NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD.
lie Jaargang:
Donderdag 8 Maart 1894.
No. 3276
ABONNEMENTSPRIJS:
ADVERTENTIËN:
Kosteiooze School
Haarlemmerliedestraat.
STADSNIEUWS.
HAARLEM'S DAGBLAD
Voor Haarlem per 3 maandenf 1,20.
Franco door het geheele Kijk, per 3 maanden 1,65.
Afzonderlijke nummers0,05.
Geïllustreerd Zondagsblad, per 3 maanden 0,30.
franco per post 0,37J.
Dit blad verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen.
Bureao: Kleine Houtstraat 1-A, Haarlem. Telefoonnummer 123.
van 15 regels 50 Cents; iedere regel meer 10 Cents.
Groote letters naar plaatsruimte.
Bij Abonnement aanzienlijk rabat.
Reclames 20 Cents per regel.
Abonnementen en Advertentiën worden aangenomen door
onze agenten en door alle boekhandelaren en courantiere.
Directeur-Uitgever J. C. PEEBEBOOI.
Hoofdagenten voor het Buitenland: Compagnie Générale de Publicité Etrangère G. L. DAUBE Co., JOHN F. JONESSucc., Parijs Blbis Faubourg Montmartre.
lett. F.
aan de
De aangifte tot toelating op bo
vengenoemde School, geschiedt bij
het Hoofd van de Kostelooze School
left. B, den Heer J. B A. SAEIJS,
Spaarnwouderstrantvóór den 31 sten
Maart 1894.
Haarlem7 Maart. 1894.
„Patrimonium".
Dinsdagavond werd in „Weten en
Werken" eene vergadering gehouden
door de afd. Haarlem van het Ned.
Werkliedenverbond „Patrimonium",
waarin als spreker optrad de beerP.
van Vliet Jr. nit Arnhem.
Na de gebruikelijke opening en de
mededeeling van den voorzitter der afd.
dat voor deze vergadering eene uitzon
dering was gemaakt door het geven van
gelegenheid tot gedachtenwisseling,
nam de heer van Vliet het woord met
de bespreking van de groote kwaal van
onzen tegenwoordigen tijd werkloos
heid. Hoewel degenen, op het stand
punt staande van „Patrimonium",
belijders zijn van een geloof, dat zoekt
naar een beter vaderland, toch moe
ten zij vooral een open oog hebben
voor de maatschappelijke toestanden.
Wij leven aan het einde van de
eeuw der uitvindingen, een zegen
voor de maatschappij door God ge
geven, maar welker toepassing op het
machinewezen een vloek is geworden
voor den werkman, daar deze uitvin
dingen, die splitsing van arbeid heb
ben veroorzaakt, ontzaglijk veel men-
schenarbeid hebben overbodig ge
maakt, wat heeft geleid tot werkloos-
beid. Die splitsing van arbeid leidt
ook tot afhankelijkheid van den
werkman, wat den aard van zijn
arbeid betreft. Dit lichtte spreker door
voorbeelden toe, waaruit ook af te
leiden is, dat de verandering door
bet machine wezen teweeggebracht
overproductie op elk terrein van den
arbeid ten gevolge heeft.
De omvang der werkloosheid is
moeielijk te overschatten, want zij is
een verschijnsel, dat zich in de gan-
sche yye^eld vertoon
den loonstandaard, wat ook veroor
zaakt wordt door de toename van
vrouwen- en kinderarbeid, in concur
rentie met dien der mannen. Hieruit
vloeit voort eene onzekerheid van
bestaan, waarmee in nauw verband
staan de onvoldoende voeding, klee
ding en huisvesting der arbeidende
klasse. Dat hieruit dronkenschap,
verdierlijking en ontucht ontstaan,
meet ons niet verwonderen. Ook
heeft die werkloosheid indirect tot
gevolg eene malaise in den kleinhan
del, waardoor langzamerhand de zoo
genaamde middenstand verdwijnt. De
radicale genezing uit deze maatschap
pelijke nooden ligt in den terugkeer
tot God. De zucht om het voor zich
zeiven goed te hebben het ieder
voor zich, God voor ons allen is in
deze eeuw te veel toegepast. De le
den van „Patrimonium" zijn geroepen
om te getuigen tegen het ongeloof
en alle middelen tot verbetering, op
recht en billijkheid gebaseerd, aan te
wenden. Verbetering is o. a. het vak
onderwijs te steunen, waardoor be
kwame, degelijke werklieden worden
gevormd. De werkelijkheid leert ech
ter, dat ook dezulken nog geen ze
kerheid van bestaan hebben, wat de
statistiek genoegzaam aanwijst. Ook
emigratie geeft geen voldoende be
strijding van de werkloosheid meer.
