BINNENLAND.
Parlementaire Praatjes.
Het is maar zeider. gebeurd, dat
over hoofdstuk II der begrooting
(Uooge Colleges van Staat) zoo lang
gedebatteerd is.
Maar we hebben nu socialisten in
de Kamer en dus
De post ridderorden, van f8000 op
f 00,000 gebracht, met het oog op de
kroningsfeesten, lokte een amend,
uit van den heer van der Zwaag, om
het artikel tot f 8000 terug te bren
gen, hoewel liy liever het geheele art.
had geschrapt. Hy zag niet in, dat
er in 1S98 zoo by zonder vele ver
dienstelijke menscben zouden komen.
En waren die er, dan moesten zy do
duro orders, teek en en vau ydolhcid,
maar zelf betalen.
Do Min. van Fin. verzette zich
natuurlijk; zonder te willen debat-
toeren over de waarde van decora
tion, wees hij op de beleefdbodcn, die
men by een feest als dat van 't vol
gend jaar, jegens het buitenland ver
plicht was. De post was eerder te
laag dan te boog.
Hoog genoeg, zeide de C. v. R.,
die evenwel bet araend. bestreed (de
heer Van Alphen deed dat). In het
algemeen wilde do Comm. van Ilapp.
inkrimping van dezen post. Maar de
wet verbood dat de gedecoreerden
zelf betaalden.
Best zeide de heer Kerdyk
wees beleefd jegens bet buitenland,
maar beschouw dezen post als een
maximum.
De beer Troelstra had by dien on-
gclukkigen post moeite om bedaard
te blijven. Die post was aarts-bour-
gcois. Het was een spelerij van de
grooten der aarde. Het geld is niet
goed besteed; men lette maar eens
op een oulangs gevierd ridderfeest te
Kota-Radja, een dronkemanspartij
van hoofdofficieren
Halt zeide de voorzitter. Ik
protesteer. Die hoofdofficieren zyn
niet hier om zich te verdedigen.
En terwijl de heer Ferf, vanwege
de hoffelijkheid, de post wèl wilde
zien overschreden, gat de heer Staal
man in bedenking, met bet oog op
de vorderingen der kunstnijverheid,
de ordes voortaan van bordpapier te
doen maken.
Het amend, v. d. Zwaag werd ver
worpen met 67 tegen 7 stemmen.
By dit hoofdstuk rees nog een con-
stitutioneele quaestie, hier beslist,
maar geldende voor alle hoofdstuk
ken. Do post „onvoorziene uitgaven"
gaf de commissie van Rapp. aanlei
ding om voor te stellen, dat aan de
zen post de beteekenis zal worden
gegeven, dat bij, behalve voor over
schrijving dient tot voorziening in
behoeften „die in den loop van het
jaar onverwacht opkomen."
De bedoeling der commissie van
rapporteurs was het geval te voor
komen, dat dit jaar heeft plaats ge
had naar aanleiding van 't geschil
tusschen dc Kamer en den Minister
Van Houten over het ethnographisch
museum. Men weet, dat do minister
dat museum geschapt heeft van do
lyst der instellingen van onderwijs,
en dat de Kamer weigerde er geld
voor uit te trekken op een anderen
begrooiingspost. Toen heeft deminis-
ter gedreigd uit den post onvoorzien
het benoodigde te vinden en de Re
kenkamer heeft getoond geen bezwaar
te hebben. Eenvoudig, gelijk de heer
Lobman zeide, dat het budgetrecht
der Kamer onaangetast bleef, werd
dit amend, voorgesteld. In beginsel
ontmoette het bij den premier geen
bezwaar, maar by vond deTormuleering
bezwaarlijk voor de tóepassiüg en
wilde de zaak dus liever nog een jaar
uitstellen. De Kamer dacht er even
wel anders over en nam liet amend,
aan met 61 tegen 11 stemmen, waar
mede stilzwijgend is uitgemaakt, dat
(le Reg. dezelfde wijziging by de an
dere hoofdstukken aanbrengt.
Tegen dit hoofdstuk steraden ten
slotte de heeren socialisten en Staal
man.
Bij Buitenlandsche Zaken kwamen
als naar gewoonte een aantal zaken
ter sprake. Ik doe er eene keuze uit.
Internationale arbitrage. Voor de
toepassing van dit beginsel leverde
do heer Hesselink van Suchtelen een
bi eed pleidooi, vragend de invoering
daarvan in onze tractaten en ook
uitsprekend de wenschelykheid van
een iuternationaal hof van arbitrage.
