K. Mouthaan, J. Nienouys, C- de
Vries van Buren, A. D. ZurMülilen
en mr. F. S. van Nierop.
Deze commissie heeft het recht
van assumptie verkregen, voorname
lijk met het doel ook vertegenwoor
digers van werkliedcuvereenigingen
in de commissie op te nernen.
Te Yenhuizen (N.-H.) brandde
Woensdag een schuur af, waarin zich
28 varkens bevonden, die in de vlam
men zijn omgekomeD. De schuur was
verzekerd, de varkens niet.
Te Groningen heeft een tamboer
zich een vinger afgekapt met het doel
uit den dienst ontslagen te worden
en eene onvermogende weduwe met 6
kinderen te kunnen huwen. Hy zit
iu arrest om voor den krijgsraad te
recht te staan.
Tentoonstelling van
V rouwenarbeid.
De Pall Mall Gazette bevat een
artikel over de tentoonstelling van
vrouwenarbeid, die in deD Haag zal
"worden gehouden. De schrijver meent,
en zeker met recht, dat het vraag
stuk van den vrouwenarbeid in ons
land nog niet zoo ver gevorderd is
als in Engeland, en dat de storm vaD
vooroordeel, die de pioniers begroette,
in Engeland bijna uitgestorven, in
Holland nog woedt. Overigens heeft
hij veel verwachting van wat de ten
toonstelling zal opleveren; zij is im
mers „in handen van de dochters van
hot Little Land of Pluck."
Moordaanslag.
Omtrent don moordaanslag te Win
schoten meldt men nog:
De schoenmakersgezel Tiddo Huis
man, afkomstig van Vlaehiwedde,
thans werkzaam by de wed. B. Del
ger, te Ekamp, diende het vorige
jaar by de weduwe Holt, die eeu
sehoenmakersaffaire; aan de Lange-
straat heeft. De aauleiding tot de
daad is te zoeken in huwelijksvoor-
stellen van hem aan de weduwe,
waar an zij niets wilde weten, en
terwijl zijne herhaalde aanzoeken tot
een huwelijk telkens werden afge
slagen, was de weduwe eindelijk wel
genoodzaakt hem te ontslaan. Dit
ontslag maakte den jongen man toen
reeds radeloos; hy nam een groote
dosis arsenicum in, en werd op raad
van dr. Van Olm naar liet academisch
ziekenhuis te Groningen getranspor
teerd, welke inrichting hy echter
na ecnige dagen weder hersteld kon
verlaten. Zyne liefde was hiermede
echter niet uitgedoofd, want dikwijls
trachtte hij haar te treffen. Zoo be
vond hij zich dan Dinsdagavoud ook
weder te Winschoten, en doolde tus-
schen acht en negen uur, iu zenuw
achtige spauning eenige malen dooi
de Langestraat. Herhaaldelijk drei
gementen uitende, loste hy toen reeds
eenige revolverschoten. De maré
chaussees werden gewaarschuwd, en
toen deze kwamen, ontnamen ze iiem
zijn revolver en brachten hem naai
de kazerne, waar ze H. voor dien nacht
logies verschaften.
Toen by echter Woensdagochtend
uit zyn gevangenschap werd ontsla
gen, was zijn eerste gang naar den
heer Pothuis, ijzerhandelaar, waar hy
een nieuwe revolver uitzocht, deze
laadde en er mede aan den haal ging.
Hij richtte nu zijn schreden naai
de woning van mej. de wed. Holten
ging deze binnen. Gelukkig was de
weduwe niet in de kamer en kon nog
tydig voor den waanzinnige gewaar
schuwd worden. Aan den tegemvoor-
digen knecht van de weduwe moet
hij toen gevraagd hebben, waar de
vrouw zic-h bevond en toen deze zei-
de: hier niet. trok H. zyne nieuwe
revolver en zeide; „anders was deze:
voor haar. maar nu zal ik hem zelf
maar nemen", stak den loop in den
mond. trok af en viel voor de voeten
van den doodelijk ontstelden knecht
neder. Ook wordt beweeid, dat hij
op de weduwe heeft gesehoten, met
den uitroep: „Jij eerst en dan ik!"
maar dat het schot miste.
Door dr. Van Olm is hy verbon
den en op diens advies naar hetaca-
dem. Ziekenhuis te Groningen ver
voerd.
