DE ERFGENAME.
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD.
Tooneel.
iöe Jaarg-aiiir.
Zaterdag 11 Februari 1893
No, 2948,
ABONNEMENTSPRIJS:
ADVERTENTIËN:
STADSNIEUW 8.
Het
Commissie „Koffie en Brood".
FEUILLETON.
HAARLEM'S DAGBLAD
Voor Haarlem per 3 maandenf 1,20.
Franco door het geheele Rijk, per 3 maanden 1,65.
Afzonderlijke nummers0,05.
Geïllustreerd Zondagsblad, per 3 maanden 0,30.
franco per post 0,371.
Dit blad verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen.
Bureau: Kleine Houtstraat No. 9, Haarlem. Telefoonnummer 122.
van 15 regels 50 Cents; iedere regel meer 10 Cents.
Groote letters naar plaatsruimte.
Bij Abonnement aanzienlijk rabat.
Reclames 20 Cents per regel.
Abonnementen en Advertentièn worden aangenomen door
onze agenten en door alle boekhandelaren en courantiers.
Directeur-Uitgever J. C. PEEREBOOM.
Hoofdagenten voor het Buitenland: Compagnie Générale de Publicité Etrangêre G. L. DAUBE Co., JOHN F. JONESSuce.Parijs 31 bis Faubourg Montmartre.
Het Bijvoegsel van het blad dat
Zaterdagavond verschijntzal bevatten
Wie was de dieft Water alzoo uit
turf wordfgemaaht. Binnenen Bui
tenlands che berichten. Varia.Ad
vertentièn 'enz.
Hjurlbm, io Febr. 1893
Door den |icer generaal-majoor com
mandant der ie divisie infanterie is be
paald, dat na 1 Maart a. s. bij het 3e
bat. 4e reg. inf. 75 miücieua ouder de
wapenen moeten worde» jgehouden tot
35 Juli d. a.v.
Door den heer generaal-majoor com-
mandaat der ie div. i*f. is bepaald,
dat wanneer miliciens, na vrijwillig 6
maanden onder de wapenen te zijn ge
weest, alsnog onder de wapenen wen-
schen te blijven, zich minstens voor 6
maanden opnieuw moeten verbieden,
en, alleen op hoogerzijdsche machtiging
vóór de txpiiatie van laatslbeöoelden
termijn, kunnen worden ontslagen.
Geu.-maj. Alings, inspecteur van
het militaire onderwijs, arriveerde heden
hier ter stede tot het houden van een
onderzoek naar de vorderingen der vo-
lontair-korporaais.
Bij da door B. en W. gehouden aan
besteding van het maken vau eene
houten beschoeiing aa» de westzijde
van de Leidschevaart enz., zijn inge
leverd 13 biljetten. Het werk is gegund
aan den hter J. Romeijn vcor ƒ1335.—
aaunemer alhier.
Het geiucht loopt In Den Haag, dat
de burgemeester van Groningen, mr.
J. N. A. Bucaille, benoemd zal wor
den tot bujgemeester van Haarlem.
Hbld.
De heer P. Biesterveld, predikant te
Rotterdam, hield Donderdagavond eeae
voordracht in „Felix Favore", voor de
afdeeliiig Haarlem van het Ned. Werk
liedenverbond „Patrimonium". Spreker
had als onderwerp „Geen Emancipatie
maar verlostiog".
Wat is Emancipatie in het algemeen
Niets anders dan een trachten zich
vrij te maken, te ontslaan van de wet,
van de maatschappalyke orde, en alzoo
een streven naar gelijkstelling. „Dat is
zondig en dwaas roept spreker uit,
zondig naar Gods Woord, dwaas, omdat
zulk eene gelijkstelling, zulk eene op
lossing der staaden, der maatschappe
lijke instellingen, eene onmogelijkheid;
is. Maar, ging hij vooit, dit schyot nu
eenmaal de richting te moeten wezen
van eiken fin-de siècle-tijd. Wij zien
het ïn de reeds 100 jaar geleden groote
fraKsche revolutie. „Vryheid, gelijkheid
en broedeischapwas toen de leus.