Minister de Beaufort toonde zich een
warm voorstander. Wij hadden het
beginsel reeds in tractaten belichaamd.
Maar men moest zich geen illusie
vormen van den invloed van een klein
land. De Reg. zou echter gaarne over
wegen in hoeverre zy internationaal
kon medewerken.
Do uitvoer van ons vee. Be
handeld door de heeren van der Borch
en Kolkman, op de bekende wyze,
door den laatste ook met een aanval
op de handelspolitiek van Duitsch-
land, dat ons vee reeds uitsloot, toen
er van mond- en klauwzeer nog geen
sprake was. "Was cr kans op spoe
dige openstelling der grenzen De
Min. kon er weinig van zeggen. De
Keg. deed wat zij kon tegen de ziekte.
Maar zoolang die er was, ging 't
lastig om dc grenzen heropend te
krygen. Protectionisme mocht de dry f-
vcer zijn van sommige partyen in
Duitschland en België, niet van de
Regceringen.
Dc slechte toepassing van de Duit-
sche wet op de ongevallen tegenover
Nederlanders. De lieer van Kol
deed die uitkomen (met een betuiging
van sympathie voor internationale
arbitrage). De Min. deelde mede. dat
de toepassing der bedoelde wet beter,
milder, is geregeld door do Duilscho
Keg.
Origineel idéé. Afkomstig van
den heer van Kol, n.l. om onze diplo
matie in bet buitenland le doen in
forméren of onze volkenrechtelijke
positie op .Sumatra gevaar zou loopen,
indien wy Atjeh ontruimden. Aan bet
stellen cciier zoodauige vraag dacht
de Min. natuurlijk niet.
Verschillende sprekers brachten den
toestand van Ned. emigranten iu verre
gewesten ter sprake, daar bedriegc-
lijk heengelokt. Dc Min. zeide, dat do
Staat daarvoor noch verantwoordelijk
noch aansprakelijk was. De consuls
hadden nogtbans last om te helpen,
als de menschen hulpbehoevend waren.
Een informatie-bureau achtte bij niet
noodig, maar hy zou eventueel waar
schuwen tegen valsclie voorspiege
lingen.
Tot zoover liet algemeen debat. By
do artikelen kwam de heer vau der
Borch op tegen do grooto uitbreiding
onzer diplomatie, te groot in verge
lijking met Noorwegen en Portugal
en te duur. Wy konden in tal van
landen, spr. noemde er zeven of acht,
onze gezanten door beroepsconsuls ver
vangen. Wolk nut heeft een gezant
te Madrid vroeg de heer Staalman,
die er over dacht, dezen gezant en
zyn f 12000 tractemont te schrappen.
Die laatste vraag beantwoordde de
Min. al dadelijk, met te verwijzen naar
hot gunstig douane-tarief wat deze
gezant, voor ons verwierf (waardoor
do beer Staalman van een amend,
afzag). Iu 't algemeen was de Min.
tegen inkrimping, omdat de kans op
bevordering de voorwaarde was waar
onder geschikt personeel was te vin
den, mannen van aanzien, kennis, vor
ming, onafhankelijk beid. Beroepscon
suls, zooveel moeilijker te vinden,
waren even duur. Alle diplomaten
deden bun best.
De post werd aangenomen met de
stemmen van de heeren v. d. Zwaag,
Troelstra en Staalman tegen.
Toen dc heer v. d. Zwaag van den
Min. ten antwoord kreeg, dat deze
voor den post „geheime uitgaven" al
leen verantwoording schuldig was aan
de Koningin, verklaarde hij tegen de
begrooting te zuilen stemmen. Hij
wilde weten, waar het geld bleef, al
was liet maar één cent.
Dinsdag de eindstemming.
G. Jr.
Hit de „Staats-Courant".
Kon. besluiten.
Benoemd tot rechter-plaatsvervan-
gcr in do arrondissoments-rechtbank
te Utrecht mr. Ph. G. H. Dop, advo
caat en procureur aldaar; te 's-Gra-
venhage mr. J. Limburg, advocaat en
procureur aldaar; tot kantonrechter
plaatsvervanger: in het kanton Beet-
sterwaag, J. ten Gate, ontvanger der
registratie en domeinen te Beetster-
zwaag, on in het kanton Venloo, mr.
J. F. H. Ij. Geelen, advocaat en pro
cureur te Yenloo.
Benoemd tot amanuensis by 's Rijks
archiefdepot in Drenthe, J. A. R.
