, die in trillings
aantal weinig van elkaar verschillen,
zwevingen geven is, dat de geluidsgolven
stijgen en dalen en daardoor invloed
uitoefenen op ons oor. Yan een stem
vork werken de beide uiteinden elkan
der altijd tegen en dat geluiden elkaar
geheel vernietigen kunnen, zal ik u aan-
toonen.
Spreker toont thans een (nieuw) in
strument, bestaande uit twee gelijke
buizen waarvan de eene verlengd kan
worden. Brengt men nu het geluid (van
een stemvork) in die buizen, dan heeft
het in de eene buis juist een golflengte
meer te doorloopen dan in de andere,
zoodat de trillingen aan de uiteinden
van de eene buis eindigen met een
golf lerg, aan de andere met een golf dal.
Spreker heldert dit op door voor de
uiteinden der buis drie gasvlammetjes te
plaatsen, waarvan de uitersten, zoodra
door de buizen de geluidstrillingen ko
men, in den draaienden spiegel gaan
wapperen, terwijl de middelste onbe
weeglijk blijft.
Laat ons thans zien waarom het sep
tiem een dissonant wezen en toch de
theorie juist zijn kan. Onze verschil
lende muziekinstrumenten hebben alle
een verschillend timbre, hetgeen daaruit
voortspruit, dat geen daarvan een zui-
veren, eenvoudigen toon hebben. Altijd
voegt zich do boventoon bij den grond-
FEUILLETON.
Naar het engelsch
VAN
EDNA LYALL.
41)
HOOFDSTUK XIX.
Het weer was dien Dinsdag zoo mooi, als men maar wensehen
kon; de zon, die de laatste dagen nauwelijks door de mist had
kunnen heendringen, scheen helder en de geheele natuur ademde
frischheid. Espérance kon hare opgewektheid niet onderdrukken
en neuriede allerlei vroolijke wijsjes, waardoor zij zich weer eene
berisping van mevrouw Mortlake op den hals haalde.
„Welk een heerlijke dag, Christabelhet kon niet beterKijk
eens naar de luchtIk geloof, dat wij nu de mistige dagen gehad
hebben. Hoe vriendelijk van lady Worthington om ons uit te noo-
digen! Is zij niet erg goedhartig?"
„Zeker, zij is zeer goedhartig, maar, lieve Espérance, dring u
niet te veel op aan mensehen, die een adellijken naam dragen,
er is niets burgerlijkers dan dat.„
„Ik begrijp u niet," zeide Espérance verbaasd, hoewel bij dat
laatste woord een donkere blos hare wangen bedekte.
„Ik bedoel, dat niets zoo onwellevend is, als wanneer men op
vriendsehappelijken voet tracht te komen met lieden, dio hooger
in rang zijn, niets is verachtelijker."
Nogmaals steeg het bloed Espérance naar de wangen en een
gevaarlijk vuur schitterde in hare oogen, toen zij antwoordde: „ik
dank u voor de waarschuwing, Christabel, hoewel deze gansch
overbodig was; wij zijn ook van a-.el."
Totaal verbluft keek mevrouw Mortlake haar een oogenblik aan
en begrijpende, dat zij het onderspit had gedolven, sprak zij ge
durende den rit geen woord meer.
Espéranco was zeer verheugd over hare overwinning en van
uit het raampje van het rijtuig wierp zij een blik over het vlakke
landschap, terwijl zij vroolijkheid voorwendde, hoewel zij volstrekt
niet opgewekt wa3, daar zij wel begreep, dat zij op geheel ver
keerde wijze Christabel het stilzwijgen had opgelegd en tevens
zeker wist, dat haar vader het zeer in haar zou afgekeurd hebben.
Het was eene ware verlichting '.oor haar, toen zij Worthington
beroikten, weldra reden zij door ;e groene lanen en het goed on
derhouden park.
„Wat is het hier prachtig!" zetde Espérance, eensklaps de stilte
verbrekende.
Een onbeduidende oprit, zeide mevrouw Mortlake, met
eene kleine verandering zou men uien wel eene halve myl langer
hebben kunnen maken.
Het stilzwijgen werd verder nie! meer verbroken en Espérance
slaakte een zucht van verlichting, toen het rijtuig het groote ruime
gebouw naderde, dat van binnen meer gemakken dan van buiten
schoonheid van stijl en bouwtrant opleverde.
In de receptiekamer vonden zij lady Worthington met haar
jongste kind. Espérance keek haastig rond naar Franees Neville,
maar deze was niet hier.
„Frances heeft vandaag weer veel pijn," zeide lady Worthington,
zoodra de begroetingen voorbij waren; „zoudt gij er ook iets op
tegen hebben, Espérance, om haar eens op hare kamer op te
zoekenhet is het eenige warme vertrek hier in huis en zij is er
wel wat bang voor om het te verlaten."
Deze schikking beviel Espérance uitstekend, zoodat zij dan ook
gretig toestemde, terwijl de kleine Kathie op het bevel van hare
moeder Espérance voor ging om haar den weg te wijzen.
De zitkamer van Franees was een uiterst gezellig vertrekje
het boogvenster, dat op het zuiden uitzag, stond vol met varen
kruid en planten met breede bladeren, het vuur scheen meer
warmte te geven dan andere vuren, kleine gemakkelijke stoelen
stonden overal, waar men ze noodig kon hebben en aan de wan
den hingen verscheidene schilderijen. Franees lag op eene sofa
dicht bij het vuur en zij zag er zeer bleek en afgemat uit. Zij stond
niet op, toen Espérance binnentrad.
„Ik zal u maar niet als eene bezoekster beschouwen," zeide zij
in het fransch, met een bizonder innemenden glimlach. „Ik be
schouw dit als een bezoek zonder plichtplegingen. Lieve Kathie,
geef Espérance eens eene stoel, wilt gij?"
Nadat er een dubbele kus was gewisseld, eene opmerkzaam
heid van Franees betreflende de nationaliteit van Espérance, die
door deze zeer ©p prijs werd gesteld ging Espérance in een
