A, WINTKR e°.
Bet Groot Verkoophuis op Grediet.
HAARLEM.
Afdeeling DAMES-CONFECTIE
en
Bemi-SaisonsWinterjassen, Jongeheeren-
Kinder Overjassen.
BW- MANUFACTUREN. *WB
I
Koningstraat 39,
39 Koningstraat.
meublementen en Beddeln.
VARIA.
Hebben de eer te berichten, dat hunne Magazijnen wederom ruim gesorteerd zijn van alle NIEUWHEDEN voor
het a. s. Winterseizoen. De
is zeer uitgebreid en omvat eon groot sortiment MANTELS van de goedkoopste tot de fijnste soorten.
Groote Keuze! Goedkoopste Prijzen'.
gemeente Delft alsdan over 1891 van de
gasfabriek heeft genoten 26495.74% eD
18000, totaal f 44495.74s.
Stelde de gemeente Delft zich das
tevreden met de 18000 dan kon zy 't
gas ruim 2 ets. per M3. lager verkoopen
en dan nog had de gemeente kosteloos
de openbare verlichting en stelde zy
zich alleen daarmede tevreden, dan zonde
zy 't gas voor pl. m. 4 ets. per M3.
kunnen leveren, maar ook dan ware er
nog eene bate mogelyk omdat het gebruik
van het gas enorm zoude toenemen,
daar het dan in de huishouding meer
gebruikt zou worden, iets wat nu het
geval niet is.
In een rapport over rookvrye ver
branding, uitgebracht door de heeren
van der Horst, M. Symons en J. H,
Theunissen 29/6 92 aan de nederlandsche
Maatschappij ter Bevordering van Ny-
verheid komt o. a, voor:
„Wil men dus liehtgas voor verwar
mingsdoeleinden en dus als rookver-
spreidende brandstoffen vervangend mid
del ingang doen vinden, dan moet ge
waakt worden le tegen de zucht der ge
meentebesturen om door hooge gaspry-
zen de creditzyde der budgetten te ver
beteren, of door oplegging van zeer hooge
concessierechten den concession arissen
verkoop van gas tegen voor het groote
pnbliek bereikbare prijzen onmogelyk te
maken en 2e hun er op gewezen werden
dat verkoop tegen voor ieder betaalbare
prijzen van een afdoend en gezond ver-
warmings- en verlichtingsmiddel strekken
moet en zal om de welvaart van de
geheele burgery dus ook die der
gemeentekas te verhoogen. Behalve dit
hoofd voordeel wordt zijdelings door ver-
meerdering van gasdebiet natunrlyk
meegewerkt tot vermeerdering der ont
vangsten van by de bereiding by ko
mende nevenproducten.
Verlaging der gaspryzen b. v. tot 5
ets. per M3 is echter op zich zelve nog
niet voldoende tot bevordering van den
verkoop van gas voor verwarming. Men
moet het publiek in het gebruik daarvan
zoowel voor licht als warmte onderwy-
zen enz. Angstvallig vasthouden aan
hooge gaspryzen is derhalve buiten of
liever tegen het belang der gemeente
besturen bevordering van onbezwaarde
concessiën met voorgeschreven lage gas
pryzen is bevordering van het welzyn
der gemeente.
Bevestiging dezer stellingen door
numerieke opgaven achten wij voor ge
meentebesturen geheel overtollig. Inder
daad zyn zy zoowel als de ender huD
toezicht welkende directeuren daarmede
volkomen bekend. Op imtiatief van enkele
directeuren is vooral in kleinere ge-
meenten reeds veel gedaan, doch juist de
grootste gemeenten die door een reeds
vry uitgebreid debiet van gas voor ver
lichting tegen styve prijzen de ont
vangsten zieD stygeD, en dus niet ge
prikkeld worden tot sterke debiet-
vermeerderiagwerken 't minst in de
hierboven verdedigde richting mede ter
wyl juist in die bevolkingscentra de rook
het meest bijdraagt tot bederf van de
atmosfeer waarin wy moeten leven.