Kymmel, thans klerk bij gemeld depot;
en tot amanuensis bij's Rijks archief
depot in Limburg, J. M. H.Eversen,
tot dusverre concierge, boekbinder en
klerk bjj dat depot.
Met ingang van 16 Januari 1S98,
benoemd tot directeur van het post-en
telegraafkantoor te Zeist C. Burgers-
dyk, thans in gelijke betrekking te
Winterswijk.
Met ingang van 1 Januari a. s., by
de zeemacht bevorderdtotdirigeerend
officier van gez. der 2de klasse, de
officier van gez. der 1ste klasse dr.
II. J. van Rhijn, en tot officier van
gez. der lste klasse, de officier van
gez. der 2de klasse, E. C. Lorentz.
Goedgekeurd dat L. F. J. van Vliet,
burgemeester van do gemeente Nieuw-
Lekkerland, is benoemd tot secretaris
dier gemeente.
Tijdelijk benoemd tot Rijkscommis
saris voor de Domaniale Steenkolen
mijnen C. Blankevoort, ingenieur der
mynen te Heerlen.
Aan den buitengewoon adelborst
by dc Koninklijke Nederlandsche
marine-reserve W. Graas, op zijn ver
zoek met 5 December a. s., eervol
ontslag verleend uit den dienst bij die
reserve.
Vrydag is in den Haag, in den ouder
dom van Gd jaren overleden de heer
J. J. Doffcgnies, oud-inspecteur der
posterijen in' Zuid-Holland, ridder in
de Orde van den Nederlandsehen
Leeuw.
Ruim 40 jaren was de heer Doffeg-
nies in 's lands dienst werkzaam. Den
25en April 1854 benoemd tot surnume
rair, werd bij eenige jaren later belast
met het beheer van liet postkantoor
to Zevenaar. Korten tijd daarna werd
hy gedetacheerd bij liet hoofdbestuur
der posterijen in den Haag, klom ach
tereenvolgens daar op tot commies en
inspecteur, en bij de reorganisatie
van dat hoofdbestuur in 1891 werd
hy benoemd tot inspecteur der poste
rijen ia Zuid-IIolland, uit welke be
trekking by 1 October jl. op zijn ver
zoek wegens gezondheidsredenen werd
ontslagen.
Een bal op.
„Een bal op", werd eisterennamid-
dag to half 3 ure te Vlaardingeo on
der groot gejuich door oud en jong
geroepen, en op den stadstoren werd
een roodo bal, mot (le Hollandsche
vlag er aan, gebesclien.
Die roode bal met de vlag is liet
tccken dat de laatste logger van de
haringvloot in 't gezicht is en.... alles
wel aan boord is.
Heeft men gedurende de reis een
man der equipage door den dood ver
loren, dan is dc wimpel die het vis-
sehersvaartuig gewoonlijk voert om
laag gebaald en door de torenwacht
wordt dan geen bal geheschcn. Aan
het spreekwoord „kwade tijding komt
altijd vroeg genoeg" is m<n ook hier
gedachtig, want onlbrcekt de wimpel
dan verneemt men eerst de aankomst
van liet vaartaig wanneer het in de
haven is. Het schin, dat fnu in 't
gezicht was, is dc Charlotte van den
heer J. II. Warnéke, schipper Nic.
Hoogenwcrf en het „ecu bal op"
werd nu juist zoo luidkee s aangehe
ven, omdat, men voor dezen logger
met 13 man equipage erg in onge
rustheid verkeerde, daar hy in de
laatsto dagen niet meer was gezien.
GEMENGD NIEUWE
De zeemacht van Japan.
Japan's snelle opkomst als zccino-
geudlicid verbaast meer dan al zyn
andere hcldenbedryven van de laatste
jaren, liet bouwt niet slechts meer
schepen dan eenige andere mogend
heid, Engeland alleen uitgezonderd,
maar liet koopt op Eugelsclie werven
betere oorlogsschepen dan Engeland
voor zijn eigen vloot bestelt.
Voor rekening van Japan worden
op dit oogenblik op Europeesclic en
Amerikaansclic werven gebouwd: 3
slagschepen van 14,800 torts en Ivan
10,000 tons; 4 gepantserde kruisers
le klas 9600 tons, 2 van 5000 en 1
van 4300 tons; 12 torpedobooten en
8 torpedoboot-vernielers.
Te Yokoouka in Japan staan op
stapel 1 kruiser van 9600 tons, 3 vau
3000 tons, 3 torpcdokanomieerbooten
en één berichtschip.