Ergerlijke dierenmishan
deling.
Een inzender schrijft in de Limb.
Koerier:
Naar ik verneem heeft Zondag in
een herberg op de Heerlerbaan een
gevecht van een das met houden
plaats gehad. Tal van honden, van
dichtbij en van verre, zoowel groote
als kleine, zag ik naar de plaats van
het gevecht leiden, om huu krachten
met die van den das te meten. Juist
druk ik dat misschien niet uit, omdat
van meten hier weinig sprake kan
zyn, daar de das eiken keer dat hy
moet opkomen, met een yzeren tang
in nek of rug vastgehouden en neer
gedrukt wordt, om zich door don aan
de beurt zynden hond te laten be
springen.
Toch ziet de das kans om zich nog
te verweren, en de honden komen
dan ook meestal deerlijk gehavend
uit het strijdperk, zelfs vallen er soms
dooden, zooals Zondag ook nog moet
gebeurd zijn. Doch ook de das heeft
veel te lijden en wordt zóó gebeten,
(lat hy by het einde van de worste
ling, die een geheelen dag duurt, veel
gelijkt op een vormloozen klomp!
Deze gevechten moeten hier in den
omtrek veel voorkomen men beweert
zelfs eiken Zondagdaarom geloof ik
dat liet niet overbodig is om in uw
veelgelezen blad er eens met nadruk
op te wijzen, dat deze dierenmishan
deling by de wet verboden en straf
baar gesteld is.
Koloniën.
Het vonnis van den raad van justi
tie te Macassar, waarbij de beer P.
H. Valberg wegens misbruik van
vertrouwen tot twee jaren gevange
nisstraf veroordeeld werd, is door bet
hooggerechtshof vernietigd, en be
klaagde van het hem ten laste ge
legde vrijgesproken.
In de „Singapore Free Press,, on
der het opschrift
„Het Macassar-schandaal" leest de
„J.-B." daaromtrent het volgendei
„Acht maanden zijn noodig geweest,
om tot. deze conclusie te geraken, en
de beklaagde heeft al dien tijd in de ge
vangenis doorgebracht. Wy kunnen
deze zoo trage en voor de belangen
van een beklaagde zoo wreed onver
schillige wijze van doen van rechters
niet anders noemen dan een „schau-
daal", en verheugen ons er over, op
deze zaak indertijd de aandacht te
hebben gevestigd."
„Of het hierbij blijven zal schryft
de J.-B. - dau wel of de heer Val
berg zich by zijae regeering (de En-
gelsche) over de ondervonden behan-
deliug beklagen, on schadevergoeding
eischen zal, zal de tyd moeten leeren,
maar in elk geval heeft de zaak aau
onze rechtspraak in het buitenland
geen goed gedaan, en is daar ander
maal wantrouwen tegen onze justitie
opgewekt. Ea het is te vreezen, dat
de langdurige preventieve hechtenis,
welke ook voor Europeanen hier .re
gel is, eerlang tot ernstige internatio
nale moeilijkheden aanleiding zal
geven.
„Moge dit geval er nu eindelijk toe
leiden, dat daartegen maatregelen ge
nomen worden. Gelijk vroeger reeds
in dit blad is aangetoond, moet de
voorloopige invrijheidstelling onder
borgtocht ook hier ingevoerd worden,
en moet het ophouden regel te zyn,
dat de preventief gevangene, onver
schillig het motief dat tot de aanhou
ding deed hesluiten, gedurende het
geheele, lang gerekte strafproces iu
de gevangenis blijft vertoeven, wat
bijna ook het lot van den Pa-
dangschen koopman geweest zou zijn.
Preventieve hechtenis kan niet wor
den afgeschaft: bij eukelegewichtige
misdrijven zal het altijd noodig zyn,
den verdachte tijdelijk zijn vrijheid
te benemen, maar by de meeste an
dere misdrijven moet preventieve
hechtenis groote uitzondering blijven,
en niet dau bij evident gebleken
noodzakelijkheid worden aangenomen.
Uit Ampenan is dd. 16 November
aan de „Locomotief" onder meer ge
schreven
„Met eenige verwondering las ik
het bericht van de „Boer. Courant", als
zou het minder veilig wezen op Nar-
mada cn een bezoek aan die plaats
minder raadzaam wezen, wijl er zich
een menigte ontevredenen verzameld
had.
