Haarlem's Dagblad
gang. Van kiel tot dek is de afstand
12 voet. Het st&arthuis staat 4 voet
hooger.
De uitvinder Lowe heeft het com
mando opgedragen aan kapt. Fluidt,
en verzekert dat de boot 40 myl per
uur zal maken, ofschoon deskundigen
het niet gelooven. Het gelykt in vorm
op den walvisehrue, en is in het klein
gelijk aan de „Christopher Columbus"
de reuzenboot mei walvischrugvorm.
die gedurende in Columbia duizenden
persouen overbracht van Jackson
Park naar de Van Burenstraat in
Chicago.
De voortstuwer gelijkt op een visch-
schelp, waarvan de 2 helften naar
elkaar toedraaien, terwijl een halfrond
gedeelte uit de eene schelp is ge
sneden dicht bij de as, waarom zij
draaien. De beide helften zijn vóór
elkander geplaatst. Dit toestel nu
is gemaakt van 2 stalen platen, en
do proeven toonen aan, dat zij het
water klieven met minder weerstand
dan eonige andere voortstuwer. Niet
zoo spoedig echter kwam men tot
dezen vormwant 19 voortstuwers
werden onderzocht en afgekeurd voor
dat men tot deze kwam, die voldoende
resultaten gaf. De breedte dier voort
stuwers is 3 voet.
Het water wordt bü zijne beweging
eerst van onderen getroffen, en daar
na van boven en de beweging gelijkt
veel op liet zwemmen van een dolphyn.
De boot gaat meer door, dan over het
water.
Ofschoon de ruimte beperkt is, be
slaat het salon 13 voet bij 4Va-Twee
kajuiten vindt men er en ruimte voor
5 man van de equipagie. Als het
noodig is, kunnen 30 menschen ge
borgen worden. De kombuis is klein,
en de machinekamer ook li liputsch,
daar de motor weinig ruimte inneemt.
De beweegkracht is gasoline, en
boewei velen meenen, dat dit een ge
vaarlijk ontploffingsmiddel is, komen
er op booten met deze brandstof min
der gevaren voor dan bü drijfkracht
door electriciteit.
Vele jaren lang heeft de heer Lowe
het probleem der snelheid bestudeerd,
en inderdaad heeft hij 19 modellen
beproefd. Er is trouwens bij deze
boot niets geheimzinnigs en alles be
rust op wêtenschappelyke gronden.
Alleen beeft by gebruik gemaakt van
de eigenschappen der onderzeesche
boot, de walvischrugboot en de me-
derne stoomschepen en alles is ver-
eenigd in zyn vaartuig.
De grootste hinderpaal, om de snel
heid te kunnen vergrooten is de weer
stand van het water, en daarop is
alles aangelegd. Het gevolg was het
aannemen van den walvischrugvorm.
De bocht is echter sterker en het
vaartuig is zoo gebouwd, dat. de gol
ven het niet tot een schildpad maken
als het, in de holten tusschen 2 gol
ven valt. De groote golven rollener
over in plaats ran tegen het vaartuig
te breken, en daarom voelt men niet
als op een gewoon schip die plotse
linge stooten en ophouding van voort
beweging.
Te Bombay, waar de pest nog bijna
uitsluitend inlanders treft, is nu de
onder-directrice van het pest-bospitaal
aan de ziekte bezweken.
Groote werken in Japan.
De Japanners willen de Straat van
Simonoseki overbruggen, om de hoofd
lijn van do Kiasioespoor met de San-
gospoor te verbinden, en dus Hiogo
met Simonoseki. Daar het nauwste
gedeelte der Straat 1 mijl breed is,
en er dikwijls veel stroom gaat, en
daarenboven de brug zoo hoog moet
1 zyn, dat de grootste schepen eronder
1 door kannen, en in aanmerking ne
mende, >dat in die streken typhoons
I woeden van de gevaarlijkste soort,
dan zal men toegeven, dat als dit plan
I eenmaal is volvoerd, het werk de
grootste triomf zal zyn op liet gebied
van bruggenbouw ter wereld.
Verleden jaar hebben zy Japan en
Formosa door een kabel verbonden.
Van uit Kagosima loopt deze naai
de Lioochoo eilanden, en daar vandaan
naar Formosa, over een afstand vau
800 mijl. Hiervoor werd in Engeland
een goed stoomschip besteld, dat 2000
ton inhield, en geheel uitgerust was
voor het leggen van een kabel. Dit
kostte hen 500.000 dlrs. De kabel, 1300
myl lang, kwam ook uit Engeland en
werd gedeeltelijk in een speciaal schip,
gedeeltelijk in 2 Britecho stoomers
verzonden. Natuurlijk moet het eerst
genoemde schip een permanente kabel
legger worden.