En ziet, hoe is het toen gegaxn Het
maatschappelijke uurwerk was meer dan
vernield, de fondamenten der samen
leving verbroken, en sen tijdperk
van bandeloosheid, van bloeddorst, van
afgoderij in den meest primitieven
vorm, was er voor in de plaats ge
treden.
Toen waren op die jaren van anar
chisme jaieo van despotisme gevolgd,
zoodat nog zwaarder als voorbeen het
volk, bijkans geheel Europa, zuchten
moest onder de ijzeren hand van den
machtigen Napoleon, die echter niet
alleen een einde maakte aan de wan
verhoudingen, doch zijne macht be
wust. hen tot slaven maakte zyner ti
rannie.
Moet een dergelijk despoot, zij het ook
in anderen zin, een eiade maken aan den
tegenwoordige^,steeds vooruitstrevende*?,
steeds krachtiger wordenden gesst naar
Emancipatie? Voorzeker, wij weten
wel dat onze samenleving veel verbe
tering behoeft, maar ook, dat daar naar
gestreeld wordt 1 Doch, omdat die ver-
beteriwg niet spoedig genoeg gaat, niet
spoedig Ua gaara, wil de groote menigte
daarom emancipatie Het is zondig
ea dwaas
Die zelfde richting vinden wijcokbij
onze vrouwen steeds toenemen, doch
deze is niet ontstaan uit ontevredenheid,
maar uit den strijd om het bestaan voor
hen, die niet huwen.
Naar wij vernemen zal Let hier ter
stede zoo gunstig bekend staande ge
zelschap vaa Kreeft en Budermaas uit
dsn Artis-Schouwburg te Amsterdam
Donderdag a. s. in onzen schouwburg
opvoeren op verzoek de operette „de
Vice-Admiraal" van Millöcker. Deze
uitvoering kuaaen wij tea zeerste aan
bevelen, vooral ook omdat aan het de
coratief groote zorg zal worden besleed,
ea het schip, dat iu het eerste bedrijf
noodig is, uit Amsterdam zal worden mee
genomen. Bovendien zal vrij zeker dit
operetten-gezelachap in dit seizoen niet
meer in de gelegenheid zijn ia Haar
lem optetreden.
Zaterdag 18 dezer treedt zooals bekend
is de beroemde zangeres „SIgrid Arnold-
son" in Haarlem en wel in den schouw
burg op.
Zij zal vier nummers zingen. Een
ieder, die haar wil hooren, geven wy
den raad zich spoedig va» plaatskaarten
te voorzien daar de toegangsprijzen be
trekkelijk billijk zija, en bovendien de
leden van „Bachu eenige reductie op
den entreeprijs krijgen.
Iu de Donderdagavond hier ter stede
gegeven voorstelling van Het Nederi.
Tooneel heeft men kunnen zien, dat zoo
niet alles wat oud ia daarom goed mag
heeten, ook niet alles wat sieuw is,daarom
lof verdient. Van de twee stukken toch
die werden opgevoerd, heeft het klucht
spel „dc Wiskunstenaars 0! 't gevlugte
juffertje" van onzen ouden nederland-
schen schrijver Pister Langendyk het
verre van Hermaan Fabers extra mo
dem tcooeelstuk „de Vrije Wil" ge
wonnen.
Langendijke klucht is een grap van
het echte soort, onschuldige boert, zoo
eenvoudig ea naïf, dat mea de somtyds
platte taal er gaarne om vergeeft. Zij
werd uitstekend gespeeld. De knecht
Filipijn (meestal hebben in oude kluch
ten knecht of meid de hoofdrol) werd
door den heer Schulze met veel komi
sch-sn zin voorgesteldde rolLn van de
astrologen Raasbollius en dokter Urinaal
dcor de heeren de Boer en Tourniaire
levendig gespeeld, 't Klinkt in onze ooren
zot, te hooien discussieeren over de
vraag of de aarde al dan niet stilstaat,
maar ia dien tijd kwam dat zeer goed
te pas.