„De vorige week ben ik zelf er nog
geweest en heb toen ook nog eenige
kampongs doorgewandeld, doch ik
ontdekte niets verdachts. Ook eergis
teren niet, toen ik er opzettelijk heen
ging met het doel mij van het al of
niet juiste vau genoemd bericht te
overtuigen. Ook toen kon ik niets
verdachts ontdekken. De bevolking
was bezig met haar gewone werk
zaamheden en toonde evenmin door
handelingen als woorden een kwalijke
gezindheid. Vermoedelijk heeft de be
richtgever de bevolking die ging offe
ren, voor kwaadwilligen aangezien of
lydt hy aan een sterke verbeeldings
kracht.
De gezondheidstoestand is tenge
volge der voortdurende warmte iets
minder gunstig. Vooral komen in de
laatste dagen meer koortsgevallen
voor.
Uit Telok-Betong schrijft men aan
het „Bat. Nbld."
Het wordt haast de vijfde maand,
dat we dag en nacht niets anders te
zien en te ruiken krijgen, dan peper
en nog eens peper. Vau de Ommelan
den alleen worden dagelijks 400 tot
500 picols aangevoerd, waar de cultuur
van de zwarte soort in de margas
Wailima en Poegoeng en in nog eeni
ge kampongs uitstekend gedyt, ja zelfs
bloeiend is. Do geplukte oogst be
draagt reeds het drie-vierde van de
geheele productie; het kan nog an
derhalve maand duren voor alles af-
geloopen is. De prijzen biyven station-
nair en varieoren van f 16 tot f 16.50,
alleen voor extra goede qualiteit
wordt f 16.75 betaald.
In de afdeelingen Bemangka, Ka-
timbaDg, Sepoetih en Sekampong gaat
men nog ijverig voort met den oogst
binnen te halen. Het grootste gedeeite
is voor Batavia bestemd.
Alleen die van Bekampong wordt
door teBoekadana gevestigde, gemak
kelijker te bereiken haudelaren van
Palembang opgekocht, en met kleine
prauwen daarheen vervoerd en inge
leverd by agenten van te Singapore
canteerende firma's. De peper kostte
Boekadana slechts f 12, hoogstens
f 12.50."
De correspondent te Batavia seint
onder dagteekening van Vrijdag:
De hoofdingenieur van het mijn
wezen Fennema is in het Poso-meer
op Celebes verdronken.
Het blad teekent daarbij aau:
De heer R. Fennema, die by een
1 mijubouwkundig onderzoek in den
omtrek van liet Poso-meer zoo droe
vig om bet leven gekomen is, beeft
zich als ambtenaar eu als weten
schappelijk man verdienstelijk ge
maakt.
Zijn voornaamste arbeid od weten
schappelijk gebied heeft bestaan iu
zyn medewerking aan de geologische
kaart van Java, waaraan achten een
half jaar gewerkt iseen atlas van
26 bladen op een schaal van 1
200.000, één overzichtskaart in twee
bladen, schaal 1 500,000 cn 22 bla
den met detailkaarten op grooter'
schaal, profielen, schetsteekeningcn,
enz., met bybehoorenden tekst in
twee deelen. Prof. Kan zeide van
dit werk in het Tijdschrift van het
Kon. Ned. Aardrijkskundig Genoot
schap, 1896: „Doch dit alles" (geolo
gische en aardrijkskundige onderzoe
kingen door den dienst van het mijn
wezen) „staat in belangrijkheid verre
achter by het feit der voltooiing van
do geologische kaart van Java dooi
de verdienstelijke myningenieuis dr.
Verbeek en Fennema. Het was my
vergund, eenige bladen, detailbladen,
teekeningen en profielen van dat
prachtige en degelijke werk in te
zien"
Maar ook aan den verderen weten-
sehappelyken arbeid, die door het
mijnwezen in Nederlandseli-Iudië, in
samenwerking met de hoogleerareu
in de geologie te Leiden, Utrecht en
Amsterdam" verricht wordt, had Fen
nema zijn aandeel. Zoo gaf hij in
1SS7 in het Jaarboek v. It. mijnwe-
zen een „topografische en geologische
beschrijving van het noordelijk ge
deelte van het gouvernement „Burna-
tra's Westkust", met kaart 1500.000
profielen en schetsteekeningcn.
