fat een faMlant kan to niet in het belang der sehuldeischers kan geaeht worden. De eerste steeokolenlagen werden Donderdag te Heerlen gevonden op het coneessieveld „Sarolea." Tele- graphisch bericht daarvan is gezonden aan het bestuur der mijnen. Omtrent een der ofiieieele maaltijden, door de Koningin-Regentes gegeven, wordt een verhaaltje verteld dat een eigenaardig licht werpt op het verschil tusschen de leden van onze tegenwoordige Staten-Generaal en die van eenige tientallen jaren gelsden Toen was ook daar veel meer deftig heid te vinden de leden der Kamers behoorden allen tot de hoogere standen, althans tot bekende geslachten. Thans heeft echter menigeen zitting, wiens vader en die misschien zelf tot voor kor ten tyd niet vermoedde, dat uit zijn familie nog eens een «Edelmogende" zeu groeien. Het spreekt van zelt, dat die veran dering niet is af te keuren, intege: mits echter de gekozen persoon maar de noodige bekwaamheid en handigheid bezitte. Aan deze laatste bleek het ech ter een nieuw gekozen lid te falen. De man had blijkbaar nog niet den tijd gehad, met zijn medeleden kennis te maken, toen hij aan de koninklyke tafel werd genoodigd. Intusschen scheen hij niet te vermoeden, dat bij een diner, aan de leden der Kamer aangeboden door de Koningin-Regentes, ook eenige andere heeren zouden aanzitten, en zoo wendde hij zich tot éein der adjudanten met de vraag, of hij ook Kamerlid was, en toen deze ontkennend antwoordde, vroeg hij verder, of hij dan toch kwam mede-eten. Deadjudan', wel wetende welken toon en welke soort van uitdrukkingen de man het best zou begrijpen, antwoordde, «dat hij zoo vrij zou zijn, toch ook een aardappeltje te komen meepikken." Dit aardappeltje zal onzen braven plattelander vermoedelijk nog al meege- vallen zyn. MCt.) De luitenant der infanteri T. B., te Utrecht, die met den student H. aldaar heeft geduelleerd, zal voor een raad van eer moeten terechtstaan, Ees jonkman te Leiden,die bij geslaagd examen zijne vrienden wilde trakteeren en wien de middelen daartoe ontbraken, kwam op de gedachte eenen winkelier voor een paar gouden dames horloges op te lichten, en deed dit nog wel op naam van een te Leiderdorp gestationeerdeu gemeente - veldwachter. Zoowel de dader als de horloges werden door de politie opgespoord. Door de politie te Leide is aangGhouden een persooD, die zich uit '8 Hage verwijderd bad met wagen en paard van zijn patroon en van wien het bleek dat hij ook gelden verduis terd had. Vermoedelijk door het sprin gen van een rail ontspoorde Woensdag avond even voorbij het station Dord recht de sneltrein van Amsterdam naar Parijs De eerste locomotief bleef op het spoor, de tweede, een bagagewa het postrijtuig lagen buiten de rails. C route naar Rozendaal was dientenge volge versperd en de reizigers moesten in een andoren trein stappen. Vrijdag nacht is men met het lichten van de locomotief en wagens zoover gekomen, dat het verkeer geene belemmering meer ondervindt. Persoonlijke ongelukken zijn niet te betreuren. Onlangs vermeldden w y arrestatie van een Buitscher, die, bij visitatie door den wachtmeester der marechaussees te Gulpen, in het bezit werd bevonden van een gemeentestem pel, netjes in lei uitgesneden, waarmede zyne papieren en mogelijk ook die zijner collega's afstempelde. Dezelfde wachtmeester arresteerde deze week weder een Duitscher, die een dusdanig zegel bij zich droeg. Alvorens tot het zetten over de grens werd overgegaan, stempelde de wachtmeester met den in beslag genomen valschen stempel elke bladzijde van het reisboekjo van den landlooper, zoodat, wilde hij nog daarvan gebruik maken, andere autori