Amsterdam, Rotterdam en 'sGravenhage
verkoopen het gas tegen zulke hoog
gestelde pryzen dat allereerst de ge
meente-huishouding daarvan belangrijke
bate trekt. Aldaar en elders ten krach
tigste mede te werken tot verkrygbaar-
stelling van goedkoop lichtgas, achten
wy een der eerste plichten van de Maat
schappij/y.
In een rapport dier zelfde heeren
van Juli 1890komt o. m. voor
dat de maatschappy zich tot alle bestoren
van gemeenten die eigenaars van gasfa
brieken zyn, wende met het verzoek,
den gosprys zoo laag te stellen dat geen
hoogere winst behaald wordt, dan tot
dekkiBg der risico van het bedryf noodig
is, en voorts den gae-directeuren de ge
legenheid te openen het publiek voor te
lichten omtrent alles wat met de alge-
meene toepassing van het steenkolengas
in verband staat.
Het is wel merkwaardig het onder
scheid te constateeren, tusschen de 8e
conclusie van 1890, en het geciteerde
uit het verslag van dit jaar.
In het eerste wordt alleen voorgesteld
dat men zich zoude wenden tot alle be
sturen van gemeenten die eigenaars van
gasfabrieken zyn, in dat van 24,6 92
moet de maatschappy t. b. v. n. ook
opkomen tegen het opleggen van zeer
hooge concessie rechten aan concessiona
rissen. Is dit wellicht omdat een der
onderteekénarea ook de schryver is van
de brochnre aan Haarlem's Gasverbrui
kers welke brochure is uitgegeven in
April 1892?
Ik voor my vond de 3e conclusie van
't rapport 1890 de juiste, omdat de ge
meentebesturen het gas kunnen leveren
tegen den laagst mogelyken prijs, omdat
hier van de winst nooit sprake kan zyn
(zie gemeentewet art. 254). De gemeente
immers exploiteerende inrichtingen van
algemeen nut heeft niet noodig winst te
makenheeft de gemeentekas geld noo
dig dan heeft zy in de directe belastin
gen zooveel als noodig is om aan de
verschillende behoeften te voldoen. By
exploitatie door derden treedt 't eigen
belang op de voorgrond, men moet winst
maken, om bet daarin gestoken geld
rentegevend te maken, en om dat te
bereiken gaat men met exploiteeren
v?n 't monopolie zoo ver als mogelyk
is, bovendien moet men zooveel verdiend
hebben, dat aan het einde der concessie
men gedekt is tegen eventueel niet
verlenging der concessie.
In het dus juist dat lage gaspryzen
bevorderen het algemeen welzyn, dan is
elke gemeente verplicht het gas zelve te
leveren, omdat anderen nooit zoo goed
koop kunnen leveren als zy. Men ziet
het aan de gemeente Delft; was deze
gemeente tevreden met kosteloos gasver
bruik voor de openbare verlichting, dan
kon men daar het gas reeds leveren
voor 4 centen per M3. De rapporteurs
voor de rookvrije verbranding vinden
het noodig om bovengenoemd doel te
bereiken dat het gas op 5 M\ werd
gebracht door de gemeentebesturen; geen
overdreven eisch men ziet, dat hierboven
aan 't voorbeeld der gemeente Delft,
terwyl 's Hage calculeert, dat 't gas per
M3 kost 3,226 centen. Wanneer nu op
den duur de gemeentebesturen geen ge
weld meer doen aan artikel 254 der
gemeentewet, dan zullen alle gemeenten
die eigen gasfahrieken hebben, het gas
verlagen zeer zeker tot 5 cent per M3
zoo niet goedkooper, en is dit du8
een reden te meer, om ook hier to1
eigen exploitatie over te gaan, daar men
anders in de toekomst hoogere gaspryzen
zal hebben dan elders waar gemeente
gasfabrieken zyn,
In de brochure aan Haarlems gasver-