Hunne stoomvaartlijnen zyn reeds
naar Europa, Indië, A ustralië eu Ame
rika. De communicatie met Korea was
reeds geheel in hunne handen. Zy
weten dat Amoy de in- en uitvoerha-
ven voor Formosa is. en men wil nu
spoedig eene stoomlyn Formosa—
Amoy in het leven roepen.
Voor den inhoud dezer rubriek stelt
de redactie zich niet aansprakeUjlc
I Van ingezonden stukken, geplaatst
I of niet geplaatst, wordt de copij
niet aan den inzender terug
gegeven.
Haarlem, 15 Febr. 1898.
Mijnheer de Redacteur!
Wil UEdele zoo beleefd zijn een
plaatsje voor dit ingezonden stukje
in Uw veel gelezen bi ad te willen
opnemen, waarvoor ik UEd. myn be
leefde dank betuig.
Het schryven van den heer P. V.
in Uw blad van jongstleden den 9en
Februari 1898, als zou die mynheer
P. V. een persoon hebben zien staan
aan de Gedempte Oudegracht by de
Koningstraat, die te verkoop had
blikkebusjes, voor een dubbeltje met
12 photografiën. en dat die photogra-
fiën onzedelykheid betreft, ik moet U
op de voorgrond zeggen, mynheer P.
V., als eens weer wat te zeggen
hebt, spreekt dan waarheid en geen
leugens; het bevreemd my zeer dat U
niet zoo'n blikkebusje hebt bekeekeu
dan had U direct tot de overtuiging
gekomen als dat er geen 12 maar 3
photografiën in waren, en wat de
onzedelykheid dan betreft, daar wordt
wel degelijk voor gezorgd, daar behoeft
U de politie niet over te beleedigen,
en daarom mynheer P. V. voortaan
onderzoek alle dingen maar behoud
het goede.
Myne beleefde dankzegging,
Hoogachting,
UBd. Dxo. Dnr.
L. H.
INGEZONDEN MEDEDEE-
LINGEN.
30 cents per regel.
De Stoomdrukkerij van
is de goedkoopste groote Drukkerij
in Haarlem.
Monsters papier, modellen en opgaaf
van prys worden steeds gaarne ver
strekt.
Vervolg Stadsnieuws
Het gebouw van de afd. Haarlem
van den Nederl. Pretestantenbond,
Nieuwe Gracht No. 3. is gereed en
reeds gedeeltolyk in gebruik geno
men. Op uitnoodiging van het Bestuur
brachten wy daaraau heden een be
zoek.
Op ingenioase wyze, namelijk door
bet uitbreken van de vioer eener
groote suite op de bel-étage heeft
men een zaal verkregen, die er zeer
aardig uitziet. Beneden is de ingang
daarheen, boven (de groote stoep op)
zijn de toegangen naar de gaandery,
waar eveneens plaats is gemaakt voor
toehoorders.
Dit gehecle lokaal heeft van de
straatzijde en van den tuinkant flink
licht en kan 300 personen bevatten.
In 't raidden staat een preekge-
stoelte. De eenvoudige, maar keurige
afwerking maakt een goeden indruk.
Met twee kronen en een zevental
arrnlichten zal de zaal des avonds
goed verlicht zyn.
Links vau den ingang, de stoep op,
is de Bestuurskamer. Op dezelfde
verdieping aan de tuinzyde een groot
vertrek, thans tydelyk in gebruik bij
de eerste en tweede Holl. Maats._ van
Levensverzekering en de Holl. Voor
schotbank, doch dat bestemd is voor
vergaderkamer der leden van de af-
deeling.
Op de eerste verdieping isdeWil-
helmina-naaischool gevestigd in drie
aan den tuin gelegen kamers (dus op
't zuiden) waarvan do middelste be
stuurskamer is. Daartegenover ligt
het lokaal waarin godsdieust-onder-
wys wordt gegeven.
In het gebouw wonen ook de beide
wijkverpleegsters der afdeeling, de
dames Sloteraaker en Uzuret. Verder
wonen er de concierge met zijn eclit-
genoote en het hoofd der naaischool.