Vergeleken met andere mogend
heden blijft Japan met zyno marine
alleen by Engeland achter. Zijn vloot
overtreft de Fransche en verre de
Duitsche, terwyl die van Rusland en
de Vercenigdo Staten zeer v. r achter
blijven. En de Japansche vloot be
gint de niouwstc en beste werken van
marinebouw.
Het einddoel van Japan met deze
voortvarendheid is, naar het oordeel
van een schrijver in het „North Ame
rican Magazine", de voorn, zeemogend
heid van het verre Oosten te worden.
Maar liet heeft ook een spoediger be-
reikbrar streven en dat is, zich, vóór
het een nieuwen stap doet, te brengen
in een toestaud van volkomen onaf
hankelijkheid van iederen buitenland-
sehen invloed.
Rusland en do Vereenigdc Staten
hebben naast Japan de grootste be
langen in de Zuidzee. Geen van beide
doet echter iets om met Japan in dezen
gelijken tred te houden. De schrijver
gelooft daarom dat dit laatste land
binnen drie jaren in die zee sterker
zal zyn dan ecu van beide en binnen
tien jaren aan beide de wet voor
schrijven.
Te Kopenhagen heeft een vrouw
zich met hare vier kinderen uit ar
moede vau het leven beroofd.
De zaak Dreyfus.
Er is een brief van Esterhazy aan
de Pellieux verschenen, waarin hij
vraagt voor den krijgsraad gebracht
te worden, opdat openlijk zijn onschuld
kunne blijken. Dit schrijven ontstemt
de bladen welke meer of minder zijn
partij hadden genomen. Dc Libre Pa
role oordeelt dat het veertien dagen
te laat of vier-en-twintig uur te vroeg
komt. Het Journal zegt, dat geen
officier het recht heeft een dergelijk
verzoek te doen en beschouwt het als
zeker dat de gouverneur van Parijs
niet den invloed zal ondergaan van
dezen onvoorziene» stap van een on
dergeschikte. Juist hierom, heeft de
lezing van de l'igaro eenige waar
schijnlijkheid, welke verzekert dat
Esterhazy gedwongen is geworden
dien brief te schrijven. „Parunreste
tout a fait incoropréhensiblo de raé-
nagements" zoo beet het heeft
men hem laten vragen, wat geen macht
ter wereld hem kon sparen. De Aurore
daarentegen ziet slechts een nieuwe
handigheid in dit schrijven. Ik heb
gevraagd voor den krijgsraad te ver
schijnen, zal Esterhazy zeggenhet
verzoek is geweigerd," dus mijn on
schuld staat wel boven alle verden
king.
De opstootjes in Praag.
Hierover lezen wy de volgende uit
gebreide berichten
Het garnizoen van Praag bestaat
uit twaalf bataljons infanterie, twee
bataljons jagers en drie eskadrons
huzaren, en is versterkt door vyf ba
taljons uit Königgratz en Theresien-
stadt. Deze groote macht kon het op
roer in do Boheemsche hoofdstad en
haar voorsteden niet baas worden, en
de regeering nam daarom het besluit
de lcrygswet too to passen op Praag,
Karolincnthal, Zjizjkov. Wijn berge
en Smichovieder die zich schuldig
maakto aan openbare gewelddadig
heid, zou in kort geding gevonnist
en ter dood veroordeeld worden. Het
schijnt dat dien tengevolge de rust op
straat is hersteld.
Het werd hoog tijd, want niet alleen
de eigendommen, maar ook het leven
van dc Duitscbcrs en Duitsche joden
was niet veilig meer. Zo dorsten zich
niet op straat vertooncn, uit vrees voor
mishandelingen, en het getal Tsjechen
die het slachtoffer werden van hun
eigen daden, werd ook bedenkelijk
groot. Woensdag zjjn vier Tsjechen
gedood, houderdvyfiig gewond en
tweehonderd in hechtenis genomen.
Eigenlyk verzet is na de afkondi
ging van de krijgswet, die Donderdag
om vyf uur geschiedde, alleen ge-1
plccgd in Smiohov, aan den linker
oever van de Moldau, dat bjjna uit
sluitend door lieden uit den werken
den stand wordt bewoond.