teiten zich kunnen vergewissen, dat mans papieren niet vertrouwbaar zijn. Twee jonge Duitschers, die een paar dagen in een logoment te Leeuwarden hadden vertoefd, zijn daar nadat was gebleken, dat valsche guldens vervaardigd en uitgegeven hadden. Do inspecteur Ver met het onderzoek belast, wist met den agent van politie Ynia een der daders te arresteeren ea nam bovendien allerlei grondstoffen en gereedschappen, die bij hel; vervaardigen der valsche muntstukken hebbes gediend, in beslag. De medeplichtige, die begreep dat de politie hem op do hielen zat en spoor loos was verdwenen, is Woensdagnair.id- dag, op een telegram van den commis saris van politie, te Harlingen aange houden en naar Leeuwarden overge bracht. Er werden nog eenig® valsche munten (all® met het jaartal 1863 en de beeltenis van Koning Willem III) bij hem gevonden. Zeer waarschijnlijk heeft men in dezen met een komplot valsche munters te doen. van de opbrengst van 250 onsen. On danks dit seinde de Manager er bij dat men hem onmiddellijk 1000 p®nd sterling moest overzenden. Daags hierop ontving mea een tweede telegram, waarin de Manager adviseerde de batterij tijdelijk te sluiten totdat nieuw kapitaal zou zijn verkregen. De conelusie tot welke het hefi bestuur kwam na deze mededeelin- gen, was ©m nader af te wachten, alvorens maatregelen te nemen. De heer Jurriaansch vindt de rnede- deelingen van dea Manager niet getrouw, hetgeen hij bewijst uit vroegere mede- daelingen van dien heer. De heer P. van Dijk verdedigt den Managerhoewel d© geschiktheid voor zyne werkzaamheden door vele aanwe zigen in twijfel getrokken wordt. Som migen spraken zelfs van misleiding door het b»stuur. De heer JBroens wenacht likwidatie, waartoe vooralsnog niet kan worden besloten. Hierna werd de vergadering gesloten Letteren en Kunst. Naar ons uit Amsterdam wordt bericht heeft de heldenteaor van de Nederland- sche Opera, de heer D. Pauwels, zich voor het volgende seizoen weer aan die opera verbonden. De sopraanzangeres, die haren waren naam verbergt onder dien van Meath Piazza, zal de opera verlaten en keert naar Parijs terug. Zooals men weet, gaan ook de heeren Poons en Derickx do Nederl. Opera verlaten de eerste is als bariton door Prot geëngageerd, de laatste gaat naar het Volkstheater in Gent. Misschien zal de Nederlaodsche Opera bier ter stede (te Haarlem) als laatste oorstelling van het abonnement opvoeren «Albrecht Beiling", de Dieuweopera van Brants Baijs. De premiè-r® van de nieuwe opera «de Bloem van IJsland", van Van 'tKruys, zal inplaats van Zaterdag 11, eerst een week later, op 18 April, plaats hebben. Aan het Nederlandsch Tooneel is in studie genomen «Schuldig" van Richard Vobz, met Bouwmeesler in de rol van Lehr en mevrouw Pauw«ls-van Biene als Martha Lehr, zijee vrouw. Mevrouw Frenkel-Bouwmeeeter is Donderdag in het huwelijk getreden met den heer D. A. Brondgeest, luitenant der huzaren. Door den heer A. Akkeriaga, uitgever te Amsterdam, is de inteekeniag opengesteld «p een zeer fraaie, in kleuren druk uitgevoerd® plaat (2e druk), ver stellende de begrafenis van wijion Z. M, Koning Willem III. Het geheel, groot 76 bij 56 cM., wordt omlijst door oranje en floers en bevat eea flink, sprekend portret van den overleden vorst medaillon), wapoDS en vlaggen van Ne derland enz. De prijs is 1.25, in extra formaat 2.50, De omstandigheid dat reeds een herdruk noodig was, bewijst wel dat de plaat veel aftrek vindt. VISSCHEftlJ. Nieuwediep, 9 April. Door 10 korders werden heden 3 tot 7 mandjes kl. schol en 1 tot 3 manden schar, en door trekkers 620 tal haring aangevoerd kl. schol gold ƒ3 a 3.50 per mandje, schar 