Het Poso-meer, in het hart van
Celebes, res. Menado, gelegen, is in
den laatsten tijd beter bekend ge
worden door den tocht van de ge
broeders Sarasin (Zeitschr. d. Ges. f.
Erdkunde te Berlijn 1X94 en 1895;
ook Encyclopaedie van Nederlandsch-
Indië p. 825). Het meer is bijna zoo
groot als het meer van Genève en in
het midden zeer diep, de vaart op het
meer is gevaarlijk: op een kilometer
afstand van den oostelykeu oever
hadden de gebr. Sarasin met zooveel
golfslag te kampen, dat een van de
booten omsloeg. Het gebergte ten
noorden van het meer bestaat uil
kristallyne gesteenten en is zeer rijk
aan kwarts.
RECMTSZ^KEsa.
Moord te Rotterdam.
Voor de Rotterdamsche rechtbank
stond Donderdag terecht P. C. H.,
15 jaar oud, groenteboerknecht en B.
de R., 20 jaar, timmermansknecht, bei
den te Rotterdam. Hun wordt teu
laste gelegd, dat zy in den nacht van
2—8 October jl. te Rotterdam in de
Zandstraat iu vereeniging en gelijk
tijdig moedwillig den" Eugelschman
Frederic Lewis hebben mishandeld,
tengevolge waarvan hy is gestorven.
Uit het geneeskuudig rapport van
dr. P. H. Bimon Thomas en dr. W.
van Krimpen bleek by de door ben
gehouden lijkschouwing, dat de wond
het gevolg is geweest van een steek
met een scherp snijdend voorwerp,
die een hevig uitwendig bloedverlies
heeft veroorzaakt.
Tien getuigen werden in deze zaak
gehoord, meest bewoners der Zand
straat.
De geneesheeren persisteerden by
hun uitgebracht rapport.
Op do vraag van den verdediger mr.
J. C. Astro aan den geneesheer, of by
eventueele spoediger hulp er meer
kans had bestaan op het behoud van
het leven van het slachtoffer, werd
geantwoord dat die mogelijkheid zeer
klein is te noemen.
Dr. van Krimpen was van oordeel,
dat door te weinig oordeelkundige be
handeling van het slachtoffer onmid
dellijk na het ongeval, de dood is ver
haast.
Bekl. bekende op een betreffende
vraag van den president, mr. Bon vin,
den noodlottigen steek te hebbea toe
gebracht.
Het mes, ter terechtzitting aanwe
zig, bleek een soort broodmes te zyn
van bijzondere grootte.
Na het verhooren van nog eenige
getuigen eischte het O. M. tenslotte
tegen den eersten beklaagde een ge
vangenisstraf van drie jaar en tegen
den tweeden eene van twee jaar.
Jeugdige dieven.
Voor de Amsterdamsche rechtbank
zijn Donderdag door het O. M. tegen
drie jeugdige dieven gevangenisstraf
fen van 1, 1 en 1 jaar geëisclit. De
diefstal was gepleegd ten nadeeleeener
weduwe, die de deur barer woning
open had gelaten. Een kistje, waaruit
f163 werd genomen, wierpen zy weg;
eenige schouwburgloten, waarvan zy
de waarde niet vermoeddenlie
ten zy slingeren, later werden deze
papieren door spelende kinderen ge
vonden en een horloge met nog ander
goud en zilver wierpen de jongens in
het water. Het veronachtzaraeu der
schouwburgloten deed de verdediger
op onwetendheid en ontoerekenbaar
heid der knapen pleiten.
GEMENGD NIEUWS
In haclielijken toestand.
Verleden week was een troep kleine
kinderen uit Freiburg in Zwitserland
aan 't spelen geweest aau den voet
van een borg. Toen de kleintjes tegen
den avond naar huis wilden keeren
misten zy een meisje van twee on een
half jaar. Er werd den geheelen nacht
gezucht, maar te vergeefs. Den vol-
geudeu middag om twee uur, vond
men het kind aan de takken van een
boom hangen. Het meisje was opeou
heuvel gekropen, was 'er afgevallen,
en haar kleertjes waren aan de tak
ken blyven haken. Zoo bracht het
armoedig gekleede wicht meer dan 24
nnr door. toru-iil 7u:q-h- mictfo nn
i vroor. Het lichaam was dan ook ge-
heel verstijfdde menschen die het
vonden hielden 't voor dood. Maar
een dokter wist het meisje in een uur
tijds uit den bewusteloozen toestand
op te wekken.