Er is veel te zeggen voor liet ver
moeden van eenige Duitsch-Oosten-
rykschc bladen, dat het oproer is
opgestookt en georganiseerd dooreen
geheime vereeniging. Immers anders
is het. moei!|jk te begrijpen, hoe de
Tsjechen, üio in Praag oven onbe
twist de bccrcn cn meesters zijn als
do Duitschers in Weenen, plotseling
lot zulko uitingen van woede konden
overgaan. Er waren wel enkele aan
leidingen, ten eerste een tegen do
Tsjechen gericht opstootje ia Saaz,
waarby enkele ruiten werdon inge
gooid; ten tweede eene betooging van
de Duitsche studenten te Praag, die
echter binnen do muren van dc Duit
sche universiteit werd afgespeeld; en
eindelijk de tamelijk opruiende aan
spraak van den Jong-Tsjechïschen
burgemeester te Praag, Podlipny, in
den gemeenteraad; maar dat alles is
niet voldoende om zulk een uitbarsting
te verklaren. Ook heeft men onder
den hoop heeren gezien die bij do
Duitsche huizon riepen: „Uit,dit huis
hebben ze steenen gegooid!" en dan
hield de bende halt en begon liet huis
te borabardeeren. Sommigen denken
dat het de bedoeling van de aanlcg-
gers was, cle nieuwe rogeoring alvast
te voren af te schrikken van toe
gevendheid jegens dc Duitschers.
Hoe bet zij, met grooto nauwkeu
righeid heeft het Praagsche volk de
huizen van Duitschers en Duitsche
joden weten uit te pikken. Zoo heel
gemakkelijk is dat niet, want de naam
bewijst weinig (onder de Jong-Tsjechcn
komen bij voorbeeld de Duitsche na
men Herold, König en Schwarz voor)
en als het geen winkel of openbaar
gebouw was, zoodat het uit het op
schrift bleek, moesten zo dus bepaald
weten dat hier of daar een Duitschei'
woonde. En toch zijn cr maar heel
weinig vergissingen gepleegdby een
paar Tsjechen met "Duitsche namen
zijn de ruiten vernield.
De opstootjes van "Woensdag en eer
gisteren waren veel erger dan die van
de vorige dagen, toen" het volk zich
beperkte tot het ingooien van enkele
ruiten; er kwam een nieuwe sport
bij, bet plunderen. Tal van winkeliers
zija geruïneerd. Het volk sleepte de
waren naar buiten en vernielde ze of
nam zo mee als zegeteeken. Voorliet
stadhuis werd bij voorbeeld een vuurtje
gestookt vau de meubels van een
Duitsch hotel, en toen de brandweer
kwam om het vuur uit te (looven,
trachtte de menigte het haar te be
letten.
De wetenschap werd niet ontzien.
In de instituten van de Duitsche uni
versiteit werden negenhonderd ruiten
ingegooid en veel werktuigen vernield.
Kerken, scholen en synagogen had
den bijzonder te ljjden. In Zjizjkov
werd Woensdagavond een poging ge
daan om een patronenfabriek tc be
stormen; de soldaten beletten het.
Woensdag hielden de woeste toonee-
len pas togen middernacht op, en Don
derdagochtend om acht uur begonnenze
opnieuw, maar sedert Donderdagavond
blijft het kalm. Behalve door de af
kondiging van de krijgswet werd dat
bewerkt door een aansporing van den
burgemeester van Praag, waarin hy
de bevolking dringend aanried,
's avonds niet op straat te komen, en
den huiseigenaars verzocht hun huizen
om zeven uur te laten sluiten. Srai-
cliow was Donderdagavond de eenige
wjjkwaar het nog niet in den haak was.
Donderdag zijn in 't geheel nog een
honderd personen in hechtenis ge
nomen.
De burgemeester verscheen, volgens
het besluit vau den gemeenteraad,
Woensdag bij den Boheenrchen stad
houder graaf Coudenhove, om zich te
beklagen over do gebeurtenissen in
Saaz, die de Duitschers op hun ge
weten hebben, en over het uittartende
gedrag van de Duitsche studenten in
Praag. De stadhouder antwoordde dat
hij wel begreep dat do bevolking
daarover Diet gesticht was, maar,
voegde hij erbij, u moet niet denken
dat in die gebeurtenissen een veront
schuldiging ligt voor dc dingeu dio
thans in Praag gebeuren.
Victoria Regia.
Over de beroemde en zeldzame plant,
de „Victoria regia", vertelt de schrij
ver van de schetsen uit do Rottcr-
damsche diergaarde in de„N.R. Ct":
Hoe 'tnu met de Victoria regia
staat? Wèl zei de hortulanus
nu wordt ze door do vissclun opge
vreten.