2 per mand en haring 40 cent f 1.60 per tal. (Uit de Arbeids-enquête). II. Financieele mededeelingen. Donderdag had de verdaagde vergade- dering der Dierste IVederlandsohe Trans vaal Goudmijn Maatschappij plaats «Eensgezindheid", te Amsterdam. Gede puteerd waren 1186 aandeelen, recht gevende op 81 stemmen. De voorgestelde wijziging der statuten werd met alge- meene stemmen aangenomen, daarop zal nu de koninklijke bewilliging worden aangevraagd. Door den voorzitter werd het rapport over Februari voorgelezen waaruit bleek, dat niet alleen onzuiverheid van het water, maar ook reparatiewerk aan ma chines en gebrek aan stevige palen aan kolen de oorzaken waren dut de exploitatie slechte resultaten afwierp, omdat het gehalte van het goud niet aan de verwachtingen beantwoordde. Uit een telegram, den 6n April oetvangea, bleek dat er gestampt was 960 ton erts, waap- Uitvoerige mededeelingen deed de heer Stork verder aangaande de inrichting van het pensioenfonds. Elke werkman betaalt in het pensioenfonds 3 pet. van zijn Iood. welke contributie wordt afge houden van het overstukgeld. Voor werklieden, die niet op stuk werken, sjouwers en sommige ambachtslieden, wordt 3 pet. door de firma betaald. De eigen bijdragen van de werklieden wor den geboekt op een afzonderlijk h®ofd A, en vaar hun stortingen wordt elk jaar 4 pet. bijgeschreven. Voorts kent de firma een zeker aandeel in de winst toe. In de laatste jaren heeft dit bedra- f 5000 per jaar. Die bijdrage van de firma w«rdt op rekening gesteld van de hoofden der werklieden, in verhouding van de deor hen zelf gestorte bijdragen het wordt afzonderlijk gebo«kt op het hoofd B, en daarop ook elk jaar 4 pet. rente bijgeschreven. Hetgeen meéï gemaakt wordt aan rente daD wordt bijgeschreven, wordt weder op een afzonderlijke rekening ge boekt, en dient om in geval van over lijden van een werkman zijn weduwe en weezen te hulp te komen. De uit- keering van hetgeen op de hoofden A en B gebracht is, heeft plaats overeenkom stig het bepaalde kij de statuten. Als een werkman de fabriek verlaat voor zijn 60ste jaar, kan hij in ieder geval vorderen de uitbetaling van het op hoofd A geboekte bedrag (eigen storting met rente), en zal hij het recht op uitkeeriDg van hoofd B alleen verliezen, indien hij de fabriek bv. wegens wangedrag ver laat. Anders wordt het voor hem op hoofd B geboekte bedrag uitgekeerd en aan hem zelf op zijn 60ste jaar, en bij vroeger overlijden aan zijn naastbestaan- den. Die werklieden, die op hun 60ste jaar nog aan de fabriek zijn, krijgen dan uitgekeerd wat op beide hoofden is geboekt, overlyden zy vroeger, dan krij gen de weduwen en weezen wat hun an ders zelf zou toekomen. Zoowel het ziekenfonds als het pensi oenfonds staat «nder een bestuur van acht leden, waarvan drie leden worden aangewezen door de firma en vijf door de meerderjarige leden van het fonds. Het directe beheer is toevertrouwd aan een boekhouder, door de firma bezoldigd. Ook bestaat er aan de fabriek nog een afzonderlijk weduwen- en weezen- fonds. Daarvan kan ieder lid van het lid worden, die zich verbindt tot betaling eener contributie, welke noodig is voor een uitkeering bij over lijden van minstens f500 bij het Ned. Werkliedenfonds. Die contributie is af hankelijk van het inkomen van het gezin, waarvan het hoofd lid is, en van de grootte van het gezin, en is zoodanig geregeld, dat werklieden, die het kleiaste inkomen hebben b. v. tusschen f 7 f8 en een gezia van 5 4 6 kinderen, niet meer behoeven te betalen dan zij zonden betalen bij een gewoon begrafe nisfonds, dat hun slechts een uitkeering van f 50 bij overlijden verzekert. De contributie