Wanneer wij nu nog vermeld heb
ben. dat beneden in 't souterrain een
badkamer is voor loopende patientjes
van de wijkzusters, die dat mochten
behoeven, aan kunnen wij eindigen
met de mededeeling, dat de heeren Róog
en Van den Ban by de verbouwing
hunne goede diensten als architecten
hebben bewezen, dat de heer H. J.
Geijl J.Czn. de verbouwing heeft uit
gevoerd, dat het schilderwerk aan
den heer J. Ileilo was opgedragen en
dat de gasoruamenten en het gloei- J
licht afkomstig zyn van de heeren
P. Clausing Zonen.
Tot bezichtiging van liet gebouw
waien hedenmiddag o.a. genqodigd de
lieer Commissar is der Koningin iu
deze provincie. B. en V. van Haar
lem, benevens bestuurdcren vau Tel
lers Stichting en vau het Fonds Pre
dikdienst.
Hedenavond om 8 uur zal er in het
„Tehuis voor Militairen" aan den Jans-
we'g eene tooverlantaarn-vertooniug
plaats hebben, voor de alhier in gar
nizoen liggende militairen. Deze ver
tooning 'gaat uit van de Militaire
Jonge! ings-Vereemging „Vreest God
eert de Koningin."
Voetbal.
Op haar voetbalterrein aan den
Schoterweg speelt Zondag a.s. de
Haarl. Footb. „Haarlem" een match
tegen H.B.S. uit don Haag.
KANTONGERECHT.
De Kantonrechter te Haarlem heeft Woens
daguitgesproken de navolgende vonnissen
Te G. M. te Noordvvijkerhout, wegens een
betersurrogaat leveren, zonder dat de waar
of de verpakking gemerkt is, tot f25 boete
of !4 dagen en openbaarmaking v/h vonnis in
verschillende couranten
2e J C. C. S. te Haarlem, A. v D. en
S. G. II te Amsterdam, wegens zich op het
terrein van den spoorweg bevinden, zonder
een behoorlijk plaatsbewijs to bezitten, no
1 tot f 1 boete subs 1 dag hecht., no 2
tot f 5 boete subs. 5 dagen hecht en no. 3
tot f0.50 boete subs. 1 dag hecht
3e E. H. huisvrouw van H .l.H te Haar
lem, wegens zonder de vereischte vergun
ning sterken drank in het klein verkoopen
tot f 10 boete subs. 5 dagen hecht.
4e J. S. V., J. S. Hz., L. G. Hz., G. D. Bz
te Wijk aan Zee en Duin, C. K enJ.deK.
te Velsen, wegens ongeoorloofd loopen over
eens anders grond, no 1. 2, 3 en 4 ieder
tot f3 boete subs. 3 dagen hecht. no.Sen
6 vrijgesproken
5e J. K. te Haarlem, wegens het opgeven
van een valschen naam tot f3 boete subs.
3 dagen hecht.;
6e C. J. C. te Haarlem, wegens op den
openbaren weg een sclmthok niet verlichten
tot. f 1 bcete subs. 1 dag hecht.
6e P T te Haarlem, wegens straatschen
derij, ontslagen van rechtsvervolging;
8e D. te Haarlem en B. D Bz. te Wijk
aan Zee, wegens verwikken van rumoer,
ieder tot f2 boete subs, '2 dagen hecht.
9e J. B. te Haarlem, wegens te Haarlem
Ie een hond niet onder de kar aangespan
nen hebben, 2e rijden met een hond «onder
muilkorf, 3e op een hondenkat rijden, tot
f0,50 boete subs. 1 dag hecht, voor feit
no. 2 en ontslag van rechtsvervolging voor
het meerdere
10e C K te Haarlem, wegens te Haar
lem le op een hondenkar rijden, 2e zijn
hond niet onder den wagen aangespannen
hebben, tot 2 maal f0.50 boete subs. 2 ra.
I dag hecht;
lie P. W. D. en Mej. C'. S- te Haarlem,
wegens te Haarlem rijden met een hond
zonder muilkorf, ieder tot fl boete subs I
dag hecht.;
12e A. Ie L. te Haarlem, wegens te Haar
lem ongeoorloofd zijn bedrijf van hur clloopor
uitoefenen, vrijgesproken
13e N. M. V. te Haarlem, wegens te
Haarlem met een rijwiel op de verhoogde
klinkerstraat rijden, tot f U,50 boete subs 1
dag hecht
14e C. K. te Haarlem, wegens te Haar
lem met een handwagen op een trottoir
komen, tot f0.50 boete subs. 1 dag hecht
15e W. J N. te Haarlem, wegens te Haar
lem rijden in verboden richting, tot fl boete
subs 1 dag hecht
16e P. J. de H. te Haarlem, wegens te
Haarlem als bestuurder van een stationnee-
rend rijtuig, uit de file rijden, wanneer hij
naar vracht zoekt tot fl boete subs. 1
dag hecht.