De overige rollen van belang vonden
verdienstelijke vertolkers in mevrouw
Holtrop (het gevlugte juffertje) den heer
Clous (Eelhart) dg minnaar en den heer
Spoor (Anzelmus). De costumeering en
tooneelschikking was wel verzorgd.
„De Vrije Wil", een stuk van duit-
scben oorsprong, schijnt tot strekking
te hebben de knoeierijen in de pers aan
de kaak te stellen, vooral die welke in
de financleele rubriek der groote bladen
wordt begaan. Een talentvol journalist,
die door zijne voorloopige benoemicg
tot hoofdredacteur aan een groot blad,
zich met zijn gezin uit de ellende ziet
verlost, kan alleen door de gedachte,
dat hij vrouw en kind daaraan niet
opuituw mag blootstellen, worden
bewogen zijne betrekking niet te laten
varen, wanneer hy ontdekt, dat de uit
gever ea eigenaar vaa het blad de
fiuancieele rubriek misbruikt tot het
plaatsen van zijne aandeelen in een
wrakke industrieels onderneming. Wan
neer evenwel zijn vrouw de zaak ont
dekt en op het punt staat hare achting
voor hem te verliezen, neemt hy zijn
ontslag. Gelukkig blijft hij voor gewe
tenswroeging bewaard doordat de schrij
ver van het stuk de wrakke onderne
ming door het winnen van een proces
tot een winstgevende maakt.
Het is een curieus veischynsel, dat
tooneelschrijvers wanneer zy ,/de pers"
behandelen haar duchtig plegen te
havenen. Ondeugend ware het, te veron
derstellen dat zyzelven aan de pers wel
eena een veer hebben moeten laten,
maar dat het stuk schromelijk over
drijft, is zeker. Hoofdredacteurs ook van
gioote blades oefenen niet zulk een
onbeperkte heerschappij uit als de
schrijver ons wil wijsmaken.
Aan groote bladen is veelal iedere
redacteur verantwoordelijk voor de
rubriek, dia hij behandelt. Alleen
waar hy weifelt, beslist de hoofdredac
teur, die meestal niet meer voor rijGé
rekening heeftj dan het hoofdartikelen
de teoordeeÜDg der ingezonden stuk
ken, wat hem waarlijk arbeid genoeg
geeft.
Dit feit alieea maakt het stuk reeds
practlsch onmogelijk, jBovendien moet
ernstig worden geprotesteerd tegen de
duidelijk doorschemerende bedoeling van
den schrijver, om den klad van chan
tage aan te wry ven aan de pers ia het
algemeen. Dat er wordt geknoeid in de
pers, wie zal het ontkennen Geen
mecschrnwerk is ooit volmaakt en in
alle vakken zyn zwakke broeders.
Maar deze worden dan c.ok met
verachting door hunne collega's beje
gend en, wy durven zeggen, dat ook
c dar om dit stuk in ons land nooit pak
ken zal, omdat onze nederlaadsche pers
niet is van het smerige type dat de
schrijver ons schildert.
De vertolking was goed. Vooral de
heer Bouwmeester (Thielen) de journa
list die maar knoeit omdat het niet
anders kan, de heer Van Schoonhoven,
de gewetenlooss uitgever en mej. So
phie de Vries (Paula) waren zeer ver
dienstelijk.