Eene moedige daad.
Toen Dinsdagavond de geestelijke
B. te Brussel ooi half t waalt zich naar
zyne kamer begaf, hoorde hij voet
stappen in zyn tuintje voor het huis.
Argwaan krijgende, ging hij de meid
roepen en beval haar zich onmiddel
lijk te kleeden en in de gang te ko
men. De geestelijke begaf zich daar
na onmiddelyk naar benoden en hoorde
daar, hoe men beziur was de voordeur
open te breken. Haastig gaf hij de
inmiddels toegeschoten dienstboclo de
noodige instructiën omtrent het een en
ander, dat haar te doen stond. Hij zou
de deur opentrekken en eeu der in
brekers trachten te grijpen; zy moest
dau zoo snel mogelijk hulp der po
litie inroepen.
Plotseling opende hij na de voor
deur en voor de dieven van hun ver
bazing waren bekomen, bad hij reeds
éen hunner bij de beenen gegrepen
en op den grond doen tuimelen. De
priester, die over een vrij groote hoe
veelheid lichaamskracht beschikt,
tilde den inbreker op en drong lmra
de gang in; de dienstmeid ijlde naar
de dichtstbyzynde politiepost en toen
de noodige hulp kwam opdagen, werd
de dief van den geestelijke overge
nomen.
De andere inbrekers, door een pa-
nischen schrik aangegrepen, hadden
intusschen het hazenpad gekozen, met
achterlating van een groot breekijzer.
Mijnongeluk.
Er heeft een mijuongoluk plaats
gehad in de schacht „Kaiserstuht" te
Dortmund, waarbij naar de Dort
muncler Zeitung tot dusver vernam,
16 personen gedood en 7 zwaar ge
wond werden.
Opstand op Labuan.
Een expeditie van vijftig man der
Borneo-politie rukte op 13 Dec. op
tegen het versterkte fort vau den rebel
len-hoof' lui iu Balie!". De expeditie
werd echter genoodzaakt terug te
trekken. Adjudant Jones en zes Sikhs
werden gedood, zeven man der politie-
troepen gedood.
Een mooi laad.
De Duitscho gouverneur vau Oost-
Afrika is verrukt teruggekeerd van
eeu tocht naar Oehehc en beant woordt
de vraag, of die streek kan gekolo
niseerd worden, evenals generaal von
Schele eu kapitein Prince, bepaald
bevestigend. Het is een heerlijk berg
land, waarin men alles terugvindt
wat er schoons en opwekkends is in
het Duitsche woudgebergte; frissche
berglucht, hcerljjke vergezichten over
groene heuvels en vlakten, maag
delijke wouden, een ondoordringbaar
struikgewas \an varens bramen en
thoeja en in elk dal helder bronwa
ter. Als men twee Hartzen naast
elkander plaatst en deze dubbele
bergketen dan tienmaal verlengt, kan
men ongeveer begrijpen, zegt hy, hoe
het groene bergland Oehehe er uit
ziet. De groote vraag is echter, of
er geen moeraskoortsen heerschen, en
zoolang de gouverneur hierop niet'
onvoorwaardelijk nceri durft zeggen,
moet. men zich niet te veel voorstel
len van het kolonisatiewerk.
De Japanners te klein.
Een curieus besluit van den keizer
van Japan.
De souverein in bet uiterste Oos
ten heeft bekend gemaakt, dat hy niet
tevreden is over de lengte van zyn
onderdanen vergeleken bij de an
dere volken zyn de Japanueezen slechts
klein. De Keizer heeft zich, na over
eenstemming met zijne ministers, voor
genomen te proclaraeeren, dat zijne
onderdanen zooveel mogelijk vleesch
moeten eten om dikker en langer te
worden.
Een zeemonster.
Men kan tegenwoordig in het mu
seum van natunrlyke historie te Dront-
heim een reusachtige poliep bewon
deren, die onlangs op 75 kilometers
ten noorden van die stad gevangen
werd.
Een visscher was daar kalm aan
het roeien toen plotseling een lange
arm zich achter aan zijn vaartuig
vasthield. Hevig ontsteld sprong de
man op en tegelijk klemde een tweede
arm zich aan de boot, waarbij deze
in gevaar kwam van om te slaan.