bruikers pag. 34 staat „De consumenten
zouden dan den gasprys altyd na den
bouw der nieuwe gasfabriek tot 6, 5 cent
zien teruggebracht; dat is dus tot het
zelfde bedrag dat tegenwoordig ook in
steden met gemeente gasfabrieken voor
gas van ongeveer dezelfde lichtkracht
wordt betaald enz. Aangenomen dat dit
juist is dan verliest de schryver daar
bij uit 'toog, dat al is dan de gas
prys hetzelfde dat dan de win&t die bij
dien prys is behaald, niet komt te bate
van 'talgemeeD, maar alleen in de zak
ken van enkelen, 's Hage rekent dat de
werkelyke kostprys ran 't gas is/3.226
maar door daarbij te rekenen rente
74985,98% gewone aflossing f44373
buitengewone f 14.114,74%, restitutie aan
de gemeente 2084 97, waarborg aan de
gemeente 57533.66, beheer aan de ge
meente 10000 totaal f 409504.59; met
deze som te berekenen by den kostenden
prijs van het gas, koost de gemeente 'sHage
tot de conclusie dat de juiste kostprys
van 'tgas is 6.320 een
Hoe men de zaak ook beziet, eigen
exploitatie in de toekomst zal hier het
wachtwoord moeten zyn, ook voor hen
die ongeduldig zyn, omdat ze aan het
beden de toekomst willen opofferen, want
ook Haarlem's Gemeentebestuur zal zeer
gaarne willen medewerken om de wel
vaart van de geheele burgery te bevor
deren en daardoor voldoen aan den wensch
van de commissie voor de rookvrye ver
branding.
Onder dankbetuiging voor de opname
teeken ik
Hoogachtend,
G. E. L. HIJMANS.
De werkzaamheid var een horloge
Van de werkzaamheid, die een horloge
ontwikkelt, krygt men, zegt het vakblad
voor uurwerkmakers Christiaan Jhuygem
eerst dan een duidelyk begrip, wanneer
men de bewegingen van zyn gangdeelen,
by elkaar telt of berekent. Zooals bekend
is, maakt de balans in een anker- of
cylinderhorloge 18000 schommelingen per
nur en gaat iedere schommeling van een
kleinen sprong van het anker- of cylin-
derblad vergezeld, die zich door het ge
heele werk voortplant. In een dag be
draagt dit aantal schommelingen van de
balans of de sprongen van het gangrad
482 000 en in een jaar 15.768.000. Be
denkt men, dat een horloge dikwerf 5,
ja soms 10 jaren en langer aaneen blyft
doorgaan, dan moet men inderdaad over
de werkzaamheid van dit kleine mecha
nisme versteld staan.
Nog meer in het oog vallend wordt
de zaak, indien men de heen en weor-
schommelende balans zich voorstelt als
voortdurend met dezelfde snelheid in een
en dezelfde richting voort te rollen en
men dan den weg berekent, dien de rol
lende balans in een zekere tydruimte zon
kunnen sfleggen. De middellyn van de j
balans van een heeren ankerhorloge van
19 lignes is gewoonlijk 18 mM. derhalve
is de omtrek 56.5 m.M. In zulk een
horloge maakt de balans schommelingen
van lVs omgang, wat met een weg van
84 75 m.M. aan haren omtrek gelijk
staat. Daar de balans in zulk een horloge
iedere seconde vyf schommelingen maakt,
zoo besehryft de omtrek in dit kort tijds
bestek reeds een weg van 423.75 m.M.,
dus nagenoeg i/s meter. Ia het uur ver
groot zich deze weg tot 1520 5 meter of
ruim ltyg kilometer, in een dag zou dus
de balans een weg van ruim 36.5 kilo
meter afrollen. Indien de balans 365
dagen, dus gedurende een jaar zoo onaf
gebroken voortging, zon zy een weg van
13.320 kilometer of 1795 geographische
mijlen achter zich hebben en in byna
drie jaren tyds een reis om de wereld
kunnen doen.