Verbetering geeft o. a. ook het in
voeren van een normalen arbeidsdag
en eene vaststelling van een mini-
mum-loon bij bestekken enz.
In grooten omvang heerscht de
werkloosheid in groote steden, ver
oorzaakt door de stelselmatige ver
plaatsing daarheen der bevolking van
het platteland. Deze afvoer naar de
steden moet gekeerd worden. Een
middel daartoe is eene andere wet
geving betreffende het grondbezit. De
eerste stap in goede richting zou zijn
de onteigening door de gemeenten
van een deel van den grond, ter ont
ginning geschikt, waardoor velen han
den werk kon worden gegeven.
Spreker eindigde zijne rede met er
op te wijzen, dat bij de bestrijding
der werkloosheid niet de toepassing
der barmhartigheid de hoofdzaak moet
zijn, maar de toepassing van recht
vaardigheid door het voorzien in
arbeid.
Aan het hierop gevolgde debat na
men een zevental aanwezigen deel.
Het aantal der debaters en de uit
voerige wijze waarop sommigen dit
debat voerden noopt ons slechts in
korte trekken het door hen gespro
kene eenigszins samengevat weer te
geven.
Eenige sprekers op socialistisch
leiding van des sprekers woorden de
volgende opmerkingen:
De uitvindingen in het machine
wezen, nu een vloek voor den werk
man geworden, hadden reeds dadelijk
in het bezit der gemeenschap moeten
komen. De schuld der bedroevende
toestanden zit nu in de verkeerde
maatschappelijke organisatie. Eene
definitie van geoorloofde middelen ter
verbetering is niet te geven. De vrou
wen moeten niet uit het arbeidsveld
worden geweerd, anders wordt de
prostitutie nog meer bevorderd. Land
nationalisatie moet worden ingevoerd,
geen gedeeltelijke onteigening.
Liefdadigheid is niet gewettigd,
waar die moet worden betracht te
genover degenen, die door ouderdom
niet meer kunnen werken. De heer
Terstraaten noemde den revolutionai
ren weg den eenigen goeden die tot
verbetering leidde. De heer Molenaars
graaf noemde de middelen ter ver
betering door den spreker aangegeven,
wat vaag en bepleitte het gewicht
van aaneensluiting. De heer Jac.
Post wees er ook op, dat het een
kwaad is, dat de meerdere productie
den arbeider niet ten goede komt.
Indien wij echter ware Christenen
zijn, dan hindert ons het privaat
bezit niet. Het nadeel van een mi
nimum-loon is, dat het den prijs der
producten doet stijgen. Onder de
middelen ter verbetering van het lot
van den werkman heeft hij niet ge
hoord, het geven van een aandeel in
de winst aan den arbeider.
De heer Nieman wil decentralisa
tie naar de steden voorkomen zien
door het stichten van kolonies van
gemeentewege tot het productief ma
ken van woeste gronden. Deze spreker
wijst op het voordeel van samenwer
king, vooral wat betreft het bijeen
brengen van fondsen voor tijden van
nood.
Het was reeds half elf, toen de heer
van Vliet weer aan het woord kwam.
Verscheidene aanwezigen hadden dan
ook reeds de vergadering verlaten.
Nadat hij de verschillende sprekers
had beantwoord en zich daarbij naar
aanleiding van een tot hem bij het
debat gerichte vraag als een voor
stander van landnationalisatie had
doen kennen, werd de vergadering
kwartier na elven gesloten.
Concert „Toonkunst".
De heer Paul Haase is wegens on
gesteldheid verhinderd zijne mede
werking te verleenen tot de uitvoering
van „Toonkunst" op Zaterdag a. s.
De bariton-partij zal in zijne plaats
worden vervuld door den heer prof.
Artis-schouwburg.
Het gezelschap uit den Artis-
schouwburg speelde Dinsdagavond in
onzen schouwburg de welbekende
operette „De klokken van Corneville,"
een van de best gelukte tooneelwer-
ken in zijn genre, dat al verrassend
lang op het repertoire staat en er zeker
nog wel een jaar of wat op zal blijven.
De gehechtheid van het publiek
aan deze operette is verklaarbaar door
de aardige tooneeltjes die elkander
opvolgen gedragen aoor lichte, vroo-
lijke muziek, die nog lang jolig na
klinkt in de ooren. Mej. Gorez speel
de de rol van Serpolette .'evengoed
als zij die zong, terwijl Germaine
werd vertolkt door mej. Ter Hoeven,
die naar wij vernamen nog niet lang
aan het tooneel is en daarvoor in
Haarlem woonde. Onze ex-stadge-
noote heeft een sympathieke, heldere
stem waarvan zij een goed gebruik
weet te maken: op het gebied van
actie kan zij nog wel iets leeren.