Ja zoo ongeveer ging hij voort
zooals u weet, zijn cr zwermen
goudvisschen in het bassin, die telen
voortreffelijk in det wanne water. En
tegen dezen tyd van 'tjaar schijnt 't
weefsel van do plant losser to wordon,
en de stekels, die haar anders tegen
de dieren beschermen, worden zachter;
overal op de bladen en aan do stengels
komen nu bedorven plekjes, en daar
zie je de goudvisschen aan zuigen en
mummelen. Nog een paar maandeu,
en dan is er van het reusachtig gewas
niets meer overde vischjes hebben
het verslonden.
En dan beginnen we weer van voren
af aan. Vroeger werd ook hier de
Victoria regia gezaaid; dat gebeurde
tegen Januari, in potten met vette
slib, één zaad in één pot. Die zaden
lijken sterk op cannazaad 't zijn net
groote erwtenmaar ze zijn niét zoo
glad als Indian shot-
Maar bij ons werden de potten met
zaden in een bassin in het kleine
kactjebjj het kameelengebouw geplant
soms wel tien tegelijkdie potten
stonden dan een duim of tien onder
bet oppervlak van het water. Dat
water werd door een overstortje steeds
vervcrscht en in beweging gehouden;
dc temperatuur was ruim S5o F. Veel
licht in de kas is een hoofdveriischte.
Als bet zaad ontkiemt, komt er
eerst een dun sprietje uit, dan een
smal, spiesvormig blaadje, meer blaad
jes die hoc langer hoc breeder wor
den waren die bladen ongeveer 20
cM. dan werden ze „uitgeplant", dat
wil zeggen gezet op de plaats van
haar bestemmingin casu het grooto
bassin in de Victoria-kas.
De laatste twee jaren hebben wij
echter geen Victoria's gezaaid; do
verwarming van de kleine kas ging
met te veel moeilijkheden gepaard.
Wij krygen nu de jonge planten
van elders, uit Kow, Leiden of Am
sterdam; wij koopen ze niet, dat
gaat door ruiling. Tegen April komen
ze dan hier aan, nog in den pot. in
kisten met mos en latjes verpakt, de
bladen tot één voet groot, tegen liet
uitdrogen in nat papier gewikkeld.
Het groote bassin is intusschcn in
orde gemaakt. In het midden daar
van is in den bodem een zoogenaamd
plantengat. ongeveer 3 kubieke me
ters inhoud, mei ebbeslik gevuld. I)at
ebbeslik uit de Maas wordt ons door
do gemeente geleverd. Eu midden iu
dat plantengat wordt nu met de hand
een gaatje gegraven. Over het bassin
heen zijn planken gelegd en daar
staan wij, een knecht cn ik, op. Nu
laten wy de jonge plant heel voor
zichtig uit den pot in liet gaatje
glijden, we zorgen dat zc goed recht
staat, en dan wordt ze aangeaard,
(lat wil zeggende slik wordt er
vast tegen aangedrukt, zoodat de
wortels er stevig inzitten. Die wor
tels zyn wit van kleur; een kleine
pot is er vaak heelemaal vol mee.
Het water iu het bassin is dan nog
niet op zijn hoogsten stand, het staat
ongeveer vijftien cM. boven den grond.
Of de bladen nu drijven of niet komt
er niet op aanwant na een paar
dagen reeds zijn de stengels zoo ver
vormd, dat die bladen dan toch op
liet oppervlak liggen. Later
wordt het niveau dan langzamerhand
verhoogd.
Ook komt er wel eens een jonge
plant in het bassin opdan is een
zaad van de oude plant in het slib
gevallen en daar gedijd; die moet.
dan meestal verplant worden, om op
de goede plaats te komen slaan.
Van 'tjaar is er van de drie jonge
planten maar éeu ontwikkeld. 'tZiju
zaailingen, en die zijn gewoonlijk
zeer wispelturig. Ook is bijna nooit
te zeggen hoe ze zuilen opgroeien
soms groeit een zaad van een plant
met lange stengels, kleine bladen en
groote bloemeu, op tot een plant met
korte stengels, groote bladen en kleine
bloemen, of omgekeerd. Daar is een
voudig geen staat op te mak^n.
Hier in den tuin wordt nooit moeite
gedaan om de plant kunstmatig te
bevruchten cn toch zetten zij vrucht
met kiembaar zaad, doch 't verzwakt
op den duur de nakomelingschap, en
dat is met do zelf bevruchting ook
het geval. Versch ingevoerd zaad heeft
steeds de voorkeur.
Dat wordt verzonden in flescbjes
met water.
Het bassin van de Victoria hier is
anders ingericht dan dc meeste bas
sins. Er loopen hier namelijk geen
verwarmingsbuizen door den grond.