Toen begreep de visscher, dat hij met
een poliep te doen had en zocht zyn
heil in de vlicht. Te dien einde nam
hy de riemen weer op en begaf zich,
zoo snel als de zwaarte van het aan
de boothangende zeemonster toeliet,
weer naar den oever.
Daar kon hy, door twee makkers
geholpen, zyue boot op liet strand
trekken en tegelijk de poliep, die nog
altijd niet had losgelaten en die eerst
losgemaakt kon worden, nadat men
haar met steenworpen had gedood.
Het afzichtelijke dier, welks lange
armen 3.10 M. lang waren, werd aan
het museum verkocht en staat daar
op spiritus. Men kan verzekerd zyn,
dat tegen een monster van die grootte
een mansch niet met eenige kans op
overwinning zou kunuen worstelen.
Een lucifersmackine.
Edward Lock wood te Oswego heeft
nu eene machine in w erking, die zeker
het nieuwste is op liet gebied vau
lucifers.
dö minuut, eiken slag 60 houtjes
snydendc of 10.800 lucifers per minuut
gelijkstaande met 6,480.000 per dag
van 10 uren, dat is 225 gros van 114
doozen, die 200 lucifers bevatten. De
machine snijdt do houtjes, doopt ze
in de paratinc, was of zwavel en brengt
ze voor de machine om de doozen te
vullen, die daarna het deksel er op
doet. Zij zijn dan gereed om ver
pakt te worden. Bil 200 slagen per
minuut kan rncu zelfs rekenen op 250
gros per dag.
VARIA.
In het poliÜelmreau.
Zo hebben mijn portemonnaie ge
stolen, riep een dame van middelbaren
leeftijd hot politiebureau binnentre
dende.
Wil u zoo goed zijn mij te zeg
gen waar het gebeurd is zeide de
inspecteur beleefd.
In een winkel op dc Hoofdstraat
en ik weet dat liet gedaan is door
eeu mao die naast mij stond.
Hoeveel was er in?
Dat weet ik niet meneer. Het
gebeurde zoo. Ik ging uit om een
paar inkoopen te doen. Ik stak mjjn
portemonnaie bij mij toen ik van huis
ging. En toen ik wilde betaien was
zy weg. Er zat zoo ongeveer 12 gul
den in.
Zou die persoon van plan ge
weest zijn u te bestelen
Ja, dat zal zoo wel zijn.
Weet u zeker, dat u de porte-
mounaie by u liadt
Ja.
En is u er van overtuigd, dat
u haar niet verloren heeft.
Ziet u me soms voor gek aan,
meneer, riep zij verontwaardigd. Als
ik zeg dat ze myn portemonnaie ge
stolen hebben, dan weet ik wat ik
zeg.
Dat hoop ik mevrouw.
Op dit oogenblik vioo/ eon kleine
jongen het politiebureau binnen met
een poi temonnaie in de hand.
Hier is uw geld moe. Wy hebben
het achter op de piano gevonden toen
u weg was en Baar stuurt rae u ach
terna' naar den winkel en nu ben ik
hierheen gekomen, omdat zo in den
winkel zeiden dat u naar de poliiie
was.
De dame cn do inspecteur keken
elkander twee giconden aan. Toen
kreeg zy een kleur. Toen zei hij, dat
hij blij was dat zij bet geld terug had
eu toen antwoordde zij
Als ik liet niet terug had zou ik
liet hier zeker niet teruggekregen heb
ben. U wou niet eens gelooven dat liet
gestolen was, Dit is zekor. als ik ooit
weer iets verlies hier kom ik uooit
weer.
Literarische kout.
Eerste dame. Kent u Ibsen
Tweede dame. Neen, hoe .doet u dat?
IMGEZ0K3EN
Voor den inhoud dezer rubriek stelt
de redactie zich niet aansprakelijk.
Van ingezonden stukken, geplaatst
of niet geplaatst, wordt de copij
niet aan den inzender terug
gegeven.
Johannesburg28 Nov. '97.
Wel Ed. Heer Redacteur!
Met. opneming van onderstaande in
uw geacht blad, zou u my zeer ver
plichten. By voorbaat zeg ik u myn
dank.
Taalbonden.