De heer Dons is een goed zanger,
maar offerde gisteren de zuiverheid
wel eens aan de kracht op. Ronduit
gezegd zong hij er nogal eens „tegen
aan" en dat is jammer, omdat hij
het beter weet.
.Voor Baljuw speelde de altijd ver
makelijke Kelly, Gaspard was de heer
Buderman.
De schouwburg was niet bizonder
bezet, eensdeels zeker wel door den
tijd van 'tjaar, maar anderdeels door
de omstandigheid dat men wel gaarne
een minder bekende operette was gaan
zien, die toch ook mooi is. Aan de
heeren Kreeft Buderman ter over
weging.
De koren waren goed en het orkest
werkte verdienstelijk.
Drogisten ver volging
Eenige maanden geleden hebben
hier ter stede voor den kantonrech
ter een aantal winkeliers in droge
rijen etc. terecht gestaan wegens het
verkoopen van zekere artikelen in ge
ringer hoeveelheid dan volgens een
officieele lijst geoorloofd is.
Heden stonden weer een tweetal
winkeliers terecht voor ditzelfde feit.
Op den 28sten November 1.1* heeft
Jacobus van Gulik alhier aan een
daartoe expresselijk afgezonden rijks
veldwachter, P. W. van Dugteren, een
hoeveelheid van 300 gram solutio
pyro phosphatis natrico ferrici ver
kocht, terwijl de minimum-quantiteit
1000 gram bedraagt.
De heer Van Gulik erkent en be
toogt dit te hebben verkocht als
handelsartikel, namelijk als staalwa-
dan zijn ook zij strafbaar die het
staal water uit de Wilhelminabron
per flesch verkoopen, daar in staal-
water zeer geringe hoeveelheden chlo-
retum ammonicum en phosphascal-
cis voorkomen die alleen in groote
hoeveelheden mogen worden Jafge-
leverd.
Bovendien was het briefje waarop
van Dugteren het artikel haalde een
recept onderteekend met een paraaf,
waaruit de heer van Gulik deonder-
teekening van een onzer haarlemsche
doctoren meende te herkennen.
Op een vraag van den kantonrech
ter desbetreffend, verklaarde de heer
N. van der Sleen die als deskundi
ge optrad, dat er z. i. groot verschil
bestond tusschen een chemisch prae-
paraat zooals de bedoelde solutio en
een natuurlijk opwellend water als
dat van de Wilhelminabron.
De ambtenaar van het O. M., de
heer Mr. H. J. D. D. Enschedé, her
innert er aan hoe hij vroeger als
advocaat dezen zelfden beklaagde in
een zelfde overtreding heeft verde
digd. Toch is zijne positie, waar hij
als publiek aanklager optreedt, zui
ver daar onlangs de Hooge Raad heeft
uitgemaakt dat bet destijds door
spreker aangevoerde argument, dat
de lijst niet geldig is omdat zij de
onderteekening van den Minister
mist, is van nul en geener waarde.
Spreker is nog altijd van gevoelen
dat de wet verkeerd is, maar zoolang
ze er is moet ze gehandhaafd wor
den. Toch zal spreker een lichte straf
requireeren namelijk f3 boete of 5
dagen hechtenis.
Hierna stond terecht de heer W,
H. Uitenbosch, die op denzelfden
dag, 28 November, aan denzelfden
Van Dugteren heeft afgeleverd 29
gram cortex rhamni frangulae en
8:710 gram unguentum hydrargyri,
beide artikelen beneden de geoor
loofde hoeveelheid.
Beklaagde erkent, doch beweert,
dat hij de rammenasbast als kleur-
middel en de kwikzalf als poetsmid
del heeft verkocht, niet als genees
middelen dus. De heer Mr. Ensche
dé, ook in deze zaak hetzelfde re
quisitoir nemende, wijst er nog op,
dat de lijst geen onderscheid maakt
voor welk doel die artikelen worden
afgeleverd. Het verkoopen op zichzelf
beneden een aangeduid minimum is
strafbaar.
Spreker verklaarde uitdrukkelijk,
dat wanneer hem een overtreding der
wet wegens het verkoopen van staal-
water uit de Wilhelminabron werd
aangebracht, hij zeer zeker met over
tuiging een vervoljrinc instellen en