klimt geleidelijk, zoodaü b. v. een huisvader met f 20 inkomen en 7 kinderen de volle contributie betaalt. Hetgeen tekort komt aan de premie, wordt gevonden uit vrijwillige bijdragen van de firma, van de directie en van de beambten. Aan dat weduwenfonds zijn ongeveer 80 van de 200 gehuwde werk lieden deelgerechtigd. De directie vindt trouwens een uitkeering van f 500 bij overlijden in vele gevallen nog onvol doende, en is nu bezig voor het pen sioenfonds een zoodanige regeling te tref fen, dat daaruit aan de weduwen er weezen kan worden gegeven wat zy noo dig hebben, totdat zij geen ondersteuning meer behoeven. Ook heeft men nog een fabrieksspaar- kas. Ieder kan daar een deel van zijn loon laten staan en ontvangt daarvoor 5 pet. rente. Daarvan wordt vael ge bruik gemaakt. Het aatal hoofden, die spaarpenningen hebben ingebpaeht, be draagt ongeveer 200, en het tegoed is ongeveer f 20.000. Maar behalve do vrijwillige spaarkas bestaan er aan de fabriek ook nog be palingen betreffende de uitbetaling van loonen aan minderjarige werklieden Vroeger werden de loonen dor jongens betrekkelijk laag gehouden, zoodat het een zeldzaamheid was als een jongen van 10 jaar meer dan 10 cents per uur ver diende, omdat men het verkeerd vond, dat de jongens een betrekkelijk, hoog loon in handen kregen en daarmsde den baas den tegenover hun ouders. En dit was toch dikwyls het geval. Een joegen, die bijna evenveel verdiende als zijn vader, zeide dan, dat hij wel kostgeld wilde betalen, maar dat hij het overige loon zelf wilde behouden, en dat hy, zoo zijn vader dat niet goedrond, elders wel een kosthuis zou zoeken. Ook zag men deze jongen dikwijls veel grootor ver teringen maken dan door jongens in andere standen. Toen werd besloten de loonen veel spoediger te laten opklim men, maar een deel in te houden. Als regel is nu aangenomen, dat 5 gld. per week zou worden uitgekeerd en dat 60 pCt. van 't geen de jongen meer verdiende, zou worden ingehouden. Een jongen, die 7 verdient, krijgt op die wijze 5,80 in handen, terwijl van de overblijvende ƒ1,20 de helft wordt ingeschreven op het hoofd van den vader en de helft op het hoofd van den zoon. Om aan bezwaren van de ouders tege moet te komen, werd er bij bepaald, dat geen jongen minder in handen zou krij gen, dan hij had op het oogenblik, dat de maatregel werd ingevoord, en dat niemand minder zou verdienen dan het gemiddelde loon, dat op het tijdstip van de invoering der bepaling voor de jon gens van verschillenden leeftyd bestond. Bij de invoering der bepaling bedroeg het gemiddelde loon bijv. van een 20- jarigen werkman 9J/a centsedert zijn de loonen zoo gestegen, dat dit gemiddelde thans 14l;/i> oeot bedraagt. Men begint nu het voordeel der bepaling in te zien. Meer dan eens is het voorgekomen, dat een vader, wiens jongen op de fabriek werkte, de directie kwam bedanken, om dat hij op 23-jarigen leeftijd al een aardig kapitaal had bespaard. Soms liet de vader bij die gelegenheid wat op zijn hoofd was bespaard, op het hoofd van zijn zoon overschrijven. De voordeelen van deze bepaling vallen in het oog. In hun jeugd verdienen de werklieden meeF dan zij noodig hebben. Maar er komt een tyd, dat zij trouwen en kinderen krijgen vaak nogal veel. Dan is het zelfs bij booge loosen dikwijls moeilijk rond te komen. Later wordt het beter als de kinderen ook wat gaan verdienen. Het is daarom goed, dat er van den 16 tot 23-jarigen leeftyd gespaard wordt opdat de jongelieden, als zij trouwen' hun huishouden, zonder sohuld te i 5 ken, kunnen inriehten dan zyn ajj aj dadelyk een heel eind verder. Naar de meening van den heer Stork die overigens