Banden Mwick. NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD. SAMUEL PICKWICK, De avonturen van Friquette. Zaterdag 17 September 1898. ■o 4868 HAAILEM'S DAGBLAD Voor Haarlem per 3 maandenf 1.20 Voor (le dorpen in den omtrek waar een Agent gevestigd is (kom der gemeente), per 3 maanden„1.30 Franco door het geheele Rijk, per 3 maanden1.65 Afzonderlijke nummers0.05 Geïllustreerd Zondagsblad, voor Haarlem, per 3 maanden„0.30 de omstreken en franco per post0.371/2 Directeur-Uitgever -A-jD"V J±LtóTEDSTTia±nsr: 'an 1 -5 regels 50 Cts.; iedere regel meer 10 Cts. Groote letters naar plaatsruimte. Bij Abonnement aanzienlijk rabat. Reclames 20 Cent per regel. Abonnementen en Advertentiën worden aangenomen door onze Agenten en door alle Boekhandelaren en Courantiers. Dit blad verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen. Bureaux: Kleine Houtstraat 14, Haarlem. Telefoonnummer 122. PEEREBOOM. Hoofdagenten voor het Buitenland: Compagnie Générale de Piïblicité Etrang'ere G. L. DATJBE Co. JOHN F. JONES, Succ., Parijs 31bis Faubourg Montmartre. Met uitzondering van het Arrondissement Haarlem is het uitsiuitend recht tot plaatsing van Advertentiën en Reclames betreffende Handel, Nijverheid en Geldwezen, opgedragen aan het Algemeen Advertentie-Bureau A. DE LA MAR Azn. te Amsterdam. BUITEN het Arrondissement Haarlem is de prys der Advertentiën van 1—5 regels f 0,75, elke regel meer ƒ0,15; Reclames per regel f 0,30. Agenten voor dit blad in den omtrek zijn Bloemendaal, Santpoort en SchotenP. v. d. RAADT, SandpoortHeemstedeJ. LEUVEN,bij de tolSpaarndam, C. HARTENDORPZandvoortG. ZWEMMER Veisen, W. J. RUIJTERBeverwijkJ. HOORNSHillegomAREE HOPMAN, Molenstraat. Genoemde Agenten nemen Abonnementen en Advertentiën aan. Aan hen die daarop zijn ge abonneerd, wordt hierbij verzonden No. 38 van het Weekblad voor de Jeugd. (Elk No., groot 8 bladzijden, bevat tal van fraaie, gekleurde platen en een voor kinderen alleraardigsten tekst. De prijs per 3 maanden is slechts 60 Cents.) Ingevolge den wensch van velen heeft ondergeteekende voor den Pre mieroman TBH CHARLES DICKENS, jen fraai Stempeibandje doen vervaardigen, rood met zwart en rug- en plattitel in goud. Aan het Bureau Kleine Houtstraat 14, is een exemplaar ter bezichtiging De kosten van Band en inbinden ,e zamen ziju slechts 55 Cents per exemplaar, te voldoen bij vooruitbe taling. Incomplete Exx. worden niet ge completeerd. Op verzoek zjjn ont brekende afl., voor zoover de voorraad strekt, aan het Bureau te verkrijgen, tegen vergoeding van vijf Cents per vel (16 pag.) druks. Opgaven worden spoedig ingewacht. J.C. PEEREBOOM, Directeur- Uitgever. STADSNIEUWS Eerste en derde pagina. Haarlem16 Sept. 1898. Museum van Kunstnijverheid. Op het Museum van Kunstnijver heid alhier zal dezer dagen eene tentoonstelling geopend worden van gebatikte stoffen. De kern dezer tentoonstelling zal gevormd worden door eene serie Ja- vaansche sarongs en hoofddoeken, die, daar elk stuk een zekeren graad der bewerking voorstelt een geleidelijk overzicht geven van de techniek van het batiken, zooals zjj op Java wordt toegepast, terwijl grondstoffen en ge reedschappen eveneens zullen verte genwoordigd z\jn. Teneinde deze tentoonstelling meer luister bij te zetten, wordt een beroep gedaan op de welwillende medewerking van ben, en voornamelijk van de dames die dergelijke stoffen in hun bezit hebben, om deze voor dit doel ter be schikking te willen stellen. De inge zonden stukken zullen met de meeste zorg worden behandeld, en na afloop der tentoonstelling franco worden terug gezonden. Men gelieve de inzen dingen, van naam en woonplaats der afzenders voorzien, te richten aan den Heer E. von Saher, conservator van het Museum voor Kunstnijverheid te Haarlem. Aanbesteding. Hedenmorgen werd