Deze Pauia is een pendant van Thie-
len. Zij verkoopt zich ook, om een
voord eelig contract aan een opera te
verkrijgen omdat men er anders
niet komt
O, c3ie akelige nachtmerrie van het
pessimismeWie geeft ons in de lite
ratuur toch eens de zonneschijn terug
Donderdagavond vervulde in de bo
venzaal van de „Vereeniging" de heer
dr. Alph. Ariens, kapelaan te Enschedé
eene spreekbeurt in de R. Kath. Lees
vereenigiDg alhier, en had tot onderwerp
gekozen eene bespreking van den maai-
schappelijken nood en de middelen tot
redding.
Spreker stelde zich niet voor hooge
theorien te verkondigen, maar warmte
te wekken voor deze zaak, die wel de
gewichtigste onzer dagen mag heeten.
De Nood omvat het overgroote deel
der menschheid. Het zijn niet enkele
personen die lydeD, maar gemeenten,
geheele volksklassen. Men denke aan
Beets, aan de noodlijdende gemeenten
in Friesland, aan het rijke Amsterdam
gebukt onder armenzorg, enz. Die nood
openbaart zich in den gezondheidstoe
stand, in karteren levensduur,;, in de
kindersterfte. Daarbij voegt zich gods
dienstige en zedelijke nood. Deze massa
menschen is niet slechts lijdend, maar
bedreigend voor de m&a'schappy.
Als redder treedt op het socialisme
mei een leg- en bouwdoos, maar vol
slagen gelijkheid is onmogelijk. Het
raag brood geven, maar rooft de vrij
heid. Redding zal alleen het positieve
christendom aanbrengen met eene groote
verheffieg van den 4e stand, zocdat
hij invloed en welvaart heeft, met 'zijn
gilden, die degelijke mannen kwee-
ken, enz.
Voor hen die niet arbeiden, blijft al
tijd de christelijke liefde.
Eene bespreking van de middelen,
die de christelijke liefde en de gods.,
dienst geven tot leniging van de be
staande ellende, vormde net tweede ge
deelte van de zeer boeiende en met
groote aandacht gevolgde rede van den
heer Ariëns.
Naar wij vernemen heeft de liefda-
dfgheidsuitvoerlog van „Zang en Vriend
schap" vcor „Weldadigheid na. r Ver
mogen" na aftrek van de onvermijde
lijke onkosten opgebracht de som van
638.81.
Hedes hebben 961 kinderen en 349
volwassenen gebruik gemaakt van de
gratis uitdceling van koffie en brood.
Heden morgen omstreeks 6% ure heeft
een begin van brand plaste gehad ia
het Kamper Melkhuis gelegen aan de
Groote Houtstraat ro. 159, bewoond
door den depothouder J. Suurendonk,
ontstaan in de tweede winkelkamer,
vermoeöelyk dcor slechte inrichting van
den schoorsteen waardoor een balk loopt,
die in brand was geraakt. De brand
werd door de vrouw ontdekt en is door
de bewoners met behulp van de agen
ten van politie Reemer en Jansen ge-
bluscht. De schade is gering en alles
verzekerd.
Te Hoofddorp (Haarlemmermeer)zijn
invloedrijke personen werkzaam, om
van gemeentewege te verkrijgen, eene
school voor meer uitgebreid lager on
derwijs.
Op de elf openbare scholen in de
gemeente wordt gewoon lager onderwijs
gegeven.
10)
HOOFDSTUK VIH.
Jeakles en zyne vrouw
Wiverly'a telegram werd overgeseind naar Chicago en werd
overhandigd aan kapitein Turtle, toen deze stond in de kleine
kleedkamer van //Jeakles Hippodrome."
Toen hy het telegram van Wiverly had ontvangen, stak hy de
gele enveloppe ongeopend in zyn zak.
Andere, gewichtiger zaken dan het lezen van een telegram
hielden hem nu bezig, en vereischten al zyn aandacht. Een op
lichter, die zich reeds geruimen tyd aan den langen arm van de
politie had kunnen onttrekken, was eindelyk opgespoord, en zat
nu in de tent van dit spel, op geen steenworp afstand van den
beambte.