Als lezer van 't Haarlem's Dag
blad kwam my 't lange en uitge
werkte stuk van den heer Bmit
Kleiue, bestuurslid van de „Alliance
Frangaise", afd. Haarlem/onder 't
oog en ik kon niet nalaten naar aan
leiding daarvan, 't een en ander op
te merken.
Ik wil niet ingaan op de godsdien
stige en geografische uitweidingen in
dat artikel, noch op de aanvallen van
't PredikbeurtenbUid, die tegen ge
noemde „Alliance" zyn gericht, aan
gezien ik deze niet gelezen hebbende
inmenging dus overbodig is.
Do „Alliance Frangaise" is eeu lou
ter taal- en letterkundige vereeniging,
in wier hoofdbestuur lieden van aller
lei geloofsbelijdenis en van allerlei
geloofsschakeeringen zitting hebben.
Blechts zy zijn lid van de vereeni
ging, die tot beoefening en versprei
ding van de Fransche taal en lette
ren buiten Frankrijk willen mede
werken.
Dat de Fransehen huu taal willen
uitbreiden, is even natuurlijk als dat
Hollanders, Engelscheu, Duitschers
en andere natiën dit doen.
De taal houdt een volk in stand.
Waar een volk zijn taal gesproken]
ziet, zendt 't zyn zonen, die daar door
hun vestiging, de taal verder helpen
verspreiden, maar vooral in stand
houdendoor die kennis der taal, in
eenig deel der wereld, ontstaan han
del en nqverheid en welvaart. Of
door den handel de taal der Engel-
schen over de geheele wereld werd
verspreid, óf door de taal de handel
in verschillende oorden werd opge
wekt, 't. feit is, beide werken hand
in hand, en de Engelscheu zien met
voldoening hun taal overal gesproken,
t Spreekt van zelf dat elk Frausch-
man zich by een taalbond aansluit,
die uitbreiding van zyn moedertaal
beoogt, dat elk Engelsc-hman, Hol
lander of Duitscher evenzoo handelt.
Althans, men kon 't verwachten
van menschen, die vaderlandsliefde
hebben, en hun taal waardeereu.
De „Alliance Frangaise" te Parys,
die hare afdeeiingcu over de gtheele
wereld heeft, ook te Haarlem, zag zyn
Waren dit allen Franschen? Of
afstammcliugeu daar vau
Of waren 't personen, die Fransch
wilden leeren?
Of personen, die 't wei „goed von-
deD staan" er ;id van te zyn?
Niets is zoo noodzakelijk dan om ta
len te kennen, om overal thuis te kun
nen zijn, verstaan te worden eu te
verstaan. Onze eeuw eischt veel en
wee dengene die te kort scniet. Zyn
kring is beperkt, en dit wordt dage
lijks gevoeld.
't. Is dus volstrekt niet myn bedoe
ling af te keuren, lid te zijn vau een
taalbond, die beoefening beoogt van
een taal, die de moedertaal niet is.
Integendeel. Dat zei ik boven. Maar
dan moet 't alleen oefening gelden en
aanleeren dier taai. Is eeu Hollander
lid van ecu bond, die beoogt <ïe En-
gelsche taal uit te breidenEeu
Franschman van een bond die voor
oogen beeft de Hoikindsche taal te
verspreiden over de wereldDie dat
is. verloochent zyn stam. zyn taai,
zijn nationaliteit.
Ik wenschte te vragen of alle leden
van de ..Alliance Frangaise", die met
't goede doel iu hun kwaliteit als
Hollander lid daarvan zijn, ook lid
van eeu Hullandsehen taalbond zyn?
Immers 't ligt zoo voor de hand.
Verspreidt uw eigen taal, houdt die
iu stand, beoefendan eeu aiulere taal
door lid te worden van een vreem
den Taalbond.
„'t Algemeen Nederlandsch Ver
bond", de eenige groote, pflicieele Boud
tot handhaving en verbreiding der
Nod. taal, hoeveel leden telt dit in
Haarlem, die ook van de „Alliance
Frangaise" lid zyn
Laat ik de lezers met een enkel
woord inlichten over dat verbond, dat
in éen Bond wil vereenigen alle krach
ten, welke de Nederlandsche stam
over de wereld beschikbaar heeft voor
den strijd tot handhaving van zijn
zelfstandigheid, zyn taal.