door den archi tect W. F. Doeglas, namens zijn prin cipaal, in het Café hoek Krocht en Zoetestraat, aanbesteed Het amoveeren van een Café met woning en het ter plaatse bonwen van een Café met bovenwoning aan de Krocht, hoek Zoetestraat No. 2, alhier. Ingekomen 7 biljetten van de on derstaande firma's. L. F. Slebos f3590. G. L. Zandvoort 3750. J. Verbagen J. C. Klujjt 3890. G. M. Jonstra 4277.45 T. J. Verzijlberg „4425. R. Weereldsma 5045. J. F. Duin 5425. ARRONDISSEMENTS RECHTBANK. Uitspraken. C. Scheffe, dienstbode, tegen wie wegens diefstal 9 maanden gevange nisstraf was geëischt, werd veroor deeld tot eene gevangenisstraf voor den tijd van 4 maanden. D. Koopmaus, die op 4 Juli mej. Bakker had mishandeld, werd veroordeeld tot een maand gevange nisstraf. Eisch luidde 2 maanden. P. Jasperse, te Velsen, werd wegens mishandeling van den veld wachter W. de Rnyter, veroordeeld tot 8 dagen hechtenis. Eisch 14 dagen. A. Trap, straatmaker, beschul digd van diefstal van steenen, en tegen wien 3 mnd. gevangenisstraf was geëischt, werd vrijgesproken. B. v. Riessen, die mej. E. Wol tering had geslagen, en voor wien 7 dagen gevangenis door het O. M. was gevraagd, werd veroordeeld tot 3 dagen. IJ. Witbaan, die fuiken van D. Vink had stukgesneden weid ver oordeeld tot 14 dagen hechtenis. J. Klaver en M. Beuse, tePnr- merend, tegen wie wegens het niet voldoen der hondenbelasting f 5 boete subs. 1 dag hechtenis was geëischt, werden veroordeeld tot resp. f 5 subs. 1 dag en f 6 subs. 1 dag. BINNENLAND. Uit de „Staatscourant". Kon. besluiten. Benoemd tot officier in de orde van Oranje-Nassau, de kapitein-ter-zee A, G. Ellis en de kapt.-lnits.-ter-zee J. H. M. Jansen en H. G. J. Wolter- beek verleend de zilveren eeremedaille der orde van Oranje-Nassau aan den opperschipper W. van der Roost en den schipper C. J. F. Denker. Verlengd: met twee jaren de duur der deta cheering van den eerste-luitenant der artillerie J. R. L. Collette, by de landmacht in Westlndië eD alzoo nader vastgesteld op vier jaren; voor den t\jd van een jaar de non-activiteit van den militairen apotheker der 2de klasse C. Noë, van het personeel van den geneeskundigen dienst der land macht, op aanvrage zonder bezwaar der schatkist. Benoemd tot heemraad van het polderdistrict Overbetuwe, provincie Gelderland, G. de Hartog; en tot surnumerair der postergen en telegraphie P. Hoekstra, te Wommels. Eervol ontslag verleend aan dr. K. Gorter, als adsistent voor de artsenjjbereidknnde aan de Rijks universiteit te Groningen. Audiënties. De gewone audiëntie van den mi nister van binnenl. zaken zal op Zater dag 17 September e.k. niet plaats hebben. Z.K.H. de Groothertog van Saksen- Weimar en hertogin Elisabeth van Mecklenburg zullen aanstaanden Maandagochtend, na een verblijf van zes weken in het Kurhaus te Scheve- ningen, naar Weimar terugkeereD. Te Scheveningen wordt voor korten tijd verwacht de hertog van Chartres. Enquête naar arbeiderstoe standen te Amsterdam. Donderdag is verschenen een rap port der commissie, op den 30sten Juni 1897 door don gemeenteraad te Amsterdam benoemd tot het instellen van een onderzoek naar de arbeiders toestanden in deze gemeente. Leden dezer commissie waren de heeren L. Serrurier, C. V. Gerritsen, C. W. Jansen, Pb. Falkenburg en W. v. d. Vliet. Zij heeft twee methoden toe gepast, die der statistiek en die der mondelinge enquête, en zich, omdat breeder opvatting der taak onmogelijk scheen, bij de bouwvakken bepaald. Op den llen November 1897 hield zij in drie lokalen eene telling van werklooze timmerlieden, waartoe vak verenigingen hare hulp verleenden, Men kwam tot een cijfer van 353, welk cijfer door de besturen der vak verenigingen veel te laag werd ge acht. Later is gebleken, dat het als vry betrouwbaar kon worden aange merkt. Op