17e J A. F. te Haarlem, wegens te Haar
lem ongeoorloofd varkens houden, tol f2
boete su&s. 2 dagen hecht.
18e W. F. K. te Haarlem, wegens te Haar-
lom des avonds rijden met een rijwiel zon
der licht, tot fO,5G boete subs. I dag hecht
19e Mej. J. B. zwervende, wegens te Haar
lem ongeoorloofd het bed» ijf van liedjeszang-
ster uitoefenen, tot fboete subs 1 dag
hechtenis
20e F- C. A. H te Amsterdam, wegens
te Haarlem op straat buiten de urinous
wateren, tot fl boete subs I dag hecht.
21e L S en A. K. Pz. te Zandvoort.
wegens te Zandvoort op de straat met geld
spelen, ieder tot f0.50 boete subs, t dag
hechtenis
22e H. de V te Wijk aan Zee ou Duin.
wegens te Beverwijk liiden met een hond
zonder muilkorf, tot f 1 boete subs 1 dag
hechtenis.
23e Wegens dronkenschap, W. F te Haar
lem tot f 1 boete sub?. 2 dagen hecht., 11.
L zwervende, P J. B te Delft, J. W
F. V en mei T. H. P te Haarlem ieder
tot f2 boete subs 2 dagen heclit., J II D.
te Haarlem tot fO,r>0 boete subs 1 dag
hecht, en R. B te Beverwijk tot fl boete
subs. 1 dag hecht.
A8RCÜDI SSEffiïEHTS-
R&CHTB.4.KK
Zitting van Donder dop 17
Februari 1898.
De eerste zaak die heden ter terecht
zitting werd behandeld, was die van
zekeren C. Bom, 18 jaar oud, beschul
digd van diefstal vau pijpen lood. In
deze zaak waren 6 getuigen gedag
vaard. Uit het getuigen verhoor bleek
dat op 24 Januari pijpen lood van
verschillende woningen aan den Scho
tersingel en een steeg aan de Nassau-
laan gelegen ontvreemd waren. De
pypon lood waren ter terechtzitting
aanwezig. Beklaagde bekende ook
dat bij het lood verkocht had voor
f 1.43Va- De subst. off. v. Justitie, wy-
zende op de slechte antecedenten van
den beklaagde, eisebte S mnd. gevan
genisstraf. Do ambtshalve toegevoegde
verdediger Mr. v. Meurs, wees op de
geringe ontwikkeling van beklaagde
en riep de clementie der rechtbank
iu. Uitspraak over S dagen.
Tegen A. v. d. Bogaard werd 1
maand gevangenisstraf geëischt we
gens verzet, gepleegd op 23 Jan. aan
't Z. B. Spaarue tegen den Inspecteur
van Politie Balkeustein, die hem
wegens dronkenschap wilde medene-
rnen. Eisch wegens dronkenschap f 10
subs. 3 dagen beebteuis.
Tegen D. Smits, die liet den agent
van Politie op 9 Jan. bij overbrenging
van een arrestant, zeer moeilijk ge
maakt had, door onophoudelijk te
trachten hem te bevrijden, werd eene
lichte straf f 25 boete subs. 20 dagen
hechtenis geëischt. daar hij by de
Politie vry gunstig bekend stond.
Hierna werd de zaak behandeld
van Anna Fiege, vroeger dienstbode
bij denbeer Brummer, Frans Halsplein,
beschuldigd van diefstal vau jurkjes,
flanellen hemdjes, boezelaar, broekjes
kortom een geheele gaiderobe ten
nadeele van bovengenoemde familie.
Uit bet getuigenverhoor bleek o. a.
dat de vrouw des huizes op 28 Jau.
op zolder gekomen «enige voorwer
pen had gevouden en by verder on
derzoek in baar bed ook nog andere
stukken. Beklaagde bekende. Eisch
4 maanden gevangenisstraf. Uitspraak
over 8 dagen.
M. J. G. Tyssen, huisvrouw van
P. H. Roosloot, was beschuldigd van
diefstal van een portemonnaie ten na
deele van mej. C. Oloes, gepleegd op
Zaterdag 22 Jan. in den grutterswin-
kel vaneen heer S. de Wit. In deze
zaak waren 8 getuigen gedagvaard.