Het verbond wil by al de ver uit
elkaar wonende stamgenooten 't be
wustzijn van stameenhcid wekken, en
gevoel van stamsolidariteit doen ont
staan. Het is werkzaam voor de hand
having, de verbreiding van onze ge
meenschappelijke moedertaal: sticht
of ondersteunt Nederi. leesbibliothe
ken, begunstigt, den Nederl. boekhan
del, bevordert Ned. Kolonisatie en
wil op iedere doelmatige wyze de
geldelijke en stoffelijke belangen van
onzen stam behartigen.
Alle toetreders ontvangen gratig
Neerland-ia, maandschrift door de ver
eeniging uitgegeven, waardoor zij op
hoogte gehouden worden van den taal
strijd over de geheele wereld.
11 Juli '96 word 't opgericht, op't
23e Nederl. congres te Antwerpen,
onder bestuur van de H.H. Bchaep-
man, prof. J. te Winkel, dr. Muller,
Marcellus Emauts, prof. Buitenrust
Hettcra. baron Aug. de Maere. prof.
Obrie. Jul. Tabbe. Pol de Mont. Jo-
han Kesler. Tnans telt 't duizenden
leden in Noord en Zuid-Nederland,
Duitschland, Engeland, Frankrijk,
Rusland. Pcrzië, Bau Francisco, Cu-
ragao, Transvaal. Oranje Vrijstaat,
Kaapkolonie, Portug. Angola. Java
Sumatra. Suriname, Zwitserland, Oos
tenrijk, Italië, Denemarken, China,
enz. enz.
President Kruger is eerelid. Voor
Zuid-Afrika werd een Afd. gesticht,
daar haar ledental 't sterkst was. Jo
hannesburg alleen 250.
't Algemeen secretariaat is in Gent
H. Meert, „villa Jan Frans Willem"
voor Zuid Nederland. J. J. B. v. d.
Chys jr, te Delft voor Noord Neder^
laud, voor Duitschland W. J. van
Heusden Berlijn, voor do Yereenigde
Staten, hoofdsecretariaat C. J. B. v.
d. Duys te Sommcrville, voor San
Francisco J. Kooiman, voor Curacao
J.Hamelberg, voor Zuid-Afrika Tem
merman, Oudschans Deutz te Jo
hannesburg, Aberson te Pretoria, Vil-
joeu te Potchefstroom, Kruger te
Krugersdorpvoor Oost-Iudië Beau-
eher op Java, voor Midden-Azië v. d.
Klauw in Perzië, voor China Speel
man te Shanghai, voor Suriname Juda
te Paramariho.
Zeker niet oubeteekenend. geachte
lezers voor zulk eeu jong verbond.
Op 't 24e taal- en letterk. Congres
te Dordt, in Augustus, traden toe
Prof. Kern, Prof. Paul Frederick, Dr.
Engelenburg Pretoria.
't Betaamt lederen Nederlander, Hol
lander. Vlaming, Zuid-Afrikaan van
Ned. Bloede, die zolfstaudigheidsge-
voel bezit en iets voelt voor zyn taal,
door zyn toetreding 't Genootschap
in zyn streven te steunen. Zoo wordt
de vereeniging een machtig organisme
waarvan de werkzaamheid ten goede
gedyt voor onzen stam.
Eu de kostca 1
Begunstigers betalen in eeus ten
minste f50 plus 25 ct. porto.
Beschermende leden betalen eene
jaarüjksche bijdrage van f 5 en porto
Leden ten minste jaarlijks f 1.25
benevens verzendingskosten van het
maandschrift.
Haarlemmers die dit leest, draalt
niet, steun uw taal door lid te wor
den. en helpt uw eigen taal verbreiden
en handhaven, terwijl ge daarom toch
andere talen leeren kunt, onderhouden
door u aan te sluiten bij vreemde
taalbonden.
Lezers laten deze weinige gegevens
u opwekken, en helpen den Bond in
ruimer kring bekend to maken.
Laat u als lid inschrijven by onzen
secretaris te Delft, den heer v. d.
Chys Jr. Hy zal tevens bereid zijn
u i'n te lichten.
K. H. F. C. OUDBOHANB DENTZ.
Seer, van V „Alg. Ned. Verb.",
Afd. Johannesburg.
Ainbt. N.Z. A.B.M.
Postbus 751.
Johannesburg, 28 Nov. '97.