verzoek der besturen van de timmerliedenvereenigingen verleende de commissie in het begin van 1898 financieelen steun voor eene geduren de een jaar voort te zetten statistiek der werkloosheid onder 2080 bij de vereenigingen bekende timmerlieden. Aan ieder timmerman werden drie kaarten, van postzegels voorzien, ter hand gesteld. Eén diende ter op zending, indien de houder werkloos werd, een tweede ter vermelding van het eindigen der werkloosheid en een derde ter waarschuwing in geval van verhuizing. Met de hulp dezer op gaven werd door het bureau van^ statistiek een register aangelegd enj bijgehouden. Tusschen 29 Mei en 5 Juni werd dit register gecontroleerd door middel van huisbezoek bij dein het register ingeschreven mannen. Toen bleek voor de zooveelste maal, dat vooral de onvereenigde timmer lieden zóó weinig medewerkten, dat eene vertrouwbare statistiek voors hands tot de vrome wenschen moest bljjven behooren. Volgens het regis ter moesten er in de aangegeven week 281 timmerlieden werkloos zijn, en bg de persoonlijke controle kon men het niet verder brengen dan tot het cij fer 188. Het eenig voordeel, dat de statis tische arbeid der commissie heeftop- geleverd, is dit, dat voortaan binnen den kring der timmerliedenvereeni gingen zeiven nauwkeurig zal worden boek gehouden van de werkloosheid barer leden. De van 9 November 1897 tot 3 Maart 1898 in 50 vergaderingen door de commissie gehouden mondelinge enquête naar de toestanden in de bouwvakken hebben haar bouwstof gegeven voor een uitvoerig verslag, waaraan het volgende is ontleend. De vermindering van Amsterdams bevolking in den Franschen tyd deed een groot overcompleet van huizen ontstaan, tengevolge waarvan by latere vermeerdering de behoefte aan huizen bouw nog lang uitbleef. De aanwas der bevolking werd troawens eerst na het jaar 1870 aanzienlijk. Van 1870 tot 1880 bedroeg de vermeerde ring 18 pCt., van 1880 tot 189' meer dan 25 pCt.De groei ging echter, wel verre van gelijkmatig, zeer gril lig de huizenbouw hield geen verband met den aanwas der bevolking. In het eene jaar werd veel te veel, in het andere veel te weinig bijgebouwd. Het ging met horten en stooten, zoodat in enkele jaren, bijvoorbeeld in 1879, toen de stijging in den huizenbouw meer dan 100 percent bedroeg, vaak de werkkracht van elders moest wor den aangevoerd. Uit het platteland vestigden zich vele werklieden hier, en jaarlijks, in hetbouwseizoen, kwa men méér daarbij. 1° den laatsten tijd heeft die jaarlijksche trek zoo goed als geheel opgehouden. In 1859 wateu nog slechte 6868 personen in de bouwvakken werkzaamin 1889 steeg het aantal tot 13870 of met 102 pereent, terwijl de bevolking in die 30 jaren met 68 procent was toege nomen. De vermindering in den bouw der laatste jaren heeft eene wanver houding tusschen vraag en aanbod doen ontstaan in bet nadeel der vroe ger hierheen gekomenen. De jongste stadsuitbreiding heeft het doen bouwen bij publieke be steding, het bonwen op speculatie en den zoogenaamden revolutiebouw te voorschijn gebracht. De qualiteit der bouwwerken verminderde zéér. Het belang bij deugdelijken bouw ging voor een goed deel van den eigenlijken bouwer over op grondspeculanteu en credietbanken, en het financieel risico werd hoe langer hoe verder verwijderd van hem, die ten slotte de eigenaar van het huis zon zijn en dit voor bewoning zoa bestemmen. Deze toe- stand wordt door het heerschende hypotheekrecht begunstigd. De ge volgen van deze wijzigingen in het bouwbedrijf zgn geweeststeeds groo te spoed, heviger concurrentie, kortere opleveringstermijn en daardoor opeen- hooping van werk op zeker oogenblik, dus onzekerheid van voortdurenden arbeid, bevoorrechting der machinale houtbewerking en der bewerking van grondstoffen buiten Amsterdam, op heffing van