geen voorstander is van wet' telijken dwang, zou het wel wensi zyn bij de wet te bepalen, dat het loon vaa den minderjarige aan den vader moet worden uitbetaald, zoo dezo hot verlangt. «Dikwijls komt hei voor,'/ zeide hij, «dat de kinderen den vader de baas zijn. De ouderlijke tucht is in de werkmansgezinnen niet groot en zou door een wettelyken steun, als door mij beoogd wordt, gebaat worden. Ik weet wel, dat er ook slechte vaders zijn, die geen goed gebruik van het geld zullen makets, maar in den regel zal de toe- stand toch beter worden dan hij nu is. Ik geloof, dat de tegenwoordige rege- ling, waarby de jongelieden zelf het loon in handen krijgen, schadelijk werkt en eon ongunstigen invloed uitoefent op het jongere geslacht." Nog andere inrichtingen ten van den werkman zyn in werking. Zoo bestaat er een zoogenaamde leesavond, waarvoor de werklieden boven 18 jaar' zich kunnen aansluiten. Er worden voor drachten gehouden over populaire onder werpen van staatsinrichting, staathuis houdkunde, geschiedenis, aardrijkskunde en letterkundige onderwerpen. Meestal zyn er op éen avond vier sprekors, zoodat ieder niet langer dan een halfuur aan het woord is. Die voordrachten wek ken veel belangstelling. Dat kan men ook ieggen var: de fabrieksbibliotheek, die ongeveer 600 boekdeelen telt. Over 1889 werd er door 112 personen gebruik van gemaakt, die te zamen 1453 boeken hebben De meeste lezers zijn onder de jongere werklieden. Van de badinrichting wordt niet zeer druk gebruik gemaakt, ofschoon kosteloos een bad kan nemen. Er wordt gerekend op 40 baden per avond en Zaterdags op 100, dus zoo wat baden in de week na werktijd. Er ia echter het vorige jaar niet meer dan 70 pCt. van het aantal beschikbare baden werkelijk gebruikt. Verder vallen nog te ver molden een Vereenigingsgebouw, een tooneelgezel- sohap en éea fanfare-korps voor een groot deel bestaande uit werklieden van do fabriek. Van meer belang is echter de Vereeniging «De Kern", met wolke door de directie verschillende belangen van de fabriek geregeld besproken wor den. De «Kern" is te beschouwen ale e«n vertegenwoordiging van heb perso neel. Zij bestaat uit de ehefs der hoofd- afdeeliogen en uit werklieden .oe chefs ten getale van 9, de werklieden in elke werkplaats minstens 1 op de 25. Tegenwoordig bedraagt het aantal werklieden-leden 18. Het is eea advisee- rend lichaam voor de directie en heeft geau beslissende stem, ofschoon de be slissingen, die door de «Kern" genomen worden, haast altijd door de directie worden geëerbiedigd. De directie heelt nl. de beraadslaging zoo te leiden, dat dit mogelijk is. In de «Kern" is het groete voordeel, dat zij gelegenheid geeft; om klachten ea grieven te kunnen uiten, ©n dat zij zoodoende aan een goede samenwerking tusschen directie en neel bevorderlijk is. En dat er een goede geest in de fa briek is, bewijst ook hetgeen de heer Stork meedeelde aangaande de invoering va® een tijdelijke loonsverlaging ia Het was zeer slap aan de fabriek en de directie had slechts de keus otn 5f den werktijd aanmerkelijk te verminderen,6f de loonen te verlagen. Zij stelde toen aan d© «Kern" voor om alle loonen salarissen, ook de rente van hot kapitaal met 10 pet. te verlagen, zoodat ook beambten, de directie en de firma zouden declen in de tijdelijke verlaging. Met algemeene stemmen werd dat voorotel in de «Kern" goedgeksurd. De firma verbond zich echter om de korting, die plaats had, aan het einde van het b< jaar terug te betalen, indien uit de lansen bleek, dat er nog winst werd die mij kon helpen ik noem geen namen, want ik wil nie mand in het verderf storten en spoedig wist ik met