Dat is elders wèl 't geval, maar daar
sukkelen de planten nogal eens, en
ik meende dat dit komt, omdat de
bodem te warm is. AVant het koude
water gaat altijd naar onderendat
is natuurlijk in de tropen, waar de
Victoria thuis lioort, ook het geval.
De plaut is dus niet aan een warmen
grond gewend. Daarom hebben wy
hier maar alleen een loos pijpje in
den bodem, waardoor het opperwater
stroomt. En daar bevinden wij ons
heel goed by.
Mais, revenons a nosjeuncs
Victoria's. De bladen ontwikkelen
zich nu, en eerst als zy een aanzien
lijke grootte hebben bereikt krullen
ze om, en de rand ontstaat. Daarna
komt tusschen de oksels van de bla
den de bloemknop.
De doorsnee der bladen was hier,
zonder den rand, gemiddeld 2.05 me
ter, de rand 11 cM. De draagkracht
dier bladen is aanschouwelijk gemaakt
op een fotografie, die bij den portier
te koop is. Daar ziet men drie bla
den op liet water drijven waarvan
elk een man draagt, en één blad met
drie kinderen erop. Om te voorkomen,
dat liet blad hierdoor zou vouwen en
scheuren waren er dunne plankjes
opgelegd.
Dc stevigte van het blad blijkt
ook duidelijk als men het omkeert;
do constructie der nerven komt met
die van een balkjjzer overeen.
Het water wordt steeds op tempe
ratuur gehouden, ongeveer 80" F.
het overstortje (dat te regelen is als
een klok, ten minste als het water
verbruik in de stad niet te sterk af
wisselt), zorgt voor vervorsehing en
voor geringe kabbeling, om te beletten
dat wieren zich aan den bladrand
hechten. De knecht heeft alleen maar
do luis er af to houden.
Voor dit laatste bestaan verschil
lende methoden. De primitiefste is
het rooken. Daarvoor wordt in een
ijzeren bus een koolvuurtje gelegd,
cn daarbovenop stort men een pond
of wat shag-tabak.
Beuoden in dien pot is een gaatje
gemaakt, en daar wordt het pijpje
van den blaasbalg ingestokenzoo
wordt het vuur aangeblazen, er. dikke
wolken gelig grijze tabakswalm wor
den door de kas gejaagd, zóó dik, dat
jc daarin geen hand voor oogen kan
zien, cn dat de knechts 't cr alleen
plat op den grond gelegen ecnigon
tijd in kunnen uithouden, totdat zy
hoestend en proestend vluchtcD, en
een poos noodig hebben om in de
vrije lucht weer op dreef te komen,
dagen lang om den walgelijken ta
baksstank uit de k'.eeren te krygen.
Moderner is het brauden van car
bonpapier, papier met nicosine ge
drenkt, waar de luis ook niet tegen
bestand is; het allermodernste, liet
verdampen van carottensap. afval van
tabaksfabrieken, dat echter moeilijk
van constant gehalte to krygen is,
tenz|j uit de fabrieken tc Rjjssel,
waar men zich daarop speciaal schijnt
too te leggen.
Dat verdrijven van de luis gebeurt
natuurlijk niet alleen in dc Victoria-
kas; het geschiedt op vaste tijden iu
alle kassen.
Doch laten w|j verder gaan over
de Victoria regia. Het opengaan vau
de bloem, het groote moment voor
vele leden geschiedt niot altijd op
(lenzclfden tijd. Hot vroegste kwam
'thier voorden 12en Juli, het laatst
in het begin van Augustus. Dat hangt
vooral van de weersgestedheid afeen
Victoria, die vroeg geplant is, bloeit
soms laat, en omgekeerd. Het zon
licht is hierby de grootste factor,
trouwens voor alle waterplanten in
Augustus als dc zon daalt, en als
alles op hot land nog welig staat,
verdwijnen de planton in slooten en
vijvers al.
Is het dus een mooie, zonnige zo
mer, dan bloeit de Victoria meestal
vroeg; is in Juli de lucht bewolkt,
dan schroomt do bloera lang om to
voorschijn tc kouion.
Den eersten avond zyn de bloem
bladeren schitterend wit van kleur,
rec.it opgericht, langwerpige bladen,
een eind voorbij het raiddon lichtelijk
verbreed, in een spiraal om den
stengel geplant. Den ochtend daar
op sluit do bloem zich weer onge
veer, maar 's avonds spreiden de bla
den zich weer uit, al verder, totdat
naarbcuedcn ombuigen zij zijn dan
licht tot purperrood gekleurd, en iu
een dichtcu kraps om het bloemhoofd
staan de purperroodo, lancetvormigo
meeldraden. De bloem heeft soms -32
c.M. middellyo.