eigen werkwinkels en verhooging der intensiteit van den arbeid door invoering van het „stuk loon." Het timmervak is gaan lijden onder zekere uniformiteit. Allengs zijn voor kozijnen, trappen enz. vaste typen aangenomen, zoodat het timmervak nu grootendeels verricht kan worden door personen, die geene eigenlijke vakopleiding hebben genoten, maar in de practyk zgn groot geworden. De lagere loonen, welke aan de groeven zelve voor steenhouwerswerk worden betaald, en de besparing van transportkosten bij aanvoer van be werkte steen uit het buitenland, drukken de loonen in het steeuhou- wersvak. De positie van den metselaar is iets beter; hg kent geen concur rentie van machine of onvolwassenen, maar ook zijn vak is door de slechte hoeianigheid van den nieuwbouw achteruitgegaan. Maar vooral het schildersvak heeft veel nadeel onder vonden door den revolutiebouw; er wordt slecht materiaal gebezigd en het werk is van dien aard, dat haast geen vakkennis meer geëischt wordt. In het algemeen heeft de neiging tot inkrimping der productiekosten den band tusschen patroon en werkman verslapt. De werkman wordt voor niet langer dan den duur van een werk in dienst genomeneene vlot tende bevolking van ambachtslieden is ontstaan, die elk oogenblik gevaar loopt werkloos te worden. Het stuk loon heeft, ook door onderlinge con currentie der werklieden, het week geld doen verminderen, hoewel het standaardloon telkens werd opgevoerd. In den goeden tgd 1875—1880, ver diende men 25 a 30 gulden 's weeks, nu niet meer dan 12 a 20 gulden. Nn maakt men zelden méér dan het standaardloon vroeger in den regel véél meer. Tot de vermindering van het inko men heeft intusschen ook bijgedragen de verkorting van den arbeidstijd. Uit deze oorzaken is de oppositie der werklieden tegen het stukloon te verklaren. Het is evenwel niet te ontkennen, dat de groote verscheiden heid van werk het vaststellen van gedétailleerde tarieven zeer moeielyk maakt, In de wijze van uitbetaling der loonen is in den laatsten tgd veel verbetering gebracht. De vakopleiding der toekomstige ambachtslieden blytt uiterst gebrekkig. Uit het voorgaande blijkt, dat hoe wel de bouwvakken uit den aard der zaak tot de bedrjjven behooren, die het meest in staat zijn zich locaal te ontwikkelen, deze ontwikkeling te Amsterdam toch ongeveer hetzelfde beeld vertoont, dat ook uit andere groote steden bekend is. Groote concurrentie zoowel tus schen de patroons onderling als tus- scheD de werklieden, heeft or toe ge leid, aan de productie, wat spoed en geringen prgsgaangaat, steeds hooger eischen te stellen, waardoor de dege lijkheid in de uitvoering steeds ach- uitging. Die invloeden hebben zich voornamelijk doen gelden bg den eigenbouw, die door bet betrekkelijk groote aantal werklieden, hetwelk daarbij gedurende jaren werk vond van grooten invloed is geweest op de geheele ontwikkeling der bouwvakken. Van den aanvang der stadsuitbrei ding af heeft het stukwerk-stelsel steeds grooteren aanvang aangenomen, met dit gevolg, dat al spoedig by langen werktijd hooge loonen konden worden gemaakt, waardoor vele werk lieden van buiten naar Amsterdam werden aangetrokken. De zeer ge ringe invloed, die de patroons op de zich onmisbaar voelende werklieden konden oefenen, gaf aanleiding tot groote onregelmatigheid bg het werk, tot Maandaghouden en daar naast tot een dikwijls overmatig lan gen arbeidsuur gedurende de overige dagen der week. Toen de bouwwoede eenigszins ver minderde, waren de werklieden ge dwongen zich met lagere stukwerk- prijzen tevreden te stellen zy tracht ten toen door regelmatig or te werken en het maken van den grootsten spoed bij de uitvoering hunne week- loonen te houden op het vroegero peil, waarnaar zij hunne levensstan daard hadden ingericht. De drang tot spoed gaf aan