De eerste getuige mej. C. Cloes be
weerde dat zjj op dien avond met on
geveer f 15 bij den winkelier was
gekomen en nadat zy bare inkoopeu
had gedaan, by het heengaan be
merkte, dat haar portemonnaie weg
was, en toen den winkelier hiermede
direct in kennis had gesteid, die
hierop de deur deed sluiten. Be
klaagde was toen de eerste, die zeide,
laat my er maar uit, en die ook zeer
veel haa^t maakte, om weg te komen.
De getuige J. Cloes beweerde dat
beklaagde op dien avond vlak achter
haar zuster had gestaan eu wel aan
de zijde van den rok barer japoD; ook
zeide zij dat zoodra haar zuster weg
ging, beklaagde meer haast maakte eu
direct geholpen wilde worden. Bek!
wist op dien avond ook niet op te
geven hoeveel geld zy precies had
Ook de andere getuigen verklaarden
dat zy de eenige was, die zeer veel
beast maakte o. a. moet zy ook ge
zegd hebben „ik moet met 't spoor
mede." Beklaagde ontkende zulks.
Uit het getuigenverhoor van den
lospecteur van Politie, Noltheniu
bleek, dat bekl. bij het verhoor had
verklaard op Vrijdagmiddag f 17,85
van haar man te hebben gekregen,
waaronder 7 rijksdaalders, terwijl zy
tnssehen Vrijdagmiddag er Zater
dagmiddag f7,383 had uitgegeven.
Op zyn zeggen, dat dus zooveel
geld, ruim f20, niet meer in haar
bezit kon zyn, kreeg hy ten antwoord,
dat zy ook geld van haar spaarpotje
had gebruikt; hoeveel kan zy niet
opgeven.
Nu verklaarde beklaagde dat by
het geld van haar man geen 7 doch
4 rijksdaalders waren, en dat bij het
geld Vry dagmiddag reeds uit het spaar
potje genomen, ook ryksdaalders
waren. Beklaagde, die zeer brutaal
was, bleef alles ontkennen. Doch daar
het wettig en overtuigend bewys uit 't
getuigenverhoor voldoende was be
wezen, werd voor baar 6 maanden
gevangenisstraf geëischt.
De naamlooze vereeniging „Haar
lem's Noorderkwartier", hield Woens
dag eene buitengew. vergadering in het
lokaal Schoterweg 26a, teneinde ver
slag over den stand der kas uit te
brengen. Het bestuur bestaat uit de
navolgende heerenPresident de heer
v. d. Mooien, secretaris de heer Eedeu,
Penningmeester de heer Vink en com
missarissen de heeren Staal en Mul
der. De kas bedroeg reeds meer dan
f200, welk bedrag door wekelyksche
hydraven nog zeer zal vermeerderen,
tiet doel is dan om met het a.s. Kro
ningsfeest bet Noorderkwartier te
versieren en zoo mogelijk kinderfees
ten te organiseeren.
Gemeenteraad van
Bloemendaal.
Iu de Raadszitting van heden Don
derdag half twee, werd eervol ont
slag verleend aan de verloskundige
Mej. Veldkamp en in hare plaats
benoemd Mej. Zoethout te Drachten.
Eervol ontslag werd eveneens verleend
aan den onderwijzer J. Bal.
Daarna kwam aan de orde de over
eenkomst betrekkelijk de wegen te
V ogelenzaug.
De heer joh. ter Hoffsteede stelt
voor dit op de volgende vergadering
te behandelen en eerst een kaart van
den plattegrond ter tafel te brengen.
De kaart met den plattegrond wordt
thans ter tafel gebracht. De heer
Tor Hoffsteede brengt zyn voorstel
io stemming dat verworpen wordt.
De overeenkomst, wordt thans met
algemeene stemmen aangenomen.
Hierna worden de waterleidings-
voorslellen behandeld.
(De vergadering duurt voort).
IJmuiden.
Schipbreuk te IJmuiden.
Woensdagavond omstreeks 10 uur
geraakte een Sckeveninger bom, schip
per J. Mos, bij het binnenkomen op
■je Zuulpier te IJmuiden. Het schip
zonk spoedig daarna, en de beman
ning, bestaande uit S koppen, is ver
moedelijk verdronken.
Wrakstukken drijven aan strand.
Velsen.
Wanneer de Velserbrug door een
mogelijke aanvaring weer onbegaan-
baar mocht worden voor rij- en voer
tuigen zal men nu spoediger gereed
kunnen zijn om met de pont over te
zetten. Men zal namelijk het gat in
den kanaaldijk niet weer dicht ma
ken, zoodat men niet weer eerst
eenige honderden meters zand moet
verplaatsen, alvorens de pont met wa
gens te kunnen bereiken.