Indien het publiek met deze werkzame
beweging meer bekend was dan tot heden
wel het geval is, en het behoorlyk wilde
overwegen wat hiertoe vereischt wordt,
zou het niet zoo verwonderd ophooren.
wanneer beweerd wordt dat een horloge,
hetwelk een zoo klein en daarby zoo
werkzaam mechanisme heeftminstens
alle twee jaren schoongemaakt en de daar
in versleten deelen door nienwe vervan
gen moeten worden. Terwyl het ieder
begrypelyk is, dat een vele duizende kilo s
zware locomotief alle drie maanden na
gezien en zoo noodig hersteld moet wor
den, staan vele menschen verbaasd te
kyken, als men hnn vertelt dat de kleine
machine, zooals een horloge werkelijk
is, dia slechts van 50 tot 80 gram weegt,
bovendien als geene andere machine dag
en nacht in beweging is, minstens alle
twee jaren ditzelfde noodig heeft. Ter
wijl de stoommachine, om te gaan, brand
stof verbruikt en smeerolie noodig heeft,
die belangryke uitgaven vorderen, ver
bruikt het horloge niets en kost bijge
volg geen cent, om het in bewegiDg to
hebben. In gevallen, waarin een klant
zich niet kan begrijpen, dat een horloge
van tijd tot työ hersteld moet worden,
dient men hem op deze tegenstelling
met andere machines te wyzen. Ook zou
het wellicht aan te raden zyn, aan de
eigenschappen en de behoeften van een
uurwerk in het algemeen, op mwikkel-
papier gedrukt, of in dag- en weekbladen
geplaatst, meer bekendheid te geven.
Een uitgever ontving een brief van
een verontwaardigd lezer van zijne krant,
waarin deze schreefffIk wil aw blad
niet langer hebben/'
Hierop antwoordde de nitgever be
leefd wDat is uitstekend. Als gy het
langer wildet hebben dan zou ik dat
toch niat kunnen bewerkstelligen, daar
ik er een Dieuwe drukpers voor zou
moetan koopen. De tegenwoordige lengte
past goed, en het doet me genoegen, dat
u er ook mee tevreden zyt."
Het is te hopen dat dit ffgemoedelyk"
antwoord den toorn van den abonné
deed verdwynen.
Een oude dame die bitter weinig ver
stand had van muziek, woonde onlangs
een concert by. Er werd o. a. een zang
stuk teu gehoore gebracht voor het koor,
waarby de beroemde zanger X. een
solo-party vervulde. Toen zy weer thuis
was, merkte de oude dame op tot eene
vriendin. //Mensch, mensch wat werd er
door het koor slecht gezongen. Op een
oogenblik was het zelfs zoo erg, dat met
uitzondering van mijnheer X.allen een tyd
lang bleven steken
Overtref end.
"Mijn kleine zus heeft de mazelen I"
z/De myoe ook!"
z/Ja, maar de mijne heeft er meer!"
Prijzen niet hooger dan a Contant.
Vorlioop Conditiën dor Firma A. WINTHR tto Co.
Bij inkoop der Goederen betaalt men slechts een klein gedeelte der koopsom, het resteerende wordt op de volgende wijze afbetaald.
BIJ EENE KOOPSOM VAN:
f 10,—, per meek f 0,50, of per 14 dagen\ [f 1,—, of per maand f 2,—
20,—, id. 1,—id. 2,—, id. 4,k
30,—, id. 1,50, id. 3,—, id. 6,— W
40,id. 2,id. 4, id. i 8,
id.
40,-,
50,-,
id.
id.
2,—,
2,50,
4,-,
5,-
id.
id.
8,-
.10,-
Bij hoogere bedragen dan f 50,— volgens overeenkomst,
He magazijnen zijn dagelijks geopend van 's morgens 8 uur tot 's avonds ÏO nar.
W IN TBR Cb Co.