den eeneu kant aan leiding tot eene verbeterde werkwijze, maar was aan den anderen kaut oor zaak van den schromelyken achter uitgang van de qualiteit van het werk, die nog in de hand werd gewerkt door de omstandigheid, dat vele eigen bouwers niet in staat waren, de hoe danigheid van het werk te beoordee- len. De verlaging van de eischen, die aan het werk gesteld werden, deed de vakbekwaamheid van den werk man verminderen en maakte het te werk stellen van onvolwassen en half bekwame krachten mogelijk, ter wijl aan den anderen kant de spoed bij het werk deu meesteu werklieden, die eenigszins op jaren komen en dus niet meer met volle kracht kunnen arbeiden, het vinden van werk zeer bemoeilijkt. Niettegenstaande de achteruitgang in schier alle vakkeo, bleef de beloo ning van den werkman betrekkelijk hoog, hooger althans dan in alle an dere steden van Nederland, dank zy den invloed der Anisterdarascbe vak- vereenigingen. Maar daardoor bleef de hoofdstad te meer een aantrek- kingspunt voor werklieden nit die plaatsen, die met Amsterdam belang rijk in loon verschillen. Komende tot de vraag, op welke wijze eenige verbetering is aan te brengen, zegt het verslag, dat de en quête weinig hoop heeft gegeven op ae uitwerking van arbeidsbeurzen en onderlinge verzekeringen tegen de ge- FEUILLETON. 10) HOOFDSTUK VIII. Geheim verbond. Een weinig geschie denis. De Togakoutos. Nog ver tusschen de gelen. De oorsprong van den Japansch-Chineeschen oorlog. Waarom Li opgelicht werd. Séoul. Een type van een missionaris. Vuilheid en ongezond heid. Friquette wil vertrekken. De oorlog in 't verre Oosten tusschen China en Japan is voor ons een groote verrassing geweest, doordien wij daaruit geleerd hebben, da.t Japan een groot, machtig bijna volmaakt georganiseerd leger bezit. In 't begin verbeeldde men zich in Europa, dat het een van die belachelij ke, langdurige Oostersche oorlogen zou worden. „Dit zal weer zoo'n oorlog zijn, waar beide partijen boxs'handsclroenen aan trekken, om elkaar niet zeer te slaan!" zcide een oude generaal bekend om zijn grappige invallen. Maar de oorlog werd integendeel zeer verstandig en met veel beleid gevoerd; een kwart eeuw duurden de toebereidse len, die door knappe bevelhebbers, die, zooals later bleek, uitstekende officieren waren, gemaakt wei-den. De Chineezen daarentegen, die nog steeds dezelfde taktiek van voor honderd jaar volgden, brachten het er gedurende de enkele maanden, dat de oorlog ge duurd beeft, verbazend slecht af. Zonder verder in bijzonderheden te willen treden, zonder zelfs de oorlogvoe rende legers te volgen, waarvan Friquet te, de heldin van ons verhaal, nu ge- scheiden was, willen we toch eenige ge beurtenissen meedeelen, die den lezer zeker zullen interesseeren en weinig be kend zijn. Dit is trouwens onvermijdelijk wil men het verhaal verder goed begrijpen, want wat ik nu ga vertellen betreft ook de ter dood veroordeeling van den klei nen Li, die door Friquette gered. werd. De eigenlijke reden, waardoor de oor log ontstond school in den naijver tus schen de Japanners en Chineezen, die elkaar altijd den voorrang betwist heb ben. Maai- de aanleid ende oorzaak is te wijten aan een geheim verbond, dat zeer gevreesd werd en wier leden, onder voorwendsel van patriotisme, zich ver zetten tegen iedere verandering in den besta anden loop van zaken. Men noemt ze de Togakoutos. Elke vreemdeling is hun vijand; elk verleend voorrecht een zwakheid en iede re vooruitgang bedriegerij. En vreemd genoeg, in plaats van Ko rea vrij te willen maken, staan deze voorgewende patriotten er op, dat him land een leengoed van China blijft. Dit leenmanschap is reeds van ouden datum want ze teekent nog van voor Christus. Bijna twee duizend jaar geleden was Korea er in geslaagd zijn onafhanke lijkheid terug