Door het maken van een zacht
hellend talud naast de opening heeft
men gezorgd, dat de passage niet ge
stremd is.
Haarlemmermeer.
Door de ijverige nasporiugen van
den chef-gemeente veldwachter Sloot
weg te Haarlemmermeer, is het geluk
aan te houden J. v. W. alhier, verdacht
van het stelen van kippen by de wed.
Koorn. Uit de bekentenis voor den
Burgemeester afgelegd, bleek dat hy
èon medeplichtige had, wien liet ge
lukt is, te outsuappen.
De aangehoudene is ter beschik
king gesteld van den officier van ju
stitie te Haarlem.
Voor het examen fraaie handwer
ken zijn Woeusdag te 's Gravenhage
geslaagd de dames W. J. C. Hel-
mers van Beverwijk en B. W. Kist
te Sloten.
Lettereni en iCu;vst.
Orelio en Mann.
Reeds heeft in eenige bladen de
mededee'iug gestaan dat de gevierde
barytou OreUo met zyn kunstbroe
der Mann eenige uitvoeringen in ons
land zullen geven.
Thans kunnen wy onzeu lezers me-
dedeelen dat zy in deze en de vol-
fccendea mand eeu 15-tal liederavonden
zuilen geven en zij zich tot taak heb-
ben gesteld de werken van onze he-
dendaagsche toondichters te vertol
ken en op deze by uitstek geschikte
wyze, meer recht zullen laten weder
varen aan onze Nederlandscbe toon
kunst Het eerste deel van hun
avonden zal bestaan uit liederen van
Ph. Loots, Hugo Nolthenius, Jan
Brands Buys, Corn. v. Oosterzee, A.
D. Loman Jr., Bern. Zweers, Gott
fried Mann, A. H. Atnerey e. a., ter
wijl bet tweede deel genomen is uit
het liederenboek van Grout Nederland
de bekende verzameling van F. C.
Coers eeu der warmste voorstan
der voor de pogingen die in bet werk
worden gesteld onze Nederlandsche
liedereu eer eu aanzien te geven.
De heer Coers heeft zich op uit
noodiging van de Concert-directie
Stumpff en Koning te Amsterdam be
reid verklaard eenige regelen als in
leiding voor deze liederen-avonden te
schryven.
VERVOLG
ftlEUWSTIJOIMGEft!.,
De Groninger Rijwielen-
fabriek A Fongers.
Gisteren, Woensdag, had de Gro
ninger Rij wielen fabriek A. Fongers,
te Groningen, de verslaggevers van
de voornaamste bladen van ons land
nitgenoodigd, hare nieuwe fabriek te
komen bezichtigen. By aankomst van
den trein werden de journalisten opge
wacht door eenige commissarissen en
alle depothouders der fabriek, die voor
deze gelegenheid waren overgekomen.
Na de gebruikelyke voorstelling gin
gen de genoodigden in een tweetal
tramwagens, die voor deze gelegen
heid gereserveerd waren, naar de fa
briek. De verslaggevers werden daar
opgewacht door de beide directeuren
en de overige commissarissen en be
zichtigden toen de greote. prachtige
wielryschool, die -36 meter lang en
20 meter breed is. Deze groote zaal,
raet zware houten vloer, wordt over
dag goed verlicht door de glazen
ruiten, die in het act midden van het
gegolfde, ronde, ijzeren dak zyn aan
gebracht en des avonds door 23 gloei-
branders met drie vlammen. Na het
bezichtigen van de wielrijschool werd
den gasten een collation aangeboden,
in de restauratiezaal van de rijwiel-
school. De heer Scholten, een der
commissarissen, bracht een woord van
dank aan de journalisten, dat zy aan
huune uitnoodiging gevolg hadden
gegeven.
Hierna werd overgegaan ter be
zichtiging der fabriek. Het front der
fabriek, aan den Heeren weg gelegen,
dat zeer smaakvol is, beslaat een
breedte van pl.m. 60 meter. Rechts
van den hoofdingang heeft men een
tweetal kantoren, links een zeer groot
en ruim magazijn met vier gioote
spiegelruiten, waarachter tal van
fraaie rijwielen waren tentoongesteld,
links bevindt zich nog een restaura
tiekamer met flinke veranda. De bo
venverdiepingen zyn ingericht tot
woningen der directeuren, de heeren
Fongers, vader en zoon. De vestibule
is het uitgangspunt voor vele ver
schillende apartemeuten, want op de
deuren ïezen weDirectie, Financiën.