En tegen den morgen na den twee
den nacht sluit zij zich opnieuw,
buigt onder water zij komt niet
weer opdan rijpt onder water de
vrucht.
Het eerste openen van de bloem
gebeurt bij zonnig weer, meest op
den middag, tegen vijf, zes uur op
sombere dagen, en als 't erg herfst
achtig buiten is, komt zij dan ook
maar voor de helft open, den volgen
den dag geheel, en dan sluit zij zich
soms niet meer.
De vrucht heeft een vorm, als van
een halven kogel met een krans er
om heen van vervormde en verte
rende bladen van binnen is zy spon
zig, met veel zaden voorzien, die de
inlanders aan de oevers van de Ama
zone-rivier roosteren, en als maïs
eten.
Hier in de kas komt de vrucht tot
rijpheid die zal nu zoo ongeveer
bereikt z|jn, en als het bassin dan
schoongemaakt wordt, zoeken we,
met dcu arm onder water, waar de
zaden in het slib liggen.
Tegen het voorjaar wordt het slib
dan weer vernieuwd.
Al hoeft men met de Victoria regia
in sommige opzichten zoo heel zorg
vuldig niet om to gaan Borsig, een
grooto Berlijnsche industrieel had ze
in de open lucht in het warme water,
dat uit zijn fabriek kwam zoo
wordt toch in de hortus en elders,
waar men uitsluitend de wetenschap
moet dienen, de geheele kas vochtig
warm gehouden en in die atmosfeer
staan dan ook vele andere zeldzame
planten.
Maar dat is hier niet te doenLier
is dc Victoria-kas een wandelplaats
voor hot publiek, met een vijver in 't
midden. Hier moet geventileerd wor
dener staan vaak acht raampjes en
acht ventilators open, cn dan telkens
nog (le deur. Daarom staan hier in
't bassin alieen Hedyehiums, Cyperus
en Nimphaea's. En als ornament een
pannetje met rijst, die vaak hoog op
schiet en vruchten draagt.
Daaromheen Caladiums met de voet
jes in 't warme water on op de tabiets
langs de kanten Crotons, varens cn
palmen.
Toch is de Victoria kas bij de Icdei
erg in trek, en vooral nu, nu het kom
wordt, zitten er den heelcn dag men
schen te lezen, die in tropische atmos
feer, onder de reusachtige bladen dei
uithecmsche boomen droomend van
lentcweeldc, maar erg nuchter wak
ker worden, als zij dan weer buiter
komen in de kille guurte van det
droefgeestigon, kalen tuin.
Wie de Victoria regia ontdekt heeft
daarover zyn de geleerden het nie
eens. Do meest verspreide leziDg is
dat Bonpland haar 't eerst gezier
heeft in 't jaar 1827 in een der zij'
lakken van de Amazonerivier; maai
andoren zeggen, dal Hacnke de planl
al in 1801 Jicoft gezien. Scbomburgk
vond haar in 1837 in de wateren var
do Borbico in Eogolsch Guyana
weer anderen geven Poppig de eer
die haar in 1832 zou hebben ontdekt
Zooveel is zeker, dat de zaden aan
vankelijk droog werdon verzonden er
verdroogd aankwamen, en dat pas ir
'49 in Engeland zaden in flesehje:
water werden ingevoerd, zoodat d(
Victoria regia in Kew in dat jaar voor
't oer.st in Europa bloeide, 't Volgent'
iaar biociden er in Gent, in '51 iu
Hornhausen by Hannover, in '52 in
Borlyn.
In Rotterdam bloeide de Victoria
rcgia in de kas in de Diergaarde vooi
het oerst in 1887, en wel den 25n
Juli, 's middags tnsschen 5 on 0 uur
dus toevallig net op den dag vau der
„naval review" ter eerc van het,gou
den reL'ceriügsjubileum van koningin
Victoria, en juist op het zelfde mo
ment. dat do admiraals op het jacht
van Hare Majesteit werden genoodigd
VARIA.
Het recht van den sterkste.
Slruikroover. Hier je geld er
jo horlogegoed zoo. En nu trek jt
jas uit
(De ander gehoorzaamt met spoed
waarbij ''li het ongeluk heeft, de voe
ring van do overjas te scheuren.)
Slruikroover. Zeg eens, wat voor
zichtiger met mijn overjas asjeblieft