te winnen. Maar de Japanners, begeerig naar dit stukje land, maakten er zich meester van. Toen volgde die strijd, welke eeuwen duurde en ten gevolge had, dat Korea schatplichtig aan China bleef. Dank zij de Togakoutos werden alle vreemdelingen geweerd. Dertig jaar ge leden kende men het land nog niet. In 1866 vertrok een Fransche expedi tie onder commando van admiraal Roze, maar had niet het minste succes. Even- zoo ging het een Amerikaansche expe ditie in '68. ITet land bleef altijd ontoegankelijk. In 1875 wisten de Japanners Korea toch binnen te dringen en hielden voor een oogenbbk de Togakoutos onder den j duim. I En in vijf jaar wisten deze heeren meer te bewerken dan hun legers in twintig eeuwen. I Zij wisten zich toegang te verschaffen tot de havens Fousane, Tchemoulpo en Geusane en dreven daar him handel. Zij verkregen nog meernl. de permissie om, waar het noodig mocht blijken zee weringen te maken, waardoor zij uitste- kend op de hoogte kwamen, waar- zij in tijd van oorlog konden landen. Toen zij een vinger hadden namen zij de lieelo hand; zij zetten zich op Korea neer en slaagden er in den koning zoo- 1 ver te brengen, dat hij uit hen officie ren koos om zijn leger te reorganiseer en. Zoodoende hadden zij bet leger, dat ongeveer acbfc duizend moedige, flinke mannen sterk was, ui bun macht. Dit alles viel in 1881 voor. In 1884 bewerkten deze diplomaten onder het volk en vooral onder de sol daten een opstand, die ten doel bad van China los te maken. De minister van o apan begon zich er mee te bemoeien en wist heel slim den koning te overtuigen, dat hij bet verdrag van Tien-sin moest erkennen. Dit verdrag, dat als een tweesnijdend zwaard boven Korea hing, hield in dat China zich verbond geen troepen op bet schiereiland te brengen zonden- voorken nis van den Mikado van Japan, daar de ze dan van zijn kant bet recht had een even groot aantal manschappen te zen den. De koning stemde er in toe en beze gelde dit besluit. Do opstand nam dadelijk grooter afme tingen aan toen er, onder voorwendsel bet principe te handhaven, drieduizend manschappen, voor de helft Chineezen en voor de helft Japanners, gezonden werden. De toegang tot Korea, was hierdoor nu verkregen. De rogakoutos begonnen tegen deze langzame en onophoudelijke inmenging der Japanners het hoofd op te steken en besloten er zich tegen te verzetten. - aar zij hunne agenten, die zij goed betaalden, kozen uit aanzienlijke heden uit den adel, hooge ambtenaren, of an dere dignitarissen, vonden zij overal een gewillig oor en grooten steun. Deze vereeniging, die zeer rijk en be wonderenswaardig georganiseerd was, deinsde voor geen enkel middel, hoe in grijpend ook, terug. Brandstichting, moord, of ontvoering waren geliefkoosde middelen. Tegenover de Japansche invloeden stelden zij de Koreaansche en vonden een zeer vruchtbaren akker om te bezaai en. Want over 't algemeen was men in Korea de Chineesche zijde toegedaan, want men had deze tot nu too als weinig eischende meesters leeren kennen, ter wijl daarentegen de Japanners, zooals allo volken, die in het begin van hun ontwikkelingsperiode zijn, lang niet zóó gemakkelijk zouden blijken te rijn- Een en ander duurde tot ongeveer do helft van April 1894. De Togakoutos, die zich zeker van him succes waanden, bewerkten een op stand onder de Noordelijke bevolking, onder voorwendsel, dat de ambtenaren het volk te veel afperste. De vertegenwoordigers van den ko ning werden slecht behandeld en einde lijk uit hun ambt ontslagen. En toen ten laatste Li-Houi de rust door middel van het leger wilde herstellen, bevond hij, dat de opstand zulke afmetingen had aangenomen, dat hij onmachtig was hem te dempen. In rijn wanhoop wendde hij rich tot

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1898 | | pagina 1