De hulp van den kapitein in deze zaak was ingeroepen inge
volge een aanklacht, ingeleverd door den eigenaar van den
circus.
Deze namelijk had medegedeeld, dat iemand op verschillende
tyden toegangskaarten voor zyn circus had gekocht en telkens
een bankbiljet van vijftig dollars ter betaling had aangeboden.
Daar die biljetten, hoewel goed nagebootst, niet echt wareD, en
een expert slechts ze van echte kon onderscheiden, was de eige
naar reeds verscheidene malen opgelicht voor zijü8 kaarten en
voor het goede geld, waarmee hy had terugbetaald.
«Ik zou het verlies van het geld niet zoo erg hebben betreurd,
als de tyden niet zoo slecht waren en ik met het uitbetalen van de
salarissen niet tec achter was. Een natuurlyk gevolg is, dat wanneer
ik myne specialiteiten niet uitbetaal, zy ontevreden worden en
wegloopen. En ik kan niet betalen nu die schavuit al myn geld
in zyn zak heeft," fluisterde Jeakles den detective in hef oor, toen
zy daar achter hef gordijn stonden en in de zaal tuurden.
wWy zullen hem wel te pakken krygen."
De directeur schudde zyn groot, rood hoofd.
z/Ik verwacht er niets goeds van mijnheer," zeide Jeakles op
moedeloozen tooa. //Tegenwoordig loopt my alles tegen. In myne
eerste een en dertig jaren van myn leven was ik iets ik was
de beroemde Major Domo, de konÏDg van alle Lilliputters in dit
verwen8chte Amerika. Toen kon ik zelf condities maken en geld
Toen ik echter een en dertig jaar oud was, trof my de tegen
spoed en begon ik te groeien. Binnen een jaar was ik te groot
geworden voor myne betrekking, en veroorzaakte ik myn eigen
ongeluk.
//Het is vreeselyk om het te moeten zeggen, maar het is waar,
want zoodra ik te groot was geworden om van eenig nnt te zyn
als Lilliput, vervolgde myn ongeluk my zelfs zoozeer, dat ik weer
e ensklaps ophield met groeien. Ik ben dus een halfslachtig wezen
geworden, te klein voor een man en te groot voor een dwerg
het vreeselykste, dat iemand kan treffeD."
Tranen van woede Btonden in Jeakles blauwe oogen.
//Wanneer daarmee maar mijn tegenspoed ophield, dan zou ik
niet klagen. Dat zou ik zeker niet, maar als het schavuiten regent^
en oplichters my omriDgen, die my van myn moeielyk verdiend
geld berooven, zooals ik den laatsten tyd heb ervareD, dan is het
erg heel- erg."
z/Wees verzekerd van myn oprechte deelneming," zeide de ka
pitein vertroostend.
«En nu die schavuiten er met myn geld van door gaan, ben
ik een verloren man. Ik heb nog slechts myn zeven witte muil
ezels voor het Hippodrome zeven gedresseerde, kostbare muil
ezels, die ik liefheb als myn eigen leven. Het gezelschap zal ecfa«
ter beslag leggen op de ezels, als ik de salarissen niet uitbetaal."
//Maak n maar niet beangst mijnheer Jeakles, wy kunnen er
verzekerd van zyn den schavuit nu te pakken. Ik heb een oogje
op hem. Myne mannen staan aan den uitgang, en hy kan met
geen mogelykheid wegkomen of het moet in myn gezelschap zyn."
nik heb hem nu ook in het oog," gromde de dwerg. //Ik heb
geen groote oogen en ook geen mooie oogen maar zy zien
scherp wees daarvan verzekerd mynheer."
0Ja zeker."
z/Hy is de persoon, die daarginds vooraan zit met dien
knevel en bakkebaarden. Hy denkt, dat hij zich onkenbaar heeft
kunnen maken, maar hy vergist zich. Die stem en die gebroken
vpger zal ik overal herkennen."