Kantoor, Teekenkamer, Fabriek,
Wachtkamer, Telefoon en Magazijn.
Door de met „Fabriek" aangeduide
deur kwamen de genoodigden in een
gang van ongeveer 100 meter lengte
die hot fabrieksgedeelte in tweeën
splitst, en waar 16 deuren op uit
komen. In de gang krijgt men een
geheel overzicht der werkzaamheden,
daar alle muren ter afscheiding slechts
1.50 M. hoog en verder opgetrokken
zijn van glas, vandaar dat in de ge
heele werkplaats uitmuntend licht is.
Het eerst werd in een der lokalen
het vervaardigen van stuurstangen
getoond. Eeu rechte buis, gevuld met
vorm zand cd raet een próp gesloten,
werd rood-gloeiend gemaakt op de
plaats waar zy gebogen moet worden.
Zy wordt gelegd in een ijzeren mol
met den vorm van het te vervaardi
gen stuur, en met een schroef vast
gezet en met een verbazende vlug
heid in den vereischten vorm gebogen.
Daarna demonstreert men het verbin
den van stuurstang met stuurpen.
Vervolgens werd het afsmeden en
op maat fraisen van „acnferklauwen"
getoond. Aan een stuk staal wordt
door een soort pers een ruwe vorm.
van achterklauw gegeven, het wordt
daarna aan een aantal bewerkingen
onderworpen ouder automatische frais-
macliincs. In korten tyd word een
ruw stukje staal herschapen in een net
afgewerkt, blinkend stukje metaal.
Daarna werd de vervaardiging der
voorvorken getoond? soldeeren. gaten
boren, het inzetten en richten der
ramen op een vlaktafel, het maken van
achtervorken, zitstangen, konen, pot
jes enz., alles wordt met, de uiterste
nauwkeurigheid afgewerkt en toont
een cachet van soliditeit.
Thans werd de vernikkel inrichting
bezichtigd.
Eerst wordt het te vernikkelen deel
op sneldraaiende schijven, belymd
met amaril, zoodanig geslepen, dat alle
krassen verwijderd zyn, daarna in
sodawater afgewasschen en met puim
steen zorgvuldig vau alle vuil en vet
ontdaan, om dan in eeu koperbad
verkoperd te worden eu daarna ver
nikkeld. De oppervlakte is dan mat
wit Door bet houden tegen snel
draaiende schyven krijgt het een
mooien glans, vervolgens ziet men
schuren, lakken en polysten. Het
Fongers-lakwerk moet uitblinken door
hardheid.
Vervolgens [worden wielen gemaakt;
in de West wood (holle( velg worden
gaten geboord, spaken gespannen, en
gesteld, bauden omgelegen en de on
derdeden in elkander gezet en het
rijwiel ziet men zoo langzamerhand
gereed komen. De fabriek werkt met
100 werklieden eu kan een productie
krijgen vau 20 machines per dag.
Ook worden daar tandems vervaar
digd.
Een groot voordcel van deze fa
briek is. dat de werklieden genoeg
rnimte hebben om goed hunne han
den uit te steken, en elk voorwerp
derhalve ook beter tot zijn recht komt.
Het bezoek der fabriek eindigden de
verslaggevers met het rywieleumaga-
zjjn, waar een 150 machines tentoonge
steld stonden.
De Groninger Rij wiel fabriek „A.
Fongers" te Groningen mag zonder
twijfel als een van de grootste en
mooiste rijwiel fabrieken van ons land
beschouwd worden. Den genoodigden
werd ter herinnering aan hnn bezoek
een kaart met een photografisclie op
name van de fabriek met de werk
plaatsen aangeboden.
Opnieuw is te Herlijn, op klaar
lichten dag en zonder eenige aanlei
ding, een hoogst achtenswaardige
dame, mevrouw Link, uit Dantzig,
eehtgenoote van een In luitenant der
huzaren, die, met familie in het hotel
„Metropole" wareu afgestapt, omdat
de heer Link zich onder geneeskun
dige behandeling vau prof. Bergmaan
had gesteld, door een politie-agent
aangehouden. Terwijl mevr. L. per
rijtuig, met haar kinderen en kame
nier, boodschappen deed, werd zy
uitstappende, door een agent gearre
steerd en te voet, door een menigte
nieuwsgierigen gevolgd, naar het
politie-bureau gebracht, omdat zy go-
leek op zekere juffr. Demutb, die
uit Pest gevlucht en, als van ver
scheidene oplichtingen verdacht, ge
signaleerd is. Luit. L. werd ontbo
den en wist natuurlijk spoedig de vrij
lating zyner eehtgenoote te bewerken.