zeker heid, dat hij de juweelen nog bezat. Daarna trachtte ik op ver schillende wijzen mij den toegang tot hem te verschaffen; hij was echter buitengewoon voorzichtig en werd voortdurend be waakt door twee kampvechters, zijne beide zoons en door zijn khitmutgar. Op zekeren dag echter vernam ik de tijding, dat hij op zijn stertbed lag. Ik snelde dadelijk naar zijn tuin, half waanzinnig bij de gedachte, dat hij op die wijze nog aan mijn wraak zou ontkomen; toen ik door het venster keek, zag ik hem in zijn bed liggen, terwijl zijn beide zoons er naast stonden. Ik zou naar binnen zijn gedrongen en hen alle drie hebben getrotseerd, wanneer ik op dat oogenblik niet gezien had, dat zijne gelaats trekken zich in den doodstrijd verwrongen, en ik dus wel be greep, dat het met hem gedaan was. Dienzelfden «acht nog, drong ik zijn kamer binnen en doorsnuffelde zijne papieren, om te zien, of er ook eenige aanwijzing te vinden was met betrek king tot den verborgen schat. Er was evenwel niets te vinden, zoodat ik met woede en teleurstelling in het hart moest terug- keeren. Alvorens ik de kamer verliet, bedacht ik, dat, wanneer ik ooit weer mijne drie makkers mocht ontmoeten, het voor hen een groote voldoening zou zijn om te weten, dat ik een bewijs van onzen onverzoenlijken haat had achtergelaten; ik krabbelde dus op een stukje papier de handteekening der vier en hechtte dit met een pen op zijn borst vast. Hij kon toch niet naar het graf worden gedragen, zonder een aandenken van de mannen, die hij bestolen en bedrogen had. Wij verdienden in dien tijd onzen kost, doordat ik den armen Tonga bij kermissen en dergelijke gelegenheden als een zwarten menscheneter voor geld liet zien. Hij at dan rauw vleesch en danste den krijgsdans, zoodat wij iederen avond een-El&rdig aan tal stuivers hadden ingezameld. Ik bleef nog voortdurend op de hoogte van hetgeen er te Pondicherry Lodge gebeurde; gedu rende de eerste jaren vernam ik niets anders, dan dat er naar den schat werd gezocht. Eindelijk en ten laatste gebeurde er, wat ik steeds zoo vurig had verlangd. De schat werd gevonden. Plij bevond zich boven in het huis, in het laboratorium van Bartholomew Sholto. Ik begaf mij er dadelijk heen op een ver kenningstocht, maar ik zag wel, dat bet voor mij met mijn hou ten been onmogelijk was om naar boven te klauteren. Ik ver nam echter, dat er een luik in het dak was, bovendien wist ik op welken tijd de heer Sholto gewoon was om te soupeeren. Ik was nu van meening, dat ik, met behulp van Tonga, deze zaak uiterst gemakkelijk zou kunnen klaarspelen. Ik bracht hem met mij mee, na eerst een lang touw om zijn lichaam te hebben gewikkeld. Hij kon klimmen als een kat, en had zich weldra door het dakluik den toegang tot het huis verschaft, het ongeluk wilde echter, dat Bartholomew Sholto zich nog op zijn kamer bevond. Tonga meende zeer verstandig t© handelen door hem te vermoorden, want toen ik langs het touw naar boven geklommen en de kamer had bereikt, liep hij zoo trotsch als een pauw het vertrek op en neer. Hij was zeer verwonderd^ toen ik het uiteinde van het touw op zijn rug deed neerkomen en hem vopr een bloeddorstigen hond uitschold. Ik maakte mii meester van het kistje, liet het naar beneden zakken en volgde toen zelf langs dien weg, na eerst de handteekening der vier op de tafel te hebben achtergelaten, om te toonen, dat de juweelen eindelijk weer in de handen waren van de rechtmatige eigenaars. Tonga haalde toen het touw weer naar boven, «loot het raam en vertrok op dezelfde wijze als hij gekomen was. {Slot volgt)

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1891 | | pagina 2