Deze ligt echter, ten gevolge van den
schrik en zenuwaandoening, ziek in
het hotel. De luitenant heeft een
klacht ingediend.
LAATSTE BERICHTEN.
Het gasrapport.
Heden is verschenen het rapport
over de gasquaestie van de commissie
uit den gemeenteraad, benoemd bij
besluit van den Raad van 8 Novem
ber 1896.
Zooals reeds gemeld is adviseert
de commissie geen overeenkomst na
1902 betreffende de gasexpioitatie met
de Imp. Conk Gas Assoc. aan te
gaan cn B. en W. uit to ooodigon
te zijner tyd de noodige voor
drachten aan den gemeenteraad te
doen betreffende den bouw cn de
exploitatie cetier gasfabriek vanwege
rle gemeente.
De commissie berekent dat by hand
having der thans loopende concessie
tot uit. 1902 de gasverbruikers en de
gemeente eeu verlies lijden van f519.500
(inbegrepen de f 80.000 uitkeeriug der
Imperial volgens nare nieuwe voor
stellen).
Deze sommen kunnen echter b'y eigen
exploitatie spoedig worden verdiend.
De commissie rekent oy eigen ex
ploitatie op eeu bruto batig saldo van
f241,200, op een bedrag van renten
en aflossing van stichtings- en be
drijfskapitaal van f'95,750. terwijl de
publieke verlichting in 1904 zal kos
ten f24,360.
De gemeente houdt dus aan con
tanten over f 121,090.
Wil zy daarmede dekken hetgeen
zy en de gas verbrui kers van 1S99—
1902 hebben gederfd, dan hoeft zy
jaarlijks te kapitaliseoren f 1*20,000.—
en is in ruim vier jaren gereed.
Wil zy haren gas verbrui kers zoo
veel mogelijk restitueereu. wat zy te
vee! betaald hebben, zoo moet zij
zoodra moge'ijk den gasprys verlagen.
Die prijsverlaging van zes op vjjf ets.
per M zou in 1904 f 06,951. kosten,
waardoor zij in plaats van f 121,000
slechts rond f 64,000 zal overhouden,
hetgeen zy nu slechts te kapitalisee-
ren heeft, om haar eigen derving te
rug te bekomen.
Deze bedroeg f 108.800.— in vyf
jaar. dus is iu ongeveer twee jaar
gekapitaliseerd.
Het besluit tot eigen exploitatie,
aanvangende lo Januari 1903, zal
dus in ieder geval voor gemeente en
gasverbruikers voordeeliger blijken,
te meer. omdat do straatverlichting
dan niets behoeft te kosten.
S18 w üa te v i c to t e
Het stoomschip Ardjoeno. van Java
naar Rotterdam, vertrok 16 Febr. van
Perim.
Het stoomschip Salak, van Rotter
dam naar Java, vertrok 16 Febr. van
Port Said.
Het stoomschip Smeroe vertrok
16 Febr. van Batavia naar Rotter
dam.
Het stoomschip Soenda, van Ba
tavia naar Arast., vertrok 15 Febr.
van Marseille.
Het stoomschip Voorwaartsvan
Amst. naar Java, vertrok 15 Febr.
▼an Suez.
BURGERLIJKE STAND.
Ondertrouwd. 17 Febr. J. S. de
Bruyu en A. C. Kouingh, P. Tarya
en C. Hart, J. C. H. Marselje en M.
W. Kromhout.
Getrouwd. 17 Febr. J. N. Housen
eu M. G. H. Tijken, M. C. T. Ooms
eu M. G. Yerberne, H. G. Reiziger
en E. Pop pink, Mr. B. baron Mackay
en jkvr. A. L. v. d. Wyck, J. de
Lange en M. L. W. Jansen.
Bevallen. 15 Febr. K. Forrer—de
Vries d., S. W. Vos—.Secgors d., A.
Spits—Bronk d., 16 W. L. A. Duin
Clavel z. A. v. d. Meydou—Weelz.
Overleden: 15 Febr.P.Balkenende
70 j. Wouwermansstraat. 16. J. Snoeks
—v. d. Stok 34 j. Burgwal. E. Dijkzeul
—Engels 34 j. Zomervrt.
